آیا قلب واقعا می‌شکند؟ /همه چیز درباره سندرم قلب شکسته!

جالب است بدانید که «شکستن قلب » تنها اصطلاحی نیست که در اشعار یا فیلم‌های عاشقانه به کار برده می‌شود. بیماری شکستن قلب یا اگر بخواهیم درست‌تر بگوییم، سندرم قلب شکسته، یک شرایط پزشکی بسیار جدی است که سلامت قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با وجود داشتن نام رمانتیک و شاعرانه‌، این بیماری چیزی نیست که به سادگی از کنار آن بگذریم و دست کم گرفتن آن می‌تواند آسیب‌هایی خطرناک برای سلامتی را به همراه داشته باشد. به همین بهانه،  در این مقاله  قصد داریم علت بروز سندروم قلب شکسته، علائم و عوارض آن و همچنین راه‌های درمان آن را با استفاده از جدیدترین اطلاعات پزشکی مورد بررسی قرار دهیم؛ با ما همراه باشید.

آیا قلب واقعا می شکند؟

از نظر علمی قلب یک ماشین زیستی ساده و در عین حال یک ارگان حیاتی است که در اکثر فرهنگ‌ها به‌عنوان جایگاه احساسی روح تعریف شده است. قلب نماد عشق، اندوه، صداقت، ترس و حتی شجاعت است. قلب در نگاه اولیه یک پمپ می باشد که خون را در کل بدن به گردش درمی‌آورد. از دیدگاه دیگر می‌توان قلب را به یک اسب سخت کوش و اعجاب انگیز  تشبیه کرد که در تمام عمرش برای زنده ماندن اعضای بدن در تلاش و حرکت است.
عموم مردم در سراسر دنیا با اصطلاح «قلب شکسته»  آشنا هستند. آیا امکان دارد کسی به خاطر شکستن قلبش جان خود را از دست بدهد؟ آیا امکان دارد افرادی که زمان طولانی، با هم زندگی کرده اند؛ پس از مرگ یکی دیگری هم جان خود را از دست بدهد؟ مرگ در اثر شکستن قلب فقط در افسانه ها و داستان ها اتفاق نمی‌افتد! بلکه در زندگی واقعی نیز اتفاق می افتد. این سندرم که سندرم قلب شکسته خوانده می‌شود و دارای علائمی همچون تنگی نفس و درد قفسه سینه می باشد؛ در ابتدا علائمی شبیه به حمله قلبی را نشان می دهد و تشخیص افتراقی آن کمی مشکل خواهد بود.
از گذشته‌های دور مردم عقیده داشتند که  شنیدن یک خبر هیجان انگیز و یا یک خبر درد ناک می‌تواند موجب حمله قلبی در فرد شود، اگرچه در آن زمان این عقیده فقط در حد یک نظر بوده و پشتوانه علمی نداشت، اما امروزه ارتباط بین قلب و حالات روانی ¸عواطف انسانی موضوعی ثابت شده است تا جایی که اصطلاح قلب شکسته یا دلشکستگی برای توصیف استفاده می شد.

 سندرم قلب شکسته چیست؟

مشاهدات علمی همواره حاکی از آن بودند که حوادث و ناراحتی‌های عاطفی می‌توانند بر سلامت قلب تاثیرگذار باشند. در سال  1967 نیز مطالعاتی جدی‌تر جهت بررسی این مسئله صورت گرفت و نتایجی مبنی بر تایید آن نیز حاصل شد. با این حال، تا حتی تا چند سال بعد نیز شرایطی اختصاصی برای این شرایط در لغت نامه پزشکی تعریف نشده و آنچه که امروز به نام سندروم قلب شکسته یا کاردیومیوپاتی ناشی از استرس نامیده یا سندروم تاکوتسوبو (stress cardiomyopathy or takotsubo syndrome) و از سال 1990 به لیست بیماری‌های قلبی افزوده شده است.
سندروم قلب شکسته می‌تواند سبب آسیب ناگهانی و برگشت پذیر عضله قلب شود. این بیماری در سنین بالا در خانم‌ها شیوع بیشتری دارد و اغلب اما نه همیشه با استرس های جسمی یا روحی همراه و مربوط است.
علایم سندرم قلب شکسته بسیار شبیه به سکته قلبی است. بیماران از درد قفسه سینه و یا تنگی نفس شکایت دارند و در مواردی نیز دچار حالت سنکوب میشوند.

