تصویر تکاندهنده پدر و کودک افغان زیر باران

به تازگی تصویری در فضای مجازی دست به دست می‌شود که در آن پدری افغان زیر باران کودک خود را در فرودگاهی در هند در آغوش گرفته است و با نگاهی ملتسمانه، به جهتی خارج از کادر نگاه می‌کند. این عکس در نگاه اول حتی اگر حوادث اخیر افغانستان را هم نادیده بگیریم، آنقدر قدرت دارد که می‌تواند احساسات مخاطب را برانگیزد.
در همین راستا تصمیم گرفتیم با سیف‌الله صمدیان، عکاس و مستندساز درباره این عکس گفت وگویی داشته باشیم.
او در این گفتگو تاکید می‌کند: اینکه این عکس فتوشاپ باشد یا نه، مهم نیست؛ مهم، تاثیرگذاری عاطفی و قدرت خبری بالایی است که این تصویر را به یکی از تکان دهنده‌ترین تصاویر از خیل بی‌شمار پناهجویان امروز جهان تبدیل کرده است!
صمدیان در ابتدا درباره تصویری از یک پدر پناهجوی افغان و فرزندش زیر باران که این روز‌ها بازتاب وسیعی در فضای مجازی داشته است، عنوان کرد: این عکس استثنایی، مصداق کامل آن ضرب المثل چینی است که می‌گوید: «یک تصویر خوب گویاتر از هزار کلمه است» و نیز یادآور عبارت معروف «در بهترین زمان و بهترین مکان» است.

او ادامه داد: این عکس در مکان مناسبی به ثبت رسیده و در زمان مناسبی هم منتشر شده و همچنین موضوع آن، اصلی‌ترین خبر این روز‌های جهان است؛ یعنی موقعیت تلخ و خاصی که در این روز‌ها برای افغانستان به وجود آمده است.این عکس دارای ویژگی‌های بسیار مناسبی به لحاظ بصری، حسی، تاریخی، خبری و ... است. در تصویر، پدر و کودک خردسال پناهجویی را می‌بینیم که کودک در آغوش پدرش پناه گرفته که خود او زیر بارانی سیل آسا در محلی غیرعادی، چون فرودگاه، دنبال پناهندگی است و این در حالی است که مشخص نیست مادر این کودک کجاست.
این عکاس تصریح کرد: اگر بخواهیم این عکس را به جهت استثنایی بودن حس و حالش که از مرز‌های خبری عادی می‌گذرد بررسی کنیم، باید در نظر بگیریم که این تصویر ویژگی‌های استثنایی را در خود دارد که ترکیب بندی عکاسی (کمپوزیسیون)، بُعد خبری، محتوا و حسی که در عکس وجود دارد را شامل می‌شود.
او بیان کرد: در ابتدا که این عکس منتشر شد، خیلی‌ها بر این باور بودند که چطور ممکن است عکسی به تنهایی کلیه مواردی که بالاتر ذکر شد را یک جا دارا باشد؛ در نتیجه برخی چنین عنوان کردند که ممکن است این اثر فتوشاپ باشد.
صمدیان در عین حال تصریح کرد: احتمال اعمال تمهیدات فتوشاپی در عکس بسیار پایین است، ولی از نظر من حتی اگر این اتفاق هم افتاده باشد، باید برای ایجاد چنین فضاسازی فوق العاده‌ای یک نمره بیست دیگر نصیبش شود. ولی چون هرگونه دستکاری در عکس خبری ممنوع و غیر قابل پذیرش است، اگر عکاس قصد داشته باشد اثرش را به عنوان یک عکس خبری در جشنواره عکاسی مهمی مانند «ورلد پرس فتو» در هلند شرکت دهد که احتمالا جزو برندگان امسال هم خواهد بود، مراحل کار در این رویداد‌ها به این گونه است که می‌بایست فایل اصلی اثر را هم ارسال کند که در آنجا با دقت تمام آثار را بررسی می‌کنند و در صورت وجود هرگونه دستکاری، قطعا متوجه خواهند شد.
این هنرمند با بیان اینکه نام عکاس این اثر مشخص نیست، گفت: به عنوان فردی که این عکس را از طریق واتساپ برای چند دوست و علاقمند عکاسی فرستادم و از آنجا که از سال‌های دور تدریس فتوژورنالیسم تا امروز، همیشه مسئله توجه و حمایت از کپی رایت تصاویر منتشر شده را جدی گرفته‌ام و چون قانون کپی رایت جهانی در کشور خودمان جدی گرفته نمی‌شود، این مسئله برایم بسیار ناراحت کننده بود.
تا اینکه دوست هنرمندم ابراهیم مختاری ـ مستندساز ـ پس از تحقیقاتی که انجام داد، متوجه شد این عکس متعلق به رسانه‌ای با عنوان «ای ان آی» است، ولی اسمی از عکاس در رسانه مربوطه ذکر نشده است. در توضیحات این عکس آمده است که اثر در باند فرودگاه بمبئی به ثبت رسیده است نه در فرودگاه کابل. مرد و کودک بدون پاسپورت از هواپیمای پناهندگان پیاده شدند و منتظر رسیدن اتوبوس هستند تا به سالن فرودگاه بروند.
همچنین از این عکاس درباره احتمال فتوشاپ بودن این اثر سوال کردیم که گفت: از هر یکصد نفری که این عکس را دیده باشند، شاید طبق عادت، افرادی که همیشه به دنبال پیدا کردن مشکل و یا ایرادی در هر اثر ارائه شده هستند، در لحظه اول و با دیدن این عکس به خاطر موقعیت عجیب پدر و کودک دچار چنین شکی شده باشند، ولی آنچه برای اکثریت قریب به اتفاق بیندگانِ این عکس اتفاق می‌افتد، حس عاطفی غریبی است.
درواقع مخاطب پس از دیدن این تصویر نمی‌داند باید برای کودکی که در آغوش پدرش پناه گرفته، دلسوزی کند یا برای پدری که خودش با وجود بی پناهی به فرزندش پناه داده است؟ بنابراین اینکه عکس فتوشاپ باشد یا نه مهم نیست؛ مهم، تاثیرگذاری عاطفی و قدرت خبری بالایی است که این تصویر را به یکی از تکان دهنده‌ترین تصاویر از خیل بی‌شمار پناهجویان امروز جهان تبدیل کرده است!