والدین به عنوان اولین و مهم ترین حامی، نقش مهمی در ساختن آینده فرزند کنکوری خود ایفا می کنند. رفتار هایی وجود دارند که شاید در نگاه اول بی تاثیر به نظر برسند، اما با کمی تامل بیشتر، متوجه خواهیم شد که چقدر می توانند مخرب و آزار دهنده بخصوص در زمان اعلام نتایج اولیه کنکور باشند. البته برعکس آن نیز وجود دارد،رفتار هایی هرچند کوچک و در ظاهر بی اهمیت،تاثیر شگرفی بر روحیات دانش آموزان کنکوری دارد.
فشار روانی می تواند هر نوع فعالیتی را مختل کند، دیگر چه برسد به درس خواندن برای کنکور و تعیین سرنوشت، پس با وجود فشار های زیاد بر دانش آموز نمی توان انتظار عملکرد مطلوب را از او داشت.حمایت والدین، از نقش پررنگی در کاهش اضطراب پس از کنکو دارد، اما برخی واکنش و رفتارهای ناآگاهانه موجب اضطراب ماندگار در فرزند حتی پس از پایان این آزمون سرنوشت‌ساز می‌شود.

چگونه در مقابل عدم موفقیت فرزندان در کنکور واکنش دهیم؟

انسیه قائدی در گفت‌وگو با میزان در خصوص طرز برخورد صحیح والدین با فرزندان کنکوری خود بعد از آمدن نتایج اولیه کنکور گفت: داوطلبان کنکور امسال به نسبت سال‌های گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا شرایط متفاوتی را تجربه کرده اند و علاوه بر استرس کنکور با اضطراب ناشی‌ از ابتلا به این بیماری مواجه بوده اند و همچنین این اوضاع صدمات زیادی به وضعیت درسی داوطلبان وارد کرده است چرا که اهم کار کنکوری‌ها بعد از اسفند ماه آغاز می‌شود که دقیقا همزمان با شیوع این ویروس در کشور و تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی بود به همین دلیل خانواده‌ها باید شرایط موجود را درک و با توجه به آن با دانش‌آموز برخورد کنند.
وی ضمن اشاره به اینکه کارگروهی، برگزاری اردو‌های علمی و تبادل نظر بسیار موثر‌تر از درس خواندن فردی است و داوطلبان به دلیل شیوع ویروس کرونا از این امکانت محروم شدند، ادامه داد: تعطیلی مدارس و برگزاری کلاس‌ها به صورت آنلاین موجب شد تا کیفیت درس خواندن در دانش‌آموزان پایین بیاید، چرا که بازدهی کلاس‌های حضوری بسیار بیشتر از کلاس‌های مجازی است.
این مشاور تحصیلی با بیان اینکه داوطلبان کنکور که نتیجه دلخواه خود را به دست نیاورده اند هیچ چیز را از دست نداده اند و می‌توانند سال آینده در این ماراتن علمی شرکت کنند، متذکر شد: برخورد نادرست با کنکوری ناکام موجب می‌شود تا او دچار سرخوردگی شود و دور درس خواندن را به طورکلی خط بکشند و یا اینکه به رفتار‌های پر خطر روی آورد.
قائدی با اشاره به اینکه نوجوانی دوره بسیار حساسی است و یک داوطلب کنکور ریاضی شب بعد از آزمون به دلیل ناکامی در کنکور دست به خودکشی زد بیان کرد: والدین نقش مهمی در بروز این نوع اتفاقات دارند و حتما باید رفتاری عاقلانه و منطقی با فرزند خود داشته باشند و از برخورد تند با او بپرهیزند.
وی نسبت به نحوه طراحی سوالات کنکور گلایه کرد و افزود: سوالات کنکور امسال استاندارد نبود وحتی در اخبار هم از سختی سوالات گفته شد و در چنین شرایطی فشار درسی و عوامل محیطی از یک طرف و از طرف دیگر فشار خانواده ضربات جبران ناپذیری را به نوجوان وارد می‌کند.
این مشاور تحصیلی اظهار کرد: والدین نه تنها نباید فرزندان کنکوری خود را سرزنش کنند بلکه باید به آن‌ها دلداری و آرامش هم بدهند و به آن‌ها بگویند با توجه به شرایط نتیجه خوبی را به دست آورده و می‌توانند با آغاز مجدد درس خواندن، استفاده از تجربه سال گذشته خود، کمک گرفتن از دوستان، معمان و برنامه ریزی بهتر موفق شونند و به خواسته خود برسند و همچنین پدر و مادر باید به نوجوان بگویند که ناکامی در کنکور به اندازه از دست دادن سلامتی و مرگ و میر بزرگ نیست و می‌توانند با تلاش این مسئله را جبران کنند و خانواده‌ها اگر ناراحت می‌شوند نباید به روی خودشان بیاورند چرا که داوطلبان فشار زیادی را طی سال گذشته متحمل شده اند.

