زمستان جمعیتی در راه است

سالمندی مرحله ای از حیات هر انسان است. پیری یا سالخوردگی جمعیت زمانی رخ می دهد که افراد بیشتری از کل جمعیت را به خود اختصاص می دهد و با کاهش میزان باروری کلی از یک سو و کاهش میزان مرگ و افزایش امید به زندگی از سوی دیگر، ساختار سنی جمعیت از گروه های سنی جوان تر به پیرتر تغییر می یابد.
در کشورهای در حال توسعه سرعت سالخوردگی جمعیت بیشتر است، بنابراین جامعه ما فقط با مشکلات مربوط به جوانان دست به گریبان نیست. باید همزمان با رسیدگی به مسائل جوانان برای جمعیت سالمندی که به زودی با آن رو به رو می شویم هم آماده باشیم.
در فرهنگ و اعتقاد دینی ما همواره بر تکریم بزرگان و پیران تاکید شده است. پندآموزی از نصایح آنها و استفاده از تجربه آنها مورد تاکید بوده است و استفاده از تجربه و دانش و اندوخته آنها به خصوص در بحث آموزش و مدیریت می تواند راهگشا باشد.
تعداد این قشر در جامعه ما با توجه به هرم جمعیتی جامعه در سال های آینده رو به افزایش هستند، بنابراین رسیدگی به خواسته ها و نیازهای آنان نیازمند بررسی، تدبیر و مدیریت در حوزه های گوناگون است.
ایران هم اکنون در شرایط پنجره جمعیتی قرار دارد، وضعیتی که یک فرصت طلایی تلقی می شود چرا که با پیر شدن جمعیت به زمستان جمعیتی می رسیم و سیاست گزاری و برنامه ریزی های مدون برای استفاده بهینه از این فرصت جمعیتی باید جدی گرفته شود.
ایران در سه دهه گذشته تحولات چشمگیر جمعیتی را تجربه کرده است، تحولاتی که شاید متاثر از برنامه ریزی و تصمیم گیری هایی بود که جمعیت ایران را دچار تحول کرد، تحولی که باید در بستر طولانی زمان شکل می گرفت، ولی در ایران این تحولات خیلی سریع اتفاق افتاد.
تحولات جمعیت می تواند منشا چالش های فراوانی برای دولت و کشور قلمداد شود، ولی در عین حال، با برنامه ریزی صحیح و به موقع می توان از ساختار و ویژگی های موجود جمعیت برای بهبود وضعیت آینده کشور استفاده کرد.
اگر چه ایران اکنون در شرایط پنجره جمعیتی (جمعیت جوان) قرار دارد و به عنوان فرصتی طلایی باید از آن استفاده شود، اما از هم اکنون باید به فکر پیری جمعیتی و زمستان جمعیتی و ورود به میانسالی جمعیت بود و سیاست های جمعیتی را جدی گرفت تا ضمن استفاده از جمعیت جوان کشور به عنوان یک پنجره و فرصت برای زمان میانسالی جمعیت هم برنامه ریزی مناسب انجام شود.
انفجار جمعیت در مباحث جمعیتی قرن حاضر دیگر معنی ندارد، برعکس کاهش میزان موالید، جهان را به سمت بحران کمبود جمعیت می‎برد که تحت عنوان«'زمستان جمعیتی»، یا به اصطلاح «قحطی موالید» شناخته شده است. طرفداران این دیدگاه معتقدند با ادامه روند فعلی کاهش موالید که در اکثر نقاط دنیا دیده می‎شود، در آینده‌ نزدیک با تعداد محدود فرزند روبه‌رو خواهیم شد، عواقب دراز‌مدت زمستان جمعیتی می تواند ویرانگر و مخرب باشد.
ثبات جمعیتی زمانی به‌وجود می‎آید که در جمعیت یک منطقه هیچ‎گونه افزایش یا کاهشی مشاهده نشود. چنانچه در سیاست‎های جمعیتی ثابت ماندن تعداد جمعیت و باقیماندن جمعیت در وضعیت موجود مد نظر باشد، زنان در طول دوران باروری خود باید به‎طور متوسط 2٫1 فرزند به‎دنیا آورند.
باروری در ایران نیز همگام با سایر کشورها روند نزولی داشته است. رتبه باروری ایران در بین کشورها بیانگر سرعت و روند کاهشی باروری است، در سال 2014 ایران باروری کل 1،8 و رتبه 146 را در بین 224 کشور را داشت در حالی که در سال 1907 باروری کل 6،4 و رتبه آن زمان ایران هم 70 بود.
کاهش یک باره میزان موالید از دستاوردهای دنیای مدرن است، اما شاید بتوان گفت که تغییرات اقتصادی در زندگی خانوارها مهمترین عامل تشویق به نداشتن فرزند می تواند باشد.
دلایلی زیادی در کاهش جمعیت دخیل است که از آن جمله می توان به تاخیر افتادن ازدواج، زیاد شدن طلاق، به تعویق افتادن باروری ،مسائل آموزشی و تبلیغاتی برای داشتن خانواده کوچک و رفاه بیشتر، و گرایش مادی برای نداشتن فرزند از جمله این موارد است.
می توان گفت، یکی از بحران های بسیار مهم که در سال ها و دهه های آینده بشر را تهدید می کند، کمبود جمعیت است، که می تواند زمینه ساز مشکلات اقتصادی و اجتماعی شود که تدوین سیاست های های مدرن و جامع جمعیتی و بکارگیری آنها می تواند برای مقابله با پدیده زمستان جمعیتی و کاهش پیامد های منفی آن موثر باشد.