علت دقیق بروز تاکاتسوبو مشخص نیست. اما اعتقاد بر این است که افزایش هورمون های استرس مانند آدرنالین ممکن است به طور موقت به قلب برخی از افراد آسیب برساند. البته چگونگی اینکه این هورمون ها می توانند به قلب آسیب برسانند یا اینکه چه چیز دیگری باعث بروز این سندرم می شود، همچنان مشخص نیست. البته انقباض موقت عروق بزرگ یا کوچک قلب نیز ممکن است نقشی در بروز این سندرم داشته باشند. همچنین افرادی که به سندرم قلب شکسته مبتلا می شوند نیز ممکن است ساختار عضله قلب آن ها با دیگران متفاوت باشد. سندرم قلب شکسته اغلب در اثر یک حادثه ناگهانی جسمی یا  عاطفی به وجود می آید.احساس غم شدیدی که هنگام تمام شدن یک ارتباط عاطفی شدید گریبانگیر فرد می‌شود در متون علمی نیز بکار می رود.
سندرم قلب شکسته یا Broken Heart یک بیماری گذرای قلبی است که غالباً توسط شرایط استرس زا و یا احساسات شدید مثبت و منفی به وجود آید. سندرم قلب شکسته همچنین می تواند توسط یک بیماری ناتوان کننده جسمی یا انجام یک عمل جراحی سنگین نیز ایجاد شود. سندرم قلب شکسته نام های دیگری نیز دارد، گاهی به عنوان کاردیومیوپاتی استرس، کاردیومیوپاتی تاکاتسوبو یا سندرم بالونی آپیکال نیز از آن نام برده می شود. افرادی که به سندرم قلب شکسته مبتلا می شوند، ممکن است دچار درد ناگهانی قفسه سینه شوند بطوری که ممکن است فکر کنند که دچار حمله قلبی شده اند. سندرم قلب شکسته تنها بخشی از قلب را تحت تأثیر قرار داده و به صورت گذرا عملکرد طبیعی قلب را مختل می کند. اما سایر قسمت های قلب به فعالیت خود ادامه می دهند، حتی ممکن است بصورت جبرانی انقباضات قوی تری نسبت به قبل داشته باشند.
نخستین بار دانشمندان ژاپنی در سال ۱۹۹۰ میلادی نشانگان یا سندرم تاکاتسوبو را شناسایی کردند ولی دلایل آن به طور کامل مشخص نبود. تاکوتسوبو در زبان ژاپنی کوزه ای بوده که برای شکار اختاپوس از آن استفاده می کردند و شباهت این کوزه با حالت بالونی بطن چپ در سندرم قلب شکسته باعث شد تا این بیماری را تاکوتسوبو بنامند.

دلیل بیماری شکستن قلب چیست؟

همانطور که عنوان شد، سندروم قلب شکسته معمولا در اثر استرس و ناراحتی احساسی ناگهانی  به وجود می‌آید. عوامل تنش زای متعددی در ارتباط با این سندرم گزارش شده‌اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• از دست دادن عزیزان بخصوص به صورت غیرمنتظره
• مورد بدرفتاری قرارگرفتن در محیط خانه
• اضطراب شدید
• بحث و مجادله عصبانیت
• مشکلات شغلی و اقتصادی
• تشخیص پزشکی ابتلا به بیماری های خطرناک
• بیماری‌های شدید جسمی نظیر نارسایی تنفسی، عفونت های شدید، شکستگی
• عمل جراحی

بیشتر بخوانید:

کاهش 50 درصدی خطر بیماری قلبی با مصرف گردو

قبل و بعد واکسن کرونا چه بخوریم؟

ارتباط بین تعداد خواهر و برادر و مشکلات قلبی!

از نظر علمی، عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد سندرم قلب شکسته نقش آفرین باشند. در میان این عوامل، نقش گروهی از هورمون‌ها که در جریان استرس‌های روحی یا جسمی در جریان خون افزایش می‌یابند به میزان زیادی مورد توجه و مطالعه قرارگرفته است که «کاتکول آمین‌ها» نامیده میشوند.
درشرایط معمول، افزایش این گروه هورمون‌ها در جریان فرآیند استرس، باعث تنظیم و افزایش متناسب فشارخون، تنظیم و افزایش ضربان و قدرت انقباضی قلب و پاسخ متناسب عروق بدن به شرایط استرس‌زا می‌شود. به نظر میرسد در افرادی که دچار سندروم قلب شکسته هستند، افزایش نا متناسب کاتکول آمین‌ها و یا پاسخ نا متناسب بدن به این افزایش، باعث اختلال در عملکرد عروق بدن، عضله قلب و بخصوص بطن چپ میگردد.
بعضی از مطالعات نقش عوامل ژنتیکی و خانوادگی را در این بیماری مطرح کرده‌اند. افراد با سابقه بیماری های روحی و عصبی نظیر سابقه بیماری‌های اضطرابی و تشنج نیز بیشتر در خطر ابتلا به سندروم قلب شکسته قرار دارند.
اما خوشبختانه خبر خوش این است که مشکلات قلبی ناشی از سندروم قلب شکسته درصورت تشخیص صحیح و به موقع و درمان مراقبتی مناسب و با برطرف شدن عامل استرس زا می‌توانند در عرض چند هفته بهبود یابند.

