وضعیت ایران در حوزه هوا و فضا چگونه است؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری از اصفهان،عمران مرادی پژوهشگر علوم و فناوری فضایی، در رویداد آشنایی با کسب و کار فضایی، که به همت مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان برگزار شد، انتقال تکنولوژی در صنایع فضایی را ضرورتی انکار ناپذیر دانست و اظهار داشت: باید تلاش کنیم خصوصی سازی صنایع فضایی در ایران اتفاق بیفتد و بخش خصوصی ایران هم این توانمندی را دارد.

مرادی افزود: اگر چه در همه صنایع با مفهوم انتقال تکنولوژی روبرو هستیم، اما انتقال تکنولوژی در صنایع فضایی بصورت ویژه مطرح می شود و آن به این دلیل است که صنایع فضایی یکسری ویژگیهای خاصی دارد که با دیگر صنایع فرق می کند.

وی در رابطه با ویژگیهای خاص انتقال تکنولوژی در صنایع فضایی، گفت: در حالی که در صنایع دیگر تولیدات عمدتا بصورت انبوه اتفاق می افتد، در صنایع فضایی، ساخت یک ماهواره بصورت واحد مورد نظر است، دستگاهها کنار می روند و یک سری افراد کاملا متخصص بصورت دستی و با دقت خیلی بالا اقدام به ساخت یک محصولی می کنند، بنابراین تولید دستی یکی از ویژگیهای صنایع فضایی است.

پژوهشگر علوم و فناوری فضایی، افزود: در حالی که تولید یک محصول معمولی در صنایع غذایی نیازمند یک تکنولوژی متوسط و شاید ساده بوده، و یا تولید یک تلویزیون تکنولوژی بالاتری می خواهد، از ویژه گیهای خاص صنایع فضایی پیچیدگی خیلی بالای تکنولوژی است.

وی ادامه داد: یک بحث خیلی مهم در تکنولوژی فضایی هزینه های خیلی بالا در این صنایع می باشد بنابراین از نظر مدیریت مالی و ریسک مالی خیلی باید حساب شده تر کار کرد.

مرادی با بیان این که محصولات تولیدی صنایعی مانند ایران خودرو و سایپا از قابلیت تولید انبوه و هم تعمیر برخوردارند، تصریح کرد: در صنایع فضایی (ارسال ماهواره به فضا) ریسکها خیلی بالا است.

این پژوهشگر علوم و فناوری فضایی، یکی دیگر از ویژگیهای صنایع فضایی را بین رشته ای بودن آن عنوان کرد و افزود: در صنایع فضایی ممکن است تعداد زیادی از رشته های مختلف نیاز باشد که دور هم جمع شوند و یک محصول را تولید کنند بنابراین خیلی با صنایع دیگر ارتباط است.

انتقال تکنولوژی در صنایع فضایی پیچیده و متفاوت از صنایع دیگر است

 مرادی بیان کرد: ویژگیهای خاص صنایع فضایی باعث می شود که انتقال تکنولوژی در این صنعت پیچیده  تر و متفاوت با صنایع دیگر باشد.

وی تصریح کرد: در صنایع فضایی معمولا همه اطلاعات قابل دسترس نیست و ممکن است یکسری از آن هم محرمانه باشد و مثلا برای این که تکنولوژی یک سفینه فضایی و یا یک لباس فضانوردی را پیدا کنیم ممکن است خیلی از موضوعات محرمانه باشد و کشورهایی که این تکنولوژیها را دارند در اختیار ما قرار ندهند اینجاست که انتقال تکنولوژی خیلی پیچیده می شود و خیلی از آن برمی گردد به ما که چقدر هوشیار  باشیم و چقدر هوشمندانه بتوانیم با استفاده از خلاقیت و نوآوری تکنولوژی به تکنولوژیهای موجود پی ببریم.

پژوهشگر علوم و فناوری فضایی، با اشاره به این که مفهوم انتقال تکنولوژی خیلی مهم است، خاطرنشان کرد: محصولاتی که از مونتاژ قطعات وارداتی تولید می شود تکنولوژی محسوب نمی شود بلکه صاحب تکنولوژی کسی است که ایده و مدیریت کار، طراحی و دانش همه را مسلط باشد.

تکنولوژی دارای چهار رکن خیلی مهم است

مرادی با تاکید بر این که تکنولوژی دارای چهار رکن خیلی مهم است، و این چهار رکن باید در انتقال تکتولوژی مورد توجه قرار گیرد، گفت: اولین رکن آن مغز افزار یا همان افراد متخصص است، افرادی صاحب دانش، متخصصین و افرادی که درگیرکار تکنولوژی می شوند.

