چرا دوز‌های اضافی واکسن کرونا را دریافت می‌کنیم؟

دکتر انیدا رولدان، مدیرعامل FIU Health و مدیر بالینی ابتکار واکسن FIU، تفاوت بین واکسن‌های جدید را توضیح داد.

رولدان می‌گوید: تزریق تقویت کننده برای افرادی است که پاسخ ایمنی آن‌ها ممکن است با گذشت زمان ضعیف شده باشد. دوز سوم برای افرادی است که ممکن است از دو دوز اول واکنش ایمنی کافی نداشته باشند.  با پزشک خود مشورت کنید که کدام یک برای شما مناسب است.

در اینجا چند دستورالعمل برای واجد شرایط بودن از مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) آمده است.

چه کسی واجد شرایط تقویت کننده است؟

فقط افرادی که در ابتدا با فایزر واکسینه شده‌اند، می‌توانند تقویت کننده را دریافت کنند و آن‌ها باید سری واکسیناسیون اولیه خود را حداقل ۶ ماه قبل تکمیل کرده باشند؛ 
۶۵ سال به بالا
۱۸+ سال زندگی در یک محیط طولانی مدت
۱۸+ سال با بیماری‌های زمینه‌ای از جمله سرطان، کبد مزمن و بیماری کلیوی، ضعف سیستم ایمنی بدن.
۱۸+ سال‌هایی که در محیط‌های پرخطر از جمله بیمارستان‌ها، مدارس، مراکز اصلاحی، سرپناه‌های بی خانمان زندگی یا کار می‌کنند.

چند دوز واکسن بدن را ایمن می‌کند؟

یکی از سوالات مهم درباره واکسن کرونا این است که آیا مردم تعداد دوز کافی واکسن را برای بهترین محافظت و ایمنی در برابر ویروس کرونا دریافت می‌کنند یا دوزهای متعدد بهتر از یکی دو دوز است؟

نیویورک تایمز در گزارشی در همین رابطه نوشته اینها سوالاتی است که جوابش با تحقیقات بیشتر به دست می‌آید. با این حال  مردم باید خود را برای هر تغییری در دستورالعمل واکسیناسیون آماده کنند: «تنها واکسنی که افراد به صورت تک دوز دریافت می‌کنند، تب زرد است.این در حالی است که دو دوز واکسن برای سرخک، اوریون، سرخچه، آبله‌مرغان، هپاتیت A ، مننژیت و ویروس پاپیلومای انسانی ارایه می‌شود. به علاوه، سه دوز یا بیشتر در واکسن فلج اطفال و دیفتری-کزاز-سیاه‌سرفه ارایه می‌شود. در بزرگسالان، دو نوع واکسن ذات‌الریه را با هم مخلوط کرده و مطابقت می‌دهیم.»

سازمان جهانی غذا و دارو باید تکلیف را روشن کند

تعدادی از واکسن‌های کرونا به صورت تک دوز ارایه شده‌اند مثل واکسن جانسون. شرکت سازنده این واکسن دلیل این فرآیند را ساده‌تر و عادلانه‌تر کردن زنجیره تأمین عنوان کرده است، اما با ظهور انواع مختلفی از جهش ویروس کرونا مانند ‌دلتا، این سوال مطرح شده که آیا دوز واحد برای همه در دراز‌مدت کافی است؟ دکتر مور، استاد میکروبیولوژی و ایمونولوژی می‌گوید: «اطلاعات موجود تاکنون واضح و روشن نبوده‌ است، اما به احتمال زیاد گروه‌های خاصی که واکسن جانسون را دریافت کرده‌اند به بیش از تک‌دوز نیاز خواهند داشت. داده‌های جدید ممکن است نحوه تزریق واکسن جانسون را در آینده تغییر دهد.»

سایر واکسن‌های کووید -19 که از فناوری مشابه جانسون استفاده می‌کنند، مانند واکسن Oxford-AstraZeneca و واکسن Sputnik V، از ابتدا به عنوان واکسن دو دوز عرضه شدند.

دکتر مور معتقد است یکی از دلایل ارایه واکسن کرونا با دوزهای متعدد این است که سیستم ایمنی بدن، تماس‌های مکرر با ویروس را به عنوان تهدیدی فزاینده تشخیص دهد. همین فرآیند می‌تواند به بدن در تقویت توانایی خود برای مبارزه با ویروس مهاجم کمک کند.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) و دیگر سازمان‌های مربوطه اعلام کرده‌اند تا زمانی که دوز اول برای افراد در کشورهای در حال توسعه در دسترس قرار نگیرد، افراد در کشورهای ثروتمند نباید دوز سوم را تزریق کنند

هنگامی که  انجمن غذا و دارو( F.D.A) ،مجوز استفاده اضطراری از واکسن‌های Pfizer ، Moderna و Johnson & Johnson را صادر کرد، ارایه این واکسن‌ها با دوزهایی که شرکت‌ها در آزمایشات بالینی مرحله آخر انجام داده بودند، همراه شد.

