صله ارحام حالمان را خوب می‌کند
امروزه که انسان مدرن سرگرم دنیای دیجیتال است، ارتباطات اجتماعی بسیار کمرنگ و ملاقات‌های قوم و خویشی به عبارتی از مد افتاده و کمرنگ شده است، در صورتی که زمان‌های نه چندان دور، زندگی با ارتباطات جمعی زیبایی دلنشینی داشت؛ رفت‌وآمد خانواده‌ها با هم، دورهمی‌ها، مهمانی‌دادن‌ها، جمع‌شدن‌ها و شب‌نشینی فرزندان و نوه‌ها در کنار پدربزرگ و مادربزرگ‌ها روی بالکن با صدای قل قل سماور و صدای خنده بچه‌ها ...
صله‌رحم در معنای لغوی یعنی وصل‌کردن و در تفسیر به معانی پیوند با دوستان و آشنایان است. هر چیزی باعث پیوند بیشتر بین آنها شود، می‌توان بر آن صله‌رحم نام گذاشت. ارحام کسانی هستند که در مراتب ارث واقع می‌شوند؛ مانند: پدر، مادر، برادر، خواهر و فرزندان آنان و نیز عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آنان.
کرونا به مشکل دامن زده است
امروزه شیوع ویروس کرونا و اجرای قرنطینه، موجب ممانعت از دید و بازدید‌ها و منع سفر شده است که این موضوع بیش از پیش دیدار‌ها را کمرنگ کرده و باعث روی آوردن مضاعف به دنیای مجازی شده است. زمان‌هایی که صرف استفاده از لوازم دیجیتال، گوشی همراه هوشمند، لپ‌تاپ و کامپیوتر می‌شود، نسبت به قبل بسیار بیشتر شده است، در حالی که می‌دانیم وابستگی و اعتیاد به دنیای مجازی آثار سوء فراوانی روی روان و جسم انسان می‌گذارد.
در دید و بازدید از اقوام، از وضعیت و مشکلات همدیگر باخبر می‌شویم و می‌توانیم در موارد مختلف به هم کمک کنیم. مثلاً اگر احتیاج به کمک مالی هست با همیاری دوستان و آشنایان مشکل مالی حل می‌شود و این کمک و یاری سبب قوی‌تر شدن پیوند عاطفی بین آنها می‌شود.
حال یکدیگر را خوب کنیم
نگرش ما باید نسبت به صله‌رحم تغییر کند تا بتوانیم این مسئله‌ای را که آنچنان برای خود دشوار کرده‌ایم برطرف کنیم. باید نگاه ما نسبت به صله‌رحم این باشد که با انجام آن، حال یکدیگر را بهتر کنیم نه اینکه اسباب زحمت یا مشقت طرف مقابل شود. باید صله‌رحم سبب گره‌گشایی از مشکلات باشد نه اینکه گره به گره‌های دیگر بیفزاید. سرانجام اینکه صله‌رحم باعث دلخوشی خود و اطرافیان شده و انگیزه بیشتری برای زندگی در انسان به وجود آورد.
صله‌رحم حضوری، چیز دیگری است
هر چند می‌توان از تکنولوژی‌های امروزه نیز برای انجام صله‌رحم استفاده کرد و با استفاده از شبکه‌های مجازی یا حتی تلفن به صله‌رحم پرداخت، اما انجام صله‌رحم به‌صورت حضوری تأثیرات بهتر و کارآمدتری دارد و نفس حضور بالاتر است. به‌عنوان مثال برای باخبرشدن از احوال مادر و پدری که سن و سالی از آنها گذشته است، نمی‌توان به تلفن یا پیام اکتفا کرد؛ آنها نیاز به مراقبت، محبت و توجه ویژه دارند و با حضور در کنارشان می‌توان به وضعیت آنها رسیدگی و کم و کاستی موجود در زندگیشان را رفع و رجوع کرد؛ تهیه مایحتاج آنها، تعمیر اسباب خانه یا اگر نیاز است برای رفتن به درمانگاه آنها را همراهی کرد و کار‌هایی از این دست انجام داد.
آسیب‌های ترک صله رحم
از آسیب‌های اجتماعی ترک صله‌رحم این است که خالی‌شدن اطراف شخص و احساس نیاز به همراه باعث می‌شود تا افراد سودجو و منفعت‌طلب به ویژه در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مختلف به سراغ شخص آمده و با ابراز همدردی یا محبت کاذب به شخص، او را به سمت مقاصد شرورانه خود هدایت کنند؛ بزرگ‌ترین آسیب اجتماعی نیز همین است.
