سنت‌های فراموش شده نوروز
آیین‌های نوروزی اغلب در میان مردم ایران مشترک هستند اما ممکن است در گوشه و کنار کشور با هم تفاوت‌هایی داشته باشند.
روزنامه همشهری نوشت: «در سرآغاز نوروز ۱۴۰۰ به برخی آیین‌ها که امروز کمتر از آن‌ها یاد می‌شود پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
سهن؛ نماد ریشه زندگی در سیرجان
سیرجان، شهری با قدمت زیاد در استان پهناور کرمان است. یکی از سنت‌های قدیم سیرجان که تا امروز هم باقی مانده ریختن سِهِن (گندم جوانه زده) برای تهیه کماچ سهن است. خانم خانه با این گندم تِج زده (جوانه زده) کماچ را به عنوان شیرینی عید می‌پزد. سیرجانی‌ها معتقدند که ریختن سهن ریشه خانواده را محکم می‌کند. در قدیم کماچ را فقط شب عید و شب سیزده می‌ریختند. سهنی که در قدیم فقط در عید و شب سیزده ریخته می‌شد با الان که در همه فصول سال ریخته می‌شود، خیلی متفاوت است. سیرجانی‌ها سنت دیگری هم داشتند. این که خانم‌هایی که همسرشان در قید حیات بود، برای عید چادر یا کفش نو می‌خریدند و چادر و کفش را بخت زن می‌دانستند که نباید کهنه یا تیره رنگ باشد.
بلبله؛ سبزه‌ای به نیت پسران شوشتری
اهالی شوشتر، یکی از شهر‌های تاریخی خوزستان، هم سنت‌های جالبی برای نوروز دارند. در واقع رسم سبزه ریختن در شوشتر از شهر‌های دیگر متفاوت است. اهالی این خطه، از یک کوزه لوله‌دار برای سبزه ریختن استفاده می‌کنند که به آن بُلبُله می‌گویند. دور آن تور می‌دوزند و گندم خیس‌شده را درون تور و دور این کوزه می‌ریزند. این سبزه ریختن به نیت پسران خانواده انجام می‌شود و در مقابل دختران بعد از ازدواج تا چند سال بعد از خانواده خود عیدی پر و پیمانی می‌گیرند.
شکستن کوزه‌ها در کاشان
کوزه‌ها در سنت‌های نوروزی کاشان در استان اصفهان هم جایگاه خاصی دارد، اما اینجا به جای سبزه گذاشتن آن را می‌شکنند. کاشانی‌ها از بالای پشت بام کوزه‌های گلی را به زمین می‌اندازند و آن را می‌شکنند. آن‌ها معتقدند کوزه‌ای که یک سال استفاده شود، منافذ آن بسته می‌شود و جایگاهی برای رشد میکروب است. به همین دلیل در سنت خانه‌تکانی قبل از عید، کوزه را می‌شکستند و برای سال جدید کوزه نو می‌خریدند.
قره‌بایرام ارومیه‌ای‌ها
ارومیه‌ای‌ها پیش از نوروز سنت جالبی دارند که در چهارشنبه‌سوری اجرا می‌شود. این مراسم، شال‌اندازی یا بِلبِل است که طی آن، چند جوان تعدادی شال را در حیاط خانه‌ها پرتاب می‌کنند و صاحبان آن خانه‌ها داخل شال را از آجیل و شکلات پر می‌کنند و به این جوان‌ها می‌دهند و جوان‌ها آن را برای شروع سال جدید به فال نیک می‌گیرند. سنت دیگر این دیار، تَکم‌چی است. در این آیین پیرمرد‌های محله، بز‌های چوبی کوچکی را درست می‌کنند و در کوچه‌ها راه می‌روند و با تَکم‌ها یا همان بز‌های چوبی شعر‌های نوروزی می‌خوانند و مردم به آن‌ها پول و شادباش می‌دهند.
نغمه بهار بمو در شمال
رشتی‌ها آیین جالبی برای استقبال از نوروز دارند. در این شهر شمالی، نوروزخوان‌ها صبح روز عید از این محله به آن محله می‌روند و با لهجه شمالی می‌گویند «سلام علیکم صاب‌خانه/ شیمی عید موبارک ببه/ بهار بومو بهار بومو/ گول سنبل و بنفشه بیرون بمو، بیرون بمو/ بهار لاله‌زار در بمو جان قربان» و به این ترتیب آمدن عید نوروز را به اهالی هر محله تبریک می‌گویند. مردم هم هر چه در خانه داشته باشند مثل شیرینی، آجیل، نقل و نبات به این نوروزخوان‌ها می‌دهند تا شروع سال نو را با هدیه دادن تبرک کنند.»
