قاتلان خلاقیت در کودکان را بشناسید

خلاقیت کودکان باعث می‌شود تا آن‌ها بتوانند هنگام رو به رو شدن با چالش‌ها از راه‌های متفاوتی استفاده کنند. کودکی که دارای خلاقیت است می‌تواند ارزش ایجاد کند. به این معنا که با هوش خلاق خود توانایی به وجود آوردن آثاری ارزشمند را خواهد داشت. مهم‌ترین عامل در پرورش خلاقیت کودکان، شما والدین هستید. لازم است که با آگاهی و صبورانه، در خدمت فرزندتان باشید و راه‌های درستی که می‌تواند به پرورش خلاقیت کودک تان کمک کند را با کمک یک متخصص تدوین کنید. در این مطلب تعریف تفکر خلاق، سنی که کودک خلاق است و روش‌ها و نکاتی که در پرورش قوه تخیل لازم است را بیان کرده ایم.

تفکر خلاق مجموعه‌ای از داده‌ها و اطلاعات است که باعث ایجاد یک فکر و ایده جدید می‌شود. در واقع خلاقیت، افکاری است که در ذهنتان می‌چرخد، بدون اینکه آن‌ها را کنترل کنید. خلاقیت یعنی این افکار و ایده‌های سردرگم را ترکیب کرده و شکل جدیدی از آن‌ها بسازید. تمام اختراعات و کشف‌ها، حاصل خلاقیت و در درجه بعدی نبوغ است.

برخی عواملی که در داشتن تفکر خلاق موثر هستند شامل هوش، توانایی بدنی، استعداد و علاقه‌های متنوع می‌باشد که کاملا ژنتیکی و انتسابی است. اما چیزی که مهم است توانایی شما و محیط برای پذیرش و پرورش توانایی‌های کودکتان است. نوع تربیت در شکل‌گیری تفکرات خلاقانه کودک نقش دارد. 

به طور کلی کودکان از همان ابتدا رگه‌های هوش و خلاق بودن خود را نشان می‌دهند اما معمولا تمرکز و توجه برای آن‌ها سخت است. در سن 5 سالگی به دلیل افزایش تمرکز، تکمیل زبان و تقویت مهارت‌های جسمی، کودک به اوج تفکر خلاق می‌رسد. در این مرحله و سنین 5 سالگی، شما باید برای پرورش خلاقیت کودکتان سرمایه گذاری کنید و راه‌های پرورش تفکر خلاق را بیاموزید.

روش‌های بسیاری برای پرورش تفکر خلاق در کودکان وجود دارد و خیلی از آن‌ها بستگی به خلقیات و توانایی‌های فرزندتان دارند. بنابراین لازم است که در این زمینه با روانشناس کودک در ارتباط باشید تا ویژگی‌ها و روش‌های منحصر به فرد کودک شما را کشف و بهترین مسیر برای پرورش استعداد و خلاقیت او را پیدا کنید. 

مهم‌ترین و بهترین راه، آموزش هنر به کودک است. برای کسب اطلاعات در زمینه نقش هنر در پرورش خلاقیت کودک کلیک کنید. 13 کاری که می‌توانید برای کمک به پرورش خلاقیت کودکان تان در منزل انجام دهید به شرح زیر است:

بچه‌هایی که از شکست خوردن بترسند، کنجکاوی در آن‌ها سرکوب می‌شود. اگر فرزند شما بعد از اشتباه نا امید شد یا احساس شکست کرد با او برای جبران و تغییر نتیجه صحبت کنید. او را راهنمایی کنید که چطور می‌تواند اشتباهش را جبران کند. فقط راهنمایی کنید و خودتان اشتباه او را اصلاح نکنید.

هر اقدام مثبت و هر تلاش کودکتان را تحسین کنید. پاداش‌های کلامی بهترین نوع تشویق هستند. اگر در تشویق‌ها بیش از حد چهارچوب مدار هستید و از جدول ستاره استفاده می‌کنید، سعی کنید با دیدن اتفاقات خلاقانه در کودک او را تشویق و تحسین کنید و حتی ناگهانی به او ستاره یا جایزه دهید. برای اطلاع از راه‌های تشویق کودک کلیک کنید.