اکثر مشکلات اجتماعی و فردی با همیاری خانواده یا اقوام قابل حل و برطرف‌شدن هستند، اگر این مشکلات از سوی نزدیکان او حل نشود به جامعه می‌رسد. حتی افراد بزهکار و سابقه‌دار اذعان می‌کنند که اگر نزدیکان و در اولویت اول خانواده او را به حال خود رها نکرده بودند در دام جرائم گرفتار نمی‌شدند. آسیب‌های روحی و روانی که در جامعه بروز پیدا می‌کند، همچنین تمام مشکلات و آسیب‌های اعتیاد به فضای مجازی با کانون گرم خانواده و انجام صله‌رحم به معنای حقیقی آن قابل حل و رفع است.
صله‌رحم در آیات و روایات
اهمیت صله‌رحم در آیه ۹۰ سوره مبارکه نحل، مشخص می‌شود: «إِنَّ اللَّهَ یأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإحْسَانِ وَإِیتَاءِ ذِی الْقُرْبَی وَ ینْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکرِ وَالْبَغْی یعِظُکمْ لَعَلَّکمْ تَذَکرُونَ» منظور از ذی القربی خویشاوندان است، ترتیب آورده شدن صله‌رحم در این آیه قابل توجه است؛ خداوند انسان‌ها را ابتدا به عدالت و بعد از آن به احسان و ایتاء ذی‌القربی امر می‌کند. از این آیه این نکته برمی‌آید که احسان و رسیدگی به ذی القربی در مقام اهمیت، در کنار عدالت هستند.
در آیه ۲۷ سوره مبارک بقره آثاری برای قطع خویشاوندی ذکر شده است؛ دور شدن از آرامش و دچارشدن به افسردگی روحی و روانی بخشی از آن چیزی است که انسان‌ها از ترک صله‌رحم متحمل می‌شوند.
درباره آثار ترک صله‌رحم در آیات و روایات هشدار‌هایی داده شده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره شده است:
- تنگدستی؛ حضرت علی (ع) فرمود: قطع رحم با خویشاوندان تنگدستی می‌آورد (وسایل؛ ج۱۵؛ ص۲۴۷)
- کاهش عمر؛ رسول خدا (ص) فرموده است: «انسانی که صله رحم می‌کند و خداوند به سبب آن، عمر سه ساله او را به ۳۳ سال افزایش می‌دهد؛ در مقابل انسانی که قطع رحم می‌کند خداوند عمر ۳۰ ساله او را به سه سال یا کمتر از آن کاهش می‌دهد.» (وسایل الشیعه؛ ج۲۱؛ ص۵۳۷)
- انقطاع نسل: امام باقر (ع) به نقل از حضرت علی (ع) می‌فرماید: «سه خصلت است که دارندگان آن نمی‌میرند؛ مگر آنکه کیفر آنها را در همین دنیا می‌بینند: ستم، قطع رحم و قسم دروغی که با آن با فرمان خدا مخالفت می‌کنند... به درستی که قسم دروغ و قطع رحم سرزمین‌ها را از اهل آن خالی می‌گرداند و رحم زنان را عقیم می‌سازد و عقیم شدن رحم، انقطاع نسل را در پی خواهد داشت.» (کافی؛ ج۲؛ ص۲۴۷)
- دورشدن از رحمت: رسول خدا (ص) فرموده است: رحمت بر قومی که در میان ایشان قاطع رحم وجود داشته باشد؛ نازل نمی‌شود.» (کافی؛ ج۲؛ ص۱۸۴)
- محرومیت از بهشت: رسول خدا (ص) می‌فرمایند: سه گروهند که هرگز داخل بهشت نمی‌شوند: معتاد به شراب، معتاد به سحر و جادو و قاطع رحم. (وسایل الشیعه؛ ج۱۵؛ ص۳۴۶)
یک فضیلت بزرگ اخلاقی
فضایل اخلاقی سازه‌های معنوی انسان هستند و هویت او را شکل می‌بخشند. انسان هر چه از اخلاق نیکوی بیشتری برخوردار باشد، ابعاد معنوی او کامل‌تر است و از سوی دیگر، رذایل اخلاقی نقصان در کمال نفسانی و شخصیت معنوی انسان است. صله ارحام یکی از فضائل اخلاقی بسیار مهم است که در زندگی فرد نقش برجسته‌ای را ایفا می‌کند و در سلامت جسمی و روانی و سعادت دنیا و آخرت شخص تأثیر به‌سزایی دارد. از دیرباز صله‌رحم در فرهنگ ایرانیان جایگاه ویژه‌ای داشته است؛ عید نوروز در ایران نقطه اوج ارتباطات خانوادگی و قوم و طایفه‌ای در قالب صله ارحام است. با گسترش فرهنگ صله‌رحم و معاشرت‌های فامیلی و احساس تعلق به گروه خانواده، هم نوایی گروهی افزایش یافته و افراد برای رعایت آداب پذیرفته شده در خانواده تلاش می‌کنند. صله‌رحم و ارتباطات خویشاوندی، هم در ارائه ارزش‌های مثبت و گسترش هنجار‌ها و پایبندی افراد به آن نقش مؤثری دارد و هم نسبت به ناهنجاری‌ها و بزهکاری‌های اجتماعی و دوری از استفاده‌های بی‌مورد از دنیای مجازی و آسیب‌های آن نقش بازدارندگی خواهد داشت و همانند هدایتگر اجتماعی نامرئی، اعضای خانواده را زیر چتر حمایتی خود قرار می‌دهد.
