انواع شرکت در قوانین ایران

شرکت، یک شخصیت حقوقی است؛ هرچند اعضای آن می‌تواند اشخاص حقیقی یا حقوقی یا ترکیبی از آن دو باشد. تشکیل و ثبت شرکت از این جهت مهم است که اولا فعالیت آن جنبه رسمی و قانونی پیدا می‌کند، ثانیا می‌تواند با مراکز رسمی و قانونی دیگر، مانند شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و عمومی قرارداد ببندد و همکاری کند. شرکت ابزاری برای حضور گسترده در سطح ملی و بین‌المللی است. همچنین شخصیت حقوقی شرکت به فعالیت‌هایش اعتبار و وزن بیشتری می‌دهد و مشتریان به شرکت‌ها بیشتر اعتماد و اقبال می‌کنند. با ثبت شرکت، ثبت برند برای محصولات، اعم از کالا و خدمات، ممکن می‌شود. ثبت شرکت در ایران، توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مدیریت می‌شود که زیر نظر قوه قضائیه فعالیت دارد. پیش از ایجاد شرکت و ثبت آن بهتر است با انواع آن آشنا شوید. البته از طریق وکیل شرکت بنیاد وکلا می‌توانید شرکت یا مؤسسه خود را ثبت کنید یا اگر دچار مشکلات حقوقی برای شرکت خود یا در همکاری با شرکت‌های دیگری شده‌اید با پشتیبانی وی حل‌وفصل کنید.

ثبت شرکت به معنای تأسیس یک شخصیت حقوقی است. این شخصیت از جهت اعضا، نوع شراکت و اهداف به چند دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه می‌خوانید.

شرکت‌ها از نظر مالکیت به سه دسته دولتی، عمومی و خصوصی تقسیم می‌شوند. با تعریف دو دسته دولتی و عمومی، مابقی شرکت‌ها خصوصی شناخته می‌شوند. تعریف شرکت دولتی در ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور، مصوب یکم شهریور ۱۳۶۶ مجلس، آمده است. بر این اساس، شرکت دولتی یکی از این موارد است:
۱. با اجازه قانون و به صورت شرکت ایجاد شود.
۲. شرکتی به حکم قانون یا دادگاه صالح، ملی شود یا پس از مصادره، شرکت دولتی محسوب گردد.
۳. بیش از ۵۰ درصد سرمایه آن متعلق به دولت باشد.
طبق ماده ۵ همین قانون، شرکت یا مؤسسه عمومی مواردی است که با اجازه قانون و با هدف انجام وظایف و خدماتی عمومی تشکیل می‌شوند. تأسیس این نوع شرکت‌ها از طرف دولت پیشنهاد و در مجلس تصویب می‌گردد.

شرکت تجاری در مقابل شرکت مدنی است. شرکت مدنی شراکت بین اشخاص حقیقی و بدون شخصیت حقوقی است؛ اما شرکت تجاری یک شخصیت حقوقی و مالی مستقل از اعضای حقیقی و حقوقی خود دارد و ثبت شده و رسمی است. انواع شرکت‌های تجاری در قانون تجارت آمده است و در همین مطالب خواهد آمد. برای رفع مشکلات شرکت تجاری خود، از مشاوره آنلاین یا برخط بنیاد وکلا استفاده کنید تا حمایت متخصصان حقوقی شرکت و ثبتی را داشته باشید.

زمینه فعالیت شرکت می‌تواند از نوع تجارت و بازرگانی باشد یا خارج از آن. شرکت تجاری با هدف فعالیت اقتصادی، سرمایه‌گذاری و تقسیم سود تشکیل می‌گردد، اما شرکت یا مؤسسه غیر تجاری هدفش ارائه خدمات است نه تجارت؛ اما ممکن است منافع و درآمد داشته باشد و بین شرکا تقسیم شود؛ بنابراین مؤسسات غیر تجاری به دو دسته تقسیم می‌شوند:

هدف این شرکت‌ها کسب منافع و درآمد و تقسیم آن، اما نه از راه تجارت است؛ مانند مدارس غیر انتفاعی.

هدف از تشکیل این نوع شرکت‌ها و مؤسسات، کسب منفعت و سود نیست؛ مانند انجمن‌ها، اتحادیه‌ها، احزاب، و سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن = NGO).
قبل از تأسیس و ثبت شرکت بهتر است با مشاوره حقوقی تلفنی بنیاد وکلا از وکیل ثبتی کمک بگیرید تا بهترین نوع شرکت را انتخاب کنید تا در آینده مشکلات خیلی کمتری داشته باشید.

شرکت تجاری در قانون تجارت ایران به ۷ نوع شرکت تقسیم شده است.

شرکت سهامی اولاً سرمایه آن به سهام تقسیم شده است. ثانیاً یک شرکت بازرگانی محسوب می‌شود و تابع قوانین بازرگانی است، حتی اگر فعالیت آن از نوع بازرگانی نباشد. شرکت‌های سهامی دو نوع هستند:

سرمایه شرکت سهامی عام از طریق فروش سهام به عموم مردم تأمین می‌شود. حداقل تعداد سهام‌داران این نوع شرکت نمی‌تواند از سه نفر کمتر باشد و مسئولیت سهامداران نیز به میزان مبالغ اسمی سهام شرکت محدود است. در اوراق و صفحات اداری و رسمی و تبلیغات شرکت باید عنوان «سهامی عام» در کنار نام شرکت بیاید.

