آیا استخراج رمزارز (ماینینگ) عامل خاموشی است!

درباره رمزارز چه میدانید!

بعد از خاموشی‌هایی که در کشور پیش آمد نوک حمله به سوی صنعت استخراج رمزارز (ماینینگ) بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران خارجی رفت.

«نسیم توکل» یکی از اعضای اتاق بازرگانی ایران در توئیتی پای خارجی‌ها در استخراج رمز ارز را به میان کشید و نوشت که چینی‌ها در کشورمان در منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان بیت کوین استخراج می‌کنند وصنعت استخراج رمز ارز عامل خاموشی در کشور است. بعد از این توئیت و هجمه‌هایی که صورت گرفت سخنگوی وزارت نیرو اعلام کرد که مصرف برق از سوی ماینرها تنها ۲ درصد است.

وزیر ارتباطات نیز گفت: «طبق اطلاعاتی که از معاون وزیر نیرو دریافت کرده‌ام بیش از دو هزار و ۲۰۰ درخواست برای احداث مزرعه استخراج رمز ارز ثبت شده که ۸۷۰ درخواست شرایط اولیه داشته‌اند و پروانه فعالیت برای آنها صادر شده است. ۴۵۰ مورد از این تعداد با وزارت نیرو قرارداد بسته‌اند اما ۱۴ انشعاب متصل شده که ۱۱۵ مگاوات مصرف آنهاست. از سوی دیگر نزدیک به ۱۵۰۰ مرکز غیرقانونی استخراج رمز ارز هم شناسایی شده که ۴۰۰ مگاوات بوده و ۱۳۷ مگاوات آن قطع شده است. حال سوال این است که این میزان چقدر در خاموشی تأثیر دارد؟»

در زمینه فعالیت خارجی‌ها در کشور نیز سخنگوی وزارت نیرو در خبری که در ۲۳ دی ماه در سایت این وزارتخانه منتشر شده به اینکه در سه منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان و ماکو، البرز مزارع بیت کوین خارجی به‌صورت قانونی راه‌اندازی شده اذعان کرد که در مجموع ۱۷۵مگاوات برق مصرف می‌کنند بنابراین به تأیید مسئولان این میزان برق هم دلیل بر خاموشی نمی‌تواند باشد.

امیر ناظمی رئیس سازمان فناوری اطلاعات همچنین در گفت‌وگو با «ایران» نیز تأیید کرد که سهم صنعت استخراج رمز ارز از مصرف برق آنقدر زیاد نیست که باعث خاموشی در کشور شود و کل برآوردی که از میزان مصرف برق این صنعت شده به قدری پایین است که کمتر از یک تا دو درصد است بنابراین اطلاق خاموشی گسترده به این صنعت نوپا نادرست است.

محمدرضا شرفی رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران معتقد است افزایش مصرف برق با استخراج بیت‌کوین نوعی فرافکنی است و رسانه‌های خارجی به‌دنبال محروم کردن کشورمان از فواید مثبت این صنعت هستند. با وجود ابن نقل قول ها در ادامه به شناخت رمز ارز دیجیتال و  تحلیل هایی برای میزان برق مصرفی این صنعت خواهیم پرداخت.