*شدت و سرعت سالمندی جمعیت
سیف الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال گفت: تعداد افراد سالمند در 50 سال گذشته در جهان سه برابر شده است و انتظار می‌رود تعداد افراد سالمند 50 سال بعد بیش از سه برابر شود.
وی افزود: در سال 1950 تعداد سالمندان 60سال و بیشتر در جهان، حدود 205 میلیون نفر بود و در آن زمان فقط سه کشور چین (42 میلیون)، هند (20 میلیون) و آمریکا (20 میلیون) جمعیت 60سال و بیشتر، بالای 10 میلیون نفر داشته‌اند.
وی ادامه داد: پنجاه سال بعد، جمعیت سالمندان 60 سال و بیشتر به رقم 606 میلیون نفر یعنی، سه برابر افزایش پیدا کرد و در سال 2012 جمعیت 60 سال و بیشتر آنها به بیش از 10 میلیون نفر رسید که در میان آنها جمعیت 60 سال و بیشتر پنج کشور رقمی بیشتر از 20 میلیون نفر بوده است.
سخنگوی سازمان ثبت احوال گفت: چین (129 میلیون نفر)، هند (77 میلیون نفر)، آمریکا (46 میلیون نفر)، ژاپن ( 30 میلیون نفر) و روسیه ( 27 میلیون نفر) و پیش‌بینی می‌شود در نیمه اول قرن حاضر (2050) جمعیت افراد 60 سال و بیشتر به رقمی در حدود 2میلیارد نفر برسد.
ابوترابی افزود: بر این اساس انتظار می‌رود 33 کشور جمعیت 60 سال و بیشتر بالای 10 میلیون نفر را تجربه کنند، که در این میان پنج کشور چین ( 437 میلیون نفر)، هند ( 324 میلیون نفر)، آمریکا ( 107 میلیون نفر)، اندونزی (70 میلیون نفر) و برزیل ( 58 میلیون نفر) جمعتی بیش از 50 میلیون نفر برای گروه سنی 60 سال و بیشتر داشته باشند.

* در تمام دنیا رشد جمعیت سالمند بیشتر از کل جمعیت است
وی اضافه کرد: در دوره 1955-1950 میانگین نرخ رشد سالانه افراد 60 سال و بیشتر کمی بیشتر از نرخ رشد کل جمعیت بوده است و در حال حاضر نرخ رشد جمعیت سالمندان (1.9 درصد) به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر از نرخ رشد جمعیت دنیا (1.2 درصد) است.
سخنگوی سازمان ثبت احوال ادامه داد: در آینده‌ای نزدیک انتظار می‌رود تفاوت بین این دو نرخ بیشتر هم شود، زیرا نسل دوره‌ انفجار زاد و ولد در برخی از کشورها به سنین سالمندی نزدیک شده‌اند، تا سال 2030-2025 پیش‌بینی ها نشان می‌دهد که جمعیت بیشتر از 60 سال 3.5 برابر سریعتر از کل جمعیت رشد خواهد کرد.
وی خاطر نشان کرد: هرچند نرخ رشد 60 ساله‌ها و بیشتر در بین سال‌های 2050-2045 تا رقم 1.6 درصد کاهش خواهد یافت، اما همچنان تا پایان دومین بخش این قرن میزان رشد آن سه برابر کل جمعیت خواد بود.

