غیرتمندی و حیا را چطور به پسران‌مان آموزش دهیم؟

خیلی از ما با فرزند دار شدن آنقدر سرمان شلوغ می‌شود و به فکر تامین مایحتاجش می‌شویم که فراموش میکنیم برای تربیت فرزند هم باید وقت بگذاریم مثل پدری که دو شیفت کار می‌کند تا نیاز‌های فرزندش را تامین کند، اما در نهایت متوجه نمی‌شود که فرزندش چطور بزرگ می‌شود و یا با چه کسانی معاشرت می‌کند!
جامعه اسلامی همانگونه که نیاز به دختران با حجاب و عفیف دارد، به پسران غیرتمند و با حیا نیز نیازمند است چرا که این دو، دو بعد مکمل هم هستند. غیرت دینی مردان عاملی برای پاکدامنی و روی آوردنشان به ازدواج و زندگی مشترک است. پیامبر (ص) می‌فرمایند: هنگامی که زنی آرایش کرده و معطر از خانه خارج شود و شوهرش نیز به این کار راضی باشد به ازای هر قدمی که بر می‌دارد خانه‌ای در آتش برای شوهرش بنا می‌شود. (بحار الانوار، ج ۱۵۳، ص ۲۴۹/ جامع الاخبار، ص ۱۰۸)
در کتاب غررالحکم از امام علی (ع) سه واژه عفت، حیا و غیرت مطرح شده است، این موضوع این معنا را می‌دهد که؛ عفت میوه شیرین درخت حیاست و ثمره عفت، غیرت است یعنی در مجموع اول حیا، بعد عفت و بعد غیرت به وجود می‌آید. به طور طبیعی با ضعف حیا و غیرت مردان و زنان جامعه، جامعه رو به زوال می‌رود.
به همین منظور توجه به غیرت و مردانگی و تربیت صحیح پسران از همان دوران ابتدایی زندگی می‌تواند پایه یک جامعه سالم را بنا نهد. در این گزارش با توجه به مناسبت هفته عفاف و حجاب بنا داریم به بحث تربیت حیاو غیرتمندی در پسران بپردازیم.

براساس نظر کارشناسان مذهبی، تربیت فرزند از همان کودکی رقم می‌خورد هر والدینی می‌توانند از همان شیرخوارگی بچه خود را در مسیر بندگی پرورش دهند. به طور مثال مراعات اخلاقیات در خانه، شرکت نکردن در مجالس لهو و گناه عاملی بر تربیت نوزادان با حیا و غیرتمند می‌شود. اگر می‌خواهید پسری غیرتمند داشته باشید ابتدا بذر آن را در دل و ذهن کودک خود براساس مفاهیم دینی بکارید چرا که غیرت جدای ایمان و اخلاق نیست.
حال سوال می‌شود که دوران نوجوانی چقدر مهم است؟ ابتدا این را در نظر داشته باشید که اگر بچه را تا دوره نوجوانی رها کنید پایه‌های تربیتی اش سست می‌شود، از همان کودکی غیرت مندی وحیا را می‌بایست به او آموزش دهید. حضرت علی (ع) خطاب به فرزندش امام حسن مجتبی (ع) فرموده اند: قلب کودک نورس مانند زمین خالی از بذر و گیاه است، هر دانه‌ای که در آن افشانده شود به خوبی می‌پذیرد و در خود می‌پرورد. فرزندم؛ از دوران کودکی تو استفاده نمودم و خیلی زود در پرورش تو قیام کردم پیش از آن که دلِ تربیت پذیرت سخت شود و مطالب گوناگون، عقلت را اشغال نماید. (نهج البلاغه، نامه امام علی (ع) به امام حسن مجتبی (ع).)

ابتدا توجه کنید که حیا و غیرت را خودتان به پسرتان یاد می‌دهید با نوع پوششی که در منزل دارید درست است که کودک چند ساله متوجه تفاوت جنسیتی نمی‌شود، اما نوع پوشش را درک می‌کند و همین رعایت شما باعث می‌شود به بلوغ زودرس نرسد. قدیمی‌ها می‌گفتند چشم و گوش بچه را باز نکنید، معنی اش همین مراقبت‌های پدر و مادر هم به لحاظ پوشش و هم رفتار زناشویی مقابل فرزندان بود و رفتار با محارم و نامحرمان داخل و خارج از منزل بوده که کاملا بر حیا و غیرت کودک اثر مستقیم دارد. بچه‌ای که می‌بیند پدر و مادرش خیلی راحت هر فیلمی را جلوی چشم او تماشا می‌کنند، چطور می‌تواند خود پرده در نباشد؟