صنعت استخراج رمزارز (ماینینگ) چیست؟

رمز ارز‌ها از پروتکل های رمزگرافیکی و یا کد‌های فوق‌العاده پیچیده برای رمز‌گذاری دیتاهای حساس و انتقال آن‌ها استفاده می‌کنند تا معاملات امنی را فراهم کنند. توسعه‌دهندگان رمز‌ ارزها این پروتکل‌‌ها را بر پایه اصول پیچیده ریاضیات و مهندسی کامپیوتر بنا کرده‌اند که آن‌ها را غیرقابل نفوذ می‌کند. این پروتکل‌ها همچنین هویت افراد استفاده کننده از رمز‌ ارز‌ها را مخفی نگه می‌دارد و ردیابی و پیدا کردن آن‌ها را برای هر کسی و هر دولتی دشوار می‌کند. رمز ارزها همچنین برای کنترل شدن غیر متمرکز خود شناخته می‌شوند. این به آن معناست که تمام فعالیت‌ها و ارزش‌های این بازار توسط همان کد‌های پیچیده کنترل و ارزیابی می‌شوند و بانک‌ها و یا مقامات دولت ها کنترلی روی آن‌ها ندارند. ارزهای دیجیتال امکان معامله شدن توسط ارزهای واقعی را نیز دارا می‌باشند و شما می‌توانید در بعضی از مارکت های خاص و صرافی های شناخته شده، مانند بایننس (Binance)، ارز‌های دیجیتال خود را با دلار، پوند، یورو و غیره جایگزین کنید. خطر اصلی در همین مرحله اتفاق می‌افتد جایی که هکر‌ها و بدافزار‌ها امکان بلوکه کردن پول شما را در حین این انتقال دارا هستند.

رمز ارزها ۷ خصیصه کلیدی دارند:

 ۱- دیجیتالی بودن: رمز ارز ها فقط به صورت دیجیتالی و بر روی کامپیوترها وجود دارند. هیچ سکه یا اسکناسی در کار نیست. هیچ پولی به عنوان پشتوانه در بانک‌های مختلف مثل بانک مرکزی برای رمز ارز ها وجود ندارد!

۲- غیر متمرکز: رمز ارز ها سرور مرکزی ندارند. آن‌ها معمولاً در میان شبکه‌ای از هزاران کامپیوتر توزیع شده‌اند. شبکه‌هایی که سرور مرکزی نداشته باشند، شبکه‌های غیر متمرکز نامیده می‌شوند.

۳- همتا به همتا: رمز ارز ها به صورت آنلاین از یک شخص به شخص دیگر منتقل می‌شوند. کاربران رمز ارز از طریق بانک، پی‌پال (PayPal) یا فیسبوک با هم در ارتباط نیستند. آن‌ها بدون واسطه با یکدیگر داد و ستد دارند. در دنیای پول فیات، بانک‌ها، پی‌پال و فیسبوک به عنوان اشخاص ثالث معتمد شناخته می‌شوند. اما در دنیای رمز ارز ها هیچ شخص ثالث معتمدی وجود ندارد!

۴- نام مستعار: این مورد یعنی برای استفاده از رمز ارز ها یا به تملک درآوردن آن‌ها لازم نیست حتما اطلاعات شخصی خود را ارائه کنید. شما می‌توانید با یک نام مستعار و به صورت ناشناس به معامله رمز ارزها بپردازید.

۵- بدون نیاز به اعتماد: عدم وجود اشخاص ثالث معتمد به معنای این است که برای استفاده از سیستم لازم نیست لزوماً به شخص یا سازمان دیگری برای نظارت و کنترل دارایی خود اعتماد کنید. کاربران در همه حال کنترل کامل پول و اطلاعات خود را در اختیار دارند.

۶- رمزنگاری ‌شده: هر کاربر کد ویژه‌ای دارد که از دسترسی سایر کاربران به اطلاعات او جلوگیری می‌کند. به این عمل رمزنگاری گفته می‌شود و هک کردن آن تقریباً غیرممکن است. این‌جاست که بخش Crypto از اصطلاح Cryptocurrency وارد بازی می‌شود. Crypto به معنای رمزنگاری شده و مخفی شده است. وقتی اطلاعات از طریق رمزنگاری مخفی می‌شود، اصطلاحاً می‌گویند اطلاعات رمزنگاری شده است.

۷- جهانی: هر کشور ارز مخصوص به خودش دارد که به آن ارز فیات می‌گویند. انتقال ارزهای فیات در سطح جهانی کار دشواری است. رمز ارز ها را به راحتی می‌توان به سراسر جهان ارسال کرد. ارزهای رمزنگاری ‌شده به ارزهای بدون مرز موسوم‌اند!

