چرا شب يلدا هندوانه می‌خوريم؟/فال هندوانه چیست؟

برگزاری مراسم یلدا، اگر بتوان نام جشن بر آن نهاد، آیینی خانوادگی است و گردهمایی ها به خویشاوندان و دوستان نزدیک محدود می‌شود. در کتاب‌ها و سندهای تاریخی به برگزاری مراسم شب یلدا اشاره ای نشده است. ابوریحان بیرونی از جشن روز اول دی ماه که آن را خرم روز نامند، در دستگاه حکومتی و پادشاهی یاد می کند. نامی از شب یلدا در میان نیست و این می تواند دلیلی بر خانوادگی و همگانی و غیر رسمی بودن جشن یلدا باشد. 
آیین و جشن شب یلدا یا شب چله بزرگ تا به امروز در تمامی سرزمین کهنسال ایران و در بین همه قشرها و خانوارها برگزار می‌شود.
یلدا جشن و گردهمایی خانوادگی است. در شب یلدا خویشاوندان نزدیک در خانه بزرگ خانواده گرد هم می آیند و در سرمای آغازین زمستان دور کرسی می نشینند و تا نیمه شب میوه و آجیل و غذا می‌خورند و به فال حافظ گوش می‌سپارند.

چرا در شب یلدا هندوانه میخوریم

هندوانه؛ یکی از ارکان اصل‍ی سفره شب یلداست که همیشه به شیوه‌های جذابی تزیین می‌شود، اما چرا هندوانه؟

علت خوردن هندوانه در شب یلدا

هندوانه و ارتباط آن با گرد بودن زمین

یکی از دلایل خوردن هندوانه شب یلدا به خاطر شکل ظاهری آن است که ما را به یاد زمین می اندازد. گرد و کروی بودن هندوانه مثل این است که با یک کره زمین سرسبز مواجه هستیم. رنگ سبز هندوانه یادآور و نماد آبادانی و زندگی روی کره خاکی است.

هر چند چنین تصور می شود که تصور کروی و گرد بودن زمین جدید است، اما ایرانیان باستان عقایدی مبنی بر گرد بودن زمین داشته اند که بازتاب آن را حتی در دیگر رسوم مثل رها کردن سیبی شناور در آب هنگام چیدن سفره هفت سین هم می توانید ببینید.

هندوانه و زمین نماد باروری

از طرفی زمین در باور ایرانیان باستان نماد باروری بوده و برای ایرانیانی که با کشاورزی و دامداری امرار معاش می کرده اند، اهمیت ویژه ای داشته است. تا حدی که ایزد سپندارمذ، ایزد نگهبان زمین، به عنوان یکی از ایزدان مهم ایرانیان باستان به حساب می آمده که به آن توسل می شده است. از میان همه میوه های شب یلدا، هندوانه تنها میوه ای است که نماد زمین به شمار می رود.

رنگ سبز زمین و آبادانی

اصرار بر انتخاب هندوانه ای با رنگ سبز، فقط به رسیده بودن این میوه ربط ندارد. هندوانه سبز رنگ نماد آبادانی و زندگی روی زمین است.

رنگ قرمز هندوانه و نمادهای آن

اگر چه ممکن است برخی مواقع هندوانه هایی که چندان رنگ قرمزی هم ندارند، طعم شیرینی داشته باشند اما هندوانه رسیده با رنگ قرمز شناخته می شود. هر چه هندوانه قرمز تر باشد، احتمال رسیده بودن آن بیشتر خواهد بود.

یکی از دلایل خوردن هندوانه در شب یلدا، همین سرخی و شیرینی هندوانه است. این سرخی نماد عشق، دوستی، بهروزی، آسودگی و زندگی مسالمت آمیز در سایه آبادانی و سرسبزی است.

