سمی‌ترین و خطرناک‌ترین گیاهان آپارتمانی را بشناسید

گیاهان آپارتمانی می‌توانند مزایای زیادی برای خانه داشته باشند. این گیاهان به بهبود کیفیت هوا، خواب راحت، کاهش استرس و افزودن رنگ و شادابی به دکوراسیون خانه کمک می‌کنند. با این حال برخی از گیاهان آپارتمانی وجود دارند که خطرات آن‌ها بیش از مزایای آنهاست. این گیاهان سمی هستند و نگهداری و پرورش از آن‌ها ممکن است برای کودکان، افراد دچار زوال عقل و یا حیوانات خانگی خطرناک باشد؛ در نتیجه بهتر است قبل از انتخاب گیاه آپارتمانی و نگهداری آن در خانه درباره آن تحقیق کنید.

اگر به اشتباه قسمت کوچکی از برگ یا ساقه این گیاهان خورده شود، می‌تواند موجب تورم گلو، تنگی نفس و حتی مرگ فرد شود. در ادامه به معرفی سمی‌ترین و خطرناک‌ترین این گیاهان آپارتمانی خواهیم پرداخت. گیاهان سمی آپارتمانی می‌توانند به روش‌های مختلف موجب مسمومیت شوند. تماس پوست دست با شیره گیاه سمی، بلعیدن میوه، گل یا ریشه و خوردن خاک گلدان یا آب خروجی از ته گلدان برای کودکان و حیوانات خانگی خطرناک است.

متاسفانه بیشتر مراکز فروش گل و گیاهان آپارتمانی اطلاعاتی مبنی بر سمی بودن گیاه را به فروشنده ارائه نمی‌دهند. خرید و نگهداری هر یک از گیاهان آپارتمانی سمی ممکن است عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد؛ در نتیجه بهتر است گیاهان آپارتمانی خطرناک و سمی را بشناسیم و آن‌ها را از دسترس کودکان، افراد دچار زوال عقل و حیوانات خانگی دور نگه داریم.

گیاه مونسترا یا برگ انجیری (Monstera deliciosa)

گیاه آپارتمانی مونسترا با نام علمی Monstera deliciosa از خانواده Araceae و بومی جنگل‌های گرمسیری جنوب مکزیک و جنوب پاناماست. گیاه مونسترا را به دلیل داشتن برگ‌های سبز چرمی و سوراخ‌دار و میوه‌های خوش طعمش پرورش می‌دهند. این گیاه زیبا در ایران به برگ انجیری معروف است. گیاه آپارتمانی مونسترا رشد سریعی دارد و گیاهی مقاوم محسوب می‌شود. میوه خوشمزه و پرخاصیت مونسترا پس از ۱ سال می‌رسد. میوه‌ها فلس‌دار و ظاهری شبیه به خیار دارند.
طعم و عطر میوه رسیده شبیه به کیوی، آناناس و موز است. اما این گیاه بسیار سمی و خطرناک است. خوردن برگ‌های گیاه موجب تورم زبان، خارش گلو و لثه‌ها می‌شود. همچنین خوردن میوه نارس آن به دلیل داشتن اگزالات کلسیم بالا موجب ناراحتی شدید معده، سرگیجه، تهوع، خارش گلو، تورم زبان و سوزش اطراف لب‌هاخواهد شد. در نتیجه گیاه آپارتمانی سمی مونسترا می‌تواند خطراتی را برای کودکان و حیوانات خانگی به همراه داشته باشد.

گیاه پوتوس (Devil's ivy)

پوتوس گیاهی رونده، مقاوم، زیبا و سریع الرشد است. گیاه پوتوس با نام علمی Epipremnum aureum از خانواده Araceae و بومی جزیره موئورئا و جزایر سلیمان است. این گیاه آپارتمانی طبق مطالعات ناسا جزء گیاهان تصفیه کننده هوا معرفی شده است. گیاه پوتوس با دفع سمومی از قبیل زایلن، بنزن، فرمالئید و تولوئن و تولید اکسیژن هوای محیط را پاک می‌کند. بهتر است بدانید که بیشتر گونه‌های گیاه پوتوس سمی هستند و نگهداری از آن‌ها در آپارتمان با همه فوایدش خطرات زیادی دارد. سمی بودن پوتوس به دلیل وجود کریستال‌های اگزالات در تمامی قسمت‌های گیاه است.