سهن؛ نماد ریشه زندگی در سیرجان
سیرجان، شهری با قدمت زیاد در استان پهناور کرمان است. یکی از سنت‌های قدیم سیرجان که تا امروز هم باقی مانده ریختن سِهِن (گندم جوانه زده) برای تهیه کماچ سهن است. خانم خانه با این گندم تِج زده (جوانه زده) کماچ را به عنوان شیرینی عید می‌پزد. سیرجانی‌ها معتقدند که ریختن سهن ریشه خانواده را محکم می‌کند. در قدیم کماچ را فقط شب عید و شب سیزده می‌ریختند. سهنی که در قدیم فقط در عید و شب سیزده ریخته می‌شد با الان که در همه فصول سال ریخته می‌شود، خیلی متفاوت است. سیرجانی‌ها سنت دیگری هم داشتند. این که خانم‌هایی که همسرشان در قید حیات بود، برای عید چادر یا کفش نو می‌خریدند و چادر و کفش را بخت زن می‌دانستند که نباید کهنه یا تیره رنگ باشد.
بلبله؛ سبزه‌ای به نیت پسران شوشتری
اهالی شوشتر، یکی از شهر‌های تاریخی خوزستان، هم سنت‌های جالبی برای نوروز دارند. در واقع رسم سبزه ریختن در شوشتر از شهر‌های دیگر متفاوت است. اهالی این خطه، از یک کوزه لوله‌دار برای سبزه ریختن استفاده می‌کنند که به آن بُلبُله می‌گویند. دور آن تور می‌دوزند و گندم خیس‌شده را درون تور و دور این کوزه می‌ریزند. این سبزه ریختن به نیت پسران خانواده انجام می‌شود و در مقابل دختران بعد از ازدواج تا چند سال بعد از خانواده خود عیدی پر و پیمانی می‌گیرند.
شکستن کوزه‌ها در کاشان
کوزه‌ها در سنت‌های نوروزی کاشان در استان اصفهان هم جایگاه خاصی دارد، اما اینجا به جای سبزه گذاشتن آن را می‌شکنند. کاشانی‌ها از بالای پشت بام کوزه‌های گلی را به زمین می‌اندازند و آن را می‌شکنند. آن‌ها معتقدند کوزه‌ای که یک سال استفاده شود، منافذ آن بسته می‌شود و جایگاهی برای رشد میکروب است. به همین دلیل در سنت خانه‌تکانی قبل از عید، کوزه را می‌شکستند و برای سال جدید کوزه نو می‌خریدند.
قره‌بایرام ارومیه‌ای‌ها
ارومیه‌ای‌ها پیش از نوروز سنت جالبی دارند که در چهارشنبه‌سوری اجرا می‌شود. این مراسم، شال‌اندازی یا بِلبِل است که طی آن، چند جوان تعدادی شال را در حیاط خانه‌ها پرتاب می‌کنند و صاحبان آن خانه‌ها داخل شال را از آجیل و شکلات پر می‌کنند و به این جوان‌ها می‌دهند و جوان‌ها آن را برای شروع سال جدید به فال نیک می‌گیرند. سنت دیگر این دیار، تَکم‌چی است. در این آیین پیرمرد‌های محله، بز‌های چوبی کوچکی را درست می‌کنند و در کوچه‌ها راه می‌روند و با تَکم‌ها یا همان بز‌های چوبی شعر‌های نوروزی می‌خوانند و مردم به آن‌ها پول و شادباش می‌دهند.
نغمه بهار بمو در شمال
رشتی‌ها آیین جالبی برای استقبال از نوروز دارند. در این شهر شمالی، نوروزخوان‌ها صبح روز عید از این محله به آن محله می‌روند و با لهجه شمالی می‌گویند «سلام علیکم صاب‌خانه/ شیمی عید موبارک ببه/ بهار بومو بهار بومو/ گول سنبل و بنفشه بیرون بمو، بیرون بمو/ بهار لاله‌زار در بمو جان قربان» و به این ترتیب آمدن عید نوروز را به اهالی هر محله تبریک می‌گویند. مردم هم هر چه در خانه داشته باشند مثل شیرینی، آجیل، نقل و نبات به این نوروزخوان‌ها می‌دهند تا شروع سال نو را با هدیه دادن تبرک کنند.»
ارسال نظرات