اما در حالی که  F.D.A. این واکسن‌ها را برای تأیید کامل ارزیابی می‌کند، باید بهترین رویه ارایه دوزها را هم تعیین کند. جهش‌های پی‌درپی ویروس و گزارش‌های اثرگذاری واکسن‌ها در شرایط فعلی این ارزیابی را پیچیده‌تر کرده است.

اثرگذاری واکسن در چه کسانی ناچیز است؟

گزارش‌هایی از ابتلای بعد از واکسیناسیون در همه واکسن‌ها وجود دارد ؛با این‌حال درگیری‌های شدید که در آن افراد در بیمارستان بستری یا بر اثر بیماری جان خود را از دست بدهند، بسیار نادر است.

بر اساس تحقیقات صورت گرفته درباره تأثیرگذاری واکسن‌های کرونا، سالمندان دارای بیماری زمینه‌ای، افراد دارای نقص شدید ایمنی و دریافت‌کنندگان پیوند اعضا، پاسخ ضعیف‌تری به واکسیناسیون نشان داده‌اند.

با این‌حال گروهی از محققان آمریکایی اعلام کرده‌اند همه شهروندان این کشور باید دوز سوم واکسن کرونا را هشت ماه پس از دریافت دوز دوم دریافت کنند.

نتایج مطالعات نشان داده ایمنی ایجادشده در بدن افرادی که در ماه ژانویه واکسینه شده‌اند با گذر زمان کاهش می‌یابد بنابراین متخصصان عقیده دارند که لازم است افراد پس از گذشت هشت ماه از دوز دوم واکسن کرونا، یک دوز دیگر نیز تزریق کنند تا در برابر بیماری کووید -۱۹ ایمن باقی بمانند.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) و دیگر سازمان‌های مربوطه اعلام کرده‌اند تا زمانی که دوز اول برای افراد در کشورهای در حال توسعه در دسترس قرار نگیرد، افراد در کشورهای ثروتمند نباید دوز سوم را تزریق کنند.

کدام واکسن کووید-۱۹ نیاز به دوز دوم دارد؟

بسیاری از واکسن‌های کووید-۱۹ نیازمند دوز دوم برای ایجاد ایمنی بیشتر هستند ازجمله واکسن فایزر و مدرنا که برای واکسن  فایزر ۲۱ روز پس از دوز اول، دوز بعدی تزریق و برای واکسن مدرنا ۲۸ روز بعد، دوز دوم دریافت می‌شود اما واکسن جانسون و جانسون یک تزریق لازم دارد.

در مورد واکسن سینوفارم نیز بین دوز اول و دوم سه تا چهار هفته فاصله توصیه شده است. اگر دوز دوم کمتر از سه هفته پس از نوبت اول تجویز شود، نیازی به تکرار دوز نیست. اگر تجویز دوز دوم بیش از چهار هفته به تاخیر افتاد، باید در اولین فرصت ممکن تجویز شود. توصیه می‌شود که همه افراد واکسینه‌شده دو دوز واکسن دریافت کنند.

دریافت دوز دوم واکسن استرازنکا ۱۲ هفته یا بیشتر پس از اولین دوز می‌تواند محافظت را تا حدود ۸۱ درصد افزایش دهد. اگر دوز دوم در کمتر از ۶ هفته پس از اولین دوز زده شود، این اثر به حدود ۵۵ درصد کاهش می‌یابد. اگر قبل از ۱۲ هفته از تزریق دوز اول واکسن دوز دوم را دریافت کنید، بدن شما ایمنی کافی ایجاد نمی‌کند تا بتواند شما را در برابر بیماری جدی محافظت کند. بنابراین برای داشتن بهترین محافظت حداقل ۱۲ هفته بین اولین و دومین تزریق فاصله نیاز دارید.

دوز سوم- فایزر و مدرنا

دوز‌های سوم فقط برای واکسن‌های فایزر و مدرنا تایید شده است. رولدان گفت: شما باید واکسن یکسانی را برای هر سه دوز دریافت کنید؛ و باید حداقل ۲۸ روز پس از دوز دوم خود منتظر بمانید.

