چهارشنبه‌سوری از کجا ترسناک شد؟
در آخرین شب چهارشنبه سال، مواد محترقه و خطرناک جایگزین آیین باستانی ایرانیان شده است و هر سال در آستانه نوروز، خانواده‌هایی داغدار می‌شوند؛ این در حالی است که حتی شرایط کرونایی هم مانع اقدامات پرخطر در چهارشنبه‌سوری نشده است.
چهارشنبه سوری یکی از سنت باستانی است که همچنان در بین مردم گرامی داشته می‌شود و در آخرین شب چهارشنبه سال، مردم ایران این مراسم را به پا می‌دارند، اما چه شد که این جشن باستانی به یک پدیده اجتماعی و گاهی هم به میدان جنگ تبدیل شده و از کارکرد خود فاصله گرفته و سال‌هاست که به جای اینکه چهارشنبه سوری به عنوان یک جشن به یاد ماندنی در آستانه نوروز برای مردم ایران باشد، به یک روز تلخ و همراه با حوادث ناگوار همراه شده است.
در سال‌های اخیر با تغییر رفتارها و ایجاد بدعت‌ها در این زمینه همزمان با چهارشنبه سوری، حتی دیگر برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند به جای اینکه یک شب شاد برای خود رقم بزنند، خیلی زود از محل کار به خانه برگردند یا در خانه بمانند تا از خطرات این شب و آسیب‌های آن در امان باشند.
دیگر در آخرین شب چهارشنبه سال، خبری از برافروختن آتش و پریدن از آن نیست و مواد محترقه و خطرناک جایگزین آیین باستانی ایرانیان شده است و هر ساله در آستانه نوروز، خانواده‌هایی داغدار می‌شوند. حتی شرایط کرونایی در سال گذشته و امسال باعث نشده جوانان و نوجوانان از اقدامات پرخطر در چهارشنبه سوری دست بردارند؛ به طوری که به گفته مجتبی خالدی، سخنگوی اورژانس کشور بیش از ۷۵۰ نفر در چهارشنبه سوری سال ۹۸ مصدوم شدند و بیشترین آسیب‌دیدگی هم مربوط به چشم بوده است.
حمید شکری، جامعه‌شناس علت بی‌توجهی جوانان و نوجوانان برای داشتن سنت‌های چهارشنبه سوری را نداشتن نظم اجتماعی در استفاده از فضای مجازی می‌داند و می‌گوید: فضای مجازی و تولیدات رسانه‌ای که بیش‌تر به صورت غیرمجاز هستند و به نوعی با هدف تغییر سبک زندگی و فرهنگ نوجوانان تولید می‌شود، آنها را به سویی سوق می‌دهد که صاحبان آن تولیدات هدف‌گذاری کردند و ما نیز به جای آموزش و راهنمایی، جوانان را به سمت اهداف آنها هدایت می‌کنیم.
در سال‌های اخیر با تغییر رفتارها و ایجاد بدعت‌ها در این زمینه همزمان با چهارشنبه سوری، حتی دیگر برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند به جای اینکه یک شب شاد برای خود رقم بزنند، خیلی زود از محل کار به خانه برگردند یا در خانه بمانند تا از خطرات این شب و آسیب‌های آن در امان باشند.
دیگر در آخرین شب چهارشنبه سال، خبری از برافروختن آتش و پریدن از آن نیست و مواد محترقه و خطرناک جایگزین آیین باستانی ایرانیان شده است و هر ساله در آستانه نوروز، خانواده‌هایی داغدار می‌شوند. حتی شرایط کرونایی در سال گذشته و امسال باعث نشده جوانان و نوجوانان از اقدامات پرخطر در چهارشنبه سوری دست بردارند؛ به طوری که به گفته مجتبی خالدی، سخنگوی اورژانس کشور بیش از ۷۵۰ نفر در چهارشنبه سوری سال ۹۸ مصدوم شدند و بیشترین آسیب‌دیدگی هم مربوط به چشم بوده است.
حمید شکری، جامعه‌شناس علت بی‌توجهی جوانان و نوجوانان برای داشتن سنت‌های چهارشنبه سوری را نداشتن نظم اجتماعی در استفاده از فضای مجازی می‌داند و می‌گوید: فضای مجازی و تولیدات رسانه‌ای که بیش‌تر به صورت غیرمجاز هستند و به نوعی با هدف تغییر سبک زندگی و فرهنگ نوجوانان تولید می‌شود، آنها را به سویی سوق می‌دهد که صاحبان آن تولیدات هدف‌گذاری کردند و ما نیز به جای آموزش و راهنمایی، جوانان را به سمت اهداف آنها هدایت می‌کنیم.
