برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب
به گفته مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در بخش داخلی نخستین نمایشگاه کتاب مجازی 20 درصد تخفیف به مخاطبان ارائه میشود و بزودی ثبت‌نام بن برای دانشجویان، طلاب و اساتید آغاز میشود.
امسال کرونا مانع از تحقق بسیاری از امور حتی فعالیت‌های مهم و زیربنایی در کشور شد یا شکل اجرای آن را عوض کرد. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم یکی از آن دست امور فرهنگی بود که به واسطه مخاطبان فراوان و از سویی شیوع گسترده ویروس قرار است از فیزیکی به مجازی تبدیل شده و اول بهمن ماه برگزار شود.
اما آنچه لازم است درباره این نمایشگاه و مسائل فنی و پیرامونی آن بیان شود با «ایوب دهقانکار» مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به عنوان موسسه مجری نمایشگاه مجازی مطرح کردیم و تلاش شد آنچه ممکن است برای مخاطبان سوال باشد یا ناشران در مورد اجرای بخشی نکته‌ای داشته باشند در این گفتگو جویا شویم و شرح آن را برای مخاطبان منتشر کنیم.
* پس از سی و اندی سال برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، چه شد که تصمیم‌ها به سمت برگزاری نمایشگاه مجازی رفت. تجربه برخی کشور‌ها در این زمینه با شکست مواجه شده بود و راحت‌ترین کار این بود که کلا امسال نمایشگاه نداشته باشیم.
ما در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران مقدمات برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را انجام داده بودیم و حتی فراتر از مقدمات هم اقدامات عملیاتی انجام شده بود. در بهمن‌ماه سال گذشته تقریباً وظایف کمیته‌ها تا حدی زیادی روشن شده بود، ثبت‌نام‌ها هم تا حد زیادی پیش رفته بود، مکان برگزاری، برنامه‌های فرهنگی و تمام آن رویداد‌هایی که ذیل نمایشگاه کتاب تهران برگزار می‌شد تا حد زیادی پیش رفته بود. حتی محموله‌های کتاب‌های خارجی متعلق به نمایشگاه سی و سوم وارد و از گمرکات کشور ترخیص شده بود که متاسفانه هم کشور ما و هم دنیا متاثر از شیوع ویروس کرونا شد. خیلی از فعالیت‌ها از جمله فعالیت‌های فرهنگی و بالاخص نمایشگاه کتاب تهران تعطیل شدند.
* شیوع کرونا پذیرش ابتدایی برای لغو یا تعلیق نمایشگاه را کمی دشوار کرده بود و همه تردید داشتند.
مرحله اول مواجهه با کرونا شوک، مرحله دوم پذیرش و مرحله سوم انطباق بود. در این مرحله بود که وارد فاز عملیاتی شدیم و کار‌ها را با وجود این ویروس منطبق کردیم. رویه کل دنیا و سراسر کشور همین بود. هم برای دولت و هم برای دستگاه‌های اجرایی. ما هم در نمایشگاه کتاب تهران فارغ از این سه مرحله نبودیم. مرحله اول مدام انتظار بود و منتظر بودیم ببینیم چه میشود. همه چشم‌ها به وزارت بهداشت و به ستاد ملی کرونا بود.
ویروس کرونا آنقدر قدرت ندارد که اصول و ارزش‌ها را تغییر دهد. یک پدیده و رویداد است و اصول و ارزش‌ها همیشه ثابت و ماندگارند، ولی این ویروس در تغییر شیوه‌ها و روش‌ها بسیار توانمند است و شیوه‌ها را عوض می‌کند. اصل نمایشگاه کتاب، مطالعه و فرهنگ و آگاهی است. حالا اینکه در قالب نمایشگاه فیزیکی یا مجازی باشد، این دیگر تغییر شیوه و روش است که فرع بر اصل است.
همه ما واقفیم نمایشگاه کتاب تهران یک گردهمایی بزرگ ملی و یک مانور فرهنگی است و آن جمعیتی که به نمایشگاه کتاب تهران می‌آید یکی از برگ‌های برنده ماست و نماد یا نمایش فرهنگ‌دوستی کشور ما است. آن کمیت را نباید نادیده بگیریم. گرچه نباید فقط متر و شاخص و معیار ما صرفا کمّی باشد، ولی در نوع خودش بسیار ارزشمند است.
باید بخش نمایشگاهی را تا حد ممکن تقویت کرد، اما وجود بخش فروش فی نفسه ضعف نیست
شاید خیلی از افرادی که یکی از نقاط ضعف نمایشگاه کتاب تهران را بُعد فروشگاهی آن می‌دیدند بعد از اینکه امسال نمایشگاه کتاب فیزیکی برگزار نشد، متوجه شدند بخش فروشگاهی چه اهمیتی داشته است! یعنی خاطرم هست خیلی از کارشناسان این را به عنوان یک نقطه‌ضعف تلقی می‌کردند که نمایشگاه کتاب تهران یک فروشگاه بزرگ است. به نظر من باید بخش نمایشگاهی را تا حد ممکن تقویت کرد، اما وجود بخش فروش فی نفسه ضعف نبود، چون در همه نمایشگاه‌ها باید دید هدف برگزارکنندگان آن نمایشگاه چیست؟ حتی در نمایشگاه‌هایی که فقط نمایشگاهی هستند باز یک هدف دیگر وجود دارد که هدف اصلی یعنی فروش. اصولا در صنعت حرفه‌ای نشر هدف از نمایش، فروش است. در نمایشگاه‌های بزرگ دنیا هم همین را داریم می‌بینیم. مثلاً در نمایشگاه کتاب فرانکفورت، سه روز بازدید و نمایشگاهی است و دو روز فروش، اتفاقاً در همان سه روز که نمایشگاهی است اصل فروش انجام میشود. بالاخره صنعت نشر یک صنعت حرفه‌ای است و آن‌ها بیزنس‌من‌هایی هستند که رایت کتابها را می‌فروشند و اتفاقاً دنبال فروش کتاب هستند. منتها فروش تک جلدی و تک موردی نیست. اتفاقاً فروش آن‌ها انبوه است.
جا دارد بنده از همکاری حداکثری صنعت نشر و صنف‌های مرتبط با نشر در اجرای مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا تشکر کنم؛ از جمله ناشران، کتابفروشان، چاپخانه‌دار‌ها و... که واقعاً پیشتاز بودند و حداکثر همکاری را در قیاس با بقیه صنوف داشتند و اتفاقاً کمترین معافیت‌ها شامل حالشان شد. برخی صنوف با کالا‌های اساسی و موردنیاز و روزمره مردم سروکار داشتند و فعالیت می‌کردند، ولی متاسفانه اصحاب فرهنگ و صنوف مرتبط با نشر جزو مواردی بودند که در محدودیت‌های کرونایی حداکثر محدودیت‌ها برای آن‌ها اعمال شد و ما تشکر می‌کنیم، زیرا بیشترین همکاری را داشتند.
* آیا تنها برای جبران خسارت ناشران است که تصمیم گرفتید نمایشگاه را مجازی برگزار کنید؟
نمایشگاه مجازی به هیچ‌وجه جایگزین آن نمایشگاه فیزیکی با آن شناختی که همه ما از آن داریم، نخواهد شد، اما باید شرایط موجود را هم در نظر گرفت. بار‌ها از سوی وزارت ارشاد اعلام شده که «نمایشگاه مجازی یکی از اقدامات برای جبران خسارت‌های ناشی از کروناست». امیدواریم در کنار فعالیت‌های دیگری که صورت گرفته مانند برگزاری «طرحهای فصلی» که خوشبختانه در دو طرح اخیر که بنده در موسسه بودم در مجموع دو طرح تابستانه و پاییزه در حدود ۵۰ میلیارد تومان گردش مالی ایجاد کرد و در سریع‌ترین زمان ممکن مطالبات کتابفروشی‌ها را پرداخت کردیم، بلکه بتواند تا حدی راهگشا باشد. البته برای طرحهای فصلی نمی‌گوییم رقم ایده‌آل است، بله با ایده‌آل ما خیلی فاصله دارد، ولی با در نظر گرفتن شرایط سخت کرونایی، بالاخره میتواند فعلاً یک مُسکن باشد و نکته آخر اینکه ما هم معتقدیم که سیستم نشر ما باید به سمت حرفه‌ای شدن برود. یعنی قطعاً تقویت ویترین‌ها و شبکه توزیع از طریق کتابفروشی‌ها مطمئناً حالت ایده‌آل است. ولی در شرایط حاضر وضعیت‌ها و محدودیت فعلی ایجاب می‌کند که ما به سمت داشتن یک نمایشگاه مجازی هم برویم و در کنار آن طرحهای فصلی را که ان‌شاءالله با قوت ادامه می‌یابد با هدف تامین نقدینگی ناشر داشته باشیم تا به ناشر کمک کنیم که بتواند یک تزریق اولیه داشته باشد.
* آیا طرحهای فصلی با وجود برگزاری نمایشگاه مجازی در سال ۹۹ برپا میشود؟
ان‌شاءالله. در صورت تامین اعتبار توسط معاونت فرهنگی حتماً در موسسه اجرا خواهیم کرد. ولی ممکن است با عیدانه تقارن پیدا کند. در واقع «زمستانه ـ عیدانه» خواهد بود.
* برای تاریخ برگزاری طرحهای فصلی فکری شده؟
باید ببینیم بازخورد این نمایشگاه مجازی چه خواهد بود. شاید لازم باشد ما با سرعت بیشتری طرح حمایتی دوم را که طرح فصلی باشد، انجام بدهیم. شاید هم بشود یک تنفسی داشت.
* یعنی ممکن است طرح فصلی آتی از فروردین اجرا شود؟
بله در فصل بهار.
* اگر بخواهید در این گفتگو صریح باشید، باید به این موضوع بپردازیم که متقاعد کردن صنف نشر برای نمایشگاه مجازی قاعدتاً کار سختی بوده است. چگونه پذیرفتند و همراه شدند؟
از همان اول که بحث نمایشگاه مجازی کتاب بود، تقریباً اکثریت اعضای صنف نگرانی‌هایی داشتند و هنوز هم دارند. ما به آن‌ها صد درصد حق می‌دهیم. حتی به همان عده‌ای هم که با نمایشگاه مجازی مخالف بودند و هنوز هم هستند، حق می‌دهیم؛ چون نمایشگاه مجازی، یک «پدیده نو» است. ما با این اقدام وارد یک میدان و عرصه نوپدید می‌شویم و قاعدتاً به ناشر حق می‌دهیم که نگران پیامد‌های این اقدام جدید باشد.
ما نمی‌خواهیم نمایشگاه مجازی برگزار کنیم صرفاً به خاطر اینکه کار نویی انجام داده باشیم. گرچه ما معتقدیم بالاخره دیر یا زود دنیا به این سمت می‌رفت، ولی شیوع ویروس کرونا به این مساله سرعت داد
نوگرایی همیشه فی‌نفسه ارزش نیست. اگر کاری ولو قدیمی، دارای اثرات خوب است و جواب می‌دهد باید آن را تکرار کرد، اما اگر کاری نتیجه نمی‌دهد و نیاز به اصلاح دارد، آنجا تغییر و اصلاح ارزش میشود؛ یعنی نه ثبات فی‌نفسه ارزش است و نه تغییر.
ما نمی‌خواهیم نمایشگاه مجازی برگزار کنیم؛ صرفاً به خاطر اینکه کار نویی انجام داده باشیم. گرچه ما معتقدیم بالاخره دیر یا زود دنیا به این سمت می‌رفت، ولی شیوع ویروس کرونا به این مساله سرعت داد. این کار، محاسن و معایبی دارد که گرچه جایگزین نمایشگاه فیزیکی نخواهد بود، اما محاسن و مزایا و فرصت‌هایی را ایجاد می‌کند که شاید ما در نمایشگاه‌های فیزیکی آن‌ها را کمتر ببینیم.
* اعضای صنف نشر از چه چیزی نگران بودند؟
یکی از نگرانی‌های صنف، صرف هزینه زیاد برای اجرای نمایشگاه بدون فروش مناسب ناشران بود. تصور دوستان این بود که قرار است همان هزینه اجرای نمایشگاه فیزیکیِ کتاب تهران در نمایشگاه مجازی هم صرف شود، ولی من به عنوان مسئول نمایشگاه می‌گویم که این نگرانی صد درصد برطرف شود و آن اینکه «ان‌شاءالله هزینه‌های برگزاری نمایشگاه مجازی کمتر از یک دهم نمایشگاه فیزیکی خواهد بود» و در همان یک دهم هم قاعدتاً ۵۰ درصد هزینه‌های ثابت و پایدار و ماندگار است؛ یعنی هزینه زیرساخت میشود و در سال‌های بعد قابل استفاده است.
در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران تیم اصلی ما که در حال کار است تقریباً ۲۰ نفر هستند. ۲۰ نفر از نیرو‌های موسسه را به عنوان زحمت‌کشان اصلی نمایشگاه مجازی مستقر کردیم، ضمن اینکه ما یک مرکز پاسخگویی هم خواهیم داشت
* نگرانی دوم یا سوال دیگر صنف این است که با وجود سایت‌های فروش اینترنتی کتاب توسط ناشران، چرا نمایشگاه مجازی برگزار کنیم؟
این اشکال نه فقط به نمایشگاه فیزیکی کتاب، بلکه به هر نوع نمایشگاهی وارد است؛ چون در فاصله کمی از محل برگزاری نمایشگاه‌ها، کتابفروشی‌ها یا دفاتر خود ناشران یا سایر فروشنده‌ها هستند، اما ویژگی نمایشگاه‌ها، تجمیع همه کتابها به صورت یکجا، تخفیفات نمایشگاهی، نمایش تازه‌ها و... هستند.
البته نگرانی‌های ریز و درشت دیگری هم وجود دارد، مثل سرعت ارسال و تحویل مرسوله‌ها به مشتری، عدم پوشش شبکه اینترنت در برخی نقاط کشور، موجود بودن کتابی که ناشر در نمایشگاه اظهار می‌کند و مسایلی از این دست که امیدواریم با همکاری ناشران، وزارت ارتباطات و شرکت پست نگرانی‌ها برطرف شود. در عین حال این نکته را باید در نظر گرفت که فعالیتی با این مختصات برای اولین بار است در کشور انجام میشود و اجرای موفقیت‌آمیز آن مستلزم همکاری دیگر دستگاه‌ها است.