معمولا مادران نسبت به تمیزی منزل و کودکشان حساسیت و وسواس بیش از اندازه دارند. سعی کنید اتاق یا فضایی برای کودک تعیین کنید که در آن جا هر کاری خواست انجام دهد. دیوارها را کاغذی کنید تا روی آن‌ها نقاشی کند. زیر پای او با یک بنر یا پارچه می‌تواند بوم نقاشی و یک پارک واقعی باشد. بگذارید کثیف کاری کند و شما نیز گاهی با او همراهی کنید.

وسواس تمیزی در سنین پایین جلوی خلاقیت کودک را می‌گیرد. اگر از بی نظم شدن فرزند نگرانید، به او توضیح دهید که بعد از بازی نیاز است که دست‌ها و بدنش شسته شود و محیط برای دفعه بعدی آماده باشد.

شما الگوی فرزندتان هستید. اگر کودک والدین را در حال ساخت یا تعمیر چیزی ببیند او هم یاد می‌گیرد که باید پذیرای خلاقیت‌ها باشد. به کارهای خلاقانه کودکی خود فکر کنید و برای کودک توضیح دهید و از او بخواهید این کارها را بکند.

بازی کردن دنیای کودک است و در بازی است که کودک دنیای خودش را می‌سازد. با او بازی کنید. نقش‌هایی که می‌خواهد بر عهده بگیرید و صبوری کنید. خسته اید، مشکل مالی دارید، شرایط کارتان بد است و ... کودک این‌ها را نمی‌فهمد دنیای خودش را دارد. به دنیا و بازی کودک احترام بگذارید. در این زمینه مطالعه مقاله بازی کودکان اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار می‌دهد.

به فرزندانتان حق انتخاب بدهید تا برای مستقل فکر کردن ترسی نداشته باشند. بگذارید غذا، لباس، اسباب بازی و بازی مورد علاقه اش را خودش انتخاب کند. البته ایجاد محدودیت در انتخاب‌ها برای کودک لازم است. اگر کودک شما همه چیز را با هم می‌خواهد، چند حق انتخاب پیش روی او بگذارید و از او بخواهید از بین این‌ها انتخاب کند. اگر دوست دارد در آشپزخانه بازی کند، وسایل محدودی در اختیار او قرار دهید و آشپزخانه را به شکل یک اتاق جادوگری یا آزمایشگاه در بیاورید.

طرح کردن سوال‌های باز پاسخ و مفهومی، به پرورش تفکر خلاق کودک کمک می‌کند. نحوه پاسخ به این سوالات، میزان هوش و خلاقیت کودک شما را پیش بینی می‌کند. سوالاتی مثل اینکه اگر خورشید در حیاط ما باشد چه می‌شود؟ یا اگر همه درختان آواز بخوانند چه می‌شود؟ اگر همه کفش‌های دنیا یک اندازه باشد چه می‌شود؟ اگر هیچوقت وسایل خانه خراب نشوند چه می شود؟

معمولا اکثر کودکان در سنین پیش دبستانی، دوستان و دنیای تخیلی خود را دارند. قوه تخیل یکی از توانایی‌های کودک است که داشتن آن بسیار نعمت خوبی است. با دوستان خیالی او صحبت کنید، حتی وقتی دوست خیالی او حضور ندارد در موردش با فرزندتان صحبت کنید و سراغش را بگیرید. در دنیای تخیلی کودک قرار بگیرید و تا زمانی که اشتباه خطرناک نکرده یا آسیبی کودک را تهدید نمی‌کند، او را همراهی کنید. برای آگاهی بیشتر در مورد خیال پردازی کودک کلیک کنید.

کنترل گر نباشید و گاهی به تنهایی کودک احترام بگذارید. اگر کودک تنهایی در حال بازی است، گاهی به او لبخند بزنید که حضور شما را حس کند اما شما هم خود را به کاری مشغول کنید و مدام از او نپرسید «داری چکار می‌کنی؟» از زندگی و فرزندتان با تمام سختی‌ها لذت ببرید.

