کنترل احساسات منفی در زمانه کرونا

شاید اگر همان اوایل شیوع ویروس کرونا از همه ما می‌پرسیدند که فکر می‌کنید چقدر این ویروس دوام دارد، به ذهنمان هم نمی‌رسید که ممکن است یک سال از زندگی مان را تحت الشعاع خود قرار داده و به عبارتی یک سال نتوانیم درست و حسابی به دانشگاه، سرکار، ارتباط با اقوام ودوستان و حضور در مکان‌های عمومی برویم. همین عدم اطمینان و بی زمان و مکانی که این ویروس در زندگی هایمان همه مردم دنیا ایجاد کرده این روز‌ها احساسات منفی زیادی را برای همه ما به وجود آورده است.
برخی از حس‌های منفی مانند اضطراب، ترس و ناامیدی ناشی از عدم اطمینان و اجتناب ناپذیر بودن شرایط برای ما است. مدت زیادی است که همه مردم این احساسات را بیش از حد معمول تجربه می‌کنند، اما گاهی این شرایط برای برخی بیماری زا می‌شود برخی دیگر راحتتر آن را می‌پذیرند و با آن کنار می‌آیند. خداوند در قرآن می‌فرماید: لقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِی کَبَدٍ؛ راستى که ما انسان را در سختی و رنج و مشکل آفریدیم. (آیه ۴ سوره بلد).
دنیایی که ما در آن زندگی می‏ کنیم همراه با رنج‏‌ها و سختی‌ها است و به عبارتی، چون از جنس ماده است، این رنج ‏ها و مصیبت‏‌ها جزو زندگی محسوب می‌شود. به هر حال ماهیت مصیبت ‏ها هر چه باشد، می‌بایست ما خود را نبازیم و با آن‌ها مبارزه کنیم. حضرت علی (ع) در نامه معروف خود به عثمان بن‏ حنیف می‏ فرماید: آگاه باشید درختان بیابانی، چوب‏شان سخت ‏تر و درختان کناره جویبار پوست‏شان نازک‏تر است. درختان بیابانی که با باران سیراب می ‏شوند آتش چوبشان شعله ورتر و پر دوام ‏تر است. مراد امام این است که، چون درخت‏‌های بیابان در سختی‏‌ها رشد و نمو می ‏کنند، از درختان دیگر سخت ‏تر هستند.

*احساسات منفی خود را بپذیرید

بنابراین درس اولی که از ائمه اطهار (ع) می‌گیریم این است که احساسات منفی خود را بابت سختی‌های زندگی بپذیریم و بابت وجود داشتن آن‌ها به خودمان حق بدهید. عموما کسانی که نمی‌توانند شرایط را بپذیرند، چون چوب خشکی می‌مانند که به راحتی شکسته می‌شوند، اما اگر قدری انعطاف خود را در برابر شرایط سخت بیشتر کنیم و این بینش را در خود ایجاد کنیم که همه این مسائل یک آزمون و آزمایش الهی برای ما انسان‌ها است که حتما ظرفیت آن در وجودمان گنجانده شده است، حال بهتری پیدا می‌کنیم.
در ادامه پس از پذیرش این امر، متوجه شویم که چه وقت این احساسات منفی به ذهن ما خطور می‌کند و ما را به سمت رفتار‌های نامناسب یا حال بد می‌برد. از برخی شنیده ایم که زمانی به رسانه‌های مختلف در ارتباط با کرونا و آمار فوتی‌ها آن زیاد گوش میدهند، این حال بد در آن‌ها زیاد می‌شود، بنابراین قابل کنترل است که تنها در یک زمان‌های محدودی به اخبار و مسائل این چنینی گوش دهیم، ضمن اینکه همه مسائل بهداشتی را رعایت میکنیم.

*در نگرانی‌ها تنها نیستیم

اگر شما انسان مستعد اضطراب و استرسی هستید و هر چیز کوچکی این روز‌ها حالتان را بد می‌کند، باید در نظر داشته باشید که در نگرانی‌های خود تنها نیستید و این فقط شما نیستید که این حس وحال را تجربه می‌کنید بلکه پاندمی کرونا ویروسی است که همه مردم دنیا در کره زمین را تهدید می‌کند بنابراین هر یک می‌توانیم با درک این موضوع بر نگرانی خود غلبه کنیم که میلیارد‌ها انسان روی زمین مثل ما هستند و همین با هم بودن، اضطراب ما را می‌بایست کاهش دهد.
در بخشی از آیه ۱۵۴ سوره آل عمران خداوند امتحان الهی را موجب تکامل و تربیت انسان دانسته و می‌فرماید: وَلِیَبْتَلِیَ اللَّهُ مَا فِی صُدُورِکُمْ وَلِیُمَحِّصَ مَا فِی قُلُوبِکُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ؛ این‌ها براى این است که خداوند آنچه را در دل‌هاى شماست بیازماید و آنچه را در قلب‌هاى شماست پاک کند و خدا به راز سینه‏‌ها آگاه است.

