چگونه احساس اضطراب در کودکان را کاهش دهیم؟
شاید از شنیدن عبارت اضطراب کودک تعجب کنید اما واقعا کودکان هم مضطرب می شوند وگاهی شدت این اضطراب آنقدر زیاد است که می تواند به آنها آسیب برساند.
شاید از شنیدن عبارت اضطراب کودک تعجب کنید اما واقعا کودکان هم مضطرب می شوند وگاهی شدت این اضطراب آنقدر زیاد است که می تواند به آنها آسیب برساند. متاسفانه بر اساس تحقیقات دانشگاه جان هاپکینز، اغلب بزرگسالان از میزان و تاثیر اضطرابی که کودکانشان با آن دست و پنجه نرم می کنند بی اطلاعند!
اضطراب در کودکان امری طبیعی و شایع است. در واقع از هر هشت کودک یک نفر دچار اضطراب می شود. هنگامی که کودکان بزرگ می شوند و از والدین ، دوستان و سرپرستان خود می آموزند ، آنها معمولاً مهارت هایی را برای آرام کردن خود و کنار آمدن با اضطراب در خود پرورش می دهند.
اما ، اضطراب در کودکان نیز می تواند مزمن و مداوم شود و به یک اختلال اضطرابی تبدیل شود. اضطراب کنترل نشده ممکن است در فعالیت های روزمره اختلال ایجاد کند و کودکان ممکن است از تعامل با همسالان یا اعضای خانواده خود جلوگیری کنند.
اضطراب مزمن می تواند در کودک موجب ابتلا به اختلال خواب، بیماری های پوستی، افزایش احتمال ابتلا به بیماری های عفونی، حتی ابتلا به بیماری های وخیم تری مثل آسم و دیابت و بیش فعالی شود.
یکی از اولین قدم ها برای کاهش اضطراب کودکان، شناسایی علایم و دلایل ایجاد اضطراب است. که مهمترین آنها عبارتند:
- مشکلات خانوادگی مثل طلاق، نبود یکی از والدین و مشکلات مالی
- رفتن به مدرسه یا مهدکودک جدید
- اخبار و حوادث جهانی مثل حملات تروریستی، جنگ و دزدی
هرچه زودتر مهارت های مدیریت اضطراب را به فرزندتان آموزش دهید؛ در درازمدت کودک سالم تری خواهید داشت. این مهارت ها به افزایش هوش هیجانی فرزند شما کمک زیادی می کند.
علائم اضطراب در کودکان و نوجوانان
- عصبانیت
- تحریک پذیری
- اختلال خواب
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- احساس ترس
- شرم
- احساس انزوا
درمان اضطراب در کودکان
کودک شما مضطرب است. و شما می‌دانید دلیلی برای نگرانی وجود ندارد، پس می‌گویید: «به حرفم اعتماد کن. چیزی نیست که بخوای نگرانش باشی.» تمام شد رفت. مگر نه؟ همه‌ی ما آرزو می‌کنیم که کار به همین سادگی بود. تا به حال از خود پرسیده‌اید که چرا کودک اطمینان‌بخشی شما را نشنیده می‌گیرد؟ این مسئله به خاطر سنگینی گوش‌هایش نیست. کودک مضطربِ شما با تمام وجود می‌خواهد که به حرف‌تان گوش بدهد، اما مغز او اجازه‌ی این کار را نمی‌دهد.
در جریان اضطراب مواد شیمیایی با سرعت زیادی در بدن آزاد می‌شوند و به منظور حفظ بقای فرد وضعیت ذهنی او تغییر پیدا می‌کند. در نتیجه فعالیت قشر جلویی مغز (که بخش منطقی‌تر مغز محسوب می‌شود) کاهش پیدا می‌کند، و در عوض بخش‌هایِ بیشتر خودکارِ مغز کنترل فرد را به دست می‌گیرند. به عبارت دیگر برای کودک بسیار سخت است که در جریان تجربه‌ی اضطراب بتواند به درستی فکر کند، از منطق سر در بیاورد یا حتی از یاد نبرد که وظایف ساده‌اش را انجام بدهد.
به جای تلاش برای برطرف کردن نگرانی‌های کودک با استفاده از آوردن دلیل و منطق سعی کنید از تکنیک «مهار» استفاده کنید:
(م) مکث: کمی درنگ کنید و همراه فرزندتان نفس‌های عمیق بکشید. تنفس عمیق کمک می‌کند پاسخ سیستم عصبی به اضطراب، معکوس بشود.
(ه) همدلی: اضطراب ترس‌آور است. کودک از شما می‌خواهد که این موضوع را درک کنید.
(ا) ارزیابی: وقتی کودک آرام شد نوبت پیدا کردن راه‌حل‌های ممکن فرا می‌رسد.
(ر) رهایی: شما پدرومادری بی‌نظیر هستید که ابزار لازم برای مدیریت نگرانی را در اختیار فرزندتان قرار داده‌اید، پس از احساس گناه رها باشید.