* ثبت رویدادهای حیاتی سالمندان
ابوترابی گفت: در شش ماهه نخست سال، امسال هزار و 835 رویداد ولادت (در حدود 3دهم درصد) متعلق به پدران 60 سال و بیشتر بوده است.

* 68 درصد از فوت‌های ثبت شده بالای 60 سال دارند
وی افزود: 68 درصد از فوت‌های ثبت شده در شش ماهه نخست سال 1397 متعلق به افراد با سن 60 سال و بیشتر بوده است و در این مدت 64 درصد از فوت‌های ثبت شده مربوط به مردان با سن 60 سال و بیشتر و 74 درصد نیز مربوط به زنان همین گروه سنی بوده است.

* 1،7درصد از ازدواج‌های ثبت شده در بین بالای60‌ساله هاست
ابوترابی گفت: 1،7 درصد از ازدواج‌های ثبت شده در شش ماهه نخست سال 1397 مربوط به مردان 60‌ساله و بیشتر است و این رقم برای زنان 60 سال و بیشتر حدود 0.2 درصد است.
وی تصریح کرد: 4 درصد از طلاق‌های ثبت شده در شش ماهه نخست سال 1397متعلق به مردان 60‌ساله و بیشتر و 1،3درصد مربوط به زنان همین گروه سنی بوده‌است.

* رصد مستمر سیاست‌های جمعیتی
علی اکبر محزون، کارشناس جمعیت شناسی پیش از این به ایرنا گفته بود: رصد مستمر سیاست‌های جمعیتی در ابعاد کمی و کیفی ضروری است و رصد مستمر سیاست های جمعیتی در ابعاد کمی و کیفی و ایجاد ساز و کار مناسب و تدوین شاخصه های بومی توسعه انسانی و انجام پژوهش های جمعیتی و توسعه انسانی امری ضروی است.
وی با اشاره به نامگذاری روز ملی جمعیت در تقویم ایران گفت: هدف از این نامگذاری ضرورت رصد مستمر اجرای سیاست های ابلاغ شده انعکاس و ارزیابی برنامه های اجرایی مربوط به حوزه جمعیت است.
محزون با اشاره به اینکه ایران رتبه 25 نرخ باروری در بین 26 کشور منطقه را داراست، افزود: موالید در استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان بیشترین میزان را دارد و کمترین ثبت موالید در استان های گیلان، مازندران و مرکزی بوده است.
وی بیان کرد: بعد خانوار در ایران از پنج نفر در سال 60 به سه نفر در سال 90 کاهش یافته و سهم فرزندآوری در سن بالای 30 سال از 27.5 درصد در سال 84 به 43.5دهم دردصد در سال 94 افزایش یافته است.

*سهم سالمندی افزایش یافته است
وی ادامه داد: سهم سالمندی نیز از سال 65 تا 90 بین سه تا پنج به هفت دهم درصد افزایش یافته است.
این کارشناس جمعیت شناسی گفت: در چهار دهه گذشته فضای جهانی جمعیت به گونه ای بود که انفجاری ترین مساله دنیا بحث جمعیت شناخته شده بود، اما در سال های اخیر این فضا در کشورهای غربی به زمستان جمعیتی تغییر یافته است.
محزون ادامه داد: بر اساس آخرین آمار موجود جمعیت جهان حدود هفت میلیارد و 350 میلیون نفر و جمعیت جمهوری اسلامی ایران از مرز 81میلیون نفر گذشته است.
وی افزود: 71 درصد جمعیت مولد بالقوه فعال از نظر اقتصادی در ایران در سن 15 تا 64 سال است که این یک فرصت طلایی است.
محزون با تاکید بر نتایج سرشماری در سال 1390و شاخص سالخوردگی جمعیت در استان های کشور گفت: شاخص سالخوردگی که براساس نسبت افراد بالای 65سال به افراد کمتر از 15سال تعیین می شود برای استان های سمنان، مرکزی، اصفهان، مازندران، تهران، گیلان، همدان و آذربایجان شرقی 30 و بالاتر از آن را نشان می دهد.