سخت گیری والدین موجب اضطراب ماندگار می‌شود

یک دکترای مشاوره و راهنمایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بر حمایت خانواده در کاهش نگرانی کنکوری ها تاکید کرد و گفت: ایجاد فضای مناسب برای کاهش استرس فرزندان بسیار تاثیرگذار است و سهم والدین و انتظارات آنان در این زمینه موثر است که می تواند به داوطلب امنیت خاطر بدهد و یا آرامش را از او بگیرد.
«پویان احمدی» ادامه داد: سخت گیری‌های مستمر والدین ممکن است موجب شود تا نگرانی و اضطراب داوطلبان به یک اختلال تبدیل شود و به استرس ماندگار تبدیل شود و در نتیجه دچار افت شدید تحصیلی خواهد شد و اگر نتواند این انتظارات متعدد را برآورده کند شاید تصمیم بگیرد تا ترک تحصیل کند.

توانمندی دانش آموز لحاظ شود

این مدرس دانشگاه اضافه کرد، خانواده نباید بر پذیرش فرزند در رشته های خاص تاکید کند، در گام نخست باید توانمندی اورا بسنجند که در غیر این صورت دانش آموز کارنامه معتبری نخواهد داشت.
احمدی افزود: علاوه بر حمایت مالی و عاطفی خانواده، برنامه ریزی درسی، استفاده از امکانات معتبر، استراحت درسی، انجام ورزش همه و همه آرامش روانی کنکوری ها را به دنبال دارد.

برای کاهش نگرانی های پس از آزمون چه باید کرد؟

دکترای روانشناس سلامت نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از وجود دو نوع اضطراب خبر داد و گفت: یک نوع اضطراب تسهیل کننده است که سطح کمی از آن، فرد را دچار هیجان می کند و به او انگیزه می دهد تا به خواندن و تمرین بپردازد، اضطراب ناتوان کننده نوع دوم است که فرد را دچار تشویش فکری می کند و در اکثر مواقع اطرافیان نیز به آن دامن می زنند و این اضطراب منفی بر عملکرد فرد تاثیرگذار است.
«فاطمه خالوان» ادامه داد: اضطراب منفی زمینه های فراموشی زودگذر را ایجاد می کند و ممکن است موجب خطاهای ادراکی بر سر جلسه آزمون شود، سختگیری بیش از حد والدین برای قبولی در رشته های موردنظر فرزند را درگیر می کند و عدم آمادگی فرد و نداشتن برنامه ریزی و مطالعه صحیح بر این نگرانی ها دامن می زند.
وی به بیان توصیه‌هایی به والدین پرداخت و گفت: برای کاهش اضطراب در فرزند از سوال پرسیدن در زمینه نتیجه آزمون خودداری کرده و اجازه دهند تا داوطلب خود نتایج را بازگو کند،  از سوی دیگر از سرزنش و مقایسه پرهیز کنند چرا که ممکن است این نگرانی‌ها تا اعلام نتایج در فرزند باقی بماند و موجب آسیب روحی و جسمی او شود.
خالوان معتقد است، کاهش اضطراب والدین در پایین آمدن نگرانی در فرزند موثر است، بنابراین آنها باید انرژی مثبت به فرزندشان منتقل کنند.
او ادامه داد: به عقیده من، استرس بالا، احساس کاذب و بی ارزش است و هنگامی که به این احساس پرو بال و انرژی می‌دهیم موجب تشدید آن می‌شویم، استرس اگر کم و محدود باشد مفید است و موجب تلاش بیشتر می‌شود، استرس به معنای نداشتن اعتماد، تمرکز و تعادل است و این تنش موجب اختلال در امور روزمره می‌شود که حاصل افکار منفی است که تمرکز بر ذهن موجب مدیریت و کنترل آن می‌شود.
این روانشناس تاکید کرد، در زمان استرس باید فشار عصبی کنترل و محدود شود، تکرار افکار مثبت و تمرکز بر توانایی موجب دورشدن افکار منفی می‌شود، داوطلب نباید خود را با دیگران مقایسه کند چرا که هر فرد توانایی‌های خاص خود را دارد و هر هیجانی که موجب نگرانی فرد می‌شود باید کنار گذاشته شود.