 وی افزود: رکن دوم تکنولوژی، سازمان افزار یا همان ساختار سازمانی است که تکنولوژی را هدایت می کند و تکنولوژی در چار چوب آن سازمان اجرا می شود. برای داشتن یک تلسکوپ فضایی نیاز به افراد متخصص خاص، مغز افزار می باشد و هم نیاز به یک چارت سازمانی خاص که سازمان افزار گفته می شود.

مردای با بیان این که رکن دیگر تکنولوژی سخت افزار یعنی همان چیزی که محصول در آن تولید می شود، است، ادامه داد: رکن دیگر تکنولوژی نرم افزار که شامل نرم افزارهای کامپیوتری  و یا دانش طراحی صنعتی است.

موفقیت و شکست در انتقال تکنولوژی قابل انتظار است

پژوهشگر علوم و فناوری فضایی، با یادآوری این نکته که موفقیت و شکست در انتقال تکنولوژی قابل انتظار است، اظهار داشت: در زنجیره انتقال تکنولوژی، تعهد سازمانی، بالابردن ضریب اطمینان و کاهش ریسک، بالابردن ظرفیت جذب تکنولوژی، شناسایی چالشها و غلبه بر آنها، و ارتباطاتی که بین حلقه های انتقال تکنولوژی ایجاد می کنیم، از جمله عوامل موفقیت محسوب می شود.

وی اذعان کرد: در صنایع فضایی، عدم شناخت صنایع فضایی و ویژگیهای صنایع فضایی مثل تولید، بازار و مخاطب انتقال تکنولوژی از عوامل احتمالی شکست می باشد.

مرادی با بیان این که اگر یک تکنولوژی مناسب انتخاب نکنیم، انتقال تکنولوژی صنایع فضایی شکست خواهد خورد، ادامه داد: ممکن است یک تکنولوژی در یک کشوری خوب جواب داده، اما در کشور ما الزاما خوب جواب نداده و با شرایط محیطی کشور ما سازگار نبوده و بومی نشود.

 وی گفت: علاوه بر خود تکنولوژی ما باید منبع تکنولوژی را بشناسیم، این که از چه شرکتی و یا کشوری تکنولوژی را می گیریم و این کشور چقدر می خواهد از ما حمایت کند.

انتقال تکنولوژی سه مرحله دارد

پژوهشگر علوم و فناوری فضایی، سه مرحله اصلی انتقال تکنولوژی را جذب تکنولوژی، استقرار و انطباق تکنولوژی، و نگهداری و توسعه و انتشار تکنولوژی برشمرد و ادامه داد:  وقتی یک شرکتی یک تکنولوژی را استفاده می کند باید با خلاقیت خود آن را توسعه داده و یا این که به شرکتها نوپا و فارغ التحصیلانی که جوان هستند واگذار کند تا آنها با خلاقیت خود آن را گسترش دهند، در این حالت انتقال تکنولوژی بطور کامل اتفاق افتاده است.

وی با اشاره به این که انتقال تکنولوژی می تواند بین دو کشور که انتقال بین المللی گفته می شود، یا بین دو منطقه از یک کشور، بین دو شرکت و یا بین بخشهای مختلف یک شرکت انجام گیرد: تصریح کرد: انتقال تکنولوژی در صنایع فضایی نه تنها برای کشورهای در حال توسعه مثل ایران مهم است بلکه برای کشورهای پیشرفته مثل امریکا هم مهم بوده و به این موضوع خیلی بها می دهند.

مرادی با یادآوری این که امریکا بزرگترین مولد تکنولوژی است و در عین حال بزرگترین منتقل کننده تکنولوژی هم هست، گفت: در همین رابطه امریکا سازما ن ناسا را مامور این قضیه کرده و بخوبی هم جواب داده است، در واقع صنایع فضایی به دلیل ماهیت بین رشته ای که دارد می تواند با همه صنایع ارتباط برقرار کند و جریان های تکنولوژی را در یک کشور ایجاد کند.

پژوهشگر علوم و فناوری فضایی،گفت: گزارشهای انتقال تکنولوژی ناسا، مشخص کننده اکتشافات فضایی است، و در کنار آن ماموریت خود را رشد اقتصادی امریکا اعلام می کند.

 وی ادامه داد: ناسا انواع صنایع مانند دارو سازی، پزشکی، وسایل نقلیه و غیره را پشتیبانی می کند و جریان های تکنولوژی در آنها راه انداخته و درآمد و سودهای خیلی خوبی برای امریکا به ارمغان آورده و این نشان می دهد که صنایع فضایی می تواند یک نقش محوری در زمینه انتقال تکنولوژی در هر کشور داشته باشد.