استرس ناگهانی چگونه عضله قلب را ضعیف می‌کند؟

همانطور که عنوان شد، سندروم قلب شکسته سبب ضعف ناگهانی عضله قلب خواهد شد. اما این فرایند دقیقا چگونه اتفاق می‌افتد؟
زمانی که در معرض یک اتفاق استرس‌زا قرار می‌گیرید، بدن شما هورمون‌ها و پروتئین‌هایی مانند آدرنالین و نورآدرنالین را به منظور کمک به کنترل استرس تولید می‌کند. البته، عضله قلب قادر به تحمل کردن مقادیر بالای این هورمون‌ها که برای مبارزه با استرس تولید شده‌اند نخواهد بود. آدرنالین زیاد می‌تواند سبب تنگی عروق کوچک قلب شود که به قلب خون رسانی خواهند کرد و همین مسئله می‌تواند میزان خونی که به قلب جاری می‌شود را به طور موقت کاهش دهد.
در برخی موارد نیز، آدرنالین به صورت مستقیم به سلول‌های قلب متصل شده و سبب می‌شود که مقادیر بالای کلسیم وارد این سلول‌ها شوند. این حجم بالای کلسیم در تپیدن قلب اختلال ایجاد کرده و ضربان نامنظم را در پی خواهد داشت.
گفتنی است که تاثیرات آدرنالین بر روی قلب معمولا موقتی و برگشت پذیر است و معمولا بین چند روز تا یک هفته قلب به طور کامل از آن ریکاروی خواهد شد.

علائم و تشخیص سندروم قلب شکسته

همانطورکه اشاره شد سندروم قلب شکسته معمولا باعلایم درد قفسه سینه و تنگی نفس ظاهر می‌شود. علاوه بر این‌ها،  برخی دیگر از بیماران مبتلا به این
در مواردی که مشکلات روحی پیش زمینه این بیماری هستند، شرایط دشوارتر است چون در بعضی از این موارد نظیر از دست دادن عزیزان، بهبود شرایط روحی بیمار مستلزم گذشت زمان و اقدامات حمایتی طولانی است. به همین دلیل فرد مبتلا به سندروم قلب شکسته روانشناسی می‌شود و سعی خواهد شد که از طریق جلسات مشاوره استرس و فشار روحی از وی دور شود.
علاوه بر این، برخی بیماری‌هامثل دیابت، فشارخون، سن بالا، افزایش چربی خون، مصرف سیگار و عدم فعالیت فیزیکی مناسب می‌توانند باعث انسداد سرخرگ‌های کرونر و سکته قلبی شوند.
بنابراین، درمان مناسب قند و فشار و چربی خون، مصرف نکردن دخانیات، ورزش متناسب و منظم و همچنین جستجوی آرامش و کنترل استرس و عصبانیت بهترین راهکارهایی هستند که می‌توانند از بروز سندروم قلب شکسته جلوگیری کنند.

عاقبت و سیر بیماری؛ آیا سندروم قلب شکسته کشنده است؟

سندرم قلب شکسته می‌تواند کشنده باشد و در برخی از موارد ضعف در عضله قلبی عوارضی همچون نارسایی احتقانی قلب، فشار خون پایین، غش کردن و  همچنین اختلالات ریتمی قلب که تهدید کننده زندگی هستند را در پی داشته باشد.
بیماری ممکن است دچار بی‌نظمی ضربان قلب شکسته، شوک قلبی یا ایست ناگهانی قلبی شوند.
در مرحله اول، پزشکان سعی می‌کنند عامل استرس‌زایی که موجب بروز سندرم قلب شکسته شده است را ریشه یابی کنند. پس از آن، اقدامات اولیه شامل نوار قلب و تست آنزیم‌های قلبی صورت گرفته و تشخیص نهایی قلب شکسته  از طریق اکو کاردیوگرافی در این بیماران تایید میشود. لازم به ذکر است که در حدود پانزده درصد موارد کاردیومیوپاتی ناشی از استرس، به طور همزمان بیماری عروق کرونر نیز مشاهده میشود.

اقدامات درمانی

مهم‌ترین اقدام برای درمان سندروم قلب شکسته، تلاش برای از بین بردن عوامل استرس خواهد بود. درشرایطی که بیماری‌های جسمی باعث بروز سندروم قلب شکسته شده‌ باشند، تلاش در کنترل و درمان بیماری زمینه‌ای می‌تواند به بهبود وضعیت قلب کمک کند.

کلام آخر
سندروم قلب شکسته شرایطی است که عضله قلب را به صورت برگشت پذیر ضعیف می‌کند. این سندروم بیشتر در اثر قرار گرفتن در معرض استرس و فشار روحی ناگهانی رخ داده اما افرادی که به صورت دائم تحت استرس باشند نیز در خطر ابتلا به آن قرار دارند. سندروم قلب شکسته معمولا به شناسایی عامل استرس زا و با برطرف کردن  آن قابل درمان  بوده اما در صورتی که جدی گرفته نشود می‌تواند نارسایی احتقانی قلب، فشار خون پایین، غش کردن، اختلالات ریتمی قلب و حتی مرگ را نیز در پی داشته باشد.

مجله اینترنتی تابناک جوان