از دوران کودکی بهتر است که پدران مسئول رسیدگی بیشتر پسران باشند از حمام کردن تا دیگر مسئولیت‌ها تا شرم خاصی نسبت به مادر، پسر‌ها داشته باشند حتی روانشناسان می‌گویند که در دوره نوجوانی نیز پدران مسئول توضیح مسائل جنسی به پسرانشان باشند این امر صفات مردانه را در پسران تقویت میکند و باعث ارتباط بهتر پدر و پسر می‌شود.
بهتر است از یک سنی به بعد پدر، پسرش را به محافل مردانه از هیئات تا مراکز آموزشی ببرد و مسئولیتی برای مراقبت از مادر و خواهر به پسرش درسن نوجوانی بسپرد مثل اینکه بگوید وقتی من نیستم شما باید مراقب مادر و خواهرت باشی. همه این‌ها غیرمستقیم، اما نرم غیرت را در وجود بچه پرورش می‌دهد البته منظور این نیست که از کودکی مسئولیت‌های بزرگ به بچه‌ها سپرده شود بلکه براساس سن مفاهیم می‌بایست آموزش داده شود.
مادران توجه کنند که از یک زمانی مثل شش یا هفت سالگی بهتر است که دیگر پسرتان را به مجالس زنانه نبرید چرا که کامل در ذهنش باقی می‌ماند و این امر قبح و حیا را برایش در نوجوانی کمرنگ می‌کند حتی بهتر است مادران در همین سنین دیگر پسران را به همراه پدرانشان به مجالس مذهبی هم بفرستند و همه این‌ها می‌بایست با کلام نرم و روان همراه باشد که بچه‌ها را ناراحت نکند مثل اینکه: «تو دیگر بزرگ شدی و بهتر است به مجالس مردانه بروی»

گاه پیش می‌آید که برخی آموزش‌ها را می‌توان غیرمستقیم با ابزار‌های هنری به بچه‌ها یاد داد اینطور مواقع پدر و مادر هماهنگ با هم یک رفتاری را در قالب نمایش و گفتگو می‌توانند آموزش دهند.
همچنین امام باقر (ع) درباره انتخاب نام مناسب برای فرزندان می‌فرمایند که «راست‌ترین نام‌ها آن است که بر بندگی الهی دلالت کند و برترین نامها، اسامی پیامبران است.» (اصول‌کافی، ج۶، ص۱۸) بنابراین بهتر است نامی برای پسران انتخاب کنید که او را غیور و مقتدر در نوجوانی و جوانی جلوه دهد هر چند تنها نام مناسب کافی نیست منتها باز هم انتخاب نام سبک و جلف روی پسران ناشایست است.
در روایتى آمده است که روز قیامت، شخصى را مى‏ آورند که نام او محمّد است. خداوند به وى خطاب مى‏ کند: «تو که هم‌نام حبیب من هستى، شرم نکردى که عصیان مرا مرتکب شدى و حال آنکه من، شرم دارم تو راکه همنام حبیب منى، عذاب کنم؟!» در این روایت، به خوبى روشن است که اگر نامگذارى به درستى انجام شود و به فرهنگ همراه آن توجّه شود، چه تأثیرى مى‏ تواند در زنده کردن حیا داشته باشد؛ بنابراین از بدو تولّد باید برای تربیت بچه‌ها تلاش کرد. امام سجّاد (ع) از هنگام به دنیا آمدن فرزند، مراقبت خود را شروع مى ‏کرد. مبنای حیا، والدین را دوست داشتنی و خانه را کانون عشق و احترام می‌کند.
برای با حیا شدن پسران ابتدا می‌بایست از همان دوره بارداری ریشه حیا را در جنین ایجاد کنیم بی حیایی در گفتار و رفتار با نامحرم، موسیقی حرام، تصاویر نادرست و شرکت در مجالس نامناسب همه اثر منفی بر جنین دارد و بالعکس شرکت در مجالس مذهبی، خواندن قران و مناجات و گفتن ذکر و مطالعه کتب سودمند، مهم ست. امام باقر (ع) نقل مى‏ کند که هرگاه هنگام ولادت فرزندى مى‏ رسید، پدرم همه زنانى را که حضورشان ضرورتى نداشت، از اتاق بیرون مى‏ کرد تا نگاه کسى به عورت او نیفتد. امام صادق (ع) نیز فرموده که بهتر است همه چنین کنند.
در دوره نوجوانی نیز پدر و مادر نقش مهمی در پرورش حیا دارند با نوای دلنشین قران و شعر‌های درست برای بچه‌ها و تربیت صحیح و جدا کردن محل خواب پسران از دختران و حتی خودشان از کودکی در پرورش حیا و عفت اثرگذار است.
نکته دیگر این است که باید به نوجوان شخصیت داد و خود این پایه حیا است. تحقیر و توهین و سرزنش نوجوان زمینه خطا و لغزش او را فراهم میکند حتی اگر فرزندان کار اشتباهی مرتکب شد، بهتر است او را که پشیمان شده ببخشید یا حتی نسبت به اشتباهاتش تغافل کنید.
دوستان هم در با حیایی و غیرت پسران نقش دارند اگر پسرتان یک عده دوست ناباب دارد نباید انتظار حیا و غیرت از او داشته باشید بهتر است ناظر و کمک در انتخاب دوست پسران باشید. در انتخاب دوست و دیگر تصمیمات دوره نوجوانی بهتر است پسر نوجوان را طوری آموزش دهید که حس کند با ارزش و اراده است و همواره تقوا را یک عامل بازدارنده در زندگی خود ببیند حتی به او یاد دهید که حدود رفتار با محرم و نامحرم چقدر است و اگر خانواده‌ای این مسائل را رعایت میکند عقب مانده نیست بلکه نشانه سطح فرهنگ و دقت آن‌ها است.