* از نظر تعداد نیروی انسانی چه میشود؟
ما در نمایشگاه سی و دوم کتاب تهران که به زعم خودمان در حوزه اجرایی انقلابی به پا کردیم و همدلانه هم معاونت و هم موسسه مجری، هم صنف ناشران این سه ضلع با همدیگر همکاری کردند، توانستیم عوامل اجرایی را که در نمایشگاه سی و یکم کتاب تهران ۱۵۰۰ نفر بود به ۹۰۰ نفر برسانیم. از طرف دیگر، نیروی انتظامی، پلیس راهور، شهرداری، آتش‌نشانی، مکان میزبان نمایشگاه، امور خارجه، گمرک و... همه این‌ها همکار ما در نمایشگاه بودند، وقت و انرژی می‌گذاشتند و نیروی انسانی درگیر در نمایشگاه شمرده می‌شوند.
منتها الان در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران تیم اصلی ما که در حال کار است، تقریباً ۲۰ نفر هستند. ۲۰ نفر از نیرو‌های موسسه را به عنوان زحمت‌کشان اصلی نمایشگاه مجازی مستقر کردیم، ضمن اینکه ما یک مرکز پاسخگویی هم خواهیم داشت و بنا داریم ان‌شاءالله ۵۰ نفر هم از بیرون نیرو جذب کنیم؛ نفراتی که با موضوع نشر و نمایشگاه آشنا باشند که به کمک ما بیایند و آن‌ها را در مرکز پاسخگویی‌مان مستقر کنیم و پاسخ افراد را بدهند. پس جمع افراد فنی و اجرایی دخیل در اجرای نمایشگاه مجازی اعم از کارمندان موسسه و عوامل بیرونی کمتر از ۱۰۰ نفر خواهد بود. پس به لحاظ نیروی انسانی هم اصلاً قابل قیاس با نمایشگاه فیزیکی نیست.
* چنانچه ما سال آینده نمایشگاه فیزیکی را داشته باشیم و همه چیز خوب پیش برود، آیا در کنار آن نمایشگاه مجازی را همچنان خواهیم داشت؟ چون برخی زیرساخت‌ها از امسال مهیا شده است.
البته سیاستگذار اصلی، معاونت امور فرهنگی و شورای سیاستگذاری است. ولی نظر شخصی بنده این است، با توجه به محاسنی که نمایشگاه مجازی کتاب دارد، این دو غیرقابل جمع نیستند. میشود هم نمایشگاه فیزیکی را برگزار کرد و در کنار آن با یک زمان‌بندی مناسب نمایشگاه مجازی را دایر کرد که همزمان نباشند.
* نمی‌شود همزمان باشند و علاقه‌مندان شهرستانی در دورانی که نمایشگاه فیزیکی برگزار میشود از بخش مجازی بهره‌مند شوند؟
بله اینگونه هم میشود. اجازه بدهید به برخی از محاسن نمایشگاه مجازی اشاره کنم. اول از دید مشتری: قطعا یکی از اهداف اصلی ما مصرف‌کننده نهایی است که می‌خواهد کتاب بخرد، شما تصور کنید فردی از یک استان دیگر می‌خواهد بیاید و از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کند. او باید کلی وقت بگذارد، هزینه رفت و آمد بدهد و حتی اگر در شهر تهران باشد، (همه که همسایه مصلای تهران نیستند)، وقت زیادی بگذارد و هزینه رفت و آمد یا اسکان بدهد، برود کتابها را ببیند و برگردد. حتی اگر خرید نکند. نمایشگاه مجازی به صورت صد درصد این دو را حذف می‌کند و به نظرم این کم موهبتی در این دنیای شتاب‌زده امروزی نیست.
حالا شما خودتان را به نمایشگاه هم رساندید. آیا قادر خواهید بود همه بخش‌ها را بازدید کنید؟ اگر نگوییم غیرممکن است خیلی سخت است. ولی در نمایشگاه مجازی سایت نمایشگاه این اجازه را می‌دهد که شما به میزان بسیار زیادی از کتابها بازدید کنید.
یکی از ویژگی‌های دیگر نمایشگاه مجازی هم به لحاظ زمان برپایی است. نمایشگاه کتاب تهران معمولاً از ۱۰ صبح شروع می‌شد و تا ۶ بعدازظهر برای بخش داخلی ادامه داشت و بخش خارجی هم از ۹ صبح تا ۸ شب ادامه داشت. اگر کسی وقت می‌گذاشت و این همه مسیر را به مصلی می‌آمد، اما ساعت ۸ به نمایشگاه می‌رسید از بازدید محروم می‌ماند، ولی اکنون در نمایشگاه مجازی افراد در هر ساعتی از شبانه‌روز میتوانند از نمایشگاه بازدید کنند. این امکان وجود دارد و کم امتیازی برای نمایشگاه‌های مجازی نیست.
با همکاری ناشران ۲۰ درصد تخفیف نمایشگاهی برای نخستین نمایشگاه کتاب مجازی در نظر گرفتیم.
ویژگی دیگر این است که ما یک تخفیف نمایشگاهی در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب داریم که هدیه ناشران است. یعنی با همکاری ناشران ما ۲۰ درصد را برای تخفیف نمایشگاهی امسال در نظر گرفتیم.
پس خریدار ضمن اینکه هزینه‌ای صرف آمد و رفت به نمایشگاه ندارد، بلکه با حضور در هر ساعتی از شبانه روز میتواند ۲۰ درصد تخفیف نمایشگاهی دریافت کرده و تازه در کنار آن هزینه ارسال هم با یارانه معاونت فرهنگی برای خریدار رایگان است.
این مسئله از آن نگرانی‌هایی بود که مورد سوال شما بود و عده‌ای صحبت از بایکوت بودجه میلیاردی نمایشگاه کتاب می‌کردند. سوال می‌شد قرار است این بودجه معاونت فرهنگی کجا برود؟ ما این را داریم در جای دیگری هزینه می‌کنیم و اتفاقاً به دست مردم می‌رسانیم. مخاطب کتاب خودش را به سهولت با کمترین امکانات که یک گوشی موبایل یا یک کامپیوتر باشد میتواند بخرد و به صورت رایگان با ۲۰ درصد تخفیف کتاب را دریافت کند.
* نگرانی شما به عنوان مجری چیست؟
بحث ارسال و عملکرد شرکت پست هم میتواند برگ برنده و هم پاشنه آشیل نمایشگاه مجازی باشد. نگرانی ما به عنوان مجری نمایشگاه همان بحث ارسال و تحویل است که اینجا جایی است که بنده واقعاً درخواست می‌کنم صنف نشر در تحویل بسته‌ها به پست تسریع کنند و از ناشر مهم‌تر، از شرکت ملی پست ایران خواهش می‌کنیم به احترام مردم به صورت ویژه نمایشگاه کتاب را ببینند و مردم را چشم‌انتظار کتاب نگذارند. امیدواریم خیلی زود این اتفاقات بیفتد و چشم مردم با دیدن کتاب‌های مورد علاقه‌شان روشن شود.
* نمایشگاه‌های بسیاری در سطح بین‌الملل برپا شد. چه ایده‌ای از چه نمایشگاهی بیشتر مدنظر شما بود و توانست نظر مثبت شما را جلب کند؟
نمایشگاه مجازی کتاب تهران به این شکل که فروش گسترده هم دارد تا این لحظه در دنیا بدیل ندارد. نکته اینجاست که ما به عنوان «خانه کتاب و ادبیات ایران» تا الان در ۶ نمایشگاه مجازی خارجی شرکت کردیم و عملکرد مجریان آن نمایشگاه‌ها را دیدیم. بعضی از آن‌ها موفق بودند و بعضی از آن‌ها اذعان کردند به اهداف‌شان نرسیدند و بعضی از آن‌ها هم کلاً اعلام کنسلی کردند. اعلام کردند می‌خواهیم نمایشگاه مجازی داشته باشیم، ولی نمایشگاه مجازی را هم برگزار نکردند. بعضی‌ها هم از همان اول اصلاً کلاً اسمی از مجازی نبردند و گفتند نمایشگاه کنسل است و تا سال بعد خداحافظ!
وجه‌تمایز اصلی نمایشگاه ما با سایر کشور‌ها همین بخش فروشگاهی ما است که کار را برای ما به لحاظ اجرایی مهم می‌کند
ما شرکت کردیم، دیدیم و رصد کردیم که چه می‌کنند و در عین حال ویژگی بارز و وجه‌تمایز اصلی نمایشگاه ما با سایر کشور‌ها همین بخش فروشگاهی ماست که کار را برای ما به لحاظ اجرایی مهم می‌کند، نه اینکه بگوییم غیرممکن یا سخت، باید اهتمام بیشتری داشته باشیم.
* شما برای این نمایشگاه سه ضلع بانک، وزارت ارتباطات و پست را به عنوان همکار دارید. تفاهم‌ها ایجاد شده؟
نگرانی من و همکارانم بیشتر به خاطر بخش غیرمجازی نمایشگاه مجازی کتاب است. یعنی از آن بخشی که مربوط به بخش مجازی نمایشگاه است، تقریبا خیال‌مان راحت است، (به بُعد نرم‌افزاری و زیرساختی اطمینان داریم)، ولی نگرانی‌هایی از همکاری ناشران و سرعت عمل شرکت پست داریم. البته با صحبت‌های جناب آقای «سبحانی‌فر» مدیرعامل و دست‌اندرکاران شرکت پست، خیال‌مان تا حد زیادی راحت شده، انصافاً نیت‌شان بر همکاری است و ان‌شاءالله که در مقام عمل هم شاهد این مساله باشیم.
نقش وزارت ارتباطات و پست و البته بانک عامل خیلی نسبت به بقیه ممتایزتر است
همکاری وزارت ارتباطات خیلی در برگزاری این نمایشگاه تاثیرگذار است که این نمایشگاه خاطر‌ه خوبی برای مردم به جا بگذارد و منجر به تداوم برگزاری در دوره‌های بعد هم بشود. هر ساله افراد و دستگاه‌های زیادی در نمایشگاه دخیل بودند. الان هم همان حالت است، ولی اینجا نقش وزارت ارتباطات و پست و البته بانک عامل خیلی نسبت به بقیه متمایزتر است و ما انتظار ویژه‌ای از این سه نهاد داریم.
* اعتبار‌های اختصاص‌یافته به نمایشگاه مجازی چقدر است؟
اعتبار دست معاونت فرهنگی است. ولی تا جایی که بنده اطلاع دارم و با دکتر جوادی صحبت کرده‌ایم، تمام آن یارانه‌ای که برای نمایشگاه سی و دوم اختصاص داده شده بود در نمایشگاه مجازی هم ان‌شاءالله تخصیص داده خواهد شد. پس اهل قلم، دانشجویان، طلاب، اساتید حوزه و دانشگاه و کسانی که مشمول یارانه می‌شدند حتماً مانند سابق بهره‌مند خواهند شد و آن یارانه سرجایش هست و آن هزینه‌ای را که بابت اجرای نمایشگاه صرف می‌شد، برای هزینه ارسال کتابها تخصیص دادیم تا کتابها را به دست مردم برسانیم.
* فکر کنید اگر به عنوان یک دانشجو وارد سایت شوم و بخواهم خرید کنم، چه کاری باید انجام بدهم و یارانه را چطور استفاده کنم؟ سوال دومم این است که آیا رقم یارانه زیادتر شده و به ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد؟
ثبت نام یارانه خرید کتاب در نمایشگاه مجازی کتاب تهران صرفا مربوط به دانشجویان، طلاب، اعضای هیأت علمی است که اطلاعات آن‌ها از طرف مراکز مربوط به این موسسه اعلام شده باشد و پس از استعلام مورد تایید قرار بگیرد. این افراد با مراجعه به سایت ketab.ir و کلیک روی سامانه ثبت نام یارانه اعتباری خرید کتاب، بایستی مراحل ثبت نام را دنبال کرده و تمام اطلاعات مربوطه را تکمیل کنند.
عضویت در سامانه به معنی تخصیص بن نیست. در صورت تعلق یارانه خرید کتاب پیام تخصیص با موفقیت انجام شد، به همراه اطلاعات یارانه درخواستی در صفحه بازشده در سامانه نمایش و پیامک «یارانه خرید کتاب روی کد ملی شما شارژ شد» نیز به تلفن همراه اعلامی ارسال خواهد شد
برای ثبت نام یارانه اعتباری خرید کتاب بایستی شماره تلفن همراه فعال و در دسترس و اصالتاً متعلق به شخص ثبت‌نام کننده (کد ملی اعلام شده) باشد.
البته عضویت در سامانه به معنی تخصیص بن نیست. در صورت تعلق یارانه خرید کتاب پیام «تخصیص با موفقیت انجام شد»، به همراه اطلاعات یارانه درخواستی در صفحه بازشده در سامانه نمایش و پیامک «یارانه خرید کتاب روی کد ملی شما شارژ شد» نیز به تلفن همراه اعلامی ارسال خواهد شد.
یارانه خرید کتاب در نمایشگاه مجازی به صورت «اعتبار خرید» به کد ملی افراد اختصاص می‌یابد، لذا برای ثبت نام نیاز به واریز وجه نیست. مشمولین یارانه در صورت بروز هرگونه مشکل در فرآیند ثبت‌نام یا داشتن هرگونه پرسش میتوانند با شماره ۹۱۰۰۹۸۹۸-۰۲۱ تماس بگیرند.
* آیا برای دانش‌آموزان هم بخش خاصی تدارک دیده شده؟
متاسفانه فعلاً برای دانش‌آموزان برنامه‌ریزی نشده است، ولی میشود در دوره‌های بعدی به این فکر بود و برای دانش‌آموزان هم برنامه‌ای درنظر گرفت.