خوردن برگ یا ساقه گیاه در انسان می‌تواند موجب تحریک و خارش پوست، ورم کردن لب‌ها، تورم زبان و گلو، اسهال و استفراغ شود. اگر حیوان خانگی تکه‌ای از برگ و ساقه گیاه را ببلعد، عوارض آن ممکن است به مرگ حیوان نیز ختم شود. در صورتی که در منزل از کودک یا حیوان خانگی نگهداری می‌کنید، بهتر است این گیاه را از دسترس آن‌ها دور نگه دارید. آویزان کردن گیاه از سقف با فاصله مناسب از زمین روش مناسبی برای دور نگه د‌اشتن گیاه سمی پوتوس از کودکان و حیوانات خانگی است.

گیاه دیفن باخیا (Dieffenbachia)

دیفن باخیا تیره‌ای از گیاهان گل‌دار گرمسیری از خانواده Araceae است. این گیاه زیبا بومی مناطق گرم و مرطوب دنیا از مکزیک و آرژانتین تا جنوب غربی هندوستان است. برخی از گونه‌های دیفن باخیا به طور گسترده‌ای به عنوان گیاهان زینتی به ویژه به عنوان گیاهان آپارتمانی پرورش داده می‌شوند. در بیشتر خانه‌ها از این گیاه به دلیل مقاومت بالا به شرایط مختلف زیستی به‌خصوص مقاومت به خشکی و کم نوری نگهداری می‌شود. دیفن باخیا جزء گیاهان غول پیکر آپارتمانی است که گاهی تا سقف خانه‌ها رشد می‌کند. به هر حال باید بدانید که این گیاه جزء خطرناکترین و سمی‌ترین گیاهان آپارتمانی محسوب می‌شود.

جویدن قسمت کوچکی از برگ یا ساقه این گیاه برای هر موجودی خطرناک و مسمومیت‌زاست. بافت‌های ساقه و برگ‌های گیاه دیفن باخیا حاوی بلور‌های اگزالات کلسیم سوزنی شکل به نام رافید هستند. در صورت بلعیدن برگ یا ساقه علائمی مثل بی‌حسی شدید دهان، سوزش زبان و لثه‌ها، تورم گلو و آبریزش بینی احساس می‌شود. در صورت جویدن طولانی مدت برگ و ساقه علائم شدیدتر خواهند بود که نیاز است بلافاصله فرد را به بیمارستان منتقل کنید. در موارد ضروری مسمومیت را با تخلیه و شستشوی معده رفع می‌کنند. در نتیجه باید گیاه را از کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.

گیاه سینگونیوم (Syngonium)

سینگونیوم تیره‌ای از گیاهان گل‌دار و رونده از خانواده Araceae و بومی جنگل‌های گرمسیری و بارانی جنوب مکزیک، غرب هند، آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی است. گیاه سینگونیوم در زیستگاه خود به تنه درختان تنومند می‌چسبد و تا راس درختان بالا می‌رود. این گیاه ممکن است تا ۲۰ متر هم رشد کند. بهتر است بدانید که این گیاه مقاوم و پرطرفدار سمی و خطرناک است. بافت شاخه‌ها در این گیاه حاوی مقادیر بالایی از کریستال‌های اگزالات کلسیم است. تماس دست با شیره گیاه می‌تواند در برخی افراد موجب التهابات پوستی شود که با خارش، سوزش و حتی تاول پوست همراه است. ورود شیره گیاه به چشم‌ها نیز علائم آزار دهنده‌ای ایجاد خواهد کرد.

