ماجرای خون های آلوده به ایدز فرانسه چیست؟

در سال‌های دهه هشتاد میلادی، انستیتو مریو فرانسه فاکتور‌های انعقادی خون را برای استفاده بیماران هموفیلی علاوه بر خودِ کشورِ فرانسه، به ۱۰ کشور از جمله آلمان، ایتالیا، آرژانتین، عربستان، عراق، ایران و یونان صادر کرد.

در جریان جنگ ایران و عراق و در خلال سال‌های ۶۲ و ۶۳، انستیتو «مریو» که اکنون در مالکیت شرکت سنوفی اَوِنتیس فرانسوی است فاکتور‌های انعادی آلوده به «اچ آی وی» را برای استفاده بیماران هموفیلی صادر کرد. همین مسئله باعث شد تعدادی از بیماران هموفیلی و تالاسمی که از این فرآورد‌ها به عنوان دارو استفاده کردند به این ویروس مبتلا شده و جان خود را از دست بدهند.

براساس گزارش‌ها آلوده بودن این فاکتور‌ها از سوی نماینده شرکت مریو در ایران در نامه‌ای به مقامات وزارت بهداشت فاش شد.

سپس به دنبال مشخص شدن این موضوع که منشا آلودگی فرآورده‌های خونی در پرونده هموفیلی‌ها خارجی بوده است سازمان انتقال خون ایران در سال ۱۳۸۷ از شرکت فرانسوی شکایت کرد و در ادامه وزارت بهداشت و دفتر حقوقی ریاست جمهوری وارد مسیر پرونده شدند. با اثبات قصور شرکت فرانسوی در تولید محصول سالم، سایر کشور‌ها نسبت به دریافت غرامت از این شرکت اقدام کرده و توانستند خسارت خود را دریافت کنند. ایران تنها کشوری است که تاکنون موفق به دریافت خسارت خود از شرکت مریو نشده است.

در حقیقت مشکل از آنجا آغاز شد که در حدود دهه‌ی ۱۹۸۰، افراد بسیار زیادی با انتقال خون‌های آلوده به ویروس ایدز مبتلا و در سال‌های ۱۹۸۶ و۱۹۸۴ نیز شمار زیادی از افراد از طریق تزریق خون آلوده به ویروس هپاتیت C به این ویروس مبتلا شدند. در هر دو مورد اصلی‌ترین علت آلودگی، انتقال خون بود. انتقال خون یک عمل درمانی است که برای کامل کردن نقص یا نقصان ترکیبات خون بیمار صورت می‌گیرد، در هر سال در کشور فرانسه حدود ۵۰۰۰۰۰ نفر و در ایران حدود ۲۰۰۰ نفر خون دریافت می‌کردند.

یکی از رسانه‌های رسمی در گزارشی که آذر ۹۶ منتشر شده با اشاره به دادگاه این پرونده عنوان می‌کند:

«یکی از دادگاه‌های رسیدگی به ماجرای فرآورده‌های خون‌های آلوده، اردیبهشت ٨٢، برگزار شد. در آن دادگاه بود که وکیل پرونده بیماران هموفیلی، از آلودگی فرآورده‌های خونی در دو نوبت، یکی در سال ٦٣ و از سوی شرکت مریو و دیگری تولیدات پالایشگاه سازمان انتقال خون که مجهز به سیستم ویروس‌زدایی و تحت لیسانس هیچ شرکت معتبر بین‌المللی نبود، پرده برداشت. رسیدگی به پرونده خون‌های آلوده از خرداد سال ٧٣ شروع شد و تاکنون هم ادامه دارد.

بر اساس آخرین خبر‌ها از رئیس محاکم تهران، بیش از ٩٥٠ رأی در این پرونده صادر و منجر به پرداخت دیه شده است. دادگاه در سال ٨٣، وزارت بهداشت و سازمان انتقال خون را در این پرونده محکوم کرد. مقصران این پرونده محکوم شدند. به قربانیان کم‌وبیش دیه‌هایی پرداخت شد، اما حالا قربانیان مانده‌اند و بیماری‌های خطرناکی که زندگی‌شان را می‌خورد. آن قدر اچ‌آی‌وی و هپاتیت و هموفیل، طول و عرض زندگی آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده که نه آن دیه چند ١٠‌میلیون تومانی و نه حتی مقصر اعلام کردن فلان سازمان و فلان وزارتخانه، التیام‌آور دردهایشان نیست.».

بر اساس برخی ادعا‌ها در فرانسه به ازای اهدای خون، پولی پرداخت نمی‌شد، اما مشخص شد که برخی از معتادان به مواد مخدر در پاریس برای گرفتن ساندویچ و قهوه رایگان خون دادند. ناشناس بودن و سپس عدم شناخت صحیح از این ویروس و شیوه‌های جلوگیری صحیح از انتقال آن، عدم غربالگری صحیح، نبود شیوه‌های شناسایی و تشخیص پیشرفته آلودگی خون به ویروس و همچنین رقابت بین شرکت‌های تولیدکننده برای تولید سریعتر و بیشتر را از عوامل شکل گیری این رسوایی ذکر می‌کنند.