دلیل مصرف زیاد برق ماینر چیست؟

مصرف برق ماینر ها یکی از مهم ترین نکاتی است که در این زمینه باید با آن ها آشنا باشید. در واقع کاربری که بتواند از استخراج هر واحد بیت کوین بیش از 10000 دلار پول در بیاورد، باید بیش از 2000 دلار را برای قبض های خود پرداخت کند. البته مصرف برق در ماینر های بیت کوین روی هم رفته سبب نگرانی متخصصین بسیاری در این زمینه شده است که شما باید براساس ارزیابی هایی که در این زمینه انجام می گیرد این مشکلات را حل کنید.

میزان برق مصرفی که شما برای ماین کردن مورد استفاده قرار می دهید برابر با 2.25 گیگاوات است. طی یک سال؛ تمامی ماینر هایی که در شبکه های مختلف بین کوین فعالیت می کنند 20 هزار گیگاوات ساعت برق تولید خواهند کرد. کشورهای بسیاری به همین دلیل است که استفاده از ماینرها را کاملا مضر می دانند. البته نگرانی هایی که از بابت بالا بودن مصرف برق وجود دارد خود یک سرآغاز در این زمینه است که باعث شده تا استفاده و فعالیت در زمینه ارزهای دیجیتال کمتر باشد. براساس ارزیابی هایی که در سال گذشته انجام گرفته است، مصرف برق در ماینرهای بیت کوین امروزه پنج برابر شده است که نشان از این دارد که دستگاه هایی که کار ماینینگ انجام می دهند نیز بیشتر شده اند.

میزان برق مصرفی در ماینرهای مختلف در کامپیوترهای تخصصی مانند آسیک ها دسته بندی خواهند شد. این کامپیوترها در واقع به شما اجازه می دهند که کار استخراج ارزهای دیجیتال را به آسانی انجام دهید. همچنین اغلب ارزهای دیجیتال محبوب، امروزه توسط ریگ های کارت گرافیک  به هیچ عنوان کاربرد ندارند و درآمدزا نیز نیستند. به همین دلیل هم می توانیم میزان مصرف برق را در ماینرهای اسیک مورد بررسی قرار دهیم.

می توان گفت که مصرف برق در ماینرها بسیار زیاد است. شبکه های پول های مجازی در واقع به صورت کاملا دقیق در این زمینه فعالیت می کنند تا بتوانند امنیت شما را افزایش دهند و از هرگونه کلاهبرداری هم جلوگیری کنند. الگوریتم هایی که در این زمینه ایجاد شده اند به اندازه کافی پیچیده هستند و به همین دلیل هم تکنیک هایی در این زمینه وجود دارد که باعث می شود حل کردن آن ها به صورت مستقیم انجام نشود و همچنین جواب ها براساس تکنیک های مختلف سعی و خطا مشخص شوند.

به طور طبیعی، هر چقدر که کامپیوتر شما با فناوری های بلاک چین مختلف رو به رو باشد برای استخراج بیت کوین باید برق بیشتری مصرف کند. تنها یک کامپیوتر مجهز به سخت افزارهایی خواهد بود که قدرتمند هستند و توان پردازشی بالایی را در این زمینه دارند و چنین الگوریتمی در آن ها ایجاد شده است. حال این کامپیوترها، به خاطر داشتن توان های پردازشی بالاتر بسیار بیشتر از قبل مورد استفاده هستند و از طرفی هم در آن ها اجبار برای باقی ماندن در حالت اجرا به صورت شبانه روزی وجود دارد که باعث می شود توان پردازشی آن ها افزایش پیدا کند. هدف از اینکه این نوع ماینرها وارد بازار شده اند این است که کار ماینینگ بهتر انجام شود پس شما هم استفاده از آن ها را نادیده نگیرید.

