صفحه نخست

دیگه چه خبر

فرهنگ و هنر

خانواده و جامعه

چند رسانه ای

صفحات داخلی

۲۴ مرداد ۱۴۰۰ - ۱۲:۴۱
حسینیه تابناک جوان

مروری بر آثار سینما با محوریت عاشورا _قسمت دوم

کد خبر: ۴۳۱۶۳
عاشورا به قطع و یقین عظیم‌ترین حادثه تاریخ اسلام است، چرا که محتوای خاص و جانگداز آن قدرت جریان سازی در تمام عرصه‌های هنری و فرهنگی را دارد. حفظ و انتقال این میراث شگفت انگیز برای جهان معاصر امری مهم است که باید برای آن کارهای جدی صورت پذیرد. یکی از این کارها، روی آوردن به زبان سینما و تصویر است.
در طول چهل سال گذشته، فیلم و سریال با موضوع محرم و عاشورا کم ساخته نشده اما این که چه تعداد از آن‌ها و چرا ماندگار شده‌اند، می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد.عاشورا با ادبیات، هنرهای تجسمی و نمایشی ما پیوندی دیرینه و ناگسستنی دارد.هرسال با فرا رسیدن دهه محرم، سینما و تلویزیون هم رخت عزا به تن می‌کنند و شاهد پخش آثار جدید و قدیمی هستیم که به بهانه و مناسبت یکی از مهمترین رویدادهای دینی و فرهنگی کشور ساخته شده‌اند. سوال اینجاست که اگر بنا باشد حماسه کربلا و فرهنگ عاشورا را به‌واسطه آثار نمایشی درک کنیم و بشناسیم، چه گزینه‌هایی پیش‌روی ماست؟

مروری بر آثار سینما و تلوزیون با محوریت عاشورا_قسمت دوم

معصومیت از دسته رفته

سابقه کارگردان: داود میرباقری موقع ساخت «معصومیت از دسته رفته» نامی آشنا بود و شهرتش برای مخاطب عام به سریال «امام علی (ع)» گره خورده بود.
 
