چرا پاهایمان خواب می رود؟
برای همه ما پیش آمده بعد از نشستن طولانی سعی کنیم بایستیم و ناگهان متوجه شویم که یکی از پاها کار نمیکند! اصطلاحا پای ما جدا از خودمان خوابش برده است.
عضو خواب رفته را ابتدا نمیتوانیم حرکت دهیم، سپس احساس میکنیم که هزاران سوزن در سراسر پای ما فرو میرود.
برای یک یا دو دقیقه احساس ناراحتی عجیبی میکنیم، اما خیلی زود میتوانیم دوباره روی پای خود بایستیم و انگارنهانگار که برای چند دقیقه کنترل یک عضومان را از دست داده بودیم.
هدف بسیاری از تحقیقات فیزیولوژیستهای ورزشی این بوده که متوجه شوند مغز چگونه با قسمتهای مختلف بدن ما صحبت میکند و آن را کنترل میکند. وقتی پای شما به خواب میرود، یعنی مشکلی در ارتباط بین مغز و ماهیچههای آن ناحیه وجود دارد.
چرا باید بهدنبال علت خواب رفتن دست و پا باشیم؟
این قبیل آسیبهای عصبی به عنوان نوروپاتی محیطی یا بیماری عصب شناخته میشوند، چون روی اعصابی که در حد فاصل مغز و نخاع (اغلب در دستها و پاها) قرار دارند، اثر میگذارد. بیش از ۱۰۰ نوع مختلف نوروپاتی محیطی وجود دارد که به مرور زمان ممکن است بدتر شود، تحرک فرد را کمتر کند و حتی منجر به ناتوانی او شود. بیش از ۲۰ میلیون آمریکایی دچار نوروپاتی محیطی هستند که اکثر آنها در سنین پیری قرار دارند.
اگر خواب رفتن دست و پا ادامه پیدا کند و مدام تکرار شود فرد مورد نظر حتما باید تحت بررسی و درمان پزشکی قرار بگیرد تا هر چه سریعتر دلایل وجود عارضه شناسایی شود و با مداوا، این اختلال تحت کنترل قرار بگیرد. اگر به موقع علت خواب رفتن دست و پا را پیگیری کنید احتمال کمتری وجود دارد که عواقب آن مادام العمر گریبانگیرتان شود.
بیماریهای متابولیک
گاهی اوقات به علت بیماریهای سیستمیک کارکرد عصب حسی دچار اختلال میشود. معروفترین بیماری که این مشکلات را ایجاد میکند مرض قند یا دیابت است. وقتی بیماری دیابت مدت زیادی بدون درمان باقی میماند یا بهطور ناقص درمان میشود بتدریج عملکرد اعصاب حسی بدن دچار اختلال میشود. این کاهش حس هر چه به سمت اندامهای تحتانی و پایینتر بدن میرویم شدیدتر میشود.
کم کاری و پرکاری تیروئید هم میتواند موجب اختلال حسی بهصورت خواب رفتگی دست و پا شود.
گاهی اوقات مسمومیت ناشی از سرب یا آلومینیوم هم میتواند این مشکلات را ایجاد کند.
فراموش نکنیم خواب رفتگی دست و پا مهم هستند. اگر این مشکلات تکرار شود و بهطور مداوم ادامه یابد باید حتما به پزشک مراجعه کرد تا علت آن مشخص شود و درمان لازم برای آن صورت گیرد.
مغز مرکز فرماندهی بدن
«زاخاری گیلان» از دانشگاه میسیسیپی که تحقیقاتی در این زمینه انجام داده یادآور می شود که مغز مرکز فرماندهی بدن است و خوابرفتگی اندام را اینگونه توضیح میدهد: هر بار که تصمیم میگیرید بدن خود را حرکت دهید، چه این حرکت ایستادن باشد یا راه رفتن و یا ورزش کردن، مغز پیامهایی را به ماهیچههای شما ارسال میکند تا از حرکت صحیح آنها مطمئن شود. وقتی مغز نتواند با یک عضله یا گروهی از عضلات صحبت کند، ممکن است اتفاقات عجیبی رخ دهد؛ از جمله این که قسمتی از بدن احساس عجیب خواب رفتن میکند.