بلعیدن قسمت کوچکی از ساقه یا برگ گیاه سینگونیوم برای انسان و حیوان خطرناک است و موجب مسمومیت می‌شود. در صورت جویده شدن برگ یا ساقه گیاه زبان، گلو و لثه‌ها دچار التهاب شدید می‌شوند. درد، سوزش و خارش دهان از علائم دیگر جویدن برگ‌های گیاه سینگونیوم است. بلعیدن گیاه نیز موجب دل درد و استفراغ خواهد شد. گیاه سینگونیوم را تا جای ممکن از دسترس حیوانات خانگی و کودکان دور نگه دارید. اگر کودک یا حیوان خانگی شما با گیاه سینگونیوم مسموم شده است، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

گیاه پاپیتال (Hedera helix)

گیاه پاپیتال یا پیچک انگلیسی که برخی به آن "عشقه" می‌گویند از خانواده Araliaceae و بومی اروپا و غرب آسیاست. این گیاه همیشه سبز و رونده را در محیط باز و یا فضای بسته آپارتمان نگهداری می‌کنند. در ایران گیاه پاپیتال یکی از گیاهان آپارتمانی محبوب به شمار می‌رود. جالب است بدانید که این گیاه دارای خواص درمانی و دارویی بسیاری است. طبق تحقیقات ناسا گیاه پاپیتال برای تصفیه هوای منزل موثر است. این گیاه می‌تواند سم فرمالدئید و بنزن را از محیط بزداید. همچنین عصاره گیاه پاپیتال به عنوان پاک کننده سموم بدن و داروی ضد سرفه و ضد التهاب شناخته می‌شود. شربت ضد سرفه "پروسپان" از عصاره این گیاه گرفته شده است.

در کنار این همه فواید باید بدانید که گیاه پاپیتال سمی است. پیچک انگلیسی حاوی چندین نوع سم است که هم برای انسان و هم حیوان اثرات بدی دارد. ساپونین ماده‌ای است که در برگ‌ها، ساقه‌ها و میوه‌های گیاه پاپیتال وجود دارد. ساپونین‌ها سمی هستند؛ اما در اندازه معین و در طی مراحل مختلف از آن دارو خلط‌آور تهیه می‌کنند. در نتیجه مصرف برگ‌های تازه یا نوشیدن دمنوش برگ‌های پاپیتال توصیه نمی‌شود. همچنین این گیاه حاوی فالکارینول و دئید هیدروفالکارینول است.

این دو ماده علاوه بر خاصیت ضد ویروسی، ضد باکتریایی و ضد قارچی به عنوان سم حساسیت‌زا نیز شناخته می‌شوند. افرادی که به این دو ماده حساسیت داشته باشند، پس از جویدن قسمت‌های مختلف گیاه علائمی مثل سوزش شدید گلو و دهان را احساس خواهند کرد. البته در موارد شدید می‌تواند مسمویت ایجاد کند. این نکته را فراموش نکنید که برخورد دست کودک با شیره گیاه ممکن است موجب درماتیک تماسی آلرژیک شود.

گیاه چمچمه‌ای یا اسپاتی‌فیلوم (Peace lily)

گیاه اسپاتی‌فیلوم یا زنبق صلح از خانواده Araceae و بومی آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی و جنوب شرق آسیاست. اسپاتی فیلوم یکی از گیاهان محبوب آپارتمانی است که در تصفیه هوای محیط نقش به‌سزایی دارد. این گیاه زیبا نیز سمی است و در صورت جویدن برگ‌ها و برخورد شیره گیاه با دست علائم آزاد دهنده‌ای ایجاد می‌کند. اسپاتی فیلوم نیز مانند گیاه دیفن باخیا حاوی بلور‌های اگزالات کلسیم است. در صورت جویدن برگ‌ها این مواد ریز سوزنی به بافت‌های نرم درون دهان می‌چسبند و موجب التهاباتی درون دهان می‌شوند. علائم ناخوشایندی مثل سوزش، خارش و درد گلو، زبان و دور لب‌ها پس از جویدن برگ‌ها احساس می‌شوند.

