دلیل حس سقوط در خواب چیست؟

آیا تا به حال به خاطر حس سقوط به طور ناگهانی از خواب پریده‌اید؟ آیا حین خواب شبانه جنب و جوش زیادی دارید؟

حتما برای همه شما هم حتما پیش آمده است که وقتی در خواب هستید احساس می کنید که از جایی افتاده اید و در حال سقوط هستید و آن حس اضطراب و دلهره باعث می شود که از خواب بپرید. اما واقعا دلایل حس سقوط در خواب چیست ؟

این عارضه، حس سقوط در خواب یا سقوط خوابگاهی نامیده می‌‌شود. سقوط خوابگاهی یک بیماری و نشان‌دهنده اختلال سیستم عصبی نیست. بلکه یک سری پرش‌های عضلانی ناگهانی است که طی دقایق اولیه خواب رخ می‌دهد. لازم به ذکر است که تصورات غلط بسیاری در رابطه با این عارضه وجود دارد.

علت بروز سقوط خوابگاهی چیست؟

مطالعات تحقیقاتی زیادی در این رابطه انجام شده، اما علت دقیق آن هنوز ناشناخته مانده است. با این حال، گفته می‌شود که عوامل مختلف بسیاری خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهند.

• اگر اضطراب دارید و دائما دچار استرس می‌شوید، بیشتر در معرض خطر سقوط خوابگاهی قرار خواهید داشت.

• مصرف الکل و کافئین قبل از خواب به افزایش احتمال بروز این عارضه منجر می‌شود. بنابراین، توصیه می‌شود قبل از خواب از نوشیدن خودداری کنید.

• انجام تمرینات سنگین در ساعات پایانی شب نیز می‌تواند به سقوط خوابگاهی منجر شود.

• این امر به کمبودکلسیم، منیزیم و آهن در بدن نسبت داده می‌شود.

• خوابیدن در وضعیت نامناسب یا کمبود خواب نیز باعث افزایش احتمال بروز این عارضه می‌شود. در این شرایط، بخشی از مغز فعال می‌ماند، در حالیکه بدن در حال استراحت است.

• استفاده از داروهای محرک بدون نسخه نیز امکان بروز سقوط خوابگاهی را افزایش می‌دهد.

این عارضه چرا و چه موقع اتفاق می‌افتد؟
سقوط خوابگاهی معمولا زمانی رخ می‌دهد که خیلی سریع به خواب می‌روید. در مرحله اول خواب، ضربان قلب و تنفس به تدریج کند می‌شود. با این حال، اگر خسته و کوفته باشید، مغز به فعالیت خود ادامه می‌دهد. از این رو، وقتی عضلات شل می‌شوند، مغز کماکان فعال باقی مانده و حس سقوط را به شما منتقل می‌کند.

اگر تا به حال حس سقوط در خواب را تجربه کرده‌اید یا اینکه در هنگام خواب جنب و جوش زیادی دارید، دچار حس سقوط در خواب یا سقوط خوابگاهی شده‌اید.این عارضه یک بیماری و نشان‌دهنده اختلال سیستم عصبی نیست. بلکه یک‌سری پرش‌های عضلانی ناگهانی است که طی دقایق اولیه خواب رخ می‌دهد.

تام استافورد روانشناس در این رابطه می گوید: هیچکس با اطمینان نمی داند که چه چیزی باعث بروز این مسأله می شود با این حال از نظر من این پدیده عوارض جانبی نوعی نبرد پنهان در مغز است که برای به دست گرفتن کنترل بدن رخ می دهد و هر شب در میانه های خواب و بیداری فرد را درگیر خود می کند.»
به بیان دیگر، زمانی که اثرات خواب به تدریج بدن و مغز فرد را درگیر می کنند، خویشتن آگاه او در برخی موارد به صورت غیر منتظره به عقب حرکت می کند و مانع از خوابیدنش می شود.

این پدیده در واقع کشش ناگهانی و ناخواسته ماهیچه است که با نام میوکلونوس یا انقباض ناگهانی ماهیچه ها از آن یاد می شود و سکسکه نیز زیر گروه آن قرار می گیرد.
این اختلالات لحظه ای خواب هنوز هم ناشناخته اند با این همه، نظریه های مختلفی در رابطه با علل بروز آنها مطرح می شود.

یکی از این نظریات همانی که در بالا به آن اشاره شد و براساس آن نوعی کشمکش میان خواب و بیداری در مغز فرد رخ می دهد که در نهایت به بروز چنین پدیده ای می انجامد.
استافورد در یکی از مقالات خود اینگونه می نویسد که: «همزمان با شروع فلج در خواب یا همان بختک، باقی انرژی بدن به شکل حرکاتی تصادفی و سریع آزاد می شود. حرکت های سریع در خواب در واقع آخرین نفس های مغز برای کنترل بدن و بیدار نگه داشتن آن است.»

