قاب‌های ماندگار ساخت ایران
به رغم برخی کاستی های اقتصادی، اما فهرست بلند توسعه زیرساخت‌های مهندسی از سد، نیروگاه و مترو تا ابرپروژه‌های نفت، گاز، پالایشی و ... پس از انقلاب با توانمندی داخلی از ظرفیت‌های جدی کشورمان حکایت دارد
یکی از مهم‌ترین نتایج انقلاب اسلامی ایران، ایجاد خودباوری ملی و تقویت توان تولید داخل در عرصه‌های مهم اقتصادی از جمله عرصه‌های مهندسی و عمرانی بود. چند مرحله تحریم‌ها و فشار‌های خارجی موجب شد تا توان مهندسی و پیمانکاری داخلی در عرصه‌های مختلف تقویت شود و ایران به‌تدریج سازنده سد، نیروگاه، بزرگراه، آزادراه، خطوط راه‌آهن، لکوموتیو، پالایشگاه، واحد‌های پتروشیمی، پروژه‌های نفتی و گازی و طیف وسیعی از سازه‌های عمرانی و محصولات صنعتی شد. در این گزارش فهرستی از افتخارات ملی در حوزه مهندسی و ساخت و ساز‌های بزرگ پس از انقلاب را مرور می‌کنیم.
از ۱۷۲ سد فقط ۱۹ سد قبل انقلاب ساخته شد
تاکنون ۱۷۲ سد ملی در ایران به بهره‌برداری رسیده که از این تعداد، ۱۹ سد مربوط به قبل از انقلاب اسلامی است که با نقش مستقیم متخصصان و مستشاران خارجی احداث شد و بقیه به بعد از انقلاب مربوط می‌شود. کشورمان تا جایی در این حوزه پیش رفته است که جزو ۳ کشور پیشرو در حوزه سدسازی جهان است که قابلیت اجرای طرح‌های بزرگ سدسازی و صدور خدمات مهندسی سدسازی برای سایر کشور‌ها از جمله پنج کشور آفریقایی را در کارنامه خود دارد. همچنین اکثر سد‌های بزرگ کشور از جمله سد‌های کرخه، کارون ۳ و ۴ و گتوند همگی پس از انقلاب و با توانمندی داخلی احداث شده است.
احداث ۲۹۴ کیلومتر خطوط مترو پس از انقلاب
یکی از تغییرات مشهود وضعیت حمل و نقل بعد از انقلاب مربوط به توسعه خطوط مترو یا قطار‌های شهری است. در سال ۱۳۵۰ مطالعات اولیه برای احداث مترو تهران انجام شد. در ادامه اگرچه عملیات اجرایی این راه‌آهن سال ۵۶ آغاز شد، اما بخش اصلی احداث خطوط مترو عملاً مربوط به بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی است. هم‌اکنون غیر از تهران، ۴ کلان‌شهر مشهد، شیراز، تبریز و اصفهان دارای خطوط مترو هستند. طبق آمار‌های سال ۹۷ خبرگزاری ایسنا، تا آن سال درمجموع ۲۹۴ کیلومتر خط مترو در کشور به بهره‌برداری رسیده است. با این حال، نکته قابل توجه توسعه کیفی همزمان با توسعه کمی است. به گزارش خبرگزاری فارس، مترو تهران هم‌اکنون جزو ۲۰ مترو برتر دنیاست. «علی امام»، مدیر عامل شرکت مترو تهران، در این زمینه گفته است: هم‌اکنون ایران در اقدامات ساختمانی مترو شامل احداث تونل‌ها و ایستگاه‌ها به خودکفایی رسیده و در زمینه ساخت تجهیزات ثابت مترو، میزان خودکفایی ۹۰ درصد است. در زمینه ساخت واگن مترو، با اجرای پروژه طراحی و ساخت قطار ملی مترو از سال ۹۸، یک رام قطار داخلی با بیش از ۸۵ درصد داخلی‌سازی، در مراحل تست قرار دارد.
ظرفیت نیروگاهی ۳۴ برابر شد
مقایسه آمار ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور، موید این موضوع است که با گذشت ۴ دهه از عمر انقلاب اسلامی، ظرفیت تولید برق کشور با جهشی قابل توجه، ۳۴ برابر شده است. ظرفیت اسمی تولید برق نیروگاه‌های کشور از ۲۵۰۰ مگاوات در سال ۱۳۵۷ به حدود ۸۵ هزار مگاوات در سال ۹۹ رسیده است. همچنین طی سال‌های اخیر، ایران موفق به داخلی‌سازی کل تجهیزات ساخت نیروگاه شده است و حتی خدمات فنی و مهندسی احداث نیروگاه را به کشورهایی، چون عراق و برخی کشور‌های آفریقایی صادر می‌کند. علاوه بر این کل ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های هسته‌ای، بادی، خورشیدی و سایر انرژی‌های نو در کشور مربوط به پس از انقلاب است.