*راهی برای تجربه احساسات مثبت پیدا کنید

احساساتی مثل صداقت، شادی، عشق و قدردانی همیشه در وجود ما بوده، اما این روز‌ها شاید بین عده‌ای کمرنگ‌تر شده باشد. حال سوال این است که چطور این احساسات را در خود پرورش دهیم؟ برای مثال برای پرورش شکرگذاری می‌توانید به همه کار‌هایی که هنوز قادر به انجامش هستید فکر کنید آن‌ها را روی کاغذ بیاورید و بابت آن‌ها از خداوند سپاسگذار باشید؛ بنابراین به جای فکر کردن به کار‌هایی که نمی‌توانید بکنید، به لحظات کوچک زندگی خود مثل چای نوشیدن، کتاب خواندن، گفتگو با دوستانتان فکر کنید و حال خوب را جایگزین حال بد کنید.

*تمرکز بر زمان حال داشته باشید

ویژگی مهم احساسات منفی پرتاب کردن انسان در گذشته و اضطراب و استرس کشیدن در اینده است اینکه چه شرایطی بالاخره پیش خواهد آمد، کی این ویروس دست از سر همه بر میدارد و ما راحت می‌شویم و مسائلی از این دست فقط نگرانی ما را بابت آینده غیر قابل پیش بینی بیشتر می‌کند. در این طور مواقع بهتر است از خود بپرسید که «کار صحیح الان چیست و چه کاری می‌توانم انجام دهم؟ و طبق آن عمل کنید.

*اطلاعات دقیق درباره بیماری کرونا بگیرید

به جای گوش دادن به اخبار رسانه‌های زرد و فضا‌های مجازی و آمار مرگ و میر بهتر است اگر اطلاعاتی می‌خواهید با اقدامات احتیاطی و از منابع دقیق بگیرید. اما این را هم بدانید که همانطور که بالاتر گفته شد صرف زمان زیاد در رسانه‌ها به شما آسیب می‌زند! تمرکز بیش از حد به فضا‌های مجازی و دنبال کردن اخبار دستورالعمل بدبختی است. اگر این روز‌ها از نحوه مراقبت از خود اطلاع دارید بهتر است بر روی آن تمرکز کرده و خود آگاه باشید و روی هدف‌های مشخص زندگی تان تمرکز کنید.

*خلق و خوی شما روی اطرافیان اثرگذار است

شما باید بدانید که اگر مدام در استرس و اضطراب باشید این احساسات شما به اطرافیانتان منتقل می‌شود و باعث پراکندگی ترس و وحشت و ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌شود؛ بنابراین با خودتان و اطرافیانتان مهربان باشید و شرایط را بپذیرید.
بهتر است اهداف خود را روزانه بنویسید و آن‌ها را پیگیری کرده و دنبال کنید. این اهداف به زندگی شما معنا می‌بخشد و شما را از نگرانی بی نتیجهدور می‌کند بنابراین هوشمندانه عمل کنید و از بالا به زندگی خود نگاه کنید نه یک انسان غرق شده در حوادث و قربانی!

*به دیگران برای رفع بحران هایشان کمک کنید

اگر از آن دسته انسان‌هایی هستید که قدرت کمک به دیگران را دارند، بهتر است به افراد آسیب پذیر در این ایام کمک کنید، کمک به دیگران یکی از راه‌های تضمین کننده احساس خوب داشتن در زندگی است و انسان را از خود رها می‌کند.

*از جسم خود به خوبی مراقبت کنید

مراقبت از خود نه تنها سیستم ایمنی بدن را قوی می‌کند بلکه سلامت روان را نیز تضمین می‌کند. هر چیزی که برای بدن مفید است برای ذهن هم مفید است؛ بنابراین استراحت کافی، میوه و سبزیجات مناسب و تحرک کافی حتی وقتی در خانه هستیم، حال خوب را به ما هدیه می‌کند.
امام علی (ع) می‌فرمایند: «کلما کانت البلوی و الاختبار اعظم کانت المثوبة و الجزاء اجزل ...؛ هر مقدار آزمایش و مشکلات بزرگتر باشد ثواب و پاداش نیز بزرگتر خواهد بود.» بنابراین به یاد داشته باشیم که لحظات سخت زندگی، بحران‌ها و آسیب‌ها ما را قوی‌تر می‌کند و هیچ فردی و هیچ قومی نبوده که بدون درد و رنج در دوره تاریخی زندگی کرده باشد. ما هم سهم خاص خود را داریم و این را هم برای خود بگویید که همه چیز می‌توانست بدتر از این هم باشد.

حتی در نامساعد‌ترین شرایط زندگی هم می‌توانیم بذر‌های احساسات مثبت را بکاریم و اگر بتوانیم روحیه و حال خود را خوب نگه داریم احتمالا بشریت با خسارت کمتری از این ویروس عبور خواهد کرد و به زندگی عادی باز می‌گردد.