تاکنون ۱۱۸۵ ناشر برای حضور در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب ثبت نام خود را تکمیل کرده‌اند
* به مناطق کمتر برخوردار و یا مناطق محروم بودجه خاصی اختصاص پیدا کرده است؟
ارسال رایگان یکی از تدابیر است. قاعدتاً وقتی هموطن عزیزی در استان محروم غیرهمجوار با تهران است، مخصوصاً استان‌های مرزی، معمولاً ما باید برای پست هزینه بیشتری بپردازد؛ بنابراین با ارسال رایگان آن‌ها نیز از این طرح منتفع می‌شوند. حمایت در قالب ارسال رایگان است، حتی به دورترین نقطه. (قاعدتاً، چون پست برای دورترین نقاط هزینه ارسال بیشتری از ما طلب خواهد کرد و ما با پست تسویه‌حساب می‌کنیم قاعدتاً به این شکل میزان بهره‌مندی آن‌ها بیشتر میشود)، چون طبق نرخ‌نامه پست در اِشل‌هایی که دارند مثلاً استان غیرهمجوار هزینه‌اش بیشتر است و هرچه فاصله از مرکز بیشتر باشد، یارانه‌ای که ارشاد تخصیص می‌دهد بیشتر است.
* پیش‌بینی شما برای ثبت‌نام ناشران چقدر است؟
امیدواریم جامعه نشر کشورمان در این نمایشگاه شرکت حداکثری داشته باشند. تا این لحظه ۱۱۸۵ ناشر ثبت نام کرده‌اند که از این آمار ۹۰۱ ناشر پروسه ثبت نام را تکمیل کرده‌اند.
* درباره روند ثبت نام و امور مربوط به ناشران هم برایمان بگویید. چون اولین بار است که همه زیر یک چتر آن هم به نام نمایشگاه مجازی قرار است شرکت کنند.
ناشران متقاضی حضور در نخستین نمایشگاه باید از ۱۰ دی‌ماه برای ثبت‌نام اقدام کنند. تایید و یا رد تقاضای حضور ناشران در نمایشگاه مجازی کتاب پس از بررسی مدارک و اطلاعات ناشران و براساس آئین‌نامه انجام میشود.
با تایید ثبت‌نام، ناشران باید با مراجعه به پنل کاربری، موجودی و قیمت کتاب‌هایشان را اعلام کنند. ناشران تنها یک‌بار مجاز به افزایش قیمت هر عنوان کتاب هستند؛ بنابراین براساس اطلاعات بانک خانه کتاب و ادبیات ایران، ناشران میتوانند فهرست کتاب‌های منتشر شده را مشاهده کنند که این فهرست در قالب فایل اکسل، قابل دریافت است. ناشر براساس این فهرست، درباره عرضه و فروش به‌عبارت دیگر، فعال یا غیرفعال کردن هرعنوان کتاب خود تصمیم‌گیری می‌کند.
با توجه به نوسانات قیمت نهاده‌های تولید، فرصت یک بار افزایش قیمت برای ناشران پیش‌بینی شده است
با تعیین فهرست کتاب‌های به‌اصطلاح فعال برای فروش، مرحله بعدی، مشخص کردن تعداد موجودی قابل فروش برای هر عنوان کتاب است. امکان تغییر چند باره موجودی از سوی ناشر نیز پیش‌بینی شده است و کتاب‌هایی که موجودی آن‌ها در سامانه اعلام نشده باشد در سایت نمایشگاه مجازی نمایش داده نمی‌شود.
با توجه به نوسانات قیمت نهاده‌های تولید، فرصت یک بار افزایش قیمت برای ناشران پیش‌بینی شده است؛ بنابراین برای پیشگیری از شکل‌گیری رقابت منفی، ناشران مجاز به کاهش قیمت کتابها نیستند.
مخاطب با مراجعه به سایت نمایشگاه مجازی کتاب، میتواند موجودی کتاب ناشران را مشاهده کند و با هدف یک‌دستی، اطلاعات کتابها، صرفا از بانک اطلاعاتی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برای نمایش در سایت نمایشگاه فراخوانی میشود؛ علاوه بر این تصاویر جلد و چند صفحه نخست کتابها نیز در سایت فروش قابل مشاهده است.
با توجه به اینکه ناشران برحسب توانمندی، تسلط و آگاهی از قابلیت‌های فضای مجازی و استفاده از روش‌های نوین فناوری اطلاعات با یکدیگر متفاوت و به‌تبع براساس سلیقه عمل می‌کنند، تصمیم بر این شد تا اطلاعات کتابشناختی براساس یک قاعده بارگذاری شوند؛ بنابراین به‌غیر از تغییر قیمت، ناشران امکان دخل و تصرف در شکل نمایش کتابها و اطلاعات را ندارند. با‌توجه به اینکه نمایشگاه مجازی کتاب، ایجاد فرصت برابر برای همه ناشران، اعم از بزرگ و کوچک را فراهم کرده است و قرار نیست سامانه فروش نمایشگاه مجازی کتاب در اختیار چند ناشر معدود باشد، تلاش کردیم برای همه ناشران حاضر، زمینه برابر ایجاد کنیم.
با هدف ارائه خدمات دقیق‌تر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به‌عنوان مجری برگزاری نمایشگاه، ناشر را موظف کرده تا برای ارتباط مشتری با ارسال‌کنندگان اطلاعات آن‌ها در پنل ثبت کند تا مشتری بتواند جریان ارسال بسته را پیگیری کند
برای کاهش خطا و اشتباه همه مراحل خرید تا ارسال بسته، ماشینی است. ناشر بعد از دریافت سفارش خرید از طریق پنل، هر سفارش را همراه با مشخصات سفارش شامل بارکد پستی، اطلاعات خریدار و نشانی و اطلاعات او، بسته‌بندی و برای ارسال به شرکت ملی پست تحویل می‌دهد. همچنین ارسال کد رهگیری برای مشتریان این امکان را فراهم می‌آورد که خریدار مرسوله را پس از ارسال، پیگیری کند.
براساس درخواست ناشران، علاوه بر شرکت پست، ارسال مرسوله از سوی ناشر نیز در نظر گرفته شده است. با هدف ارائه خدمات دقیق‌تر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به‌عنوان مجری برگزاری نمایشگاه، ناشر را موظف کرده تا برای ارتباط مشتری با ارسال‌کنندگان اطلاعات آن‌ها در پنل ثبت کند تا مشتری بتواند جریان ارسال بسته را پیگیری کند.
* آیا پس از آن که نمایشگاه آغاز شد ناشری میتواند درخواست حضور در نمایشگاه بدهد؟
با توجه به اینکه فرایند‌های انجام ثبت نام، کنترل و تایید اطلاعات و انتقال اطلاعات کتاب‌های عرضه شده به سامانه فروش کتاب زمان‌بر بوده و مدت‌زمان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب هم نسبتا محدود است، این امکان عملا وجود ندارد.
* برای دانشجویان، طلاب و اساتید زمان خاصی برای ثبت‌نام قرار دادید؟
بله هفته جاری اعلام میشود و میتوانند اقدام کنند.
* نحوه ثبت‌نام و خرید کتاب در سامانه فروش چگونه است؟
عضویت در سامانه به منظور خرید کتاب الزامی است و این امر هم قبل از شروع فرآیند و هم بعد از فرآیند انتخاب و خرید کتاب میسر شده است. مسیر اینطور است: در وب‌سایت ketab.ir روی گزینه نمایشگاه مجازی کتاب کلیک و وارد صفحه جستجو و فروش کتاب می‌شوید. به منظور عضویت ابتدا با کلیک روی ورود کاربر بخش ثبت‌نام در سایت را تکمیل می‌کنید، نکته‌ای وجود دارد و آن اینکه: در نظر داشته باشید ارسال کتاب در نمایشگاه مجازی کتاب استانی در محدوده جغرافیایی استان محل برگزاری نمایشگاه مقدور خواهد بود، اما در نمایشگاه مجازی کتاب تهران، کتاب به نشانی وارد شده توسط کاربر در سراسر کشور ارسال میشود.
با پر کردن گزینه‌های خواسته شده کد تأیید ثبت‌نام به تلفن همراه شما ارسال میشود که با وارد کردن کد تأیید در قسمت مورد نظر حساب کاربری شما فعال خواهد شد. اکنون می‌توانید با نام کاربری (شماره تلفن همراه) و کلمه عبور (که قبلاً تعریف کرده‌اید) وارد پنل کاربری خود شوید. در صورت صحت انجام تمام مراحل، شماره تلفن همراه شما در بالای صفحه در قسمت ورود کاربر به‌عنوان تأیید اولیه به نمایش درمی‌آید. با کلیک در قسمت ورود کاربر از طریق گزینه پروفایل کاربری با دقت به ادامه تکمیل فرآیند ثبت اطلاعات درخواستی بپردازید.
در صورت مطابقت مشخصات در بخش «نشانی‌های من» گزینه افزودن نشانی جدید را فعال و با دقت آدرس و کد پستی را وارد و گزینه ذخیره را کلیک کنید تا پروفایل شما تکمیل و نهایی شود. حالا در بالای صفحه روی گزینه صفحه اول کلیک کنید و پس از جست‌وجو و مشاهده کتابها، کتاب مورد نظر خود را به هر تعداد انتخاب کنید و گزینه افزودن به سبد خرید را فعال کنید تا پیام «کتاب مورد نظر به سبد خرید شما افزوده شد» نمایش داده شود. در صورت داشتن خرید‌های بیشتر از طریق گزینه ادامه خرید اقدام کنید. گزینه‌های انتخاب نشانی و روش ارسال را تائید کرده و روی گزینه نهایی‌سازی و پرداخت کلیک کنید. درگاه بانکی را انتخاب کرده و روی گزینه پرداخت و ثبت نهایی سفارش کلیک شود. سپس از طریق صفحه باز شده با وارد کردن اطلاعات کارت بانکی و کلیک روی پرداخت خرید خود را به پایان برسانید. ادامه مراحل خرید و ارسال از طریق پیامک اطلاع‌رسانی خواهد شد.
* اگر خریدار از خرید منصرف شد و هنوز پرداختی نداشته باشد مسیر چطور میشود؟
در صورت لغو تراکنش توسط کاربر سبد خرید تا ۳۰ دقیقه در رزرو کاربر خواهد بود و در سامانه نیز نمایش داده خواهد شد. در ۱۵ دقیقه اول سیستم پیام یادآوری محتوی شماره سفارش را به کاربر ارسال و در صورت عدم اقدام از سوی خریدار محتویات سبد پاک و به موجودی ناشر اضافه خواهد شد. همچنین چنانچه خریدی ناموفق باشد و مبلغی از حساب کاربر کسر شود، طی ۷۲ ساعت به حساب کاربر برگشت داده خواهد شد.
* آن پنجره واحدی که قرار بوده بین خانه کتاب و کتابخانه ملی و اداره کتاب باشد فقط برای مجوز کتاب است نه اعلام وصول درست است؟
هدف از ایجاد پنجره واحد گردش و انتقال اطلاعات در مرحله پیش از چاپ بین سازمان‌های مربوطه بوده است. اما بعد از ثبت اعلام وصول در پنجره واحد، یکی از فعالیت‌های مهم و ضروری تحویل یک نسخه از کتاب بصورت فیزیکی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. اطلاعات این نسخه از کتاب در مرحله پس از چاپ در بانک اطلاعاتی خانه کتاب ثبت میشود.
* اگر یک کتاب فقط مجوز اولیه را داشته باشد نمی‌تواند کتاب در نمایشگاه مجازی عرضه شود؟ باید اعلام وصول هم اخذ شده باشد؟
بله دقیقا ضمن اینکه اینکه فیزیک کتاب را باید بفرستند که اینجا ثبت شود. یعنی برای ثبت کتاب در سامانه خانه کتاب نیاز به فیزیک کتاب است.
* اگر کتابی در جریان برگزاری نمایشگاه اول تا ششم منتشر شده باشد و اعلام وصول گرفته باشد و به نمایشگاه برسد، امکان عرضه در نمایشگاه را دارد؟
ماهیت این نمایشگاه با نمایشگاه فیزیکی متفاوت است، ما در نمایشگاه فیزیکی دیده بودیم طرف مثلاً کتابش را تازه از تنور درآورده، روی ویترینش می‌گذاشت، منتها اینجا، چون فرآیند ثبت‌نام و تایید با نمایشگاه فیزیکی متفاوت است، در حال حاضر چنین امکانی میسر نیست.
* پس شما به ناشران توصیه می‌کنید قبل از اینکه این مهلت تمام شود آثارشان را نهایی کنند.
دقیقاً ما توصیه می‌کنیم آن چیزی که تایید می‌کنند لیست نهایی آن‌ها باشد که برای روز‌های آینده به مشکل برنخورند.
* ثبت‌نام برای ناشران هزینه‌ای دارد یا نه؟
نمایشگاه مجازی برای مردم این حسن‌ها دارد؛ اول تخفیف ۲۰ درصدی که با همکاری صنف نشر ارائه میشود، این هدیه ناشران به مردم است، دوم: ارسال رایگان، که این هم هدیه مجری نمایشگاه یا ارشاد به مردم است، سوم: امکان بازدید در هر ساعتی از شبانه‌روز.
اما برای ناشر چه محاسنی دارد؟ اولاً اینکه ناشر اجاره غرفه نمی‌دهد، ما ناشران زیادی را می‌دیدیم که در نمایشگاه کتاب تهران شرکت می‌کردند کتاب می‌آوردند فروش چندانی هم نداشتند بعضی از آن‌ها پول اجاره غرفه را هم درنمی‌آورند، الان آن هزینه‌ها برای ناشر وجود ندارد، آسیب‌دیدگی کتابها، زحمت حمل و نقل، جمع کردن، مدیریت غرفه و. هزینه‌های اینگونه را هم ندارند، هزینه رایگان است، ضمن اینکه ما یک بستر فروش برای ناشر آماده کردیم و ناشر میتواند در این فضا با این شرایط کتابش را بفروشد. از همه مهم‌تر اینکه ناشران حرفه‌ای میتوانند در طول سال با مشتریان خود در این نمایشگاه ارتباط داشته باشند. در دنیای حرفه‌ای امروز CRM (مدیریت ارتباط با مشتری) یک علم است و از همه چیز مهم‌تر است.
* یعنی ناشر بعد از سفارش مخاطب سبد سفارش‌هایش را می‌بیند و بلافاصله میتواند اقدام کند؟
قطعاً در پنل یا غرفه مجازی خودش می‌بیند، به عبارتی ما به ناشر غرفه مجازی می‌دهیم با همان ویژگی‌ها می‌بیند که این کتابها توسط مردم از او خریداری شده است.
