حدود شرعی پوشش زنان و مردان

به گزارش تابناک جوان ، یکی از مباحث مهم فقهی که مورد نیاز آحاد افراد جامعه است، احکام «پوشش و آرایش» است. «پوشش» یک امر طبیعی برای انسان‌ها و از ممیزات او نسبت به دیگر موجودات است. «آرایش» هم رفتاری است که از تمایل انسان به خودآرایی نشئت می‌گیرد. اسلام در احکامی که در مورد پوشش و آرایش وضع کرده، این دو مسئله را نظام‌مند کرده به‌گونه‌ای که شخصیت وزین و مطلوب را برای آقایان و بانوان حفظ نماید.

خانم­‌ها در نگاه نامحرم تمام بدن را غیر از دو موضع که واجب نیست پوشانده شود باید پوشیده شود. گردی صورت به مقداری که در وضو لازم است شسته شود، و دست­‌ها از نوک انگشتان تا مچ نیازی به پوشانده شدن ندارند. این مقدار هم البته اگر آرایش و زینتی داشته باشد حتماً باید پوشانده شود.

اصل حجاب درباره‌ی آقایان پوشاندن عورتین است، اما اگر در جایی که در معرض نگاه شهوت‌آلود دیگران است  یا به‌گونه­‌ای است که طرف انگشت‌نما می­شود، باید به مقدار لازم و متعارف بدن را بپوشاند.

استفاده از رنگ‌های متنوع اگر به‌گونه‌ای باشد که موجب جلب توجه نامحرم شود، به‌طوری‌که خانم انگشت‌نما شود جایز نیست. درست است که برخی قصد خیر دارند و می‌خواهند حجاب تمیز و شیک داشته باشند و مرتب باشند و با این کار دیگران را جذب کنند تا حجاب ترویج پیدا کند، اما باید به این نکته توجه داشته باشند طوری نشود که در نگاه دیگران حتی بین خانم‌ها انگشت‌نما شوند یا موجب جلب توجه نامحرم شوند که در این دو صورت جایز نیست. اما اگر این‌گونه نیست و حجابشان عادی است و دیگران هم جذب این حجاب می‌شوند، قطعاً اشکالی ندارد.

برای پوشش شرایطی ذکر شده ازجمله اینکه برجستگی‌های بدن مشخص نباشد. در مورد ساپورت، این‌گونه است که تمام هندسه‌ی بدن مشخص است. بنابراین حجاب کاملی نیست، اما نسبت به نوع‌های رنگی شلوار جین و لی، اگر زیر چادر باشد و پیدا نباشد، حکم خاصی ندارد. به فرض اینکه پیدا هم باشد اگر به‌قدری چسبان نباشد که هندسه‌ی بدن مشخص باشد  یعنی یک مقداری گشاد باشد که برجستگی بدن مشخص نباشد و اینکه رنگش به‌گونه‌ای نباشد که فرد انگشت‌نما شود و به‌اصطلاح لباس شهرت نباشد، اشکالی ندارد.

در احکام شرعی دین ما، تکلیف میزان مجاز برهنگی مردان کاملا مشخص شده است .بر مرد پوشاندن سر و گردن و صورت و دست‌ها تا جایی که معمولاً نمی‌پوشانند لازم نیست. خب پس پوشاندن بقیه نقاط بدن توسط مردان در مقابل دیگران یک تکلیف شرعی است. این موضوع، کلی و تعریفی از حجاب مردانه به‌حساب می‌آید. یعنی همانطور که برای پوشش زنان، دستورالعمل‌هایی در شرع ما مشخص شده است، برای مردان هم حد و مرزی تعیین کرده‌اند. 

به عنوان نمونه احادیثی را از معصومین (علیهم السلام) در زیر یادآور می‌شویم:
حضرت علی (علیه السلام) می‌فرماید:
«لَیسَ لِلرَّجُلِ أَنْ یکشِفَ ثِیابَهُ عَنْ فَخِذَیهِ وَ یجْلِسَ بَینَ قَوْمٍ»
«بر مرد شایسته نیست که لباس او کنار رود تا ران هایش معلوم گردد و در این حال در میان قوم خود بنشیند».
همچنین فرموده اند:
«عَلَیکمْ بِالصَّفِیقِ مِنَ الثِّیابِ فَإِنَّهُ مَنْ رَقَّ ثَوْبُهُ رَقَّ دِینُهُ لَا یقُومَنَّ أَحَدُکمْ بَینَ یدَی رَبِّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ عَلَیهِ ثَوْبٌ یصِفُه» 
«لباس ریزبافت و ضخیم بپوشید، هر که لباسش نازک است دینش نازک است هنگام نماز لباس بدن نما نپوشید.»
امام صادق (علیه السلام) نیز فرموده اند:
«کفَی بِالْمَرْءِ خِزْیاً أَنْ یلْبَسَ ثَوْباً یشْهَرُه» 
«برای انسان از نشانه‌های خفت و خواری همین بس که لباسی بپوشد که به آن مشهور شود».