کرونا به مشکل دامن زده است
امروزه شیوع ویروس کرونا و اجرای قرنطینه، موجب ممانعت از دید و بازدید‌ها و منع سفر شده است که این موضوع بیش از پیش دیدار‌ها را کمرنگ کرده و باعث روی آوردن مضاعف به دنیای مجازی شده است. زمان‌هایی که صرف استفاده از لوازم دیجیتال، گوشی همراه هوشمند، لپ‌تاپ و کامپیوتر می‌شود، نسبت به قبل بسیار بیشتر شده است، در حالی که می‌دانیم وابستگی و اعتیاد به دنیای مجازی آثار سوء فراوانی روی روان و جسم انسان می‌گذارد.
در دید و بازدید از اقوام، از وضعیت و مشکلات همدیگر باخبر می‌شویم و می‌توانیم در موارد مختلف به هم کمک کنیم. مثلاً اگر احتیاج به کمک مالی هست با همیاری دوستان و آشنایان مشکل مالی حل می‌شود و این کمک و یاری سبب قوی‌تر شدن پیوند عاطفی بین آنها می‌شود.
حال یکدیگر را خوب کنیم
نگرش ما باید نسبت به صله‌رحم تغییر کند تا بتوانیم این مسئله‌ای را که آنچنان برای خود دشوار کرده‌ایم برطرف کنیم. باید نگاه ما نسبت به صله‌رحم این باشد که با انجام آن، حال یکدیگر را بهتر کنیم نه اینکه اسباب زحمت یا مشقت طرف مقابل شود. باید صله‌رحم سبب گره‌گشایی از مشکلات باشد نه اینکه گره به گره‌های دیگر بیفزاید. سرانجام اینکه صله‌رحم باعث دلخوشی خود و اطرافیان شده و انگیزه بیشتری برای زندگی در انسان به وجود آورد.
صله‌رحم حضوری، چیز دیگری است
هر چند می‌توان از تکنولوژی‌های امروزه نیز برای انجام صله‌رحم استفاده کرد و با استفاده از شبکه‌های مجازی یا حتی تلفن به صله‌رحم پرداخت، اما انجام صله‌رحم به‌صورت حضوری تأثیرات بهتر و کارآمدتری دارد و نفس حضور بالاتر است. به‌عنوان مثال برای باخبرشدن از احوال مادر و پدری که سن و سالی از آنها گذشته است، نمی‌توان به تلفن یا پیام اکتفا کرد؛ آنها نیاز به مراقبت، محبت و توجه ویژه دارند و با حضور در کنارشان می‌توان به وضعیت آنها رسیدگی و کم و کاستی موجود در زندگیشان را رفع و رجوع کرد؛ تهیه مایحتاج آنها، تعمیر اسباب خانه یا اگر نیاز است برای رفتن به درمانگاه آنها را همراهی کرد و کار‌هایی از این دست انجام داد.
آسیب‌های ترک صله رحم
از آسیب‌های اجتماعی ترک صله‌رحم این است که خالی‌شدن اطراف شخص و احساس نیاز به همراه باعث می‌شود تا افراد سودجو و منفعت‌طلب به ویژه در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مختلف به سراغ شخص آمده و با ابراز همدردی یا محبت کاذب به شخص، او را به سمت مقاصد شرورانه خود هدایت کنند؛ بزرگ‌ترین آسیب اجتماعی نیز همین است.
اکثر مشکلات اجتماعی و فردی با همیاری خانواده یا اقوام قابل حل و برطرف‌شدن هستند، اگر این مشکلات از سوی نزدیکان او حل نشود به جامعه می‌رسد. حتی افراد بزهکار و سابقه‌دار اذعان می‌کنند که اگر نزدیکان و در اولویت اول خانواده او را به حال خود رها نکرده بودند در دام جرائم گرفتار نمی‌شدند. آسیب‌های روحی و روانی که در جامعه بروز پیدا می‌کند، همچنین تمام مشکلات و آسیب‌های اعتیاد به فضای مجازی با کانون گرم خانواده و انجام صله‌رحم به معنای حقیقی آن قابل حل و رفع است.
