ایران در انتظار تامین واکسن کرونا از ۳ مسیر

ماه‌ها از شیوع کووید-۱۹ در جهان و ایران می‌گذرد. هرچند که از همان روز‌های ابتدایی اعلام می‌شد که ساختار این ویروس پیچیده به گونه‌ای است که می‌تواند بار‌ها و بار‌ها جهش داشته باشد، اما به هر حال چشم امید بشر به ساخت دارو یا واکسنی بود که بتواند در مقابل شیوع گسترده و مرگ و میر بالای ناشی از این ویروس قد علم کند. بر همین اساس بود که کمپانی‌های بزرگ واکسن‌سازی در جهان دست به کار شدند تا راه ۱۰ تا ۱۵ ساله تولید واکسن را تنها در چند ماه طی کنند.

باید توجه کرد که حساسیت‌های زیادی در دنیا بر روی ساخت واکسن وجود دارد؛ چراکه واکسن‌ها از ویروس ضعیف شده یا کشته شده ساخته می‌شوند و باید به انسان‌های سالم تزریق شوند و آن‌ها را در برابر بیماری ایمن کنند؛ بنابراین باید حتما ایمنی و اثربخشی آن‌ها بار‌ها و بار‌ها ارزیابی شده و مراحل مختلفی را از سر بگذراند؛ به طوری که گفته می‌شود، ساخت یک واکسن ممکن است ۱۲ تا ۱۵ سال طول بکشد.

اما در دوران کرونا، شرایط زندگی بشر اضطراری است و بر همین اساس کشور‌ها از جمله کشور ما بر آن شدند تا طی چند ماه یا نهایتا یک سال واکسنی برای کرونا تولید کنند تا جان انسان را نجات دهد؛ کاری که چندان ساده به نظر نمی‌آمد و اوایل هم عنوان می‌شد دسترسی به واکسن زودتر از دو سال امکانپذیر نیست، اما این اتفاق زودتر از پیش بینی‌های صورت گرفته افتاد.

بر همین اساس بود که بعد از گذشت چند ماه زمزمه‌هایی از ساخت واکسن‌هایی مانند واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد، واکسن فایزر آمریکا که با مشارکت شرکت آلمانی بین‌تک تولید شد، واکسن شرکت آمریکایی مدرنا، چند واکسن در چین، روسیه و... مطرح شد. از طرفی کشور‌هایی مانند آمریکا، انگلیس، کانادا و... اقدام به خرید این واکسن‌ها کردند تا واکسیناسیون بر علیه کووید-۱۹ را برای مردم‌شان آغاز کنند. مسوولان کشور ما هم اعلام کردند که به شرط ایمنی و اثربخشی این واکسن‌ها و البته حق انتخاب از سبد کووکس اقدام به خرید واکسن خواهند کرد، اما در ادامه مسیر تحت تاثیر تحریم ها، مشکلاتی در نقل و انتقال پول بوجود آمد و برخی اخبار حاشیه‌ای این موضوع نیز منجر به مطالبه‌ای در فضای مجازی جهت تامین واکسن با هشتگ «#واکسن_بخرید» شد.

در این میان سازمان بهداشت جهانی نیز که مجموعه‌ای با عنوان کووکس را برای دسترسی عادلانه به واکسن کرونا برای تمام کشور‌ها به ویژه کشور‌های در حال توسعه و با درآمد پایین ایجاد کرده، اعلام کرد که کشور‌ها می‌توانند از طریق این مجموعه در صف خرید واکسن کرونا قرار گیرند.

۳ مسیر تامین واکسن کرونا در ایران

در کشور ما نیز بار‌ها اعلام شده بود که به محض تایید هر یک از واکسن‌های کرونا از سوی مراجع بین‌المللی، نسبت به خرید آن اقدام می‌شود. بر همین اساس دکتر سعید نمکی- وزیر بهداشت تاکید کرد که تامین واکسن کرونا را از سه مسیر دنبال می‌کند؛ اول، خرید واکسن از منابعی است که در دنیا تایید شدند که به گفته وزیر بهداشت ایران چهار منبع را برای خرید واکسن انتخاب کرده است تا از این طریق حدود ۱۸ میلیون دوز واکسن کرونا را خریداری کند.

بر اساس اعلام نمکی، در مسیر دوم تهیه واکسن باید بتوانیم در قالب قرارداد مشترک، تولید داخل و دانش فنی بیرون مسیر را دنبال کنیم که در این زمینه با دو و سه کشور خوب پیش رفتیم.

وی درباره مسیر سوم تهیه واکسن، اظهار کرد: مسیر سوم تکیه بر دانش و تولیدات داخلی است.

---

بیشتر بخوانید:

• دومین داوطلب تزریق واکسن ایرانی کرونا کیست؟ + عکس
• اولین داوطلب واکسن کرونای ایرانی کیست؟ +فیلم

---

مسیر اول؛ جزییات خرید خارجی واکسن کرونا

باید توجه کرد که خرید واکسن کرونا از منابع خارجی از دو مسیر دنبال می‌شود؛ یکی خرید واکسن از مجموعه کووکس که زیر نظر سازمان بهداشت جهانی است و دوم خرید مستقیم از شرکت‌های تولیدکننده واکسن کرونا در دنیا که توانسته‌اند مجوز‌های بین‌المللی را اخذ کنند.