دلیل اهمیت: داود میرباقری با «معصومیت از دست رفته» نشان داد برای رایت تاریخی الزامی به پایبندی صددرصدی نیست. این بار هم سعی کرد ابتدا عنصر جذابیت را به داستانش تزریق کند و در خلال آ «سراغ روایت تاریخ برود.
هوشمندانه عشق شوذب را دستمایه قرار داد و از این طریق مخاطبان کم حوصله را به تماشای سریالش ترغیب کرد. داستان شوذب که بین دو عشق مردد مانده، قلاب خوبی برای صید مخاطب و تزریق حرف‌های مهم است.
 زاویه نگاه: میرباقری یکی از شخصیت‌های فرعی تاریخ یعنی شوذب را محور قرار داد و از طریق روایتی عاشقانه، اتفاقات جهان اسلام در سال ۶۱ هجری را به تصویر کشید. هدف کارگردان نشان دادن ظلم و فساد دستگاه ظالم بنی امیه بود، اما به جای مستقیم گویی وجوه جذاب داستان زندگی شوذب را انتخاب کرد. اندک اندک سراغ ریشه‌های دشمنی اموی‌ها با امامان شیعه رفت و در نهایت بیننده را با زاویه‌ای تازه از واقعه عاشورا آشنا کرد.
تاثیر بر مسیر کاری بازیگران: امین تارخ هم در سینما و هم در تلویزیون سابقه بازی در نقش‌های تحسین شده‌ای داشت و شوذب به نوعی مهر تاییدی بر توانایی اش بود. سارا خوئینی‌ها با این سریال به چشم آمد و چندی بعد نقش اصلی فیلم «نقاب» به او رسید. برای امین زندگانی هم زمینه محکمی بود تا در نقش‌های تاریخی به پیشنهاد‌های تازه‌ای دست یابد از جمله «ملک سلیمان».
حواشی: محمدرضا شریفی نیا مسئولیت انتخاب بازیگران را برعهده داشت و مشاور پروژه، اما به خاطر ممنوع الکاری، اسمش از تیتراژ بیرون ماند.
داود میرباقری با «معصومیت از دست رفته» نشان داد می شود با یک قصه نه چندان پایبند بر تاریخ هم به فرهنگ عاشورا نزدیک شد. در همین راستا میرباقری یکی از شخصیت‌های فرعی تاریخ یعنی شوذب را محور قرار می دهد و از طریق روایتی عاشقانه، اتفاقات جهان اسلام در سال ۶۱ هجری را به تصویر می کشد. هدف کارگردان در این سریال نشان دادن ظلم و فساد دستگاه ظالم بنی امیه با روایت یک قصه دراماتیک بوده است. میرباقری با این سریال اندک اندک سراغ ریشه‌های دشمنی اموی‌ها با امامان شیعه رفت و در نهایت بیننده را با زاویه‌ای تازه از واقعه عاشورا آشنا کرد. در واقع این سریال مستقیما به عاشورا نمی‌پردازد اما در همان سال‌های معاصر با واقعه سال ۶۱ هجری روایت می‌شود و تشکیک ایمانی قهرمان اصلی رابطه تنگاتنگی با مواجهه او به عنوان عضوی از دستگاه امویان با واقعه عاشورا پیدا می‌کند.
کارگردانی میرباقری مثل همیشه فوق العاده است. خوب است بدانید که هسته اولیه این داستان واقعیت دارد اما میرباقری نشان داد که از یک موضوع حاشیه ای و نه چندان مهم تاریخی – مذهبی چه بسا میتوان اثری موفق ساخت” یکی از ویژگی های برجسته این سریال آن است که مخاطب خود را در فاصله زمانی دوران امام علی(ع) تا شهادت سیدالشهدا(ع) در حالت تعلیق می گذارد که بالاخره سرنوشت شوذب چه خواهد شد.
از سوی دیگر موسیقی بسیار شنیدنی و سازگار با فضای کلی سریال،گریم های متناسب با شخصیت کاراکتر ها ،دیالوگ های گیرا و جذاب ،ترانه ی پر مفهوم محمد اصفهانی در تیتراژ پایانی و به ویژه بهره گیری از بازیگرانی توانمند و حرفه ای ، همگی دست به دست هم داده تا با کارگردانی بسیار خوب سید داود میرباقری، در نهایت “معصومیت از دست رفته” به یکی از آثار ماندگار و درخشان و تاثیرگذار تلویزیون در زمره سریال های تاریخی و عاشورایی تبدیل شود.

“مختارنامه”