لازم است یادآور شویم که پدیده حرکت ناگهانی در خواب امری بسیار متداول و کاملا بی خطر است و به همین دلیل نباید جای هیچگونه نگرانی در رابطه با آن باشد.
اما پژوهشگران دریافته اند که پدیده یاد شده معمولا با ضربان تند قلب، تنفس سریع، تعرق و گاهی اوقات «نوعی حس خاص از "شوک" یا «افتادن در فضای خالی» همراه است.

براساس مقاله ای که در مجله Sleep Medicine به چاپ رسیده، این حرکات سریع «بی خطر» هستند و در افرادی که سلامت کامل دارند به وفور رخ می دهند.
اما پدیده مذکور گاهی اوقات (و البته نه همیشه) به دلیل «خستگی، استرس، کم خوابی، تمرینات شدید بدنی و محرک هایی نظیر کافئین و نیکوتین» به وجود می آیند.

مجید ابهری روانشناس درباره این موضوع  با بیان اینکه این پدیده در واقع کشش ناگهانی و ناخواسته ماهیچه است، گفت: نام علمی این عارضه «میوکلونوس» یا «انقباض ناگهانی ماهیچه» است که سکسکه نیز زیر گروه آن قرار می‌گیرد.
این روان‌شناس با تاکید بر اینکه اختلالات لحظه‌ای خواب یک پدیده ناشناخته است اما نظریه‌های مختلفی در این رابطه مطرح می‌شود، توضیح داد: یکی از این نظریات همان کشش میان خواب و بیداری است که در مغز انسان رخ می‌دهد.
او افزود: البته عملکردی در خواب وجود دارد به این شکل که با شروع فلج در خواب، باقی انرژی بدن به شکل حرکاتی تصادفی و سریع آزاد می‌شود. حرکت‌های سریع در خواب در واقع آخرین نفس‌های مغز برای کنترل بدن و بیدار نگه داشتن آن است.
ابهری با اشاره بر اینکه پدیده یاد شده معمولا با ضربان تند قلب، تنفس سریع، تعرق و گاهی اوقات نوعی حس خاص از شوک یا افتادن در فضای خالی همراه است، افزود: این پدیده ناگهانی در خواب امری بسیار متداول و کاملا بی‌خطر است. بنابراین جای هیچگونه نگرانی در این رابطه نیست.

علت پرت شدن در خواب هرچی که هست، وحشت نکنید

این احساس سقوط و پرش در اوایل خوابیدن، بسیار رایج هستند و مضر نمی‌باشند. بر اساس تخمین‌های بنیاد ملی خواب، حدود 70% از مردم این پرش‌ها و احساس سقوط ناگهانی را بعد از خوابیدن، تجربه می‌کنند. این احساس سقوط ممکن است در شرایط خاصی برای هر کس اتفاق بیفتد (به عنوان مثال احساس خستگی مفرط، استرس و یا شرایط روحی نامناسب می‌تواند باعث احساس سقوط و پرش بعد از خوابیدن شود). اسناد خاصی برای اثبات دلایل حرکت غیر ارادی عضلات و پرش ماهیچه‌ها وجود ندارد، اما ایده‌هایی راجع به دلایل احتمالی این احساس سقوط و افتادن در خواب وجود دارد. یک نظریه اساسی می‌گوید، دلیل این احساس سقوط و پرش عضلانی، تعویض سیستم عصبی به حالت خواب است.

چه کنیم که این حس به سراغمان نیاید؟
در اصل، مغز شما قبل از بدنتان به خواب می‌رود و در نتیجه تمام ماهیچه‌های شما آرام می‌شوند، این آرامش ماهیچه‌ها موجب احساس سقوط و پرش ماهیچه‌ها می‌شود. بر اساس شواهد به دست آمده، تعداد افرادی که مشکل احساس سقوط و پرش بعد از خواب را تجربه می‌کنند، بسیار زیاد است و بروز این مشکل در میان بیماران، اختلال خواب در بیماران را افزایش می‌دهد.در واقع هر چه مغز شما سریع‌تر از بدنتان بخوابد، بیشتر دچار بی خوابی، احساس سقوط و پرش و دوری از احساس سقوط در خواب می شود

بنابراین برای دوری از احساس سقوط و پرش بعد از خوابیدن و حفظ سلامت عمومی بهتر است سعی کنید هر شب به طور منظم 8 ساعت بخوابید و قبل از خوابیدن به نکات زیر توجه کنید:
• خواند کتاب برای افزایش آرامش کلی
• مهار سطح استرس
• اجتناب از استفاده از تلفن همراه و تبلت
• تمرین‌های مدیتیشن برای آماده شدن ذهن برای خوابیدن
• دوری از مصرف الکل
• ترک مصرف کافئین (کافئین موجب اختلال در خواب می‌شود و برای شما بی خوابی می‌آورد)

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر شب احساس سقوط و افتادن در خواب می‌کنید،  به پزشک مراجعه کنید تا با انجام بررسی‌های پزشکی، مطمئن شوید که این پرش‌های شبانه نشانه مشکل سلامتی نیست.

منبع : تابناک جوان