بیشتربخوانید: 

طرز تهیه ۱۲ دسر آسان مخصوص شب یلدا

تاریخچه شب یلدا/شب یلدا از کجا آمده؟

گرد بودن هندوانه

اگر به دیگر میوه های مورد استفاده در شب یلدا نگاهی بیندازید، می توانید انار را هم ببینید که با ویژگی هایی مشابه هندوانه در سفره شب یلدا جای پای خود را محکم کرده است. انار هم با رنگ قرمز و ظاهر کروی (دایره ای) خود، کروی بودن زمین را نشان می دهد و یادآوری می کند. معمولا در این شب از میوه هایی که گرد هستند، در سفره دور همی استفاده می شود.

رنگ سفید هندوانه

بین لایه سبز خارجی هندوانه و خود هندوانه که قرمز است، یک لایه سفید هم قرار دارد که حتی این قسمت از هندوانه هم به خاطر رنگ سفید خود نماد صلح، سازگاری، آرامش و آسودگی است.

دانه های هندوانه نماد چیست؟

هسته ها یا دانه های هندوانه که در برخی از مدل ها، حتی به صورت بو داده و آجیل هم مصرف می شود، نشانه باروری و افزونی نژاد های مختلف انسان بر روی زمین است. با کاشتن همین دانه ها است که بوته های جدید هندوانه سر از خاک بیرون می آورند و همین باروری، نماد افزونی نژاد انسان ها روی زمین هم هست.

خواص هندوانه خوردن در شب یلدا

هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت است. باور بر این است، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید، در سراسر زمستان طولانی، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد و این باور، با خواص هندوانه که سرشار از ویتامین های A و B و C است، مطابقت دارد.

ارزش تغذیه ای هندوانه: ۹۰ درصد بافت هندوانه از آب تشکیل شده است. در نتیجه برای رفع عطش بسیار مفید است. به علت فراوانی آب در این محصول، برای جلوگیری و دفع سنگ کلیه، خوردن آن بسیار توصیه شده است. هندوانه منبع غنی از بتاکاروتن و لیکوپن است که این مواد از آنتی اکسیدان های طبیعی هستند و همانطور که اثبات شده است، آنتی اکسیدانها ترکیباتی هستند که از بروز سرطان ها در انسان جلوگیری می کنند، پس این باور که با خوردن هندوانه بیماری کمتر به سراغ ما می آید در وجود این آنتی اکسیدانها نهفته است.

هندوانه از بروز آسیب های پوستی در اثر نور جلوگیری می کند. موجب دفع بیشتر و سریع مواد زاید از بدن می شود و به شادابی و طراوت پوست می انجامد. درصد کمی قند دارد و میزان کالری آن بسیار پایین است.

بسیاری از خانواده‌ها برای لذت بخشیدن و تزیین سفره زیبای «شب یلدا» به طراحی و تزیین میوه ها علی الخصوص هندوانه می پردازند و آن را به شکل ها و طرح های مختلف درست می کنند.

فال گرفتن با هندوانه در شب یلدا

همه خواص و ویژگی های هندوانه برای سلامتی و لذت بردن از طعم آن را که کنار بگذارید، به رسم فال هندوانه در این شب می رسیم. هر چند این رسم در همه شهر های ایران شناخته شده نیست اما برای مثال در شهر تالش، مردن با بعد از خوردن هندوانه با پوست آن فال می گیرند. برای گرفتن این فال، فرد پوست هندوانه ای را که خورده است، به چهار قطعه تقسیم می کند. پوست های هندوانه را یکی پس از دیگری به پشت سر می اندازد. اما معنی هر حالت در فال چیست؟

در صورتی که دو قطعه از پوست های هندوانه سبز و دو قطعه از آن ها سفید باشد، فال آن ها نیکوست (یا جواب مثبت است).

اگر یک تکه روی قسمت سبز بیفتد و سه تکه روی قسمت سفید، فال باطل است و دوباره باید گرفته شود.

چنانچه چهار تکه به رنگ سفید برگردد، بدشانسی در کمین فرد است.

اگر هر چهار تکه به سمت سبز رنگ بیفند، فال بسیار خوب است و ایام به کام فرد خواهد شد.

مجله اینترنتی تابناک جوان