ناشر بعد از اینکه هزینه پرداخت میشود میتواند سفارش را ببیند. البته ناشران درحالت خرید مخاطب را نمی‌بینند و خرید‌های قطعی را فقط میتوانند ببینند؛ لذا وقتی پرداخت کرد اینجا حقی برای مشتری ایجاد شده و ناشر موظف است که کتابها را ارسال کند
* شما به عنوان مجری می‌توانید ببینید ناشر به سفارش‌ها رسیدگی می‌کند یا نه؟
بله! بله. یک توضیح راجع به سازوکار اجرا بدهم، مردم کتابها را ثبت سفارش می‌کنند یعنی تیک می‌زنند در سبد خریدشان می‌رود، مرحله بعد پرداختی است که انجام می‌دهند، تا نیم ساعت بعد از اینکه سبد خرید پر شد فرصت هست پرداخت انجام شود و اگر پرداختی نشود یک پیامک از سمت مجری برای او ارسال میشود که شما خریدتان را نهایی کنید و در غیر این صورت از سبد خرید شما حذف میشود، این حالت انتظار خرید است، بعد از اینکه فرآیند خرید را در همان سایت انجام داد، اینجا در پنل ناشر قابل مشاهده میشود، یعنی ناشر بعد از اینکه هزینه پرداخت میشود میتواند سفارش را ببیند. البته ناشران درحالت خرید مخاطب را نمی‌بینند و خرید‌های قطعی را فقط میتوانند ببینند؛ لذا وقتی پرداخت کرد اینجا حقی برای مشتری ایجاد شده و ناشر موظف است که کتابها را ارسال کند.
* ممکن است این سوال پیش بیاید که اگر ناشر کتاب نداشت چطور؟
ناشر حق ندارد کتابی را اگر موجود ندارد روی سایت بگذارد. این جزء تخلفات نمایشگاهی محسوب میشود و پیگیری‌های بعدی را برای ناشر خواهد داشت، ناشر موظف است فقط و فقط کتابی را در ویترین مجازی‌اش بگذارد که اطمینان صددرصدی از موجودی آن کالا دارد، اگر کتابی را بگذارد که موجودی نداشته باشد این تخلف محرز نمایشگاهی و تجاوز از قوانین محسوب میشود.
* از نمایشگاه‌های خارجی یا داخلی، چون سوره مهر یا سمت الگوبرداری شده است؟
نمایشگاه ما ترکیبی است، ترکیبی از همه نمایشگاه‌هایی که تا حالا برگزار شده است.
معاونت فرهنگی به صورت ویژه با وزارت علوم، بهداشت، دانشگاه آزاد در ارتباط است که برای خرید‌های انبوه مسیر ویژه‌ای تدارک ببینیم چراکه از طریق درگاه ما قاعدتاً قابل پرداخت نیست، لذا سازوکار آن به زودی اطلاع رسانی میشود
* چه اطلاعاتی از کتاب را مخاطب میتواند ببیند؟
ما اطلاعات کتابشناسی را فرا روی مخاطب قرار می‌دهیم: عنوان، ناشر، نویسنده، مترجم، موضوع، سال انتشار، نوبت چاپ، شابک، زبان کتاب، نوع کتاب، قیمت برای کتاب.
البته در سرچ کتاب وزن برای مخاطب اهمیتی ندارد، اما در پنل فروش ناشر و پست، وزن کتاب ثبت شده و بر اساس وزن کتاب و وزن اعلامی بسته خالی توسط ناشر هزینه پست محاسبه میشود.
* اگر یک کتاب ناشران متعدد داشته باشد این موضوع قابل تفکیک است؟
بستگی دارد ISBN آن عنوان و آن کتاب به اسم کدام ثبت شده باشد.
* آیا مخاطب در سبد خریدش محدودیت دارد؟ در روز چقدر کتاب میتواند بخرد؟
خیر هیچ محدودیتی نیست. البته حداکثر خرید باید تابع قوانین بانک مرکزی باشد که سقف تراکنش‌های بانکی فکر می‌کنم ۵۰ میلیون تومان است، ولی از نظر ما محدودیتی نیست.
* کتابخانه‌ها و یا دانشگاه‌هایی که تجمیع کتابها را می‌خرند، برای این‌ها تمهید خاصی اندیشیده شده است؟
ما می‌خواهیم این را به صورت بسته مجزایی ببینیم. از این رو معاونت فرهنگی به صورت ویژه با وزارت علوم، بهداشت، دانشگاه آزاد در ارتباط است که برای خرید‌های انبوه مسیر ویژه‌ای تدارک ببینیم چراکه از طریق درگاه ما قاعدتاً قابل پرداخت نیست، لذا سازوکار آن به زودی اطلاع رسانی میشود.
خبر خوش برای علاقه‌مندان به نمایشگاه مجازی کتاب: با همکاری وزارت ارتباطات ترافیک هم ۵۰ درصد محاسبه خواهد شد یعنی اگر وارد نمایشگاه شوند هزینه اینترنت آن‌ها ۵۰ درصد ارزان‌تر است
*مخاطب زمان محدودی را میتواند در نمایشگاه گذر داشته باشد یا نه؟
خیر نه تنها محدودیت ندارد، بلکه ما دعوت می‌کنیم در چند روز نمایشگاه، مردم عزیز کشورمان اوقات فراغت‌شان را در گشت و گذار میان کتابها سپری کنند و حتی برای مردم با همکاری وزارت ارتباطات ترافیک هم ۵۰ درصد محاسبه خواهد شد، یعنی اگر وارد نمایشگاه شوند هزینه اینترنت آن‌ها ۵۰ درصد ارزان‌تر است.
* در بخش بین‌الملل از چه کشور‌هایی کتاب خواهیم داشت و عرضه آن‌ها به چه شکل است؟
در این نمایشگاه‌ها تاکنون ۲۲ کشور شرکت کرده‌اند که عبارتند از: اتریش، اسپانیا، افغانستان، اندونزی، انگلستان، ایتالیا، آذربایجان، آلمان، پاکستان، ترکیه، چین، روسیه، سنگال، سوریه، صربستان، عمان، قزاقستان، قطر، کلمبیا، لبنان، هند و یونان.
برای نمایشگاه فیزیکی به این دلیل که وارد فاز اجرایی شده بودیم، کتاب‌های خارجی عرب، لاتین و... وارد گمرک شده بود و ترخیص هم شدند، در واقع آماده ورود به نمایشگاه بودند که متاسفانه موضوع کرونا و عدم برگزاری نمایشگاه فیزیکی پیش آمد، ولی الان این کتابها موجود هستند. کتاب‌های موجود در نخستین نمایشگاه کتاب مجازی عرضه می‌شوند.
* قیمت آن ریالی محسوب میشود یا ارز معیار برای آن در نظر گرفته خواهد شد؟
کتاب‌های خارجی نمایشگاه مجازی کتاب تهران با تخفیف ۵۰ درصدی به مردم کشورمان عرضه خواهد شد. طی آخرین توافقات با معاونت و ناشران خارجی قرار شد از این ۵۰ درصد تخفیف ۳۰ درصد ناشر خارجی تقبل خواهد کرد و ۲۰ درصد هم یارانه معاونت خواهد بود. از این رو برای مردم نصف قیمت محسوب میشود.
ما به شکل «ریالی» با ناشران خارجی تسویه‌حساب می‌کنیم. ولی مبنای ما برای تعیین قیمت نرم‌افزار نیلسن است که تقریبا میشود گفت یک سایت مرجعی است که شما عنوان یا اطلاعات کتاب را که می‌دهید. یکسری اطلاعات می‌دهد از جمله قیمت پشت جلد، ما ملاک را سایت نیلسن قرار می‌دهیم. طبق توافقی که با هم داریم و چند سال است این اتفاق می‌افتد و ما آن اطلاعات را از سایت نیلسن می‌گیریم که البته بابت همین هم باید هزینه بدهیم. یعنی باید بخریم، زیرا به ما رایگان اطلاعات نمی‌دهد و با توجه به اینکه اختلافات را برطرف می‌کند ارزش دارد، خیلی هم نیست شاید ۵۰۰ یورو باشد، البته پارسال خریداری کردیم الان موجود است و می‌توانیم استفاده کنیم، ملاک آن قرار می‌دهیم با ۵۰ درصد تخفیف برای مردم.
* ناشر میتواند در این نمایشگاه به دلخواه به غیر از آن ۲۰ درصد تخفیف مازاد اعمال کند؟
نه، چون نرم‌افزار این اجازه را نمی‌دهد.
کتاب‌های خارجی نمایشگاه مجازی کتاب تهران با تخفیف ۵۰ درصدی به مردم کشورمان عرضه خواهد شد
* کتابها از چه سالی اجازه حضور در نمایشگاه مجازی را دارند؟
در نمایشگاه‌های فیزیکی محدودیت فضا بود و ما قاعدتاً شرمنده یکسری از کسانی می‌شدیم که تمایل داشتند آثار بیشتری عرضه کنند، ما هم علم به این مساله داریم که تعداد تیراژ و عناوین کتاب ملاک نیست. ولی با توجه به اینکه بالاخره ما باید یک شاخصی را می‌گذاشتیم جز شرایط نمایشگاه فیزیکی تعداد عناوین قید می‌شد مثلاً جزء شرایط حضور می‌گذاشتیم که ناشر کمتر از ۴۰ عنوان نباید داشته باشد که وارد نمایشگاه شود، در صورتی که ما معتقدیم ممکن است یک ناشری ۵ تا کتاب چاپ کرده باشد، ولی به لحاظ وزانت و اثرگذاری هر یک عنوانش معادل صد عنوان باشد به لحاظ زمانی که گذاشته، کار علمی که انجام داده، ولی خوب متاسفانه این محدودیت‌ها در نمایشگاه فیزیکی بود.
در نمایشگاه مجازی همه این محدودیت‌ها برطرف شده و ناشری که در ۴ سال اخیر فعال بوده و پروانه نشر داشته باشد، میتواند در نمایشگاه مجازی کتاب تهران شرکت کند.
* پس فعلاً ۴ سال اخیر است.
فعلاً ۴ سال اخیر است و کتاب‌های ۴ سال اخیر را میتوانند عرضه کنند.
اگر ببینیم ناشری تخطی کرده و از کتابی نام برده که موجود ندارد و نارضایتی مردم را در پی داشته تذکر می‌دهیم و چنانچه تکرار شد ناشر را از نمایشگاه حذف می‌کنیم
* هر ناشر چند کتاب میتواند بارگذاری کند؟
محدودیت ندارد. اما باید کتابها را موجود داشته باشد. این نکته مورد تاکید ماست، اگر غیر از این باشد خیانت ناشر به خریدار است. یعنی شما دارید یک چیزی را اظهار می‌کنید که وجود ندارد. این هم یکی از نکاتی است که میتواند مردم را به ناشر و نمایشگاه مجازی بدبین کند.
* اگر طی سه روز اول نمایشگاه یعنی نیمه نمایشگاه شما به این نتیجه برسید ناشری مطالبه‌ای را بدون پاسخ گذاشته است یعنی کتابی را نداشته و عنوان کرده موجود است، شما چه برخوردی با آن ناشر می‌کنید؟
ما ضوابط انضباطی داریم که در حال نهایی شدن است، چون این به روح نمایشگاه و اعتماد مردم ضربه می‌زند. اگر ببینیم ناشری تخطی کرده و از کتابی نام برده که موجود ندارد و نارضایتی مردم را در پی داشته تذکر می‌دهیم و چنانچه تکرار شد ناشر را از نمایشگاه حذف می‌کنیم.
* چند تا از تخلفات نمایشگاهی را نام ببرید؟
خوشبختانه یکی از مزایای نمایشگاه مجازی، حذف زمینه‌های تخلف است. در نمایشگاه مجازی آن تخلفاتی که در نمایشگاه فیزیکی محتمل بود که یکسری ناشرنما‌ها انجام می‌دادند را شاهد نخواهیم بود، مثلاً یکی از تخلفات عمده در نمایشگاه فیزیکی نقد کردن بُن بود که الان اینجا اصلاً غیرممکن است یا مثلاً فروش کتاب غیر که در نمایشگاه مجازی کتاب تهران غیرممکن است. چون ناشر فقط کتاب‌های خودش را میتواند بفروشد.
اما بیشترین چیزی که ناشر میتواند موجبات نارضایتی مردم را فراهم کند همین اظهار یا نمایش کتاب بدون موجودی، و ارسال دیرهنگام کتابها یا تحویل به پست است. هر کتابی که مجوز وزارت ارشاد را گرفته باشد میتواند عرضه شود.
یارانه را به کد ملی افراد اختصاص می‌دهیم که در واقع یارانه اعتباری روی کارت ملی طرف شارژ میشود و واجب است که دانشجو یا هر کسی که می‌خواهد یارانه بگیرد، شماره موبایلی که اعلام می‌کند مالک آن باشد
* نمایشگاه مجازی کتاب، تبلیغات سطح شهر هم دارد؟
بله، هفته پیش جلسه‌ای با رئیس محترم سازمان زیباسازی شهر تهران داشتیم و قول دادند که در این نمایشگاه هم یاری‌گر ما خواهند بود و ان‌شاءالله که محیط شهر تهران در ان ایام عطر و بوی کتاب بگیرد.
* آیا میزان باقی مانده اعتبار هر فرد پیامک میشود؟
ما یارانه را به کد ملی افراد اختصاص می‌دهیم که در واقع یارانه اعتباری روی کارت ملی طرف شارژ میشود و واجب است که دانشجو یا هر کسی که می‌خواهد یارانه بگیرد، شماره موبایلی که اعلام می‌کند مالک آن باشد؛ یعنی کدملی با شماره موبایلش انطباق داشته باشد تا پیامک را دریافت کند.
*نمایشگاه کتاب مجازی افتتاحیه دارد؟ یعنی وزیر ارشاد در افتتاحیه نمایشگاه حاضر میشود؟
بله، مراسم افتتاحیه نمایشگاه مجازی به صورت غیرحضوری خواهیم داشت. امیدواریم در این مراسم وزرای ارشاد و ارتباطات، مدیرعامل بانک عامل نمایشگاه کتاب، و مدیرعامل شرکت پست حضور داشته باشند.