قیمت برق مزارع بیت کوین چطور محاسبه می‌شود

بر اساس مصوبه وزارت نیرو بهای برق مزارع تولید رمز ارز در ۴ ماه خرداد، تیر، مرداد و شهریور دوبرابر قیمت برق صادراتی یعنی حدود ۱۹۳۰ تومان در و ۸ ماه دیگر سال نصف بهای برق صادراتی  یعنی حدود ۴۸۰ تومان محاسبه می‌شود. این درحالی است تعرفه برق پرداختی سایر صنایع در ایران حدود ۱۴۵ تومان به ازای هر کیلو وات ساعت است. «امید علوی» عضو هیئت رئیسه کارگروه ماینینگ در انجمن بلاک‌چین ایران، این شیوه محاسبه بهای برق را به معنای مرگ صنعت ماینینگ در ایران می‌داند. به گفته‌ او،  تجهیزات این صنعت باید به صورت مدام  به روز شوند. اما مدل قانون گذاری وزارت نیرو موجب شده که فعالان این صنعت در این ۴ ماه دستگاه‌های خود را خاموش نگه دارند. این فعال در صنعت ماینینگ ادامه می‌دهد: ماینینگ هم یک صنعت است و باید بهای برق مصرفی آن همانند سایر صنایع فعال در کشور محاسبه شود.

تولید یک بیت‌کوین در ماه ۱۰۰دستگاه ماینر به‌روز لازم دارد. اگر قیمت متوسط هر دستگاه را ۳۵میلیون تومان در نظر بگیریم، برای راه‌اندازی یک مزرعه در ابتدا باید سه میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان صرفا برای خرید دستگاه‌ها هزینه کرد. این رقم در کنار هزینه‌های مربوط به زیرساخت‌های راه‌اندازی یک مزرعه مثل محل استخراج و دیگر دستگاه‌های مورد نیاز برای استخراج به حدود چهار میلیارد تومان می‌رسد. با این هزینه احتمالا بتوان ماهانه یک بیت‌کوین استخراج کرد.

فکر می‌کنید بعد از خرید دستگاه کار تمام است؟ اشتباه می‌کنید. دستگاه‌های ماینینگ عموما در چین تولید می‌شوند و چینی‌ها عاشق چشم و ابروی قاچاقچی‌های ایرانی نیستند که دستگاه‌های نو و دست‌اول در اختیار آن‌ها بگذارند. به عبارتی دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین که وارد ایران می‌شوند، عموما در یک کشور دیگر کلی بیت‌کوین استخراج کرده‌اند و وقتی حسابی مستهلک شده‌اند و مدت کمی از عمر آن‌ها باقی مانده، راهی کشور‌های دیگری مثل ایران می‌شوند. برای همین این دستگاه‌ها بعد از مدت کوتاهی دوباره برای استخراج‌کننده‌های بیت‌کوین خرج می‌تراشند. هرچند این موضوع همچنان در برابر سود چشمگیر استخراج بیت‌کوین تاثیر چندانی ندارد.

هزینه برق استخراج یک بیت‌کوین؛ ۷۲هزار کیلووات‌ساعت

سه سناریوی مختلف برای هزینه‌های استخراج بیت‌کوین وجود دارد. یکی از این سناریو‌ها بر اساس نقل‌قولی از سخنگوی شرکت توانیر است و دو مورد دیگر را فعالان و استخراج‌کنندگان رمزارز مطرح کرده‌اند. بر اساس این سناریو هزینه برق لازم برای استخراج بیت‌کوین بین ۲۰میلیون تا ۲۰۰میلیون تومان متغیر است.

استخراج یک بیت‌کوین به اندازه مصرف ۲۴واحد مسکونی در طول یک سال برق مصرف می‌کند. مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق این را گفته و یک آمار رسمی به حساب می‌آید. با کمک همین جمله می‌توان میزان برق لازم برای استخراج یک بیت‌کوین را محاسبه کرد. آمار شرکت توانیر نشان می‌دهد هر سال در ایران مشترکان خانگی رقمی حدود ۸۳میلیارد کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند و اگر این رقم را به تعداد ۲۸میلیون مشترک خانگی در کل کشور تقسیم کنیم، می‌بینیم مصرف سالانه برق هر واحد مسکونی رقمی حدود دو هزار و ۹۵۰کیلووات ساعت است.