صله‌رحم در آیات و روایات
اهمیت صله‌رحم در آیه ۹۰ سوره مبارکه نحل، مشخص می‌شود: «إِنَّ اللَّهَ یأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإحْسَانِ وَإِیتَاءِ ذِی الْقُرْبَی وَ ینْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکرِ وَالْبَغْی یعِظُکمْ لَعَلَّکمْ تَذَکرُونَ» منظور از ذی القربی خویشاوندان است، ترتیب آورده شدن صله‌رحم در این آیه قابل توجه است؛ خداوند انسان‌ها را ابتدا به عدالت و بعد از آن به احسان و ایتاء ذی‌القربی امر می‌کند. از این آیه این نکته برمی‌آید که احسان و رسیدگی به ذی القربی در مقام اهمیت، در کنار عدالت هستند.
در آیه ۲۷ سوره مبارک بقره آثاری برای قطع خویشاوندی ذکر شده است؛ دور شدن از آرامش و دچارشدن به افسردگی روحی و روانی بخشی از آن چیزی است که انسان‌ها از ترک صله‌رحم متحمل می‌شوند.
درباره آثار ترک صله‌رحم در آیات و روایات هشدار‌هایی داده شده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره شده است:
- تنگدستی؛ حضرت علی (ع) فرمود: قطع رحم با خویشاوندان تنگدستی می‌آورد (وسایل؛ ج۱۵؛ ص۲۴۷)
- کاهش عمر؛ رسول خدا (ص) فرموده است: «انسانی که صله رحم می‌کند و خداوند به سبب آن، عمر سه ساله او را به ۳۳ سال افزایش می‌دهد؛ در مقابل انسانی که قطع رحم می‌کند خداوند عمر ۳۰ ساله او را به سه سال یا کمتر از آن کاهش می‌دهد.» (وسایل الشیعه؛ ج۲۱؛ ص۵۳۷)
- انقطاع نسل: امام باقر (ع) به نقل از حضرت علی (ع) می‌فرماید: «سه خصلت است که دارندگان آن نمی‌میرند؛ مگر آنکه کیفر آنها را در همین دنیا می‌بینند: ستم، قطع رحم و قسم دروغی که با آن با فرمان خدا مخالفت می‌کنند... به درستی که قسم دروغ و قطع رحم سرزمین‌ها را از اهل آن خالی می‌گرداند و رحم زنان را عقیم می‌سازد و عقیم شدن رحم، انقطاع نسل را در پی خواهد داشت.» (کافی؛ ج۲؛ ص۲۴۷)
- دورشدن از رحمت: رسول خدا (ص) فرموده است: رحمت بر قومی که در میان ایشان قاطع رحم وجود داشته باشد؛ نازل نمی‌شود.» (کافی؛ ج۲؛ ص۱۸۴)
- محرومیت از بهشت: رسول خدا (ص) می‌فرمایند: سه گروهند که هرگز داخل بهشت نمی‌شوند: معتاد به شراب، معتاد به سحر و جادو و قاطع رحم. (وسایل الشیعه؛ ج۱۵؛ ص۳۴۶)
یک فضیلت بزرگ اخلاقی
فضایل اخلاقی سازه‌های معنوی انسان هستند و هویت او را شکل می‌بخشند. انسان هر چه از اخلاق نیکوی بیشتری برخوردار باشد، ابعاد معنوی او کامل‌تر است و از سوی دیگر، رذایل اخلاقی نقصان در کمال نفسانی و شخصیت معنوی انسان است. صله ارحام یکی از فضائل اخلاقی بسیار مهم است که در زندگی فرد نقش برجسته‌ای را ایفا می‌کند و در سلامت جسمی و روانی و سعادت دنیا و آخرت شخص تأثیر به‌سزایی دارد. از دیرباز صله‌رحم در فرهنگ ایرانیان جایگاه ویژه‌ای داشته است؛ عید نوروز در ایران نقطه اوج ارتباطات خانوادگی و قوم و طایفه‌ای در قالب صله ارحام است. با گسترش فرهنگ صله‌رحم و معاشرت‌های فامیلی و احساس تعلق به گروه خانواده، هم نوایی گروهی افزایش یافته و افراد برای رعایت آداب پذیرفته شده در خانواده تلاش می‌کنند. صله‌رحم و ارتباطات خویشاوندی، هم در ارائه ارزش‌های مثبت و گسترش هنجار‌ها و پایبندی افراد به آن نقش مؤثری دارد و هم نسبت به ناهنجاری‌ها و بزهکاری‌های اجتماعی و دوری از استفاده‌های بی‌مورد از دنیای مجازی و آسیب‌های آن نقش بازدارندگی خواهد داشت و همانند هدایتگر اجتماعی نامرئی، اعضای خانواده را زیر چتر حمایتی خود قرار می‌دهد.
ارسال نظرات