* افتتاحیه نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران همان روز اول بهمن است یا یک روز قبل؟
احتمالاً یک روز قبل.
* اهالی رسانه اعتبار ویژه خرید از این نمایشگاه دارند؟
بله برای اهالی رسانه اعتبار خرید از نمایشگاه تدارک دیده شده است.
اما آنچه لازم است درباره این نمایشگاه و مسائل فنی و پیرامونی آن بیان شود با «ایوب دهقانکار» مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به عنوان موسسه مجری نمایشگاه مجازی مطرح کردیم و تلاش شد آنچه ممکن است برای مخاطبان سوال باشد یا ناشران در مورد اجرای بخشی نکته‌ای داشته باشند در این گفتگو جویا شویم و شرح آن را برای مخاطبان منتشر کنیم.
* پس از سی و اندی سال برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، چه شد که تصمیم‌ها به سمت برگزاری نمایشگاه مجازی رفت. تجربه برخی کشور‌ها در این زمینه با شکست مواجه شده بود و راحت‌ترین کار این بود که کلا امسال نمایشگاه نداشته باشیم.
ما در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران مقدمات برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را انجام داده بودیم و حتی فراتر از مقدمات هم اقدامات عملیاتی انجام شده بود. در بهمن‌ماه سال گذشته تقریباً وظایف کمیته‌ها تا حدی زیادی روشن شده بود، ثبت‌نام‌ها هم تا حد زیادی پیش رفته بود، مکان برگزاری، برنامه‌های فرهنگی و تمام آن رویداد‌هایی که ذیل نمایشگاه کتاب تهران برگزار می‌شد تا حد زیادی پیش رفته بود. حتی محموله‌های کتاب‌های خارجی متعلق به نمایشگاه سی و سوم وارد و از گمرکات کشور ترخیص شده بود که متاسفانه هم کشور ما و هم دنیا متاثر از شیوع ویروس کرونا شد. خیلی از فعالیت‌ها از جمله فعالیت‌های فرهنگی و بالاخص نمایشگاه کتاب تهران تعطیل شدند.
* شیوع کرونا پذیرش ابتدایی برای لغو یا تعلیق نمایشگاه را کمی دشوار کرده بود و همه تردید داشتند.
مرحله اول مواجهه با کرونا شوک، مرحله دوم پذیرش و مرحله سوم انطباق بود. در این مرحله بود که وارد فاز عملیاتی شدیم و کار‌ها را با وجود این ویروس منطبق کردیم. رویه کل دنیا و سراسر کشور همین بود. هم برای دولت و هم برای دستگاه‌های اجرایی. ما هم در نمایشگاه کتاب تهران فارغ از این سه مرحله نبودیم. مرحله اول مدام انتظار بود و منتظر بودیم ببینیم چه میشود. همه چشم‌ها به وزارت بهداشت و به ستاد ملی کرونا بود.
ویروس کرونا آنقدر قدرت ندارد که اصول و ارزش‌ها را تغییر دهد. یک پدیده و رویداد است و اصول و ارزش‌ها همیشه ثابت و ماندگارند، ولی این ویروس در تغییر شیوه‌ها و روش‌ها بسیار توانمند است و شیوه‌ها را عوض می‌کند. اصل نمایشگاه کتاب، مطالعه و فرهنگ و آگاهی است. حالا اینکه در قالب نمایشگاه فیزیکی یا مجازی باشد، این دیگر تغییر شیوه و روش است که فرع بر اصل است.
همه ما واقفیم نمایشگاه کتاب تهران یک گردهمایی بزرگ ملی و یک مانور فرهنگی است و آن جمعیتی که به نمایشگاه کتاب تهران می‌آید یکی از برگ‌های برنده ماست و نماد یا نمایش فرهنگ‌دوستی کشور ما است. آن کمیت را نباید نادیده بگیریم. گرچه نباید فقط متر و شاخص و معیار ما صرفا کمّی باشد، ولی در نوع خودش بسیار ارزشمند است.
باید بخش نمایشگاهی را تا حد ممکن تقویت کرد، اما وجود بخش فروش فی نفسه ضعف نیست
شاید خیلی از افرادی که یکی از نقاط ضعف نمایشگاه کتاب تهران را بُعد فروشگاهی آن می‌دیدند بعد از اینکه امسال نمایشگاه کتاب فیزیکی برگزار نشد، متوجه شدند بخش فروشگاهی چه اهمیتی داشته است! یعنی خاطرم هست خیلی از کارشناسان این را به عنوان یک نقطه‌ضعف تلقی می‌کردند که نمایشگاه کتاب تهران یک فروشگاه بزرگ است. به نظر من باید بخش نمایشگاهی را تا حد ممکن تقویت کرد، اما وجود بخش فروش فی نفسه ضعف نبود، چون در همه نمایشگاه‌ها باید دید هدف برگزارکنندگان آن نمایشگاه چیست؟ حتی در نمایشگاه‌هایی که فقط نمایشگاهی هستند باز یک هدف دیگر وجود دارد که هدف اصلی یعنی فروش. اصولا در صنعت حرفه‌ای نشر هدف از نمایش، فروش است. در نمایشگاه‌های بزرگ دنیا هم همین را داریم می‌بینیم. مثلاً در نمایشگاه کتاب فرانکفورت، سه روز بازدید و نمایشگاهی است و دو روز فروش، اتفاقاً در همان سه روز که نمایشگاهی است اصل فروش انجام میشود. بالاخره صنعت نشر یک صنعت حرفه‌ای است و آن‌ها بیزنس‌من‌هایی هستند که رایت کتابها را می‌فروشند و اتفاقاً دنبال فروش کتاب هستند. منتها فروش تک جلدی و تک موردی نیست. اتفاقاً فروش آن‌ها انبوه است.
جا دارد بنده از همکاری حداکثری صنعت نشر و صنف‌های مرتبط با نشر در اجرای مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا تشکر کنم؛ از جمله ناشران، کتابفروشان، چاپخانه‌دار‌ها و... که واقعاً پیشتاز بودند و حداکثر همکاری را در قیاس با بقیه صنوف داشتند و اتفاقاً کمترین معافیت‌ها شامل حالشان شد. برخی صنوف با کالا‌های اساسی و موردنیاز و روزمره مردم سروکار داشتند و فعالیت می‌کردند، ولی متاسفانه اصحاب فرهنگ و صنوف مرتبط با نشر جزو مواردی بودند که در محدودیت‌های کرونایی حداکثر محدودیت‌ها برای آن‌ها اعمال شد و ما تشکر می‌کنیم، زیرا بیشترین همکاری را داشتند.
* آیا تنها برای جبران خسارت ناشران است که تصمیم گرفتید نمایشگاه را مجازی برگزار کنید؟
نمایشگاه مجازی به هیچ‌وجه جایگزین آن نمایشگاه فیزیکی با آن شناختی که همه ما از آن داریم، نخواهد شد، اما باید شرایط موجود را هم در نظر گرفت. بار‌ها از سوی وزارت ارشاد اعلام شده که «نمایشگاه مجازی یکی از اقدامات برای جبران خسارت‌های ناشی از کروناست». امیدواریم در کنار فعالیت‌های دیگری که صورت گرفته مانند برگزاری «طرحهای فصلی» که خوشبختانه در دو طرح اخیر که بنده در موسسه بودم در مجموع دو طرح تابستانه و پاییزه در حدود ۵۰ میلیارد تومان گردش مالی ایجاد کرد و در سریع‌ترین زمان ممکن مطالبات کتابفروشی‌ها را پرداخت کردیم، بلکه بتواند تا حدی راهگشا باشد. البته برای طرحهای فصلی نمی‌گوییم رقم ایده‌آل است، بله با ایده‌آل ما خیلی فاصله دارد، ولی با در نظر گرفتن شرایط سخت کرونایی، بالاخره میتواند فعلاً یک مُسکن باشد و نکته آخر اینکه ما هم معتقدیم که سیستم نشر ما باید به سمت حرفه‌ای شدن برود. یعنی قطعاً تقویت ویترین‌ها و شبکه توزیع از طریق کتابفروشی‌ها مطمئناً حالت ایده‌آل است. ولی در شرایط حاضر وضعیت‌ها و محدودیت فعلی ایجاب می‌کند که ما به سمت داشتن یک نمایشگاه مجازی هم برویم و در کنار آن طرحهای فصلی را که ان‌شاءالله با قوت ادامه می‌یابد با هدف تامین نقدینگی ناشر داشته باشیم تا به ناشر کمک کنیم که بتواند یک تزریق اولیه داشته باشد.
* آیا طرحهای فصلی با وجود برگزاری نمایشگاه مجازی در سال ۹۹ برپا میشود؟
ان‌شاءالله. در صورت تامین اعتبار توسط معاونت فرهنگی حتماً در موسسه اجرا خواهیم کرد. ولی ممکن است با عیدانه تقارن پیدا کند. در واقع «زمستانه ـ عیدانه» خواهد بود.
* برای تاریخ برگزاری طرحهای فصلی فکری شده؟
باید ببینیم بازخورد این نمایشگاه مجازی چه خواهد بود. شاید لازم باشد ما با سرعت بیشتری طرح حمایتی دوم را که طرح فصلی باشد، انجام بدهیم. شاید هم بشود یک تنفسی داشت.
* یعنی ممکن است طرح فصلی آتی از فروردین اجرا شود؟
بله در فصل بهار.
* اگر بخواهید در این گفتگو صریح باشید، باید به این موضوع بپردازیم که متقاعد کردن صنف نشر برای نمایشگاه مجازی قاعدتاً کار سختی بوده است. چگونه پذیرفتند و همراه شدند؟
از همان اول که بحث نمایشگاه مجازی کتاب بود، تقریباً اکثریت اعضای صنف نگرانی‌هایی داشتند و هنوز هم دارند. ما به آن‌ها صد درصد حق می‌دهیم. حتی به همان عده‌ای هم که با نمایشگاه مجازی مخالف بودند و هنوز هم هستند، حق می‌دهیم؛ چون نمایشگاه مجازی، یک «پدیده نو» است. ما با این اقدام وارد یک میدان و عرصه نوپدید می‌شویم و قاعدتاً به ناشر حق می‌دهیم که نگران پیامد‌های این اقدام جدید باشد.
ما نمی‌خواهیم نمایشگاه مجازی برگزار کنیم صرفاً به خاطر اینکه کار نویی انجام داده باشیم. گرچه ما معتقدیم بالاخره دیر یا زود دنیا به این سمت می‌رفت، ولی شیوع ویروس کرونا به این مساله سرعت داد
نوگرایی همیشه فی‌نفسه ارزش نیست. اگر کاری ولو قدیمی، دارای اثرات خوب است و جواب می‌دهد باید آن را تکرار کرد، اما اگر کاری نتیجه نمی‌دهد و نیاز به اصلاح دارد، آنجا تغییر و اصلاح ارزش میشود؛ یعنی نه ثبات فی‌نفسه ارزش است و نه تغییر.
ما نمی‌خواهیم نمایشگاه مجازی برگزار کنیم؛ صرفاً به خاطر اینکه کار نویی انجام داده باشیم. گرچه ما معتقدیم بالاخره دیر یا زود دنیا به این سمت می‌رفت، ولی شیوع ویروس کرونا به این مساله سرعت داد. این کار، محاسن و معایبی دارد که گرچه جایگزین نمایشگاه فیزیکی نخواهد بود، اما محاسن و مزایا و فرصت‌هایی را ایجاد می‌کند که شاید ما در نمایشگاه‌های فیزیکی آن‌ها را کمتر ببینیم.
* اعضای صنف نشر از چه چیزی نگران بودند؟
یکی از نگرانی‌های صنف، صرف هزینه زیاد برای اجرای نمایشگاه بدون فروش مناسب ناشران بود. تصور دوستان این بود که قرار است همان هزینه اجرای نمایشگاه فیزیکیِ کتاب تهران در نمایشگاه مجازی هم صرف شود، ولی من به عنوان مسئول نمایشگاه می‌گویم که این نگرانی صد درصد برطرف شود و آن اینکه «ان‌شاءالله هزینه‌های برگزاری نمایشگاه مجازی کمتر از یک دهم نمایشگاه فیزیکی خواهد بود» و در همان یک دهم هم قاعدتاً ۵۰ درصد هزینه‌های ثابت و پایدار و ماندگار است؛ یعنی هزینه زیرساخت میشود و در سال‌های بعد قابل استفاده است.
در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران تیم اصلی ما که در حال کار است تقریباً ۲۰ نفر هستند. ۲۰ نفر از نیرو‌های موسسه را به عنوان زحمت‌کشان اصلی نمایشگاه مجازی مستقر کردیم، ضمن اینکه ما یک مرکز پاسخگویی هم خواهیم داشت
* نگرانی دوم یا سوال دیگر صنف این است که با وجود سایت‌های فروش اینترنتی کتاب توسط ناشران، چرا نمایشگاه مجازی برگزار کنیم؟
این اشکال نه فقط به نمایشگاه فیزیکی کتاب، بلکه به هر نوع نمایشگاهی وارد است؛ چون در فاصله کمی از محل برگزاری نمایشگاه‌ها، کتابفروشی‌ها یا دفاتر خود ناشران یا سایر فروشنده‌ها هستند، اما ویژگی نمایشگاه‌ها، تجمیع همه کتابها به صورت یکجا، تخفیفات نمایشگاهی، نمایش تازه‌ها و... هستند.
البته نگرانی‌های ریز و درشت دیگری هم وجود دارد، مثل سرعت ارسال و تحویل مرسوله‌ها به مشتری، عدم پوشش شبکه اینترنت در برخی نقاط کشور، موجود بودن کتابی که ناشر در نمایشگاه اظهار می‌کند و مسایلی از این دست که امیدواریم با همکاری ناشران، وزارت ارتباطات و شرکت پست نگرانی‌ها برطرف شود. در عین حال این نکته را باید در نظر گرفت که فعالیتی با این مختصات برای اولین بار است در کشور انجام میشود و اجرای موفقیت‌آمیز آن مستلزم همکاری دیگر دستگاه‌ها است.