چه کسی واجد شرایط دوز سوم است؟

افرادی که دارای سیستم ایمنی متوسط ​​تا شدید هستند. این شامل افرادی است که تحت درمان سرطان قرار می‌گیرند، دریافت کنندگان پیوند اعضا یا سلول‌های بنیادی که برای تقویت سیستم ایمنی از دارو استفاده می‌کنند و افراد مبتلا به بیماری‌های نقص ایمنی.

چرا این دوزهای اضافی را دریافت می‌کنیم؟

CDC می‌گوید یک دوز اضافی ممکن است از کووید-۱۹ جدی و احتمالا تهدیدکننده زندگی در افرادی  باشد که ممکن است به سری واکسن اولیه خود پاسخ نداده باشند، جلوگیری کند.

هیچ واکسن تقویت کننده یا دوز سوم برای واکسن جانسون و جانسون وجود ندارد. با این حال در ۵ اکتبر، این شرکت از FDA خواست تا به افرادی که واکسن یکبار واکسن دریافت کرده‌اند، تقویت کننده اجازه دهد.

چه کسی واجد شرایط واکسن اولیه کووید-۱۹ است؟

CDC در حال حاضر واکسیناسیون کووید-۱۹ را برای همه افراد ۱۲ سال به بالا توصیه می‌کند. در حال حاضر فقط واکسن فایزر برای کودکان زیر ۱۶ سال تایید شده است، اما شرکت دارویی امیدوار است که به کودکان کوچکتر نیز گسترش یابد. فایزر فقط برای استفاده برای کودکان ۵ تا ۱۱ سال درخواست تایید کرد.

چرا عوارض دوز دوم واکسن شدیدتر است؟

واکسن‌های کووید-۱۹ فایزر و مدرنا هر دو واکسن‌های واکنش‌زا هستند، به این معنی که احتمالا عوارض جانبی ایجاد می‌کنند اما به این معنی نیست که افراد همه عوارض جانبی را تجربه خواهند کرد یا اگر واکسن عوارض جانبی نداشته باشد پس کارایی ندارد.

دوز دوم واکسن‌های کووید-۱۹ به احتمال زیاد عوارض جانبی قابل‌توجهی ایجاد می‌کنند. در آزمایش‌های بالینی واکسن  فایزر و مدرنا بیشتر شرکت‌کنندگان علائمی مانند سردرد، تب و بدن درد بعد از دوز دوم داشتند.

به دلیل نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن شما به واکسن‌ها، این عوارض بعد از تزریق دوم شدیدتر می‌شوند. اگر هرگز در معرض  کووید-۱۹ قرار نگرفته‌اید و اولین دوز واکسن خود را دریافت کرده‌اید، پروتئین ویروسی تولید شده ناشی از تزریق واکسن معروف به پروتئین سنبله، برای بدن جدید است. بدن شما پروتئین را به‌عنوان یک آنتی‌ژن شناسایی می‌کند و با التهاب در محل تزریق واکنش نشان می‌دهد به همین دلیل دریافت اولین دوز اغلب باعث درد بازو می‌شود.

سلول‌هایی که باعث ایجاد التهاب در بازوی شما بعد از واکسن می‌شوند سیگنال‌هایی ارسال می‌کنند که به بدن شما می‌گویند: آنتی‌بادی‌هایی علیه پروتئین سنبله ایجاد کند. این فرآیند می‌تواند باعث التهاب در سایر قسمت‌های بدن و منجر به سردرد، خستگی و تب بعد از دریافت اولین دوز واکسن در برخی افراد شود.

در زمان دریافت دوز دوم واکسن، بدن دارای برخی آنتی‌بادی‌ها و سلول‌هایی است که پروتئین سنبله را از دوز اول به یاد می‌آورند. وقتی سلول‌ها با آن روبرو می‌شوند این پروتئین را تشخیص داده و خیلی سریع واکنش قوی‌تری را آغاز می‌کنند. این پاسخ باعث التهاب گسترده می‌شود که می‌تواند منجر به علائم شبیه آنفلوآنزا شود. خبر خوب این است که این فرآیند آنتی‌بادی‌های بیشتری ایجاد می‌کند که در آینده از شما محافظت می‌کنند.

برای افرادی که هرگز آلوده نشده‌اند، واکسن اول سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و دومی به‌عنوان تقویت‌کننده اولی عمل می‌کند. در افرادی که به بیماری مبتلا شدند، کارایی سیستم ایمنی را تثبیت می‌کند و اولین تزریق ممکن است مانند تقویت‌کننده عمل کند. برای این افراد، اولین واکسن ممکن است علائم بیشتری نسبت به افراد سالم ایجاد کند.