سابقه کارگردان: بعد از «امام علی (ع)» و «معصومیت از دست رفته» میرباقری تصمیم گرفته بود سومین سریال مهم تاریخی اش را بسازد. در واقع به دلیل موفقیت‌های قبلی، همه منتظر بودند تا اثری فاخر در حد و اندازه قبلی‌ها از او ببینند.
دلیل اهمیت: مختارنامه یکی از مهمترین سریال‌های تاریخی و فاخر تلویزیون بود که روی دست سریال‌های فاخر قبلی بلند شد و توجه همه را جلب کرد. این سریال با بودجه ۲۰ میلیاردی ساخته شد و به جرأت می‌توان گفت که این سریال به لحاظ محتوای تاریخی، دکور و گریم، بازی گرفتن از بازیگرن و ... از سایر آثار تاریخی و مذهبی تلویزیون چند درجه بالاتر است.
زاویه نگاه: قرار بوده که سریال «مختارنامه» صرفا روی زندگی مختار ثقفی متمرکز شود و قیام مختار به خونخواهی امام حسین (ع) را به نمایش بگذارد، اما بنا بر درخواست عزت الله ضرغامی، رییس سابق صدا و سیما، وقایع عاشورا هم در آن به تصویر کشیده می‌شود.
 تاثیر بر مسیر کاری بازیگران: فریبرز عرب نیا قبل از «مختارنامه»، ستاره سینما بود و خودش را در آن عرصه کاملا تثبیت کرده بود. با این حال برای مخاطبان تلویزیونی چندان چهره شناخته شده‌ای نبود. بعد از مختارنامه، با این نقش در ذهن‌ها ماند. قطعا تا سال‌ها بعد همه او را همچنان با نام مختار به یاد می‌آورند.
حواشی: مهمترین حاشیه «مختارنامه»، به ماجرای پخش تصویر حضرت ابوالفضل (ع) در روز عاشورا برمی گشت. میرباقری طبق قولی که از تلویزیون گرفته بود بنا داشت تصویر این حضرت را نمایش دهد، اما حاشیه‌ها آنقدر بالا گرفت که بالاخره مجبور شد منصرف شود و نقش حضرت را با هاله نور بپوشاند.
احتمالا نیازی به توضیح قصه نیست چرا که در دهه گذشته بارها و بارها «مختارنامه» از تلویزیون پخش شده. با این وجود باز هم مستقیم به سراغ واقعه کربلا نمی‌رویم و قیام مختار برای انتقام گرفتن از عاملان کربلا بهانه‌ای می‌شود برای پی بردن به سرنوشت بازماندگان حادثه و همین‌طور مرور گذشته در قالب فلاش‌بک. چه در زمان پخش و چه در نمایش‌های مجدد، «مختارنامه» از منظر نگاه و قرائت تاریخی همواره مورد بحث قرار گرفته و نظرهای متفاوتی پیرامون آن وجود داشته اما تصویر کردن بخش‌هایی از واقعه عاشورا در قالب سریال، به دلیل کیفیت و گستردگی، باعث شده که امروز به مهمترین مرجع بصری در پرداخت به موضوع تبدیل شود.
مختارنامه یکی از مهمترین سریال‌های تاریخی و فاخر تلویزیون است که روی دست سریال‌های بزرگ قبلی بلند شد و توجه همه را به خود جلب کرد. این سریال با بودجه ۲۰ میلیاردی ساخته شد و به جرأت می‌توان گفت که این اثر به لحاظ محتوای تاریخی، دکور و گریم، بازی گرفتن از بازیگران و … از سایر آثار تاریخی و مذهبی تلویزیون چند درجه بالاتر است. میرباقری با معرفی شخصیت مختار توانست یک روایت عاشورایی را به شکلی جذاب به نمایش در بیاورد. مختارنامه از نظر فیلمنامه در نوع خودش منحصر بفرد است. قرار بوده که سریال «مختارنامه» صرفا روی زندگی مختار ثقفی متمرکز شود و قیام مختار به خونخواهی امام حسین (ع) را به نمایش بگذارد، اما بنا بر درخواست عزت الله ضرغامی، رییس سابق صدا و سیما، وقایع عاشورا هم در آن به تصویر کشیده می‌شود.
در میان سریال‌های مذهبی و تاریخی که تا به امروز در صدا و سیما تولید شده است می‌توان آن را در واقع‌گرایی و باورپذیری و اجرای خوب صحنه‌های شلوغ و جنگ، بهترین و شاخص ‌ترین سریال تلویزیون دانست. در بین منتقدان سینمایی، حداقل در بین اکثریت این گروه در مورد این‌که مختارنامه بهترین سریالی است که تاکنون درباره حادثه عاشورا و پیامدهای این رخداد عظیم ساخته شده است، اجماعی عمومی وجود دارد.
حتی اگر هم با این غلظت نتوان مختارنامه را بهترین سریال عاشورایی نامید (که البته به‌دلیل کمبود چنین آثاری در تلویزیون، بهترین بودن در رقابتی بی‌رقیب چندان عجیب نیست!) اما در این‌که این ساخته داود میرباقری جزو معدود سریال‌های استاندارد، ماندگار و فاخر تلویزیون است تردید چندانی وجود ندارد. سریالی درباره قیام مختار بعد از عاشورا به خونخواهی امام حسین(ع) که در ‌‌سال ۶۶ هجری قیام خود را آشکار کرد و موفق شد اکثر کسانی را که در واقعه عاشورا دست داشتند به سزای اعمالشان برساند.
مجله اینترنتی تابناک جوان
ارسال نظرات
انتشار نظرات حاوی توهین، افترا و نوشته شده با حروف (فینگلیش) ممکن نیست.