خواب رفتن معمولا با احساس بیحسی یا گزگز در آن ناحیه شروع میشود. این احساس که مردم اغلب آن را «سوزن سوزن شدن» نیز مینامند از نظر فنی به عنوان «پارستزی» شناخته میشود.
برخی افراد به اشتباه فکر میکنند کمبود جریان خون موجب به وجود آمدن این احساس میشود. آنها تصور میکنند که احساس «خوابرفتگی» زمانی رخ میدهد که خون شما که مواد مغذی را در سراسر بدن شما حمل میکند، نتواند بهعنوانمثال به پای شما برسد، اما این درست نیست.
وقتی پای شما به خواب میرود در واقع به این دلیل است که اعصابی که مغز را به پا ارتباط میدهند به لطف مدل نشستنتان، فشرده میشوند. به یاد داشته باشید این اعصاب هستند که پیامها را رد و بدل میکنند تا مغز و اندامهای شما با هم ارتباط برقرار کنند. اگر عصبها برای مدتی فشرده شده باشند، حس چندانی در پای خود نخواهید داشت زیرا عصبها نمیتوانند پیامهای عادی خود را در مورد اینکه پا، چه حسی دارد یا چگونه حرکت میکند را به مغزتان برسانند.
هنگامیکه دوباره شروع به حرکت میکنید، فشار روی عصبها برداشته میشود. آنها «بیدار میشوند» و شما احساس «سوزن و سوزن» شدن در پایتان میکنید. نگران نباشید، این احساس تنها برای چند دقیقه ادامه خواهد داشت و سپس همه چیز دوباره عادی خواهد شد.
درمان خواب رفتن دست و پا
اگرچه عملا درمانی برای انواع نوروپاتی محیطی که زمینهی ارثی دارند وجود ندارد، اما در عوض بسیاری از انواع اکتسابی این نوع اختلال، قابل درمان و بهبودی است. به عنوان نمونه، اگر این بیماری ناشی از دیابت باشد کنترل درست قند خون میتواند پیشرفت این نوروپاتی دیابتی را کُند یا متوقف کند و همینطور مصرف مکملهای ویتامین در بهبود افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی ناشی از کمبود ویتامین، مؤثر است.
انجام تمرینات ورزشی مناسب زیر نظر پزشک معالج، رعایت رژیم غذایی سالم و حفظ وزن متعادل بدن، قرار نگرفتن در معرض سموم مختلف و اجتناب از مصرف الکل میتواند در عدم پیشرفت یا درمان این اختلال مؤثر باشد. از طرفی پزشکان توصیه میکنند که افراد سیگاری مبتلا به نوروپاتی، برای ترک سیگار اقدام کنند، چون مصرف دخانیات باعث انقباض عروق خونی و اختلال در جریان خون میشود که این امر مانع از تأمین مواد مغذی مورد نیاز اعصاب محیطی خواهد شد.
در برخی موارد خواب رفتن دست و پا یا سایر علائم نوروپاتی محیطی ممکن است به وسیلهی روشها و داروهایی که برای درمان تشنج و افسردگی پیشرفته تجویز میشود هم کاهش یابد.
آیا خواب رفتن برای عضلات خطرناک است؟
زمانی که پای شما یا هر عضو دیگری از بدن شما به خواب میرود، این حالت موقتی است و جای نگرانی نیست.
به نوشته روزنامه ایندیپندنت، البته احتمالا نمیتوانید ۱۰۰ درصد از خوابیدن پای خود جلوگیری کنید، اما چند نکته وجود دارد که ممکن است برای پیشگیری خوابرفتگی مفید باشد:
- مرتباً وضعیت نشستن خود را تغییر دهید.
- برای مدت طولانی پاهای خود را روی هم قرار ندهید.
- اگر شغل شما بهگونهای است که برای مدت طولانی در یک حالت باقی میمانید فراموش نکنید هر چند وقت یکبار چند حرکت نرمشی ساده انجام دهید. اگر آنقدر در کار غرق میشوید که ممکن است فراموش کنید، میتوانید برای یادآوری ساعت خود را کوک کنید تا هر ساعت به شما بگوید وقت حرکت کردن است.
مجله اینترنتی تابناک جوان