حتی اگر قبلا به این بیماری مبتلا شدید، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) هنوز واکسیناسیون کامل را توصیه می‌کند.

برای واکسن استرازنکا، عوارض جانبی با دوز دوم خفیف‌تر است. انواع عوارض جانبی یکسان بوده و باید فقط یک یا دو روز ادامه داشته باشند و شامل درد یا ناراحتی در بازوی محل تزریق، سردرد و احساس خستگی یا تب هستند.

عوارض جانبی شایع ناشی از واکسن  کووید سینوفارم نیز شامل درد، تورم و قرمزی در محل تزریق، ضعف یا خستگی، سردرد، درد یا ضعف عضلانی، تب یا لرز و حالت تهوع است. این عوارض جانبی معمولا طی یک یا دو روز پس از دریافت واکسن رخ می‌دهد و نشانه‌های عادی هستند که بیان می‌کنند بدن شما در حال ایجاد محافظت است. این علائم باید کاهش یابند و طی چند روز برطرف شوند. در صورت تشدید علائم یا بروز واکنش‌های آلرژیک شدید مانند بثورات پوستی، کهیر، مشکل تنفس، درد شکم و اسهال باید بلافاصله به دنبال کمک پزشکی باشید.

آیا برخی افراد عوارض جانبی بیشتری را تجربه می‌کنند؟

پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به واکسن، بستگی به سابقه پزشکی شما و نوع واکسن دارد. سن، جنسیت، شاخص توده بدنی، ایمنی قبلی، فرمول واکسن و محل تزریق همه می‌توانند بر نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن شما به واکسن تاثیر بگذارند.

به‌عنوان‌مثال، نوزادان و کودکان نوپا کمتر در محل تزریق واکسن واکنش نشان می‌دهند اما بیشتر از بزرگسالان تب می‌کنند و نتایج برخی از تحقیقات نشان داده است، زنان بیشتر از مردان نسبت به واکسن‌ها واکنش نشان می‌دهند.

چه افرادی عوارض جانبی دارند؟

شایع‌ترین عارضه جانبی واکسن کووید-۱۹ درد در محل تزریق است. این اتفاق برای بیشتر افراد رخ می‌دهد. در آزمایش‌های واکسن فایزر، مدرنا و جانسون و جانسون، اکثر شرکت‌کنندگان پس از دریافت واکسن دچار درد در ناحیه دست شدند.

سایر عوارض جانبی مانند سردرد، بدن درد و خستگی کمتر رایج بود. در هر دو آزمایش واکسن فایزر و مدرنا، تنها حدود ۵۰ درصد از شرکت‌کنندگان با اولین دوز عوارض جانبی دیگری داشتند. بعد از دوز دوم عوارض جانبی برای هر دو واکسن شدیدتر بود.

در میان افرادی که واکسن جانسون و جانسون را با دوز پایین دریافت کردند کمتر از نیمی از آنان عوارض جانبی غیر از درد بازو داشتند.

با توجه به داده‌های حاصل از کارآزمایی‌ها و همچنین داده‌های CDC، افراد جوان و زنان بیشتر دارای عوارض جانبی هستند.

بعد از تزریق دوز دوم چه عوارضی ممکن است رخ دهد؟

عوارض جانبی احتمالی بعد از دوز  اول و دوز دوم واکسن یکسان هستند که شامل درد بازو، سردرد، خستگی، بدن درد، تب، لرز و حالت تهوع است.

هر دو واکسن مدرنا و فایزر عوارض جانبی مشابهی دارند و عوارض هر دو بعد از تزریق دوم بیشتر محتمل است. یک تفاوت در عوارض جانبی این دو واکسن تهوع پس از دومین تزریق در آزمایش بالینی بود که در مورد واکسن فایزر متفاوت نبود.

طبق CDC، خستگی، سردرد و بدن درد شایع‌ترین عوارض جانبی واکسن‌های  فایزر ومدرناست. عوارض جانبی جدی‌تر واکنش آلرژیک شدید بود که بسیار نادر است.

نتیجه نهایی

درد بازو و عوارض جانبی مانند سردرد و تب ممکن است بعد از دوز دوم واکسن بیشتر باشد به این دلیل است که دوز اول سیستم ایمنی را تحریک می‌کند و دوز دوم باعث واکنش ایمنی قوی‌تری می‌شود. اغلب این علائم بدون درمان طی چند روز برطرف می‌شوند اما اگر برطرف نشدند با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.

مجله اینترنتی تابناک جوان