* در 8 استان جمعیت قابل توجهی سالمند هستند
وی اضافه کرد: ب راساس این شاخص در این شت استان جمعیت قابل توجهی سالمند هستند و نمونه هایی از استان های سالمند ما به شمار می آیند، طوری که استان گیلان مرز 40 را رد کرده و وارد 44 شده است و استان مرکزی نیز 34، مازندران 33، آذربایجان شرقی 31 و اصفهان و تهران نیز نزدیک به 30 هستند.
وی ادامه داد: بر اساس این سرشماری شاخص سالخوردگی جمعیت استان های خراسان جنوب، فارس، کرمانشاه، قزوین، زنجان و اردبیل در بین سنین 25 تا 30سال قرار دارند.
محزون گفت: این شاخص برای استان های کرمان، یزد، خراسان های رضوی و شمالی، گلستان، البرز، قم، آذربایجان غربی، کردستان، لرستان، ایلام، خوزستان، چهار محال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر 15تا 25 است.
وی خاطر نشان کرد: همچنین در سال 1390شاخص سالخوردگی برای استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان کمتر از 15بوده است. شاخص سالخوردگی در سال 1390برای کل کشور نیز 24،47 ثبت شده است.

* سونامی سالمندی در راه است
صالح قاسمی، پژوهشگر حوزه جمعیت، نویسنده کتاب جنگ جهانی جمعیت و دبیر شورای راهبردی جمعیت نیز پیش از این به ایرنا گفته بود: باور دارم که با توجه به وضعیت جمعیت ایران، به رغم اینکه فعلا در پنجره جمعیتی هستیم، اما قطعا زمستان جمعیتی در راه است و راهی برای خروج از این تله جمعیتی نیست و سونامی سالمندی اجتناب ناپذیر خواهد بود. لذا تا وقتی که در پنجره جمعیتی هستیم باید برنامه ریزی جامعی برای دوران سالمندی جمعیت داشته باشیم.
او افزود: بعد از ابلاغ سیاست های 14 ماده ای جدید جمعیتی در سال 1393، شاهد افزایش نسبی نرخ موالید بودیم که این میزان افزایش موالید فریبنده بود و علت آن این است که متولدان دهه های 60 و 70 در سن باروری هستند و باید گفت، این تغییرات موقتی است و با وجود اینکه همه فکر کردند که جمعیت رو به افزایش است، اما متاسفانه جامعه با سرعت به سوی سالمندی می رود.

* از پدیده سالمندی به عنوان یک فرصت استفاده کنیم
حسین حجت پناه، جامعه شناس و مدرس دانشگاه نیز گفت: تمام ابعاد سالمندی مانند هر پدیده دیگری قابل شناسایی نیست، این پدیده دارای نقط ضعف و قوت است و می توان به عنوان یک فرصت یا تهدید به آن نگریست، اما باید به سالمندی به عنوان یک فرصت نگریست و از آن استفاد کرد.
وی خاطر نشان کرد: در اروپا از سالمندی به عنوان وقت طلایی یاد می شود، اما در صورت بی توجهی و استفاده نکردن از این دوره می تواند سیاه یا خاکستری باشد.
این جامعه شناس ادامه داد: برای استفاده از افراد سالمند و تجربیات و دانش آنها باید برنامه ریزی و سیاست گزاری شود و ببینم اکنون در چه شرایطی هستیم و در آینده چه می شود و چه باید کرد، بنابر این سالمندی را باید جدی گرفت.