با این حساب وقتی سخنگوی توانیر می‌گوید یک بیت‌کوین به اندازه مصرف ۲۴واحد مسکونی در سال برق مصرف می‌کند، این یعنی احتمالا استخراج هر بیت‌کوین ۷۲هزار کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند. این مصرف برق معادل روشن بودن ۷۲۰هزار لامپ ۱۰۰وات به اندازه یک ساعت است. یک فعال بازار رمزارز برای تخمین میزان مصرف برق ماینر‌ها در استخراج بیت‌کوین، سراغ مشخصات یکی از این دستگاه‌ها رفته. او می‌گوید انت ماینر اس۹ به عنوان یکی از پرکاربردترین دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین هزار و ۵۰۰وات توان مصرفی دارد.

این رقم به اندازه مصرف برق دو یخچال‌فریزر و یک تلویزیون ال‌ای‌دی است که به صورت دائمی روشن باشند. اگر این دستگاه به صورت شبانه‌روزی و هفت روز هفته فعالیت کند، بعد از یک سال می‌تواند ۰٫۸۵ بیت‌کوین تولید کند. این دستگاه در مدت یک سال برای تولید ۰٫۸۵ واحد بیت‌کوین حدود ۱۵هزار کیلووات‌ساعت برق مصرف می‌کند. با این حساب می‌توان گفت مصرف برق استخراج یک بیت‌کوین با چنین دستگاهی درمجموع ۱۸هزار کیلووات ساعت است. این رقم خیلی از کمتر از گفته‌های رسمی مسئولان شرکت توانیر به حساب می‌آید.

علاوه‌بر دو رقم ۱۸هزار و ۷۲هزار کیلووات ساعت برق لازم برای استخراج یک بیت‌کوین، رقمی دیگر هم به عنوان میزان مصرف برق مزارع استخراج رمزارز مطرح است که بر اساس آن گفته می‌شود استخراج هر بیت‌کوین به اندازه ۱۰۴هزار کیلووات‌ساعت برق مصرف می‌کند. شاید این رقم به نظرتان خیلی زیاد برسد و باعث شود فکر کنید مصرف برق برای استخراج بیت‌کوین به حدی بالاست که این کار صرفه اقتصادی ندارد، ولی اینطور نیست.

بر اساس تعرفه‌ای که در شیوه‌نامه فعالیت مراکز مجاز استخراج رمزارز تصویب شده، هزینه برق این مراکز برای چهارماه گرم سال؛ یعنی خرداد، تیر، مرداد و شهریور حدود دو هزار تومان به ازای هر کیلووات ساعت و در دیگر ماه‌های سال حدود ۵۰۰تومان به ازای هر کیلووات ساعت است. با این حساب بر اساس سناریوی ۷۲هزارتایی، هزینه استخراج بیت‌کوین در ماه‌های گرم سال حدود ۱۴۴میلیون تومان و در هشت ماه دیگر حدود ۳۶میلیون تومان است. در دیگر سناریو‌ها هم هزینه برق مصرفی برای استخراج یک بیت‌کوین بین ۲۰میلیون تومان تا ۲۰۰میلیون تومان متغیر است.

استخراج رمز ارز عامل قطع برق است؟

محمدرضا شرفی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه اگر نسبت به استخراج بیت‌کوین در سطح جامعه اقبالی صورت گرفته، نباید به آن بی‌توجه باشیم،‌ گفت: اگر نتوانیم نیاز مردم را در داخل تامین کنیم، باید خارج از کشور با خروج ارز نسبت به تامینش اقدام کنیم. بنابراین عملا بحث استخراج رمزارزها همانطور که در سطح دنیا و کشورهای مطرح مورد توجه قرار گرفته، در کشور ما هم به همین صورت باید مورد توجه قرار گیرد.

وی ادامه داد: پیش از این بیشترین میزان استخراج در کشور چین بوده با ۶۷ درصد کل استخراج جهان، اما طبق آخرین آماری که منتشر شده، میزان استخراج در چین به ۵۵ درصد رسیده و این کاهش نشان‌دهنده رشد استخراج در کشورهای آمریکا و کاناداست و در حال حاضر در این کشورها در زمینه استخراج رمزارز، در سطح وسیع سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد و این تصمیم خودمان است اگر بخواهیم از این موضوع عقب بمانیم.