ابرپروژه‌های ایرانی در بزرگ‌ترین میدان گازی جهان
مهم‌ترین دستاورد‌های صنعت نفت و گاز در توسعه میادین نفتی و گازی را باید در پارس جنوبی دید. میدان گازی پارس جنوبی بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است که به‌طور مشترک بین ایران و قطر در خلیج‌فارس قرار دارد. توسعه این میدان در قالب ۲۴ فاز از سال ۷۶ آغاز شد. بخشی از این فاز‌ها از جمله فاز‌های ۲، ۳، ۴، ۵، ۹ و ۱۰ توسط پیمانکاران خارجی توسعه یافت، اما در سال‌های بعد با تشدید تحریم‌ها و خروج این پیمانکاران، شرکت‌های داخلی از جمله پتروپارس و قرارگاه سازندگی خاتم موفق به توسعه باقی‌مانده فاز‌های پارس جنوبی شدند و هم‌اکنون فاز‌های ۱۱، ۱۳، ۱۴، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ نیمه‌تمام است و عملیات اتمام آن توسط شرکت‌های داخلی در جریان است. در این میان تکمیل فاز ۱۲ به عنوان بزرگ‌ترین فاز پارس جنوبی در اوج تحریم‌ها، بزرگ‌ترین پروژه تاریخ صنعت نفت محسوب می‌شود.
پتروشیمی؛ صنعتی که ۱۵.۵ برابر شد
در سال ۱۳۴۲ با بهره‌برداری از مجتمع پتروشیمی شیراز، ایران به طور رسمی وارد صنعت پتروشیمی شد. تا پیش از پیروزی انقلاب، توسعه این صنعت با تعداد اندکی از مجتمع‌های پتروشیمی پیش رفت، اما پس از جنگ تحمیلی و به‌تدریج با توسعه شبکه گازرسانی و تولید از پارس جنوبی طی دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ صنعت پتروشیمی به صنعتی اثرگذار در اقتصاد ایران بدل شد. در مجموع در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بیش از ۵۰ طرح پتروشیمی در کشور ایجاد شد و حجم تولید محصولات پتروشیمی از ۴.۲ میلیون تن در انتهای دوران رژیم پهلوی، به ۹۰ میلیون تن در سال جاری رسید. همچنین ارزش کل تولیدات صنعت پتروشیمی ایران از سالانه یک میلیارد دلار قبل از انقلاب اکنون به سالانه ۲۵ میلیارد دلار رسیده است.
احداث بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی جهان
سابقه احداث پالایشگاه در ایران به سال ۱۲۹۱ برمی‌گردد و پیش از انقلاب چند واحد پالایشگاهی توسط خارجی‌ها احداث شد؛ اما پس از انقلاب علاوه بر احداث پالایشگاه‌های نفت خام اصفهان، بندرعباس و شازند، احداث بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی جهان نیز کلید خورد و سرانجام این پالایشگاه با فناوری پیشرفته توسط متخصصان داخلی در ۳ فاز طی سال‌های ۹۷ تاکنون به بهره‌برداری رسید و فاز چهارم آن نیز درحال تکمیل است. پالایشگاهی که به تنهایی یک‌سوم نیاز کشور به بنزین را تامین می‌کند و نقش مهمی در عبور کشور از تحریم بنزین ایفا کرد.
فهرستی از سایر زیرساخت‌هایی که چندین برابر شد
در سایر موارد نیز می‌توان نمونه‌هایی از توسعه روزافزون زیرساخت‌ها ارائه کرد که برخی از این موارد را در ادامه آورده‌ایم:
- در بخش راه‌سازی و حمل و نقل تا سال ۱۳۵۷ حدود ۵۶۵ کیلومتر خطوط ریلی در ایران ساخته شد. اکنون ایران حدود ۱۰ هزار کیلومتر خطوط ریلی دارد.
- راه‌های اصلی و فرعی کشور از ۳۶ هزار کیلومتر به بیش از ۲۰۰ هزار کیلومتر افزایش یافت.
- افزایش فرودگاه‌ها از ۲۲ مورد به حدود ۱۰۰ فرودگاه
- افزایش تعداد بنادر و ارتقای ظرفیت آن‌ها از ۱۰ میلیون تن به بیش از ۱۲۵ میلیون تن
- افزایش تولید سیمان از ۳/۶ میلیون تن به حدود ۸۰ میلیون تن
- افزایش قابل توجه تولید فولاد از نیم میلیون تن قبل از انقلاب به ۳۸ میلیون تن در سال
- افزایش تولیدات معدنی از ۲۰ میلیون تن به ۲۲۰ میلیون تن
منبع: روزنامه خراسان
ارسال نظرات
نظرات مخاطبان
انتشار یافته: ۳
در انتظار بررسی: ۰
کاش به یه سوال ساده هم بتونید جواب بدید.... و اون اینه که چرا با وجود موارد فوق ، تا گلو در فقر و فلاکت و بدبختی های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی هستیم؟؟؟
این که عکس پتروشیمی بوعلی سینا نیست. بعد یک عمر کار کردن. بوعلی سینا تو ماهشهره خوزستانه. این عکس مال عسلویه در بوشهر است.
البته طرح تمام اینها قبل از انقلاب برنامه ریزی شده