* از نظر تعداد نیروی انسانی چه میشود؟
ما در نمایشگاه سی و دوم کتاب تهران که به زعم خودمان در حوزه اجرایی انقلابی به پا کردیم و همدلانه هم معاونت و هم موسسه مجری، هم صنف ناشران این سه ضلع با همدیگر همکاری کردند، توانستیم عوامل اجرایی را که در نمایشگاه سی و یکم کتاب تهران ۱۵۰۰ نفر بود به ۹۰۰ نفر برسانیم. از طرف دیگر، نیروی انتظامی، پلیس راهور، شهرداری، آتش‌نشانی، مکان میزبان نمایشگاه، امور خارجه، گمرک و... همه این‌ها همکار ما در نمایشگاه بودند، وقت و انرژی می‌گذاشتند و نیروی انسانی درگیر در نمایشگاه شمرده می‌شوند.
منتها الان در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران تیم اصلی ما که در حال کار است، تقریباً ۲۰ نفر هستند. ۲۰ نفر از نیرو‌های موسسه را به عنوان زحمت‌کشان اصلی نمایشگاه مجازی مستقر کردیم، ضمن اینکه ما یک مرکز پاسخگویی هم خواهیم داشت و بنا داریم ان‌شاءالله ۵۰ نفر هم از بیرون نیرو جذب کنیم؛ نفراتی که با موضوع نشر و نمایشگاه آشنا باشند که به کمک ما بیایند و آن‌ها را در مرکز پاسخگویی‌مان مستقر کنیم و پاسخ افراد را بدهند. پس جمع افراد فنی و اجرایی دخیل در اجرای نمایشگاه مجازی اعم از کارمندان موسسه و عوامل بیرونی کمتر از ۱۰۰ نفر خواهد بود. پس به لحاظ نیروی انسانی هم اصلاً قابل قیاس با نمایشگاه فیزیکی نیست.
* چنانچه ما سال آینده نمایشگاه فیزیکی را داشته باشیم و همه چیز خوب پیش برود، آیا در کنار آن نمایشگاه مجازی را همچنان خواهیم داشت؟ چون برخی زیرساخت‌ها از امسال مهیا شده است.
البته سیاستگذار اصلی، معاونت امور فرهنگی و شورای سیاستگذاری است. ولی نظر شخصی بنده این است، با توجه به محاسنی که نمایشگاه مجازی کتاب دارد، این دو غیرقابل جمع نیستند. میشود هم نمایشگاه فیزیکی را برگزار کرد و در کنار آن با یک زمان‌بندی مناسب نمایشگاه مجازی را دایر کرد که همزمان نباشند.
* نمی‌شود همزمان باشند و علاقه‌مندان شهرستانی در دورانی که نمایشگاه فیزیکی برگزار میشود از بخش مجازی بهره‌مند شوند؟
بله اینگونه هم میشود. اجازه بدهید به برخی از محاسن نمایشگاه مجازی اشاره کنم. اول از دید مشتری: قطعا یکی از اهداف اصلی ما مصرف‌کننده نهایی است که می‌خواهد کتاب بخرد، شما تصور کنید فردی از یک استان دیگر می‌خواهد بیاید و از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کند. او باید کلی وقت بگذارد، هزینه رفت و آمد بدهد و حتی اگر در شهر تهران باشد، (همه که همسایه مصلای تهران نیستند)، وقت زیادی بگذارد و هزینه رفت و آمد یا اسکان بدهد، برود کتابها را ببیند و برگردد. حتی اگر خرید نکند. نمایشگاه مجازی به صورت صد درصد این دو را حذف می‌کند و به نظرم این کم موهبتی در این دنیای شتاب‌زده امروزی نیست.
حالا شما خودتان را به نمایشگاه هم رساندید. آیا قادر خواهید بود همه بخش‌ها را بازدید کنید؟ اگر نگوییم غیرممکن است خیلی سخت است. ولی در نمایشگاه مجازی سایت نمایشگاه این اجازه را می‌دهد که شما به میزان بسیار زیادی از کتابها بازدید کنید.
یکی از ویژگی‌های دیگر نمایشگاه مجازی هم به لحاظ زمان برپایی است. نمایشگاه کتاب تهران معمولاً از ۱۰ صبح شروع می‌شد و تا ۶ بعدازظهر برای بخش داخلی ادامه داشت و بخش خارجی هم از ۹ صبح تا ۸ شب ادامه داشت. اگر کسی وقت می‌گذاشت و این همه مسیر را به مصلی می‌آمد، اما ساعت ۸ به نمایشگاه می‌رسید از بازدید محروم می‌ماند، ولی اکنون در نمایشگاه مجازی افراد در هر ساعتی از شبانه‌روز میتوانند از نمایشگاه بازدید کنند. این امکان وجود دارد و کم امتیازی برای نمایشگاه‌های مجازی نیست.
با همکاری ناشران ۲۰ درصد تخفیف نمایشگاهی برای نخستین نمایشگاه کتاب مجازی در نظر گرفتیم.
ویژگی دیگر این است که ما یک تخفیف نمایشگاهی در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب داریم که هدیه ناشران است. یعنی با همکاری ناشران ما ۲۰ درصد را برای تخفیف نمایشگاهی امسال در نظر گرفتیم.
پس خریدار ضمن اینکه هزینه‌ای صرف آمد و رفت به نمایشگاه ندارد، بلکه با حضور در هر ساعتی از شبانه روز میتواند ۲۰ درصد تخفیف نمایشگاهی دریافت کرده و تازه در کنار آن هزینه ارسال هم با یارانه معاونت فرهنگی برای خریدار رایگان است.
این مسئله از آن نگرانی‌هایی بود که مورد سوال شما بود و عده‌ای صحبت از بایکوت بودجه میلیاردی نمایشگاه کتاب می‌کردند. سوال می‌شد قرار است این بودجه معاونت فرهنگی کجا برود؟ ما این را داریم در جای دیگری هزینه می‌کنیم و اتفاقاً به دست مردم می‌رسانیم. مخاطب کتاب خودش را به سهولت با کمترین امکانات که یک گوشی موبایل یا یک کامپیوتر باشد میتواند بخرد و به صورت رایگان با ۲۰ درصد تخفیف کتاب را دریافت کند.
* نگرانی شما به عنوان مجری چیست؟
بحث ارسال و عملکرد شرکت پست هم میتواند برگ برنده و هم پاشنه آشیل نمایشگاه مجازی باشد. نگرانی ما به عنوان مجری نمایشگاه همان بحث ارسال و تحویل است که اینجا جایی است که بنده واقعاً درخواست می‌کنم صنف نشر در تحویل بسته‌ها به پست تسریع کنند و از ناشر مهم‌تر، از شرکت ملی پست ایران خواهش می‌کنیم به احترام مردم به صورت ویژه نمایشگاه کتاب را ببینند و مردم را چشم‌انتظار کتاب نگذارند. امیدواریم خیلی زود این اتفاقات بیفتد و چشم مردم با دیدن کتاب‌های مورد علاقه‌شان روشن شود.
* نمایشگاه‌های بسیاری در سطح بین‌الملل برپا شد. چه ایده‌ای از چه نمایشگاهی بیشتر مدنظر شما بود و توانست نظر مثبت شما را جلب کند؟
نمایشگاه مجازی کتاب تهران به این شکل که فروش گسترده هم دارد تا این لحظه در دنیا بدیل ندارد. نکته اینجاست که ما به عنوان «خانه کتاب و ادبیات ایران» تا الان در ۶ نمایشگاه مجازی خارجی شرکت کردیم و عملکرد مجریان آن نمایشگاه‌ها را دیدیم. بعضی از آن‌ها موفق بودند و بعضی از آن‌ها اذعان کردند به اهداف‌شان نرسیدند و بعضی از آن‌ها هم کلاً اعلام کنسلی کردند. اعلام کردند می‌خواهیم نمایشگاه مجازی داشته باشیم، ولی نمایشگاه مجازی را هم برگزار نکردند. بعضی‌ها هم از همان اول اصلاً کلاً اسمی از مجازی نبردند و گفتند نمایشگاه کنسل است و تا سال بعد خداحافظ!
وجه‌تمایز اصلی نمایشگاه ما با سایر کشور‌ها همین بخش فروشگاهی ما است که کار را برای ما به لحاظ اجرایی مهم می‌کند
ما شرکت کردیم، دیدیم و رصد کردیم که چه می‌کنند و در عین حال ویژگی بارز و وجه‌تمایز اصلی نمایشگاه ما با سایر کشور‌ها همین بخش فروشگاهی ماست که کار را برای ما به لحاظ اجرایی مهم می‌کند، نه اینکه بگوییم غیرممکن یا سخت، باید اهتمام بیشتری داشته باشیم.
* شما برای این نمایشگاه سه ضلع بانک، وزارت ارتباطات و پست را به عنوان همکار دارید. تفاهم‌ها ایجاد شده؟
نگرانی من و همکارانم بیشتر به خاطر بخش غیرمجازی نمایشگاه مجازی کتاب است. یعنی از آن بخشی که مربوط به بخش مجازی نمایشگاه است، تقریبا خیال‌مان راحت است، (به بُعد نرم‌افزاری و زیرساختی اطمینان داریم)، ولی نگرانی‌هایی از همکاری ناشران و سرعت عمل شرکت پست داریم. البته با صحبت‌های جناب آقای «سبحانی‌فر» مدیرعامل و دست‌اندرکاران شرکت پست، خیال‌مان تا حد زیادی راحت شده، انصافاً نیت‌شان بر همکاری است و ان‌شاءالله که در مقام عمل هم شاهد این مساله باشیم.
نقش وزارت ارتباطات و پست و البته بانک عامل خیلی نسبت به بقیه ممتایزتر است
همکاری وزارت ارتباطات خیلی در برگزاری این نمایشگاه تاثیرگذار است که این نمایشگاه خاطر‌ه خوبی برای مردم به جا بگذارد و منجر به تداوم برگزاری در دوره‌های بعد هم بشود. هر ساله افراد و دستگاه‌های زیادی در نمایشگاه دخیل بودند. الان هم همان حالت است، ولی اینجا نقش وزارت ارتباطات و پست و البته بانک عامل خیلی نسبت به بقیه متمایزتر است و ما انتظار ویژه‌ای از این سه نهاد داریم.
* اعتبار‌های اختصاص‌یافته به نمایشگاه مجازی چقدر است؟
اعتبار دست معاونت فرهنگی است. ولی تا جایی که بنده اطلاع دارم و با دکتر جوادی صحبت کرده‌ایم، تمام آن یارانه‌ای که برای نمایشگاه سی و دوم اختصاص داده شده بود در نمایشگاه مجازی هم ان‌شاءالله تخصیص داده خواهد شد. پس اهل قلم، دانشجویان، طلاب، اساتید حوزه و دانشگاه و کسانی که مشمول یارانه می‌شدند حتماً مانند سابق بهره‌مند خواهند شد و آن یارانه سرجایش هست و آن هزینه‌ای را که بابت اجرای نمایشگاه صرف می‌شد، برای هزینه ارسال کتابها تخصیص دادیم تا کتابها را به دست مردم برسانیم.
* فکر کنید اگر به عنوان یک دانشجو وارد سایت شوم و بخواهم خرید کنم، چه کاری باید انجام بدهم و یارانه را چطور استفاده کنم؟ سوال دومم این است که آیا رقم یارانه زیادتر شده و به ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد؟
ثبت نام یارانه خرید کتاب در نمایشگاه مجازی کتاب تهران صرفا مربوط به دانشجویان، طلاب، اعضای هیأت علمی است که اطلاعات آن‌ها از طرف مراکز مربوط به این موسسه اعلام شده باشد و پس از استعلام مورد تایید قرار بگیرد. این افراد با مراجعه به سایت ketab.ir و کلیک روی سامانه ثبت نام یارانه اعتباری خرید کتاب، بایستی مراحل ثبت نام را دنبال کرده و تمام اطلاعات مربوطه را تکمیل کنند.
عضویت در سامانه به معنی تخصیص بن نیست. در صورت تعلق یارانه خرید کتاب پیام تخصیص با موفقیت انجام شد، به همراه اطلاعات یارانه درخواستی در صفحه بازشده در سامانه نمایش و پیامک «یارانه خرید کتاب روی کد ملی شما شارژ شد» نیز به تلفن همراه اعلامی ارسال خواهد شد
برای ثبت نام یارانه اعتباری خرید کتاب بایستی شماره تلفن همراه فعال و در دسترس و اصالتاً متعلق به شخص ثبت‌نام کننده (کد ملی اعلام شده) باشد.
البته عضویت در سامانه به معنی تخصیص بن نیست. در صورت تعلق یارانه خرید کتاب پیام «تخصیص با موفقیت انجام شد»، به همراه اطلاعات یارانه درخواستی در صفحه بازشده در سامانه نمایش و پیامک «یارانه خرید کتاب روی کد ملی شما شارژ شد» نیز به تلفن همراه اعلامی ارسال خواهد شد.
یارانه خرید کتاب در نمایشگاه مجازی به صورت «اعتبار خرید» به کد ملی افراد اختصاص می‌یابد، لذا برای ثبت نام نیاز به واریز وجه نیست. مشمولین یارانه در صورت بروز هرگونه مشکل در فرآیند ثبت‌نام یا داشتن هرگونه پرسش میتوانند با شماره ۹۱۰۰۹۸۹۸-۰۲۱ تماس بگیرند.
* آیا برای دانش‌آموزان هم بخش خاصی تدارک دیده شده؟
متاسفانه فعلاً برای دانش‌آموزان برنامه‌ریزی نشده است، ولی میشود در دوره‌های بعدی به این فکر بود و برای دانش‌آموزان هم برنامه‌ای درنظر گرفت.
تاکنون ۱۱۸۵ ناشر برای حضور در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب ثبت نام خود را تکمیل کرده‌اند
* به مناطق کمتر برخوردار و یا مناطق محروم بودجه خاصی اختصاص پیدا کرده است؟
ارسال رایگان یکی از تدابیر است. قاعدتاً وقتی هموطن عزیزی در استان محروم غیرهمجوار با تهران است، مخصوصاً استان‌های مرزی، معمولاً ما باید برای پست هزینه بیشتری بپردازد؛ بنابراین با ارسال رایگان آن‌ها نیز از این طرح منتفع می‌شوند. حمایت در قالب ارسال رایگان است، حتی به دورترین نقطه. (قاعدتاً، چون پست برای دورترین نقاط هزینه ارسال بیشتری از ما طلب خواهد کرد و ما با پست تسویه‌حساب می‌کنیم قاعدتاً به این شکل میزان بهره‌مندی آن‌ها بیشتر میشود)، چون طبق نرخ‌نامه پست در اِشل‌هایی که دارند مثلاً استان غیرهمجوار هزینه‌اش بیشتر است و هرچه فاصله از مرکز بیشتر باشد، یارانه‌ای که ارشاد تخصیص می‌دهد بیشتر است.