به او آموزش بدهید افکارش را موشکافی کند
به یاد داشته باشید که نگرانی راهکار مغز برای محافظت از ماست. مغز اغلب موضوع نگرانی را بزرگ جلوه می‌دهد (مثلا ممکن است یک شاخه‌ی درخت را با مار اشتباه بگیریم) تا اطمینان پیدا کند که به موضوع توجه می‌کنیم. شاید شنیده باشید که با آموزش دادن تفکر مثبت می‌توان اضطراب کودکان را کنترل کرد. اما بهترین درمان برای افکار تحریف‌شده مثبت‌اندیشی نیست، بلکه صحیح اندیشیدن است. از تکنیک «۳ شین» استفاده کنید:
شکار کردن
فرض کنید تمام افکاری که دارید در حبابی بالای سر شما شناورند (مثل نقاشی‌های کارتونی). سپس یکی از این افکار نگران‌کننده را شکار کنید. مثلا: «هیچ کس در مدرسه از من خوشش نمیاد.»
شاهد آوردن
در این مرحله شواهدی را در تأیید یا رد فکر انتخاب شده جمع کنید. با این کار به کودک یاد می‌دهید که درباره‌ی نگران‌کننده بودن یک موضوع تنها بر اساس احساساتش تصمیم نگیرد. احساسات متفاوت از واقعیت‌ها هستند.
شواهد تأییدکننده: وقتی خانم معلم گفت گروهی کار کنیم اولش کسی منو تو گروهش نبرد.
شواهد مردودکننده: پریسا و من مشق‌هامونو با هم نوشتیم، اون دوست منه.
شاخ به شاخ شدن
افکار را به چالش بکشید؛ ساده‌ترین کار (وجالب‌ترین) روش این است که به کودک یاد بدهید مناظره و گفت‌وگویی درونی در ذهنش انجام بدهد.
بازی نقش و کاهش اضطراب کودک
در حین بازی با فرزندتان نقش خرسی را بازی کنید که ماشینش خراب شده و به خاطر آن عصبانی است. از او بخواهید به خرس یاد بدهد چطور آرام شود. اگر نمی تواند این کار را انجام دهد اول خودتان این نقش را بازی کنید و بعد از فرزندتان بخواهید این کار را انجام دهد.
بیشتربخوانید:
حباب بازی و کاهش اضطراب کودک
حباب بازی برای اکثر کودکان سرگرم کننده است. به کودکتان یاد دهید که حباب بسازد یا فقط با فوت کردن داخل حباب ساز وانمود به این کار کند قطعا از تاثیر جالب و شگرف این کار شگفت زده خواهید شد. این بازی باعث تخیله نگرانی های فرزندتان خواهد شد.
شناخت و آگاهی از هیجانات مختلف
نام احساسات مختلف (غم، شادی، ترس و نگرانی و خشم) را به فرزندتان آموزش دهید. به کمک هم دلیل اضطراب او را شناسایی و علایمی که در او ایجاد کرده را مشخص کنید (علایمی مثل تپش قلب، لرزش دست و …)
انجام این کار به فرزندتان کمک می کند علایم مختلف احساسات خود را بشناسد و بتواند روی علایم جسمی خود اسم بگذارد (مثلا وقتی قلبم تند می زند و صدام می لرزد نشانه این است که اضطراب دارم).
پیدا کردن راه حل با کمک یکدیگر
آیا کودکتان زمانی که اضطراب دارد دوست دارد بغلش کنید؟ نمی دانید؟ بپرسید! از او بپرسید زمانی که نگران است دوست دارد چه کاری انجام دهد یا شما چه کاری برایش انجام دهید.
انجام کارهای هنری
طراحی، رنگ آمیزی، نقاشی و بازی با شن برای کاهش اضطراب بسیار مفیدند. کودکان در هنگام رنگ آمیزی و نقاشی می توانند احساسات خود را ابراز و تخلیه کنند. این فعالیت های ساده تاثیر زیادی در کاهش اضطراب کودک دارند.
بازی آزاد
بازی کردن ابزاری شگفت انگیز برای کودکان است که به وسیله ی آن نه تنها به درک دنیای اطراف خود می رسند بلکه شرایطی فراهم می کند که بتواند احساسات خود را ابراز کند.
ایجاد فضایی به دور از قضاوت برای بازی کودکان، به رفع اضطراب آنها کمک شایانی می کند. در بازی او دخالت نکنید و اجازه دهید کاملا آزاد باشد فقط عقب بنشیند و تماشا کنید (مگر از شما بخواهد که به او ملحق شوید). ترس ها و نگرانی ها در اثر بازی آزاد و بدون قاعده امکان ابراز پیدا می کنند و موجب کاهش اضطراب کودک می شود.
امیدوارم این چند راه حل ساده به کاهش اضطراب کودک شما کمک کند اما در صورتی که شدت به حدی بود که این تمرینات کمک چندانی به او نکرد بهتر است از یک روانشناس کودک کمک بگیرید.
مجله اینترنتی تابناک جوان
ارسال نظرات