اسباب بازی‌های کودک تنها ابزار و سلاح‌های کودک است و هرچه این سلاح‌ها متنوع‌تر و خلاقانه‌تر باشد، آینده کودک سالم‌تر است. کودک لازم است تنوع در اسباب بازی‌ها را تجربه کند. پسران می‌توانند عروسک و دختران نیز ماشین یا اسلحه داشته باشند. اینکه کودک دختر از ابتدا فقط مادری و خانه داری را بازی کند و پسر فقط رانندگی، تیر اندازی یا کار بیرون از منزل را تجربه کند، در آینده مانع از رشد خلاقیت آن‌ها می‌شود.

 

برخی والدین هنگام بازی فرزندشان ترس‌هایی دارند که باید آن‌ها را کنار بگذارند زیرا این ترس‌ها درواقع می‌تواند مانع از این شود که کودک چیزهای جدیدی را امتحان کند. فرض کنید کودک در حال نقاشی کشیدن است و مادر یا پدر مدام به او تذکر می‌دهد« مواظب باش، مداد رو نکنی توی چشمت». درحالی‌که به‌جای این هشدارها، والدین می‌توانند با مراقبت از کودک او را تشویق به کشیدن نقاشی و ایده‌پردازی کنند. تشویق کردن کودک در هنگام بازی باعث افزایش اعتمادبه‌نفس، خلاقیت و استعداد او می‌شود. سعی کنید از نگرانی در مورد هر کار کوچکی که کودکان انجام می‌دهند، خودداری کنید. البته رعایت موارد ایمنی امری حیاتی است و این نشان می‌دهد که شما نگران سلامتی فرزند خود هستید اما این نگرانی‌ها باید تعادل داشته باشد. در غیر این صورت، اگرچه کودکتان را ازلحاظ سلامت جسمی مصون نگه می‌دارید اما ممکن است با نگرانی‌های بیش‌ازاندازه جلوی پیشرفت و استعداد او را گرفته و ازنظر روحی به او ضربه بزنید.

تحقیقات علمی نشان داده است که پاداش مانع خلاقیت و کنجکاوی در کودکان می‌شود. با دادن پاداش برای یک رفتار یا انجام کاری، کودک سعی می‌کند کار مدنظر والدین را انجام دهد تا تنها پاداش را بگیرد. درواقع، جوایز و پاداش‌ها لذت ذاتی فعالیت‌های خلاقانه را از بین می‌برند.

قرار دادن بچه‌ها در یک موقعیت بردوباخت، باعث عدم پیشرفت و از بین رفتن خلاقیت و استعداد در کودکان می‌شود. رقابت سخت است و همواره دو رو دارد؛ یک رو موفقیت است و یک روی دیگر باخت. در این میان یکی می‌برد و یکی می‌بازد. کودکی که می‌خواست برنده باشد با باخت روبرو می‌شود که این امر باعث می‌شود کودک باور به توانمندی و انگیزه‌اش برای ادامه کار را از دست بدهد و دیگر به دنبال موفقیت‌های رضایت‌بخش نباشد. از طرف دیگر، تشویق به رقابت‌جویی در کودک باعث استرس، اضطراب و پرخاشگری می‌شود.

اصرار والدین برای بهتر شدن، ممتاز شدن و... همیشه نتیجه دلخواه آن‌ها را برآورده نمی‌کند. انتظارات زیاد معمولاً کودکان را تحت‌فشار قرار می‌دهد تا طبق دستورالعمل‌های دقیقاً تعیین‌شده عمل کنند و خلاقیت، اکتشاف و نوآوری از خود بروز ندهند. همچنین هنگامی‌که انتظارات والدین از کودک با علایق، استعدادها و گرایش‌های آن‌ها مطابقت نداشته باشد، توقعات می‌تواند ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به رشد و استعداد کودک وارد کند. القای «تو باید بهترین باشی» به هر شکل و با هر رفتاری، کودک را وادار می‌کند تا برخلاف میل باطنی برای رسیدن به این خواسته تلاش کند. این مسئله باعث می‌شود تا همیشه یک اضطرابی همراه کودک باشد که انتظاراتی فراتر از توانایی‌های او وجود دارد؛ حال اگر کودک نتواند این شایستگی را در عمل نشان دهد، دچار ناکامی، درماندگی، استرس و اضطراب می‌شود که این امر مانع شادمانی، شکوفایی استعداد و خلاقیت در کودک خواهد شد. بنابراین انتظار والدین باید با سن، توانایی‌، سطح رشد جسمی و فکری کودک متناسب باشد و باید توجه داشت که این توانایی‌ها در کودکان با یکدیگر مشابه نیست.