* پیش‌بینی شما برای ثبت‌نام ناشران چقدر است؟
امیدواریم جامعه نشر کشورمان در این نمایشگاه شرکت حداکثری داشته باشند. تا این لحظه ۱۱۸۵ ناشر ثبت نام کرده‌اند که از این آمار ۹۰۱ ناشر پروسه ثبت نام را تکمیل کرده‌اند.
* درباره روند ثبت نام و امور مربوط به ناشران هم برایمان بگویید. چون اولین بار است که همه زیر یک چتر آن هم به نام نمایشگاه مجازی قرار است شرکت کنند.
ناشران متقاضی حضور در نخستین نمایشگاه باید از ۱۰ دی‌ماه برای ثبت‌نام اقدام کنند. تایید و یا رد تقاضای حضور ناشران در نمایشگاه مجازی کتاب پس از بررسی مدارک و اطلاعات ناشران و براساس آئین‌نامه انجام میشود.
با تایید ثبت‌نام، ناشران باید با مراجعه به پنل کاربری، موجودی و قیمت کتاب‌هایشان را اعلام کنند. ناشران تنها یک‌بار مجاز به افزایش قیمت هر عنوان کتاب هستند؛ بنابراین براساس اطلاعات بانک خانه کتاب و ادبیات ایران، ناشران میتوانند فهرست کتاب‌های منتشر شده را مشاهده کنند که این فهرست در قالب فایل اکسل، قابل دریافت است. ناشر براساس این فهرست، درباره عرضه و فروش به‌عبارت دیگر، فعال یا غیرفعال کردن هرعنوان کتاب خود تصمیم‌گیری می‌کند.
با توجه به نوسانات قیمت نهاده‌های تولید، فرصت یک بار افزایش قیمت برای ناشران پیش‌بینی شده است
با تعیین فهرست کتاب‌های به‌اصطلاح فعال برای فروش، مرحله بعدی، مشخص کردن تعداد موجودی قابل فروش برای هر عنوان کتاب است. امکان تغییر چند باره موجودی از سوی ناشر نیز پیش‌بینی شده است و کتاب‌هایی که موجودی آن‌ها در سامانه اعلام نشده باشد در سایت نمایشگاه مجازی نمایش داده نمی‌شود.
با توجه به نوسانات قیمت نهاده‌های تولید، فرصت یک بار افزایش قیمت برای ناشران پیش‌بینی شده است؛ بنابراین برای پیشگیری از شکل‌گیری رقابت منفی، ناشران مجاز به کاهش قیمت کتابها نیستند.
مخاطب با مراجعه به سایت نمایشگاه مجازی کتاب، میتواند موجودی کتاب ناشران را مشاهده کند و با هدف یک‌دستی، اطلاعات کتابها، صرفا از بانک اطلاعاتی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برای نمایش در سایت نمایشگاه فراخوانی میشود؛ علاوه بر این تصاویر جلد و چند صفحه نخست کتابها نیز در سایت فروش قابل مشاهده است.
با توجه به اینکه ناشران برحسب توانمندی، تسلط و آگاهی از قابلیت‌های فضای مجازی و استفاده از روش‌های نوین فناوری اطلاعات با یکدیگر متفاوت و به‌تبع براساس سلیقه عمل می‌کنند، تصمیم بر این شد تا اطلاعات کتابشناختی براساس یک قاعده بارگذاری شوند؛ بنابراین به‌غیر از تغییر قیمت، ناشران امکان دخل و تصرف در شکل نمایش کتابها و اطلاعات را ندارند. با‌توجه به اینکه نمایشگاه مجازی کتاب، ایجاد فرصت برابر برای همه ناشران، اعم از بزرگ و کوچک را فراهم کرده است و قرار نیست سامانه فروش نمایشگاه مجازی کتاب در اختیار چند ناشر معدود باشد، تلاش کردیم برای همه ناشران حاضر، زمینه برابر ایجاد کنیم.
با هدف ارائه خدمات دقیق‌تر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به‌عنوان مجری برگزاری نمایشگاه، ناشر را موظف کرده تا برای ارتباط مشتری با ارسال‌کنندگان اطلاعات آن‌ها در پنل ثبت کند تا مشتری بتواند جریان ارسال بسته را پیگیری کند
برای کاهش خطا و اشتباه همه مراحل خرید تا ارسال بسته، ماشینی است. ناشر بعد از دریافت سفارش خرید از طریق پنل، هر سفارش را همراه با مشخصات سفارش شامل بارکد پستی، اطلاعات خریدار و نشانی و اطلاعات او، بسته‌بندی و برای ارسال به شرکت ملی پست تحویل می‌دهد. همچنین ارسال کد رهگیری برای مشتریان این امکان را فراهم می‌آورد که خریدار مرسوله را پس از ارسال، پیگیری کند.
براساس درخواست ناشران، علاوه بر شرکت پست، ارسال مرسوله از سوی ناشر نیز در نظر گرفته شده است. با هدف ارائه خدمات دقیق‌تر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به‌عنوان مجری برگزاری نمایشگاه، ناشر را موظف کرده تا برای ارتباط مشتری با ارسال‌کنندگان اطلاعات آن‌ها در پنل ثبت کند تا مشتری بتواند جریان ارسال بسته را پیگیری کند.
* آیا پس از آن که نمایشگاه آغاز شد ناشری میتواند درخواست حضور در نمایشگاه بدهد؟
با توجه به اینکه فرایند‌های انجام ثبت نام، کنترل و تایید اطلاعات و انتقال اطلاعات کتاب‌های عرضه شده به سامانه فروش کتاب زمان‌بر بوده و مدت‌زمان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب هم نسبتا محدود است، این امکان عملا وجود ندارد.
* برای دانشجویان، طلاب و اساتید زمان خاصی برای ثبت‌نام قرار دادید؟
بله هفته جاری اعلام میشود و میتوانند اقدام کنند.
* نحوه ثبت‌نام و خرید کتاب در سامانه فروش چگونه است؟
عضویت در سامانه به منظور خرید کتاب الزامی است و این امر هم قبل از شروع فرآیند و هم بعد از فرآیند انتخاب و خرید کتاب میسر شده است. مسیر اینطور است: در وب‌سایت ketab.ir روی گزینه نمایشگاه مجازی کتاب کلیک و وارد صفحه جستجو و فروش کتاب می‌شوید. به منظور عضویت ابتدا با کلیک روی ورود کاربر بخش ثبت‌نام در سایت را تکمیل می‌کنید، نکته‌ای وجود دارد و آن اینکه: در نظر داشته باشید ارسال کتاب در نمایشگاه مجازی کتاب استانی در محدوده جغرافیایی استان محل برگزاری نمایشگاه مقدور خواهد بود، اما در نمایشگاه مجازی کتاب تهران، کتاب به نشانی وارد شده توسط کاربر در سراسر کشور ارسال میشود.
با پر کردن گزینه‌های خواسته شده کد تأیید ثبت‌نام به تلفن همراه شما ارسال میشود که با وارد کردن کد تأیید در قسمت مورد نظر حساب کاربری شما فعال خواهد شد. اکنون می‌توانید با نام کاربری (شماره تلفن همراه) و کلمه عبور (که قبلاً تعریف کرده‌اید) وارد پنل کاربری خود شوید. در صورت صحت انجام تمام مراحل، شماره تلفن همراه شما در بالای صفحه در قسمت ورود کاربر به‌عنوان تأیید اولیه به نمایش درمی‌آید. با کلیک در قسمت ورود کاربر از طریق گزینه پروفایل کاربری با دقت به ادامه تکمیل فرآیند ثبت اطلاعات درخواستی بپردازید.
در صورت مطابقت مشخصات در بخش «نشانی‌های من» گزینه افزودن نشانی جدید را فعال و با دقت آدرس و کد پستی را وارد و گزینه ذخیره را کلیک کنید تا پروفایل شما تکمیل و نهایی شود. حالا در بالای صفحه روی گزینه صفحه اول کلیک کنید و پس از جست‌وجو و مشاهده کتابها، کتاب مورد نظر خود را به هر تعداد انتخاب کنید و گزینه افزودن به سبد خرید را فعال کنید تا پیام «کتاب مورد نظر به سبد خرید شما افزوده شد» نمایش داده شود. در صورت داشتن خرید‌های بیشتر از طریق گزینه ادامه خرید اقدام کنید. گزینه‌های انتخاب نشانی و روش ارسال را تائید کرده و روی گزینه نهایی‌سازی و پرداخت کلیک کنید. درگاه بانکی را انتخاب کرده و روی گزینه پرداخت و ثبت نهایی سفارش کلیک شود. سپس از طریق صفحه باز شده با وارد کردن اطلاعات کارت بانکی و کلیک روی پرداخت خرید خود را به پایان برسانید. ادامه مراحل خرید و ارسال از طریق پیامک اطلاع‌رسانی خواهد شد.
* اگر خریدار از خرید منصرف شد و هنوز پرداختی نداشته باشد مسیر چطور میشود؟
در صورت لغو تراکنش توسط کاربر سبد خرید تا ۳۰ دقیقه در رزرو کاربر خواهد بود و در سامانه نیز نمایش داده خواهد شد. در ۱۵ دقیقه اول سیستم پیام یادآوری محتوی شماره سفارش را به کاربر ارسال و در صورت عدم اقدام از سوی خریدار محتویات سبد پاک و به موجودی ناشر اضافه خواهد شد. همچنین چنانچه خریدی ناموفق باشد و مبلغی از حساب کاربر کسر شود، طی ۷۲ ساعت به حساب کاربر برگشت داده خواهد شد.
* آن پنجره واحدی که قرار بوده بین خانه کتاب و کتابخانه ملی و اداره کتاب باشد فقط برای مجوز کتاب است نه اعلام وصول درست است؟
هدف از ایجاد پنجره واحد گردش و انتقال اطلاعات در مرحله پیش از چاپ بین سازمان‌های مربوطه بوده است. اما بعد از ثبت اعلام وصول در پنجره واحد، یکی از فعالیت‌های مهم و ضروری تحویل یک نسخه از کتاب بصورت فیزیکی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. اطلاعات این نسخه از کتاب در مرحله پس از چاپ در بانک اطلاعاتی خانه کتاب ثبت میشود.
* اگر یک کتاب فقط مجوز اولیه را داشته باشد نمی‌تواند کتاب در نمایشگاه مجازی عرضه شود؟ باید اعلام وصول هم اخذ شده باشد؟
بله دقیقا ضمن اینکه اینکه فیزیک کتاب را باید بفرستند که اینجا ثبت شود. یعنی برای ثبت کتاب در سامانه خانه کتاب نیاز به فیزیک کتاب است.
* اگر کتابی در جریان برگزاری نمایشگاه اول تا ششم منتشر شده باشد و اعلام وصول گرفته باشد و به نمایشگاه برسد، امکان عرضه در نمایشگاه را دارد؟
ماهیت این نمایشگاه با نمایشگاه فیزیکی متفاوت است، ما در نمایشگاه فیزیکی دیده بودیم طرف مثلاً کتابش را تازه از تنور درآورده، روی ویترینش می‌گذاشت، منتها اینجا، چون فرآیند ثبت‌نام و تایید با نمایشگاه فیزیکی متفاوت است، در حال حاضر چنین امکانی میسر نیست.
* پس شما به ناشران توصیه می‌کنید قبل از اینکه این مهلت تمام شود آثارشان را نهایی کنند.
دقیقاً ما توصیه می‌کنیم آن چیزی که تایید می‌کنند لیست نهایی آن‌ها باشد که برای روز‌های آینده به مشکل برنخورند.
* ثبت‌نام برای ناشران هزینه‌ای دارد یا نه؟
نمایشگاه مجازی برای مردم این حسن‌ها دارد؛ اول تخفیف ۲۰ درصدی که با همکاری صنف نشر ارائه میشود، این هدیه ناشران به مردم است، دوم: ارسال رایگان، که این هم هدیه مجری نمایشگاه یا ارشاد به مردم است، سوم: امکان بازدید در هر ساعتی از شبانه‌روز.
اما برای ناشر چه محاسنی دارد؟ اولاً اینکه ناشر اجاره غرفه نمی‌دهد، ما ناشران زیادی را می‌دیدیم که در نمایشگاه کتاب تهران شرکت می‌کردند کتاب می‌آوردند فروش چندانی هم نداشتند بعضی از آن‌ها پول اجاره غرفه را هم درنمی‌آورند، الان آن هزینه‌ها برای ناشر وجود ندارد، آسیب‌دیدگی کتابها، زحمت حمل و نقل، جمع کردن، مدیریت غرفه و. هزینه‌های اینگونه را هم ندارند، هزینه رایگان است، ضمن اینکه ما یک بستر فروش برای ناشر آماده کردیم و ناشر میتواند در این فضا با این شرایط کتابش را بفروشد. از همه مهم‌تر اینکه ناشران حرفه‌ای میتوانند در طول سال با مشتریان خود در این نمایشگاه ارتباط داشته باشند. در دنیای حرفه‌ای امروز CRM (مدیریت ارتباط با مشتری) یک علم است و از همه چیز مهم‌تر است.
* یعنی ناشر بعد از سفارش مخاطب سبد سفارش‌هایش را می‌بیند و بلافاصله میتواند اقدام کند؟
قطعاً در پنل یا غرفه مجازی خودش می‌بیند، به عبارتی ما به ناشر غرفه مجازی می‌دهیم با همان ویژگی‌ها می‌بیند که این کتابها توسط مردم از او خریداری شده است.