سرمایه شرکت سهامی خاص فقط توسط مؤسسان شرکت تأمین می‌گردد و سرمایه آن‌ها به تعداد سهم مشخص تقسیم می‌شود. در اینجا هم مسئولیت صاحبان سهام، به مقدار مبالغ اسمی سهام، محدود است و تعداد سهام‌داران نباید کمتر از سه نفر باشد. همچنین عنوان «شرکت سهامی خاص» باید کنار نام شرکت قید شود.

سرمایه شرکت با مسئولیت محدود توسط شرکا و بدون تقسیم به سهام تأمین می‌گردد و هر کدام از آن‌ها به اندازه سرمایه خود در شرکت، نسبت به بدهی‌ها و تعهدات شرکت مسئولیت دارند.
حداقل تعداد شرکا در این نوع شرکت دو نفر است و عنوان «با مسئولیت محدود» باید کنار اسم این شرکت نوشته شود.

این نوع شرکت نیز برای تجارت تشکیل می‌گردد و حداقل باید بین دو نفر برقرار شود. مهم‌ترین تفاوت این شرکت در نوع مسئولیت و ضمانت شرکا در مقابل بدهی‌ها و تعهدات شرکت است. در شرکت تضامنی اگر دارایی شرکت برای پرداخت همه قروض و تعهدات شرکت کافی نباشد، هر یک از شرکا نسبت به همه آن تعهدات ضامن هستد و مسئولیت دارند، حتی اگر برخلاف آن توافق کرده و قرارداد تنظیم کرده باشند. در کنار نام شرکت باید نام یکی از شرکا و عنوان «شرکت تضامنی» بیاید.

در شرکت مختلط سهامی، یک یا چند شریک سهامی و یک یا چند شریک ضامن وجود دارد. سرمایه شرکای سهامی به صورت قسمت و سهم مشخص است و به اندازه آن هم مسئولیت دارند؛ اما سرمایه شریک یا شرکای ضامن به صورت سهام نیست و البته در مقابل تمام بدهی‌های شرکت ضامن و مسئول هستند، حتی اگر آن قروض بیش از دارایی‌های شرکت باشد. اگر شرکای ضامن بیش از یک شریک باشد، میزان ضمانت آن‌ها به مقررات شرکت برمی‌گردد. در این نوع شرکت، حداقل نام یکی از شرکای ضامن و عنوان «شرکت مختلط» باید کنار نام شرکت ذکر شود.

در شرکت مختلط غیر سهامی، یک یا چند شریک با مسئولیت محدود و یک یا چند شریک ضامن وجود دارد. مسئولیت شرکای با مسئولیت محدود به اندازه سرمایه آن‌ها در شرکت است که به صورت غیر سهامی است؛ اما شرکای ضامن در مقابل هم بدهی‌های شرکت ضامن هستند، حتی اگر بیشتر از دارایی شرکت باشد. در این نوع شرکت نیز حداقل نام یکی از شرکای ضامن و عنوان «شرکت مختلط» باید کنار نام شرکت نوشته شود.

شرکت تجاری نسبی حداقل بین دو شریک تشکیل می‌شود و مسئولیت هر کدام به نسبت سرمایه آن‌ها در شرکت است. کنار نام این نوع شرکت لازم است عنوان «شرکت نسبی» و حداقل نام یکی از شرکا و عبارتی مانند «و شرکا» یا «و برادران» ثبت شود.

حداقل ۵۱ درصد سرمایه شرکت تعاونی باید توسط اعضای آن تأمین گردد. البته طبق قانون، مراکز دولتی و عمومی می‌توانند بدون عضویت در این شرکت‌ها، با وام بدون بهره یا کمک‌های مالی در قالب عقود قانونی، به تأمین یا افزایش سرمایه آن‌ها کمک کنند. شرکت‌های تعاونی طبق قانون به چند دسته تقسیم می‌شوند:
۱. شرکت‌های تعاونی تولیدی؛ مانند شرکت تعاونی با موضوع کشاورزی، دامداری، شیلات، صنعتی، معدنی و عمرانی.
۲. شرکت‌های تعاونی توزیعی؛ مانند شرکت تعاونی برای رفع نیاز‌های مصرف‌کننده یا مشاغل تولیدی.

شرکت تجاری از جهت اولویت و اهمیت سرمایه یا اشخاص می‌تواند دو نوع باشد:

در این شرکت‌ها، سرمایه نقش اصلی را دارد و شرکا بر اساس میزان سرمایه‌گذاری مسئولیت و تعهد دارند. مانند شرکت سهامی که سرمایه مهم است. در این شرکت‌ها، سهام قابل انتقال است و با فوت سهام‌دار به ورثه منتقل می‌شود.

در این شرکت‌ها شخصیت و اعتبار شرکا مهم‌تر از میزان سرمایه آنهاست. به همین دلیل مسئولیت آن‌ها در قبال اشخاص ثالث و دیگران تضامنی و نامحدود است و طلبکاران می‌توانند به هر یک از آن‌ها مراجعه کنند. همچنین انتقال سهام به دیگران یا ورثه بدون رضایت شرکا ممکن نیست و در مواردی با فوت یا خروج یک شریک، شرکت منحل می‌گردد. شرکت تضامنی، نسبی، مختلط غیر سهامی و با مسئولیت محدود جزو شرکت‌های اشخاص هستند.

شرکت دانش‌بنیان اگر بر اساس قانون شرکت‌های دانش‌بنیان تأسیس گردد می‌تواند در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نیز ثبت شود و همچنین از مزایا و حمایت‌های قانونی برخوردار گردد. عضویت این شرکت‌ها در پارک‌های علم و فناوری برای ثبت شرکت کافی نیست و همه موارد قانونی دوباره بررسی می‌شود. در شرکت دانش‌بنیان نباید بیش از ۵۰ درصد مالکیت آن‌ها با بخش دولتی باشد.