تکلیف سر و گردن و صورت و دست‌های مردان تا جایی که معمولا نمی‌پوشانند مشخص است، اما برای بقیه نقاط بدن در احکام شرعی آمده که مردان بنابر احتیاط مستحب باید مواضعی را که به‌طور معمول مردان می‌پوشانند از نامحرم بپوشانند. همیشه هم بحث احتیاط نیست؛ فقها می‌گویند که نپوشاندن هرکجای بدن توسط مردان به قصد به حرام انداختن دیگران حرام است. حتی برهنه‌کردن بدن به قصد لذت و ریبه در مقابل محارم (به استثنای همسر) یا مردان دیگر هم حرام است. واضح‌تر می‌توان گفت که مثلا اگر مردی لباس خیلی تنگ و آستین کوتاهی بپوشد تا باعث ایجاد لذت در یک زن محرم (جز همسر) یا نامحرم شود کار حرامی انجام داده و حجابی را که مورد نظر اسلام است رعایت نکرده است. حتی اگر قصدش ایجاد لذت نباشد، ولی بداند که پوشیدن این لباس باعث نگاه همراه با لذت نامحرم می‌شود احتیاط مستحب آن است که آن طور لباس نپوشد.به‌طورکلی اگر انسان لباسی بپوشد که مثلاً کوتاه است یا قسمتی از بدن پیدا است یا شکل و شمایل خاصی دارد و جلب توجه می­‌کند و ممکن است انگشت‌نما شود و مردم بگویند این چه وضعیت و لباسی است، اگر در آن حد باشد حرام است.

تراشیدن با تیغ یا وسایل و ماشین­‌هایی که مثل آن می­‌تراشند بنا بر احتیاط جایز نیست، اما اصلاح گونه­‌ها و زیر گلو اشکالی ندارد و ریش به اصطلاح پروفسوری بنابر احتیاط جایز نیست.به‌طورکلی آرایش زنانه برای مردان و آرایش مردانه برای زنان حرام است. از نظر اسلام آن شخصیت و تشخص مردانه برای مردان باید حفظ شود و آن شخصیت زنانه هم برای زنان؛ همچنان‌که گفته‌اند لباس خاص خانم‌ها را بنابر احتیاط واجب آقایان نپوشند و لباس خاص مردان را زنان نپوشند مگر برای یک غرض عقلایی مثلاً اجرای فیلم یا نمایش.آرایشی که متناسب با مردان باشد، جلف و سبک نباشد که فرد انگشت‌نما شود، اشکالی ندارد، اما اگر مثل برخی که موی سرشان را به‌گونه‌­ای ماشین می‌کنند که در جامعه انگشت‌نما می­‌شوند و همه نگاه می­‌کنند که این چه شکلی است، حرام است.
از نظر زیورآلات طبق حکم کلی استفاده‌ی طلا برای مردان حرام است؛ حال انگشتر، حلقه یا گردنبند باشد، مربوط به دامادی باشد یا غیر از آن، یک بار بپوشد یا ده بار، کلاً طلا برای مردان حرام است از هر نوعی که باشد؛ چه طلای سفید باشد چه طلای زرد و در نماز هم اگر مرد زیور طلا داشته باشد مثلاً گردنبند، حلقه، انگشتر یا... نمازش بنابر احتیاط واجب باطل است.در مورد طلای سفید، اگر چیزی که طلای سفید نامیده می‌شود همان طلای زرد است که بر اثر مخلوط کردن ماده‌ای، رنگ آن سفید شده، حرام است، ولی اگر عنصر طلا در آن به قدری کم است که عرفاً به آن طلا نمی‌گویند مانع ندارد و پلاتین نیز اشکال ندارد.