* مفاهیم سالمندی تعریف یا باز تعریف شود
وی گفت: معمولا تعاریف برای سالمندی بر اساس سن است که می تواند شاخص مناسبی برای آن نباشد، باید واقعی تر به پدیده سالمندی نگریست و مفاهیم آن را تعریف و باز تعریف کرد.
وی یاد آوری کرد: 65 سالگی سن سالخوردگی محسوب می شود و 75سالگی نیز سن کهنسالی است و صرفا نباید در چارچوب عدد اسیر شد.
حجت پناه با تاکید بر فرموده پیامبر اکرم (ص) که «پیران مایه خیر و برکت زندگی بوده و وجودشان در میان جمع خانواده همچون پیامبری در میان امت است» گفت: سالمندان منتقل کننده فرهنگ، آداب و رسوم هستند و نقش نگهدارنده دارند.
وی اظهار داشت: بر اساس آمار اعلام شده از سوی سازمان ملل 26 میلیون کودک در آفریقا توسط پدر و مادر بزرگ ها نگهداری می شوند که علاوه بر کاهش هزینه ها، تربیت این کودکان از کیفیت خوبی برخوردار است، زیرا پدر بزرگ و مادر بزرگ ها انتقال دهند میراث فرهنگی هستند و انتقال هویت را به گونه ای انجام می دهند که هیچ کس دیگری نمی تواند، انجام دهد.

* آیا سالمندی یک تهدید است؟
وی تاکید کرد: باید سالمندی را باز تعریف کنیم، آیا سالمندی یک تهدید است یا یک فرصت، باید نقاط ضعف و قوت آن را بررسی کرد، عموم اکتشافات بشر در سن 54 سالگی افراد به بعد اتفاق افتاده، زیرا در زمان جوانی شخصیت و دانش پرورده شده و در سالمندی به ثمر نشسته است، بنابراین نگاه سالمندی، باید نگاه ثمر دهی باشد و می تواند همراه با بلوغ فکری و انگیزش باشد.
وی خاطر نشان کرد: بعد از انقلاب اسلامی به دلیل تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و حتی سیاسی دچار تغییرات جمعیتی شدیم و نرخ باروری نیز تغییر و افزایش یافت.
حجت پناه تاکید کرد: پیش بینی می شود در سال 1400جمعیت ایران رو به پیری برود و یکی از دلایل آن برنامه ریزی ها در جهت کاهش نرخ موالید بود.
وی با اشاره به اینکه هیچ وقت سابقه نداشته است که این میزان موالید پایین بیاید و تجریه نشان داده است در صورت کاهش موالید، تلاش دولت ها برای بالا بردن موالید معمولا عقیم و ناتوان است.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه بهترین شکل هرم جمعیتی به شکل مثلث متوازی الاضلاع است، گفت: در سال 1375 به دلیل اینکه نرخ باروی کم شد این هرم به سمت ناهمگونی پیش رفت و چون ما یک ارزیابی علمی نداشتیم متوجه نشدیم و به ناگاه کشور به سوی پیری جمعیت رفت.
وی تاکید کرد: با این شرایط پیش بینی می شود از سال 2050 به بعد نرخ جمعیتی سالمندی به 22تا 23،5درصد خواهد رسید که از متوسط جهانی جلو خواهیم زد و شرایط جدیدی شکل خواهد گرفت.
حجت پناه ادامه داد: این شرایط به دلیل نداشتن برنامه ریزی و سیاستگذاری برای ما خطرناک خواهد بود و بیشتر نقاط منفی آن گریبانگیر ما خواهد شد تا نقاط مثبت آن.

* سلامت و درمان از مهمترین مسائل سالمندی است
این جامعه شناس گفت: سلامت و درمان سالمندان از مهمترین مسائل سالمندی است، سالمندان بیماری های خاص به خود را دارند، باید چکاب شوند، در ایران متاسفانه تنوع سرطان ها را داریم و 279 مورد سرطان در ایران دیده شده است و در این خصوص در جهان دارای رتبه اول هستیم و در این بین سرطان در پیری معمولا بیشتر است و در سن بالای 50سال مردان و زنان ایرانی دچار سرطان پروستان و سرطان سینه می شوند.
وی با اشاره به اینکه سالمندان یک ملازم و همراه می خواهند، تصریح کرد: یک سالمند علاوه بر یک همراه برای گذران دوران بیماری و سالمندی به یک ملازم نیاز دارد و گاهی دیده شده که برخی از سالمندان که کسی به آنها نرسیده در تنهایی فوت می کنند، شاید ابزارهای حمایتی یا سازمان های غیر دولتی و گروه های دوستی در این خصوص سالمند را همراهی کنند، اما هیچکدام جا و کیفیت خانواده را نمی گیرند.
وی تاکید کرد: سالمندی یک مقوله جدی است و دارای نقاط ضعف و قوت است و اگر به آنها پرداخته نشود دچار مشکل می شویم، نباید به سالمندی به صورت مجرد پرداخت و بلکه باید آن را با انواع متغییرات اجتماعی دید، باید در این خصوص سیاسگذاری کرد.