ناشر بعد از اینکه هزینه پرداخت میشود میتواند سفارش را ببیند. البته ناشران درحالت خرید مخاطب را نمی‌بینند و خرید‌های قطعی را فقط میتوانند ببینند؛ لذا وقتی پرداخت کرد اینجا حقی برای مشتری ایجاد شده و ناشر موظف است که کتابها را ارسال کند
* شما به عنوان مجری می‌توانید ببینید ناشر به سفارش‌ها رسیدگی می‌کند یا نه؟
بله! بله. یک توضیح راجع به سازوکار اجرا بدهم، مردم کتابها را ثبت سفارش می‌کنند یعنی تیک می‌زنند در سبد خریدشان می‌رود، مرحله بعد پرداختی است که انجام می‌دهند، تا نیم ساعت بعد از اینکه سبد خرید پر شد فرصت هست پرداخت انجام شود و اگر پرداختی نشود یک پیامک از سمت مجری برای او ارسال میشود که شما خریدتان را نهایی کنید و در غیر این صورت از سبد خرید شما حذف میشود، این حالت انتظار خرید است، بعد از اینکه فرآیند خرید را در همان سایت انجام داد، اینجا در پنل ناشر قابل مشاهده میشود، یعنی ناشر بعد از اینکه هزینه پرداخت میشود میتواند سفارش را ببیند. البته ناشران درحالت خرید مخاطب را نمی‌بینند و خرید‌های قطعی را فقط میتوانند ببینند؛ لذا وقتی پرداخت کرد اینجا حقی برای مشتری ایجاد شده و ناشر موظف است که کتابها را ارسال کند.
* ممکن است این سوال پیش بیاید که اگر ناشر کتاب نداشت چطور؟
ناشر حق ندارد کتابی را اگر موجود ندارد روی سایت بگذارد. این جزء تخلفات نمایشگاهی محسوب میشود و پیگیری‌های بعدی را برای ناشر خواهد داشت، ناشر موظف است فقط و فقط کتابی را در ویترین مجازی‌اش بگذارد که اطمینان صددرصدی از موجودی آن کالا دارد، اگر کتابی را بگذارد که موجودی نداشته باشد این تخلف محرز نمایشگاهی و تجاوز از قوانین محسوب میشود.
* از نمایشگاه‌های خارجی یا داخلی، چون سوره مهر یا سمت الگوبرداری شده است؟
نمایشگاه ما ترکیبی است، ترکیبی از همه نمایشگاه‌هایی که تا حالا برگزار شده است.
معاونت فرهنگی به صورت ویژه با وزارت علوم، بهداشت، دانشگاه آزاد در ارتباط است که برای خرید‌های انبوه مسیر ویژه‌ای تدارک ببینیم چراکه از طریق درگاه ما قاعدتاً قابل پرداخت نیست، لذا سازوکار آن به زودی اطلاع رسانی میشود
* چه اطلاعاتی از کتاب را مخاطب میتواند ببیند؟
ما اطلاعات کتابشناسی را فرا روی مخاطب قرار می‌دهیم: عنوان، ناشر، نویسنده، مترجم، موضوع، سال انتشار، نوبت چاپ، شابک، زبان کتاب، نوع کتاب، قیمت برای کتاب.
البته در سرچ کتاب وزن برای مخاطب اهمیتی ندارد، اما در پنل فروش ناشر و پست، وزن کتاب ثبت شده و بر اساس وزن کتاب و وزن اعلامی بسته خالی توسط ناشر هزینه پست محاسبه میشود.
* اگر یک کتاب ناشران متعدد داشته باشد این موضوع قابل تفکیک است؟
بستگی دارد ISBN آن عنوان و آن کتاب به اسم کدام ثبت شده باشد.
* آیا مخاطب در سبد خریدش محدودیت دارد؟ در روز چقدر کتاب میتواند بخرد؟
خیر هیچ محدودیتی نیست. البته حداکثر خرید باید تابع قوانین بانک مرکزی باشد که سقف تراکنش‌های بانکی فکر می‌کنم ۵۰ میلیون تومان است، ولی از نظر ما محدودیتی نیست.
* کتابخانه‌ها و یا دانشگاه‌هایی که تجمیع کتابها را می‌خرند، برای این‌ها تمهید خاصی اندیشیده شده است؟
ما می‌خواهیم این را به صورت بسته مجزایی ببینیم. از این رو معاونت فرهنگی به صورت ویژه با وزارت علوم، بهداشت، دانشگاه آزاد در ارتباط است که برای خرید‌های انبوه مسیر ویژه‌ای تدارک ببینیم چراکه از طریق درگاه ما قاعدتاً قابل پرداخت نیست، لذا سازوکار آن به زودی اطلاع رسانی میشود.
خبر خوش برای علاقه‌مندان به نمایشگاه مجازی کتاب: با همکاری وزارت ارتباطات ترافیک هم ۵۰ درصد محاسبه خواهد شد یعنی اگر وارد نمایشگاه شوند هزینه اینترنت آن‌ها ۵۰ درصد ارزان‌تر است
*مخاطب زمان محدودی را میتواند در نمایشگاه گذر داشته باشد یا نه؟
خیر نه تنها محدودیت ندارد، بلکه ما دعوت می‌کنیم در چند روز نمایشگاه، مردم عزیز کشورمان اوقات فراغت‌شان را در گشت و گذار میان کتابها سپری کنند و حتی برای مردم با همکاری وزارت ارتباطات ترافیک هم ۵۰ درصد محاسبه خواهد شد، یعنی اگر وارد نمایشگاه شوند هزینه اینترنت آن‌ها ۵۰ درصد ارزان‌تر است.
* در بخش بین‌الملل از چه کشور‌هایی کتاب خواهیم داشت و عرضه آن‌ها به چه شکل است؟
در این نمایشگاه‌ها تاکنون ۲۲ کشور شرکت کرده‌اند که عبارتند از: اتریش، اسپانیا، افغانستان، اندونزی، انگلستان، ایتالیا، آذربایجان، آلمان، پاکستان، ترکیه، چین، روسیه، سنگال، سوریه، صربستان، عمان، قزاقستان، قطر، کلمبیا، لبنان، هند و یونان.
برای نمایشگاه فیزیکی به این دلیل که وارد فاز اجرایی شده بودیم، کتاب‌های خارجی عرب، لاتین و... وارد گمرک شده بود و ترخیص هم شدند، در واقع آماده ورود به نمایشگاه بودند که متاسفانه موضوع کرونا و عدم برگزاری نمایشگاه فیزیکی پیش آمد، ولی الان این کتابها موجود هستند. کتاب‌های موجود در نخستین نمایشگاه کتاب مجازی عرضه می‌شوند.
* قیمت آن ریالی محسوب میشود یا ارز معیار برای آن در نظر گرفته خواهد شد؟
کتاب‌های خارجی نمایشگاه مجازی کتاب تهران با تخفیف ۵۰ درصدی به مردم کشورمان عرضه خواهد شد. طی آخرین توافقات با معاونت و ناشران خارجی قرار شد از این ۵۰ درصد تخفیف ۳۰ درصد ناشر خارجی تقبل خواهد کرد و ۲۰ درصد هم یارانه معاونت خواهد بود. از این رو برای مردم نصف قیمت محسوب میشود.
ما به شکل «ریالی» با ناشران خارجی تسویه‌حساب می‌کنیم. ولی مبنای ما برای تعیین قیمت نرم‌افزار نیلسن است که تقریبا میشود گفت یک سایت مرجعی است که شما عنوان یا اطلاعات کتاب را که می‌دهید. یکسری اطلاعات می‌دهد از جمله قیمت پشت جلد، ما ملاک را سایت نیلسن قرار می‌دهیم. طبق توافقی که با هم داریم و چند سال است این اتفاق می‌افتد و ما آن اطلاعات را از سایت نیلسن می‌گیریم که البته بابت همین هم باید هزینه بدهیم. یعنی باید بخریم، زیرا به ما رایگان اطلاعات نمی‌دهد و با توجه به اینکه اختلافات را برطرف می‌کند ارزش دارد، خیلی هم نیست شاید ۵۰۰ یورو باشد، البته پارسال خریداری کردیم الان موجود است و می‌توانیم استفاده کنیم، ملاک آن قرار می‌دهیم با ۵۰ درصد تخفیف برای مردم.
* ناشر میتواند در این نمایشگاه به دلخواه به غیر از آن ۲۰ درصد تخفیف مازاد اعمال کند؟
نه، چون نرم‌افزار این اجازه را نمی‌دهد.
کتاب‌های خارجی نمایشگاه مجازی کتاب تهران با تخفیف ۵۰ درصدی به مردم کشورمان عرضه خواهد شد
* کتابها از چه سالی اجازه حضور در نمایشگاه مجازی را دارند؟
در نمایشگاه‌های فیزیکی محدودیت فضا بود و ما قاعدتاً شرمنده یکسری از کسانی می‌شدیم که تمایل داشتند آثار بیشتری عرضه کنند، ما هم علم به این مساله داریم که تعداد تیراژ و عناوین کتاب ملاک نیست. ولی با توجه به اینکه بالاخره ما باید یک شاخصی را می‌گذاشتیم جز شرایط نمایشگاه فیزیکی تعداد عناوین قید می‌شد مثلاً جزء شرایط حضور می‌گذاشتیم که ناشر کمتر از ۴۰ عنوان نباید داشته باشد که وارد نمایشگاه شود، در صورتی که ما معتقدیم ممکن است یک ناشری ۵ تا کتاب چاپ کرده باشد، ولی به لحاظ وزانت و اثرگذاری هر یک عنوانش معادل صد عنوان باشد به لحاظ زمانی که گذاشته، کار علمی که انجام داده، ولی خوب متاسفانه این محدودیت‌ها در نمایشگاه فیزیکی بود.
در نمایشگاه مجازی همه این محدودیت‌ها برطرف شده و ناشری که در ۴ سال اخیر فعال بوده و پروانه نشر داشته باشد، میتواند در نمایشگاه مجازی کتاب تهران شرکت کند.
* پس فعلاً ۴ سال اخیر است.
فعلاً ۴ سال اخیر است و کتاب‌های ۴ سال اخیر را میتوانند عرضه کنند.
اگر ببینیم ناشری تخطی کرده و از کتابی نام برده که موجود ندارد و نارضایتی مردم را در پی داشته تذکر می‌دهیم و چنانچه تکرار شد ناشر را از نمایشگاه حذف می‌کنیم
* هر ناشر چند کتاب میتواند بارگذاری کند؟
محدودیت ندارد. اما باید کتابها را موجود داشته باشد. این نکته مورد تاکید ماست، اگر غیر از این باشد خیانت ناشر به خریدار است. یعنی شما دارید یک چیزی را اظهار می‌کنید که وجود ندارد. این هم یکی از نکاتی است که میتواند مردم را به ناشر و نمایشگاه مجازی بدبین کند.
* اگر طی سه روز اول نمایشگاه یعنی نیمه نمایشگاه شما به این نتیجه برسید ناشری مطالبه‌ای را بدون پاسخ گذاشته است یعنی کتابی را نداشته و عنوان کرده موجود است، شما چه برخوردی با آن ناشر می‌کنید؟
ما ضوابط انضباطی داریم که در حال نهایی شدن است، چون این به روح نمایشگاه و اعتماد مردم ضربه می‌زند. اگر ببینیم ناشری تخطی کرده و از کتابی نام برده که موجود ندارد و نارضایتی مردم را در پی داشته تذکر می‌دهیم و چنانچه تکرار شد ناشر را از نمایشگاه حذف می‌کنیم.
* چند تا از تخلفات نمایشگاهی را نام ببرید؟
خوشبختانه یکی از مزایای نمایشگاه مجازی، حذف زمینه‌های تخلف است. در نمایشگاه مجازی آن تخلفاتی که در نمایشگاه فیزیکی محتمل بود که یکسری ناشرنما‌ها انجام می‌دادند را شاهد نخواهیم بود، مثلاً یکی از تخلفات عمده در نمایشگاه فیزیکی نقد کردن بُن بود که الان اینجا اصلاً غیرممکن است یا مثلاً فروش کتاب غیر که در نمایشگاه مجازی کتاب تهران غیرممکن است. چون ناشر فقط کتاب‌های خودش را میتواند بفروشد.
اما بیشترین چیزی که ناشر میتواند موجبات نارضایتی مردم را فراهم کند همین اظهار یا نمایش کتاب بدون موجودی، و ارسال دیرهنگام کتابها یا تحویل به پست است. هر کتابی که مجوز وزارت ارشاد را گرفته باشد میتواند عرضه شود.
یارانه را به کد ملی افراد اختصاص می‌دهیم که در واقع یارانه اعتباری روی کارت ملی طرف شارژ میشود و واجب است که دانشجو یا هر کسی که می‌خواهد یارانه بگیرد، شماره موبایلی که اعلام می‌کند مالک آن باشد
* نمایشگاه مجازی کتاب، تبلیغات سطح شهر هم دارد؟
بله، هفته پیش جلسه‌ای با رئیس محترم سازمان زیباسازی شهر تهران داشتیم و قول دادند که در این نمایشگاه هم یاری‌گر ما خواهند بود و ان‌شاءالله که محیط شهر تهران در ان ایام عطر و بوی کتاب بگیرد.
* آیا میزان باقی مانده اعتبار هر فرد پیامک میشود؟
ما یارانه را به کد ملی افراد اختصاص می‌دهیم که در واقع یارانه اعتباری روی کارت ملی طرف شارژ میشود و واجب است که دانشجو یا هر کسی که می‌خواهد یارانه بگیرد، شماره موبایلی که اعلام می‌کند مالک آن باشد؛ یعنی کدملی با شماره موبایلش انطباق داشته باشد تا پیامک را دریافت کند.
*نمایشگاه کتاب مجازی افتتاحیه دارد؟ یعنی وزیر ارشاد در افتتاحیه نمایشگاه حاضر میشود؟
بله، مراسم افتتاحیه نمایشگاه مجازی به صورت غیرحضوری خواهیم داشت. امیدواریم در این مراسم وزرای ارشاد و ارتباطات، مدیرعامل بانک عامل نمایشگاه کتاب، و مدیرعامل شرکت پست حضور داشته باشند.
* افتتاحیه نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران همان روز اول بهمن است یا یک روز قبل؟
احتمالاً یک روز قبل.
* اهالی رسانه اعتبار ویژه خرید از این نمایشگاه دارند؟
بله برای اهالی رسانه اعتبار خرید از نمایشگاه تدارک دیده شده است.
ارسال نظرات