او با بیان اینکه در کشور ما در سال‌های گذشته مرکز تحقیقات وزارت نیرو برآوردی درباره پیش‌بینی رشد مصرف برق انجام می‌دهد، افزود: طبق دلایلی که این پژوهش‌ها صورت می‌گیرد، وزارت نیرو باید نسبت به پیش‌بینی و تامین افزایش مصرف در سطح کشور اقدام کند. عدم تامین برق مورد نیاز در حال حاضر، مصادف شده با بروز پدیده رمزارزها و یا ظهور صنعت استخراج رمزارز که صنعت جوانی است و هنوز از حمایت‌های لازم برخوردار نیست و همه تقصیرها را به دوش می‌کشد.

شرفی ادامه داد: کل مصرف صنعت استخراج در ایران، حدود ۴۰۰ مگاوات است و حتی اگر بخواهیم استخراج غیرقانونی را هم به این میزان اضافه کنیم،‌ حدود ۷۰۰ مگاوات می‌شود. میزان تولید برق کشور ما از نیروگاه‌ها در حال حاضر بالغ بر ۱۰۰ هزار مگاوات است. باید دید آیا عدد ۷۰۰ مگاواتی تا این اندازه می‌تواند در مصرف برق کشور تاثیرگذار باشد؟ مسوولان باید به این سوال پاسخ دهند. اما اینکه بخواهیم مغرضانه موضوعی را مطرح کرده و عدم مدیریت صحیح در صنعت برق کشور را به یک صنعت جدید و نوظهور ارتباط دهیم، منصفانه نیست.

بالاترین نرخ فروش برق معادل یک‌پنجم قیمت در صنعت رمزارز است

وی با بیان اینکه قیمت برق در صنعت استخراج رمزارز به ازای هر کیلووات، ۸ سنت یعنی معادل ۱۸۰۰ تومان است، گفت: بالاترین عدد فروش برق در کشور ما، حدود ۴۰۰ تومان به ازای هر کیلووات است و این یعنی بالاترین نرخ فروش برق معادل یک‌پنجم قیمت در صنعت رمزارز است. کشور ما به هیچ عنوان نمی‌تواند برق را با قیمت ۸ سنت به هیچ کشوری صادر کند و این عدد در کشور ما اصلا سابقه نداشته است. اگر صنعت استخراج همه برق کشور را با بالاترین نرخ بخرد، می‌توانیم صنعت برق را زیر رو کنیم.

رئیس کارگروه استخراج رمزارز انجمن بلاک‌چین ایران ادامه داد: صنایع دیگر هم برق مصرف می‌کنند و حتی به آنها یارانه هم پرداخت می‌شود، این صنعت نه تنها یارانه‌ای دریافت نمی‌کند،‌ بلکه بیشتر از قیمت تمام‌شده‌اش هم هزینه پرداخت می‌کند. پس انصاف نیست این صنعت را هم گران حساب کنیم و هم بلاگردان سوء مدیریت کشور کنیم. باید دید بانک‌های دنیا که اطلاعات را در سرورهایشان ذخیره می‌کنند، چه مقدار انرژی مصرف می‌کنند، صنایعی هستند که به مراتب بسیار بالاتر از شبکه بیت‌کوین برق مصرف می‌کنند.

شرفی با انتقاد از مقایسه صنعت استخراج بیت‌کوین با مصرف خانگی، بیان کرد: ذوب آهن اصفهان خیلی بیشتر از صنعت بیت‌کوین کشور برق مصرف می‌کند. استخراج بیت‌کوین هم صنعت است و باید با سایر صنایع قیاس شود، نه با مصارف غیرمرتبط. وزارت نیرو می‌تواند کارشناسی کند که قطع برق به چه دلیل بوده و نتایج آن را اعلام کند. در آن صورت مشخص می‌شود که این قطعی‌ها به دلیل سوء مدیریت رخ داده و ارتباطی به سایر صنایع ندارد.

مجله اینترنتی تابناک جوان