لزوم برخورد مناسب خانواده ها با عدم قبولی فرزندان در کنکور سراسری

زهره کیانی روانشناس در این خصوص  به ایسنا می گوید: در اکثر مواقع حساسيت بيش از حد والدين نسبت به قبولي فرزندان در کنکور باعث ايجاد استرس و اضطراب شديد در جوانان و درنهايت  عدم قبولي آنان در کنکور مي شود اما اکثر والدين به اين موضوع  بي توجه هستند  و این در حالیست که حساسيت بيش از حد والدين در مورد عدم قبولي فرزندانشان در کنکور مي تواند عاملي برايجاد  مشکلا ت روحي و رواني در جوانان باشد و آنان را نيز براي ادامه مسير زندگي کاملا  نااميد مي کند.
وی ادامه می دهد: برخورد نامناسب خانواده ها در ناکامي جوانان در کنکور نقش مهمي در افزايش اضطراب دانش آموز ايفا مي کند و  چه بسا اين برخوردهاي نامناسب براي هميشه راه پيشرفت و دانش اندوزي وي را مسدود کند و با ايجاد حقارت در وي مشکلا ت عديده اي را برايش به وجود آورد.
 کیانی  معتقد است: متاسفانه   بسياري از خانواده ها ناکامي هاي گذشته خود را به فرزندانشان سرايت مي دهند و آرزوهاي سرکوب شده خود را در آينده  فرزندانشان مي بينند و این در حالیست که  اگر پدر و مادري خود در تزلزل روحي و اضطراب به سر ببرند، نمي توانند کودکاني قوي و سالم تربيت کنند و مطمئنا با ايجاد چنين وضعيتي در خانواده ها ، پرخاشگري و افسردگي شکل مي گيرد و در چنين شرايطي است که افراد سرخورده از خانواده مي گريزند و نخستين جرقه هاي گريز از خانواده درست در همين نقطه شکل مي گيرد.
 کیانی می افزاید: متأسفانه در بسیاری از موارد شاهد سرخوردگی خانواده ها هم هستیم. وقتی موفقیت تحصیلی فرزند، آمال خانواده بشود و پدر و مادر تمام امید خود را به موفقیت تحصیلی فرزند خود منوط كنند، در صورت نتیجه نگرفتن، پدر و مادر (خانواده) هم با سرخوردگی و یأس مواجه خواهند شد.
وی می گوید : والدين بايد در صورت قبول نشدن فرزندانشان در کنکور، آرزوها و خواسته هاي خود را فراموش کنند و به دنبال تقويت روحيه فرزند خود باشند  و اين نکته را به فرزندان خود يادآور شوند که شکست در کنکور به معناي پايان زندگي نيست و سال آينده نيز مي توانند با موفقيت اين آزمون را طي کنند.
 اين روانشناس به بروز ناراحتي هاي روحي و رواني پس از اعلام نتايج اشاره و می افزاید : برخي والدين گمان مي کنند از طريق تحقير کردن فرزندان مي توانند آنان را مجبور کنند تا براي سال آينده تلا ش مضاعف داشته باشند، اما در واقع اين امر آنان را براي شرکت دوباره در کنکور کاملا  نااميد و سرخورده مي کند.
کیانی می افزاید:  هر چند هم اكنون با گسترش رشته های تحصیلی و افزایش ظرفیت دانشگاهها بت كنكور تا حد زیادی شكسته شده است  اما  خانواده ها به فرزندانشان باید بیاموزند كه نباید سرنوشت خود را با كنكور گره بزنند. در واقع برخورد واقع گرایانه و منطقی خانواده سبب می شود تا دانش آموز از شكست در آزمون كنكور درس بگیرد و به نقاط ضعف خود پی ببرد.
او ادامه می دهد: خانواده می تواند علت های شكست را با فرزند خود بازبینی كند و ناراحتی های او را به حداقل برساند. در وهله اول باید راهكارهای مختلف را با توجه به استعداد، توانایی و علایق فرزند جلوی پای او بگذارند و در مرحله بعد می بایست اجازه دهند بچه خود تصمیم بگیرد كه در میان گزینه های موجود، كدام یك را انتخاب كند.