* چند پیشنهاد
حجت پناه با اشاره به اینکه در نظام بیمه ای فعلی ما حتما باید فردی بیمار شود تا به پزشک مراجعه کند، تاکید کرد: باید به این سمت پیش برویم که پیشگیری مهمتر از درمان باشد و از نظر فرهنگی اهل چکاب نیستم و از هزینه های آن می ترسیم.
وی ادامه داد: پیشنهاد دیگر انجام یکسری مطالعات برای ایجاد کلوپ های سالمندی است، در حال حاضر آنچه اکنون در جامعه در این خصوص به عنوان یک جامعه شناس می بینم کافی نیست، هر شهر باید حداقل یک کلوپ داشته باشد و الزاما این کلوپ ها نباید مجزا برای سالمندان باشد، بلکه می تواند در کنار جوانان باشد.
این جامعه شناس گفت: در طرح مطالعاتی نیز پیشنهاد می شود از آنجایی که رفتار انسان برآیندی از شرایط عینی و ذهنی است و همچنین و ادبیات و متون کهن ما بر استفاده از تجربیات، دانش و اندوخته سالمندان همواره تاکید شده است، باید مفاهیم سالمندی را بازتعریف کرد و از وجود سالمندان به عنوان راهنما و افراد صاحب تجربه استفاده کرد.

* ورود به سراشیبی تند سالمندی
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز با تاکید بر اینکه جمعیت کشور با شیب تندی به سمت پیری می رود، گفته است: این موضوع با بالا رفتن سن امید به زندگی در کشور که نشان از موفقیت در حوزه بهداشت و درمان است و میانگین آن 74 سال اعلام شده است خود را بیشتر نشان می دهد.
وی با اشاره به کاهش باروری و افزایش سن امید به زندگی ادامه داد: طبیعتا در چنین شرایطی بدون مدیریت هوشمندانه نمی توان برای حرکت جمعیت به سمت پیری برنامه ریزی درستی داشت.
موسوی چلک به شاخص هاله که یکی از ابعاد سالمندی است، اشاره کرد و گفت: شاخص هاله یعنی امید به زندگی سالم و منظور تعداد سال هایی است که افراد بعد از 60 سالگی سالم زندگی می کنند و با مشکلات و بیماری های مربوط به سالمندی درگیر نیستند و این تعریف با امید به زندگی متفاوت است.
این مددکار اجتماعی با اعتقاد بر این موضوع که نمی توان نسبت به موضوع سالمندی بی تفاوت بود، اضافه کرد: در بخش اجتماعی مولفه هایی وجود دارد که نشان می دهد ما باید نگاه و توجه مان به سالمندی و سالمندان مراتب بیشتر از گذشته باشد، چرا که ساختار خانواده در حال تغییر است و این یکی از مولفه های این حوزه محسوب می شود.
وی در توضیح این مطلب ادامه می دهد: امروزه خانواده ها به سمت خانواده های هسته ای یعنی زن، مرد و فرزند تغییر مسیر داده اند و دیگر خانواده گسترده ای را نمی توان یافت، از طرفی شاهد ضعف نظام تامین اجتماعی هستیم و از آنجا که نظام اجتماعی قوی نداریم سالمندان ما از دغدغه های زیادی برخوردار هستند.
موسوی چلک موضوع سالمندی را بسیار مهم اعلام کرد و گفت: ساختار روابط اجتماعی ما نیز از جمله مولفه هایی است که باعث می شود نگاه ما به سالمندی و سالمندان بیش از گذشته باشد، چرا که سالمندان در گذشته دارای منزلت و جایگاه ویژه ای در محله و جامعه بودند اما امروزه بنا به دلایل مختلف شاهد بی تفاوتی نسبت به این قشر از جامعه هستیم.
گزارش از ناهید حاجی خانی