وی با بیان اینکه جوان و نوجوان امروز به دنبال قهرمان شکست‌ناپذیری است که با بی‌توجهی ما برای الگوسازی، این الگوها را در فضای مجازی و فیلم و سریال‌های غربی و حتی خواننده‌های زیرزمینی به دست آورده است، می‌افزاید: ما به جای اینکه درباره نحوه به پا داشتن چهارشنبه سوری و فرهنگ این شب اطلاع رسانی کنیم و بگوییم مثلا باید یک جشن خانوادگی در این شب داشته باشیم، نه اینکه با مواد محترقه و خطرناک موجب نگرانی و آسیب به خود و دیگران شویم، فقط به توصیه و نشان دادن بیمارستان‌ها در این شب اکتفا کرده‌ایم.
شکری با اشاره به اینکه نوجوانان با قهرمان نامیرای خود که در رسانه‌ها آن را یافته‌اند، همذات‌پنداری می‌کنند، می‌گوید: چون جوان و نوجوان خود را در قالب آن قهرمان می‌بیند، اعتماد به نفسی برای انجام هر نوع اقدامی از خود نشان می‌دهد و خود را پیروز میدان می‌داند. برای همین هم در چهارشنبه سوری به راحتی اقداماتی از او سر می‌زند که ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد و حتی شاید اگر بعدها به آنها فکر کند، متعجب شود.
در چند سال گذشته، چهارشنبه سوری با آلودگی صوتی، آسیب به تابلوها و دیوارهای شهر و ایجاد فضایی خشونت‌آمیز و تنش‌زا همراه شده است و به دلیل نداشتن امنیت لازم در برخی مناطق، بسیاری از مردم از تردد در این شب بیم دارند و شهروندانی بر اثر انفجارهای ناخوشایند مربوط به این جشن، کشته یا مصدوم می‌شوند.
شکری با اشاره به اینکه نوجوانان با قهرمان نامیرای خود که در رسانه‌ها آن را یافته‌اند، همذات‌پنداری می‌کنند، می‌گوید: چون جوان و نوجوان خود را در قالب آن قهرمان می‌بیند، اعتماد به نفسی برای انجام هر نوع اقدامی از خود نشان می‌دهد و خود را پیروز میدان می‌داند. برای همین هم در چهارشنبه سوری به راحتی اقداماتی از او سر می‌زند که ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد و حتی شاید اگر بعدها به آنها فکر کند، متعجب شود.
در چند سال گذشته، چهارشنبه سوری با آلودگی صوتی، آسیب به تابلوها و دیوارهای شهر و ایجاد فضایی خشونت‌آمیز و تنش‌زا همراه شده است و به دلیل نداشتن امنیت لازم در برخی مناطق، بسیاری از مردم از تردد در این شب بیم دارند و شهروندانی بر اثر انفجارهای ناخوشایند مربوط به این جشن، کشته یا مصدوم می‌شوند.
امان‌الله قرایی، جامعه شناس نیز در این باره می‌گوید: مردم ایران در آستانه سال نو آیین چهارشنبه سوری را برگزار می‌کنند که امسال به دلیل شیوع کرونا و لزوم حفظ فاصله اجتماعی، این سنت باید به شیوه‌ای دیگر برپا شود و مردم به جای رفتن در خیابان‌ها، به توصیه‌های ستاد کرونا توجه داشته باشند تا شاهد از بین رفتن هموطنان در آستانه سال جدید نباشیم.
وی با بیان اینکه چهارشنبه سوری یکی از سنت‌های قدیمی ایرانیان است که در سال‌های اخیر رنگ باخته است، می‌افزاید: امروز دیگر چهارشنبه سوری به عنوان سفیر شادی در بین مردم شناخته نمی‌شود و خبری از قاشق‌زنی، آجیل مشکل گشا، شاهنامه‌خوانی و بوته‌افروزی نیست و این شب با ترقه و مواد محترقه به عنوان یک شب پرخطر به شمار می‌رود.
این جامعه شناس با بیان اینکه رسانه‌ها با نشان دادن تصاویر آسیب دیدگان فقط دلهره را در بین مردم تقویت می‌کنند، می‌افزاید: بهتر است به جای پخش و انتشار چنین تصاویری، سنت‌های چهارشنبه سوری و راه ایجاد شادی در این شب را به مردم آموزش دهیم تا دیگر شاهد چهارشنبه‌سوزی نباشیم. برای این منظور خانواده‌ها در کنار رسانه نقش مهمی دارد و می‌توان کودکان و نوجوانان را با چهارشنبه سوری که در سنت ما وجود داشت، آشنا و با ماندن در خانه از شیوع این ویروس در آستانه نوروز جلوگیری کرد.
چقدر خوب است همانطوری که در زمینه‌های مختلف فرهنگسازی می‌کنیم، به جای هشدارهای دائمی جایگزین مناسبی داشته باشیم تا این اتفاقات ناگوار را شاهد نباشیم و با احیای خرده‌فرهنگ‌ها و توجه به فرهنگ اقوام و برداشت مناسب از پیام‌های مفهومی، جشن چهارشنبه سوری را به عنوان یک جشن ملی برای ورود به سال جدید برپا کنیم.
ارسال نظرات