وضعیت ایران در صنایع فضایی چگونه است؟

مرادی در پاسخ به این سوال خبرنگار علم و فناوری، اظهار داشت: متاسفانه در صنایع فضایی اوضاع شغلی اصلا خوب نیست به دلیل این که صنایع فضایی خیلی نیاز به حمایتهای مالی دولت دارد و اولین بخشی که با وضعیت نامناسب اقتصادی در کشور دچار مشکل می شود صنایع فضایی است.

وی افزود: این به آن دلیل است که آگاهی سازی در رابطه با صنایع فضایی در کشور ما هرگز اتفاق نیفتاده، سرمایه گذاری در صنایع فضایی یک نوع سرمایه گذاری بلند مدت است و معمولا مسوؤلین در کشور ما به چیزهایی زود بازده  مثل مسکن، خودرود و چیزهای ملموسی از این نوع رو می آورند، بطور کلی صنایع فضایی در کشور ما خیلی محدود و با مشکلات مالی روبرو شده است.

مرادی محدودیتها و مشکلات بوجود آمده در حوزه صنایع فضایی را فرصتی تلقی کرد و گفت: این باعث شده بخش خصوصی وارد صنایع فضایی شود و رویداد کسب و کار در صنایع فضایی هم به همین خاطر برگزار شد.

 وی با یادآوری این که چند سالی است که مجموعه فضایی کشور به این نتیجه رسیده که بخش خصوصی باید محکم وارد این قضه شود،‌ تصریح کرد: در حال حاضر روی کارآفرینی صنایع فضایی کار می کنیم با این هدف که بخش خصوصی وارد شود، ایده پروری کنند، یک عده ایده و یک عده سرمایه بیاورند.

 وی گفت: متاسفانه در صنایع فضایی از خیلی از کشورها عقب هستیم، اما اگر بخواهیم رشد کنیم خوب رشد می کنیم کما این که از زمانی که سازمان فضایی در ایران به معنای فعلی شکل گرفت توانسیم خیلی سریع به تکنولوژی ساخت و پرتاب ماهواره برسیم و جزو ده کشور با توانایی پرتاب ماهواره شدیم.

پژوهشگر علوم و فناوری فضایی، به هیچ وجه هم نباید ناامید بود، چین کشوری که در صنایع فضایی خیلی عقب وزمانی که استارت صنایع فضایی را می زد امریکا سفینه های خودش را به فضا فرستاده بود اما در حال حاضر امریکا در خیلی از مسائل نیازمند چین است.

مرادی خاطرنشان کرد: اگر برنامه ریزی صحیح داشته باشیم و سیاستهای فضایی ما تابع تغییرات دولتها نباشد، نیروی انسانی باهوش و علاقمند و پرانرژی داریم که دوست دارند سریع به فضا برسند یعنی این فرهنگ و علاقه در مردم ایران برای صعود به کرانه های فضا وجود دارد.

آیا بخش خصوصی برای ورود به بخش صنایع فضایی ریسک می کند

 وی در پاسخ به این سوال بیان کرد: بخش خصوصی در انواع خدمات صنایع فضایی می تواند جایگاه بزرگی داشته باشد، خدمات خیلی زیاد  قابل ارائه است و بخش زیادی از آن می تواند به ماهواره ها برگردد.

مرادی بیان داشت: خدمات فضایی در زمینه های مختلف در بخش کشاورزی، آب، پزشکی و اکتشاف معادن، در مباحث آموزشی و ترویجی تا کسانی که بخواهند ماهواره های مخابراتی و تلویزیونی در فضا داشته باشند را شامل می شود، در حال حاضر هم ماهواره های تلویزیونی و مخابراتی زیادی در دنیا وجود دارد که به بخش های خصوصی تعلق دارد.

باید خصوصی سازی صنایع فضایی در ایران اتفاق بیفتد و بخش خصوصی هم این توانمندی را دارد

وی تاکید کرد: باید تلاش کنیم خصوصی سازی صنایع فضایی در ایران اتفاق بیفتد و بخش خصوصی ایران هم این توانمندی را دارد.

مرادی گفت: در حال حاضر خیلی از کشورها  مثل هند و امریکا در جنگها، مدیریت بحران،  مناطق صعب العبور، مشاوره های پزشکی  و غیره خدمات فضایی را استفاده می کنند، این گونه خدمات برای کشور ما هم خیلی حیاتی و ضروری است.

این پژوهشگر علوم و فناوری فضایی، در پایان با یادآوری این نکته که یکی از پروژه هایی که در سازمان فضایی انجام داده است بحث استفاده از ماهواره در بحث سلامت و بحران بوده، ادامه داد: تصمیم داشتیم اولین تلسکوپ فضایی ایران را بسازیم که فعلا به دلیل مشکلات اقتصادی متوقف شده است.

انتهای پیام/

معصومه صادقی