کودکان به‌طورمعمول هنگام نقاشی کشیدن آنچه را در ذهن خوددارند، ترسیم می‌کنند. پیاژه اعتقاد داشت نقاشی کودکان فعالیتی بین بازی و تصویر است که کودک از طریق آن دنیای واقعی را بازنمایی می‌کند. در حقیقت کودکان آنچه در ذهن خوددارند را پردازش کرده و سپس به شیوه خود ترسیم می‌کنند.

کتاب‌هایی وجود دارند که کودک باید یک‌شکل را از روی شکل رنگ‌شده آن رنگ‌آمیزی کند یا از روی شکل دیگری، شکل ناقصی را تکمیل کند؛ این‌گونه کتاب‌ها نه‌تنها مفید نیستند بلکه روح خلاقیت و استعداد هنری را در کودکان از بین می‌برد؛ بنابراین والدین برای افزایش قوای تخیل در کودک باید او را راهنمایی کنند و با دادن ایده به کودک، او را به ایده پردازی تشویق کنند.

آنچه والدین باید بدانند این است که اسباب‌بازی‌های بیش‌ازحد باعث افزایش خلاقیت در کودکان نمی‌شود. به گفته کارشناسان، تعداد زیاد اسباب‌بازی حواس کودکان را پرت کرده و تمرکز آن‌ها را کاهش می‌دهد. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که بازی با تعداد زیادی اسباب‌بازی می‌تواند بر سطح تمرکز کودکان تاثیر بگذارد و حتی خلاقیت، مهارت‌های زندگی، تعاملات اجتماعی، تخیل، سلامت روان و روحیه کار تیمی را مختل کند. به‌عنوان یک قاعده می‌توانید چند اسباب‌بازی انتخابی به کودک خود بدهید که به‌عنوان یک وسیله کمکی برای نیازهای مختلف رشد او عمل کند. آن‌ها می‌تواند اسباب‌بازی‌هایی مثل پازل، بلوک‌های خانه‌سازی، شن‌بازی، نقاشی و... باشند که تخیل، خلاقیت، فعالیت‌های بدنی، مهارت‌های حل مسئله و غیره را در کودکان تحریک می‌کنند.

بازی یک‌روند خلاقانه قابل‌ملاحظه‌ای است که سلامت عاطفی، تخیل، حل مسئله و تفکر کودک را تقویت می‌کند. وقتی کودک در بازی سناریوهای مختلفی را اختراع می‌کند، اعتمادبه‌نفس او افزایش می‌یابد. این درحالی‌که است که در بازی‌های موبایلی، آنچه کودکان روی صفحه می‌بینند فقط نمایانگر چیزهایی در دنیای واقعی است. نمادهای صفحه قادر نیستند به‌اندازه تعاملات آن‌ها با افراد و چیزهای دنیای واقعی تجربه کاملی را برای کودکان فراهم کنند. علاوه بر این، بازی و نحوه انجام آن قبلاً توسط برنامه‌نویس تجویزشده است. کاری که کودکان در بازی‌های موبایلی انجام می‌دهند، بازی کردن طبق قوانین و طراحی شخص دیگری است. در بازی موبایلی کودک حتی اگر بخواهد هم نمی‌تواند ایده و خلاقیتی از خود نشان دهد؛ درنتیجه استعداد و خلاقیت کودکان هیچ‌گاه بروز پیدا نمی‌کند؛ بنابراین به‌جای سرگرم کردن کودکان با تبلت و موبایل، تلاش کنید تا کودکان بتوانند با انجام بازی‌های غیر موبایلی، تجربیات متنوعی کسب کنند.