مطابق آمار تنها در کشور فرانسه ۱۲۵۰ بیمار هموفیلی در اثر تزریق خون آلوده به ویروس HIV به ایدز مبتلا شدند که از میان آن‌ها ۴۰۰ نفر در اثر این بیماری جان باختند. در ایران نیز ۱۹۳ نفر به دلیل خون‌های آلوده به ایدز مبتلا شدند.

قربانیان این فرآورد‌های خونی آلوده به ویروس ایدز، حدود ۲۵۰ نفر از هم وطنان ایرانی بودند که اکثراً از بیماری هموفیلی رنج می‌بردند.

بنا بر این گزارش فرانسه هرگز از ایران به خاطر فروختن دارو‌های آلوده معذرت خواهی نکرد و حاضر به پرداخت غرامت نشد. متهم اصلی این پرونده لوران فابیوس، وزیر امور خارجه اسبق فرانسه است که در زمان آن رسوایی نخست وزیر فرانسه بود.

ماجرا از آن جا آغاز شد که در دوران نخست ‌وزیری فابیوس، فرانسه فراورده‌های خونی آلوده به کشور‌های دیگر، از جمله ایران، می‌فروخت. بر اثر این جنایت هزاران نفر به ایدز و هپاتیت مبتلا شدند.

در دوران نخست‌وزیری او خون‌های آلوده به ویروس‌های خطرناک در فرانسه توزیع شد وانستیتو مریو فرانسه فراورده فاکتور‌های انعقاد خونی آلوده به ویروس HIV و هپاتیت را به برخی از کشور‌ها مانند آلمان غربی، ایتالیا، آرژانتین، عربستان، عراق و ایران و ... صادر کرد. این فاکتور در کمک به انعقاد خون بیماران مبتلا به هموفیلی مصرف می‌شود و در نتیجه سبکسری انستیتوی فرانسوی تعدادی از بیماران هموفیلی کشور‌های دریافت کننده به ویروس HIV و بیماری ایدز و هپاتیت مبتلا شدند.

هرچند بازه زمانی توزیع خون‌های آلوده در فرانسه و صدور آن‌ها به کشور‌های دیگر توسط دولت فابیوس ۶ ماه بود؛ اما مشکلات آن برای مردم مصرف کننده سال‌ها ادامه داشته است. سازمان‌های فرانسوی مربوط به بیماران هموفیلی در آن زمان اعلام کردند در سایه سهل انگاری دولت فابیوس ۸ هزار نفر در فرانسه به ویروس ایدز آلوده شده‌اند. درباره ویروس هپاتیت اوضاع بسیار وخیم‌تر بود. ۴۰۰ هزار نفر فرانسوی نیز در اثر تزریق خون‌های آلوده به این ویروس مبتلا شده بودند.

۴ هزار نفر از کسانی که خون‌های آلوده دریافت کرده بودند؛ بیماران هموفیلی بودند. وضعیت بیماران مبتلا به هموفیلی که باید درد و مشکلات دو بیماری خطرناک دیگر مانند ایدز یا هپاتیت را تحمل می‌کردند بسیار اسفناک‌تر از دیگران بود. از آنجا که کشور‌های وارد کننده بیشتر به دنبال دریافت فراورده‌های خونی برای مصارف خاص بودند؛ این مشکل برای بیماران هموفیلی در این کشور‌ها بسیار شدیدتر رخ داد و قربانیان فراوانی در پی داشت.

با این که استادان علوم پزشکی در مصاحبه‌های متعدد رادیویی و تلویزیونی از دیدگاه علمی و فنی دولت فابیوس را به دلیل این رسوایی بزرگ متهم به سهل‌انگاری و سرزنش می‌کردند، اما فابیوس گفته‌های آن‌ها را تهمت و افترا می‌نامید. در حالی که روزانه ده‌ها نفر از مبتلاشدگان به ایدز و هپاتیت در اثر تزریق خون‌های آلوده فرانسوی در خود این کشور و کشور‌های مختلف جهان جان خود را از دست می‌دادند فابیوس خود را مشغول بحث و جدل با شرکت‌های بیمه کرده بود تا از زیر بار پرداخت غرامت به قربانیان شانه خالی کند! در واقع قربانیان بسیاری وجود داشتند که حتی قبل از این که ارتباط بیماری ایدز و هپاتیت آن‌ها با خون‌های آلوده فرانسوی تایید شود جان خود را از دست داده بودند.

آمار‌های غیررسمی بیماران هموفیلی قربانی فرآورده‌های خونی آلوده فرانسوی در ایران را ۳۰۰ نفر می‌دانند. براساس آمار رسمی وزارت بهداشت ایران تا سال نود و سه ۱۲۵ تن از بیماران هموفیلی، هپاتیتی و کلیوی در اثر استفاده از فرآورده‌های خونی آلوده به ویروس ایدز جان خود را از دست داده‌اند. درواقع این سهل‌انگاری دولت فرانسه بود که موجب شد اولین بیمار ایدزی در ایران شناسایی و ثبت شود.

تا سال ۹۳ حداقل ۱۸۰۰ ایرانی شناخته شده‌اند که در اثر خون‌های فرانسوی به هپاتیت و ایدز مبتلا بودند. ایران در اوایل دهه ۶۰ از واردکنندگان فراورده‌های خونی از انستیتو مریو فرانسه بود. در سال ۱۳۶۴ فرآورده‌های خونی آلوده این شرکت به بیماران هموفیلی ایرانی تزریق می‌شد.

 

منبع: برنا