همچنین تماس شیره گیاه با پوست دست ممکن است موجب خارش، تورم و قرمزی شود. علائم تحریک‌پذیر در گیاه زنبق صلح نسبت به گیاه دیفن باخیا کم‌تر است. این علائم خفیف است و پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شوند. گربه‌ها بیش از سایر حیوانات خانگی به ترکیبات سمی این گیاه حساسیت دارند. استفراغ و سرفه پس از جویدن برگ‌های گیاه اسپاتی‌فیلوم در گربه‌ها مشاهده شده است. به هرحال بهتراست گیاه را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.

گیاه فیلودندرون (Philodendron)

فیلودندرون یکی از گیاهان گل‌دار آپارتمانی و از خانواده Araceae و بومی مناطق گرم و مرطوب آمریکای جنوبی است. رشد سریع در آپارتمان، مقاوم بودن به شرایط مختلف محیطی و داشتن برگ‌های قلبی شکل، سبز و براق دلیل محبوبیت این گیاه است. بیشتر گونه‌های مربوط به این جنس گیاهانی بالارونده محسوب می‌شوند. گیاه آپارتمانی فیلودندرون نیز سمی است و مانند گیاهان سمی ذکر شده دارای مقادیر بالایی از اگزالات کلسیم نامحلول است.
نگهداری و پرورش این گیاه در خانه ممکن است برای کودکان یا حیوانات خانگی خطرناک باشد؛ چرا که جویدن یا بلعیدن قسمتی از ساقه و برگ گیاه موجب علائم آزار دهنده‌ای می‌شود. ازجمله این علائم سوزش، تورم و خارش گلو، زبان، لثه‌ها و لب‌هاست. بلعیدن مقدار زیادی از گیاه در انسان یا حیوان نیز علائمی مثل استفراغ و اسهال را به همراه دارد. با این حال میزان مسمومیت گیاه فیلودندرون مانند گیاه مونسترا یا دیفن باخیا نیست. عوارض جدی این گیاه در صورتی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی از برگ‌ها یا ساقه گیاه مصرف شود.

نخل سیکاس رولوتا (Sago palm)

نخل سیکاس رولوتا یکی از معروف‌ترین گیاهان برای کاشت در باغچه و نگهداری در فضای داخلی خانه است. هر سال در سراسر جهان میلیون‌ها عدد از برگ این گیاه زیبا برای تزئین دسته گل در مراسم‌های مختلف استفاده می‌شود. سیکاس به دلیل رشد کم گیاهی نسبتا گران و از نظر زیبایی گیاهی لوکس و تشریفاتی به حساب می‌آید که زینت‌بخش سالن‌های بزرگ، مکان‌های تجاری و خانه‌های اشرافی است. نخل سیکاس رولوتا از خانواده Cycadaceae و بومی جنوب شرق آسیاست. این گیاه در کنار ظاهر زیبایش گیاهی بسیار خطرناک و سمی است. تمامی قسمت‌های نخل سیکاس سمی هستند؛ اگرچه بذر گیاه از برگ‌ها خطرناک‌تر است. این گیاه آپارتمانی حاوی سیکاسین است.

سیکاسین یک ماده شیمیایی بسیار سمی است که مصرف آن در انسان و حیوان موجب بروز مشکلات کبدی می‌شود. در صورت بلعیدن قسمتی از برگ گیاه سیکاس رولوتا علائمی مثل استفراغ، اسهال، تشنج، فلجی، کما، تشنگی، افزایش ادرار، زرد شدن پوست و لثه‌ها و کبودی ظاهر می‌شوند. خوردن مقادیر بالایی از برگ یا بذر گیاه منجر به آسیب و نارسایی کبد و حتی مرگ می‌شود؛ بنابراین گیاه را از دسترس کودکان، افراد دچار زوال عقل و حیوانات خانگی دور نگه دارید. در صورتی که انسان یا حیوان قسمتی از گیاه را بلعید، باید فوری به پزشک یا دامپزشک مراجعه کنید. اگر به نگهداری از گیاهان آپارتمانی شبیه به نخل در خانه علاقمند هستید، به جای نخل سیکاس رولوتا از نخل اریکا، نخل کنتیا و نخل پارلور که سمی نیستند، استفاده کنید.