 واکنش والدین بعد از اعلام نتایج کنکور چگونه باشد؟

رضا مهدی معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور، درباره واکنش داوطلبان و خانواده‌ها به رتبه کنکور بعد از اعلام نتایج اولیه کنکور اظهار کرد: تمامی داوطلبان و خانواده‌ها باید بدانند که کنکور و دانشگاه تنها راه موفقیت در زندگی نیست.
او افزود: همه رشته‌ها و دانشگاه‌ها می‌توانند عامل موفقیت دانشجویان در سراسر کشور باشند به شرط اینکه داوطلبان آن را با علاقه دنبال کنند.
مهدی تصریح کرد: فشار خانواده به خصوص پدر و مادر باید از روی دانش آموز کنکوری برداشته شود، یعنی خانواده‌ها نباید انتظار داشته باشند که فرزندان شان در راهی قدم بگذراند که خود تا بحال آن را تجربه نکرده اند. در واقع، لازم است تا خانواده‌ها انتظار منطقی از قبولی فرزندان شان در دانشگاه داشته باشند.
معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور ادامه داد: برخی از خانواده‌ها در رشته‌های سطح یک مانند پزشکی، وکالت، مهندسی و ... تحصیل نکرده اند، اما انتظار دارند که فرزندان شان این موفقیت را به تنهایی طی کنند، در صورتی که چنین چیزی محال است.

کاهش فشار خانواده‌ها از روی داوطلبان کنکوری

مهدی گفت:خانواده‌ها نباید این نکته را فراموش کنند که هوش فرزندان شان شبیه آن هاست؛ بنابراین از خانواده‌ها تقاضا داریم که فشار بیش از حد را از روی دانش آموز کم کنند؛ چرا که استعداد و توان داوطلبان به محل زندگی، محل بزرگ شدن، ارتباطات مختلف خانوادگی و ... بستگی دارد، به همین علت نباید فشار زیادی به آن‌ها وارد شود.
معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور اضافه کرد: اگر خانواده‌ها این نکات را رعایت کنند، بخش اعظمی از استرس و فشار زندگی از روی دانش آموزان برداشته می‌شود و آن‌ها می‌توانند به راحتی با توان و رتبه کسب شده بهترین نتیجه را بگیرند و گفتنی است که بسیاری از موفقیت‌های بعدی داوطلبان بستگی به تلاش‌های بعدی آن‌ها دارد و تلاش‌های گذشته زیاد مهم نیستند.
مهدی تاکید کرد: دانش آموزان کنکوری بایستی بعد از اعلام نتایج اولیه کنکور یعنی در زمان انتخاب رشته آن دسته از رشته‌هایی را انتخاب کنند که توانایی ادامه را دارند؛ چرا که راه موفقت همه افراد به تلاش‌های آینده بستگی دارد و دیگر حرص خوردن برای تلاش‌های گذشته فایده و سوی برای هیچ فردی در دنیا وجود ندارد.
معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور بیان کرد: تلاش، کلیدی‌ترین معیار برای موفقیت افراد در همه مسیر‌های زندگی است که داوطلبان باید به آن توجه داشته باشند؛ بنابراین متقاضیان کنکوری به هیچ عنوان حرف مابقی افراد را گوش نکنند و توجهی به اطرافیان نداشته باشند؛ چرا که هر فردی موجود مستقلی است که باید از توانایی‌ها و مهارت‌های خود در جهت بهتر شدن زندگی اش استفاده کند، به همین علت مقایسه کردن داوطلبان کنکوری با یک دیگر اصلا کار درستی نیست و خانواده‌ها باید به استرس و اضطراب‌های پس از کنکور پایان دهند.
مجله اینترنتی تابناک جوان