گیاه زامیفولیا (Zanzibar Gem)

گیاه زامیفولیا با نام‌های متداول دیگری همچون گیاه ZZ، گیاه ابدیت، گوهر زنگبار و نخل زمرد شناخته می‌شود. این گیاه آپارتمانی از خانواده Araceae و بومی مناطق گرم و مرطوب آفریقا از جنوب کنیا تا شمال شرق آفریقای جنوبی است. اخیرا گیاه زامیفولیا به دلیل داشتن شاخ و برگ سبز و براق و مراقبت آسان به گیاهی پرطرفدار و محبوب در آپارتمان تبدیل شده است. این گیاه نیز جزء گیاهان تصفیه کننده هوا به حساب می‌آید؛ اما متاسفانه سمی است. در بافت‌گیاه زامیفولیا اگزالات کلسیم نامحلول به فراوانی یافت می‌شود.

کریستال‌های اگزالات کلسیم دارای لبه‌های تیزی هستند که می‌توانند به بافت‌های نرم درون دهان بچسبند و موجب خارش، سوزش و تورم زبان، لثه و گلو شوند. این علائم در انسان و حیوان مشترک است؛ درنتیجه گیاه را باید از کودکان و حیوانات خانگی دور نگه داشت. شیره گیاه زامیفولیا نیز حساسیت‌زاست. بهتر است در زمان هرس یا جابجایی این گیاه از دستکش استفاده کنید. با این حال مقدار سمی بودن گیاه کم است و تاکنون عوارض جدی و خطرناکی نداشته است.

گیاه سانسوریا (Sansevieria)

سانسوریا یا شمشیری از خانواده Asparagaceae یکی از مقاوم‌ترین گیاهان آپارتمانی است که در تصفیه هوای محیط نقش دارد. این گیاه قادر است سمومی مانند فرمالئید، زایلن و تولوئن را از هوای محیط بزداید. زیستگاه اصلی این گیاه ماداگاسکار است؛ اما در طیف وسیعی از شرایط آب و هوایی متفاوت رشد می‌کند. گیاه زیبای سانسوریا نیز در ردیف گیاهان سمی آپارتمانی قرار می‌گیرد. خطر این گیاه برای انسان پایین است. علائم جویدن برگ‌های گیاه در انسان کوتاه مدت و کم خطر است. این علائم شامل درد و خارش زبان، لثه‌ها و گلوست که در موارد شدیدتر حالت تهوع گزارش می‌شود. اما این گیاه برای حیوانات خانگی خطرناک‌تر است. در صورت بلعیده شدن در حیوانات علائمی نظیر افزایش بزاق، درد و تورم گلو، استفراغ و اسهال گزارش شده است.
برای نگهداری از گیاهان سمی آپارتمانی در صورت داشتن نوزاد یا حیوان خانگی در منزل نیاز است تا نکاتی را مد نظر قرار بدهید.
ـ بیشتر این گیاهان را می‌توان به صورت آویزی از سقف یا پرده آویزان کرد. این روش از خطر مسمویت کودک یا حیوان خانگی‌تان می‌کاهد.
ـ برخی از گیاهان سمی ذکر شده با گروهی از گیاهان آپارتمانی بی‌خطر شباهت‌های ظاهری دارند. درنتیجه می‌توان به جای نگهداری از گیاهان سمی از گیاهان بی‌خطر شبیه به آن‌ها استفاده کرد. مثلا گیاه زامیفولیا کمی شبیه به گیاه سرخس بوستون است.
ـ برای دور نگه داشتن گیاهان آپارتمانی سمی بهتر است آن‌ها را در محفظه بسته شیشه‌ای نگهداری کنید.
ـ بهتر است تا بزرگ شدن فرزندان‌تان از خرید و نگهداری گیاهان آپارتمانی سمی بپرهیزید.

مجله اینترنتی تابناک جوان