در مسیر اول، ایران از ابتدای شکل‌گیری کووکس، سند خریدش را در صف این مجموعه قرار داده است. البته با توجه به تحریم‌های آمریکایی علیه کشورمان و بسته بودن مسیر نقل و انتقالات مالی، ایران برای پرداخت پول واکسن کرونا به مجموعه کووکس با مشکلاتی مواجه شد که پرداخت پول را دچار چالش کرد.

البته بعد از رایزنی‌های مثبت با سازمان بهداشت جهانی، در روز چهارم دی ماه ۱۳۹۹، عبدالناصر همتی- رییس‌کل بانک مرکزی از رفع موانع خرید واکسن کرونا خبر داد و اعلام کرد که موافقت اولیه برای انتقال از حساب یک بانک (غیر از منابع بانک مرکزی در کره) دریافت شد و دستور پرداخت وجه را صادر کردیم. پیگیری‌های لازم در این زمینه بی وقفه ادامه دارد.

وی تاکید کرد: بانک مرکزی ایران برای خرید واکسن کرونا در این مرحله ۲۰۰ میلیون یورو تخصیص داده است. در صورت نیاز، منابع بیشتری را نیز تأمین خواهیم کرد.

۱۸ کارخانه تولید واکسن کرونا در کووکس و شرط ایران

در عین حال دکتر علیرضا بیگلری- رییس انستیتو پاسور ایران، درباره وضعیت تامین واکسن کووید-۱۹ از سبد کووکس، به ایسنا، گفت: سازمان بهداشت جهانی در قالب مجموعه کووکس ۱۸ کارخانه تولید واکسن کرونا را انتخاب کرده است و اغلب کشور‌های دنیا هم سبد کووکس را خریده‌اند. ایران هم همین اقدام را البته با شرط امکان انتخاب انجام داده است، تا بتوان مناسب‌ترین و بهترین واکسن را برای کشور انتخاب کرد.

ورود هلال احمر به حوزه خرید واکسن کرونا

مسیر دوم خرید خارجی واکسن کووید-۱۹ اما، از طریق مشارکت بخش‌های مختلف اعم از بخش خصوصی، سازمان هایی، چون جمعیت هلال احمر و ... پیش خواهد رفت. به طوری که با درخواست وزیر بهداشت از جمعیت هلال احمر مبنی بر مشارکت این سازمان در حوزه تامین واکسن کرونا از خارج از کشور، اقداماتی فوری انجام شد. به طوری که دکتر کریم همتی- رییس جمعیت هلال احمر ایران در گفتگو با ایسنا، از اقدام برای خرید یک میلیون دوز واکسن کرونا خبر داد و گفت: باید هم بحث قیمت و هم نوع واکسن را با سازمان غذا و دارو چک کنیم و برای هر یک از واکسن‌هایی که مورد تایید سازمان غذا و دارو باشند، اقدام کنیم.

وی همچنین در نشستی خبری اعلام کرد که هلال احمر این یک میلیون دوز واکسن را از چین خریداری خواهد کرد. البته نه فقط ما بلکه بسیاری از کشور‌های منطقه نیز واکسن را از چین خریداری کردند؛ چرا که شرایط این واکسن‌ها با شرایط کشور ما متناسبتر است. مابقی واکسن‌ها هم که حدود ۲۰ میلیون دوز خواهد بود از سوی وزارت بهداشت تامین خواهد شد.

مسیر دوم؛ جزییات تولید مشترک واکسن کرونا با کشور‌های دیگر

در عین حال مسیر دیگری که مسئولان بهداشت و درمان ایران برای تامین واکسن کرونا دنبال می‌کنند، تولید مشترک این واکسن با همکاری کشور‌های دیگر است. به طوری که در یک مورد، این تولید مشترک آغاز شده، حتی فاز اول مطالعه انسانی خود را طی کرده و در فاز دوم مطالعه انسانی به سر می‌برد.

در این زمینه رییس انستیتو پاستور ایران به ایسنا، گفت: طراحی واکسن کرونا در حوزه تولید مشترک از سوی هر دو کشور انجام شده و طراحی‌ها و مطالعات کیفی تولید این واکسن به صورت مشترک بین دو کشور انجام می‌شود.

آغاز فاز دوم مطالعه واکسن کرونا تولید مشترک در کشور همکار با نظارت انستیتو پاستور

وی با بیان اینکه قرار شد کارآزمایی بالینی فاز یک واکسن تولید مشترک در کشور همکار انجام شود، گفت: در حال حاضر کارآزمایی بالینی فاز یک واکسن تولید مشترک تمام شده است و با نظارت انستیتو پاستور کارآزمایی بالینی فاز دوم در حال انجام است. فاز یک مطالعه بالینی بیشتر به بحث ایمنی توجه دارد و فاز دوم علاوه بر ارزیابی ایمن بودن واکسن، بحث کارایی واکسن را نیز مورد نظر دارد. بر این اساس فاز دوم در آن کشور در حال انجام است. به محض اینکه نتایج فاز دوم را دیدیم و از ایمنی و کارایی واکسن مطمئن شدیم و در حد قابل قبول بود، فاز سوم مطالعه بالینی که کم خطرترین فاز است، در ایران انجام خواهد شد.

مسیر سوم؛ تولید داخلی واکسن کووید-۱۹

به گفته وزارت بهداشتی‌ها چندین شرکت در کشورمان در حوزه ساخت واکسن کرونا با روش‌های مختلف اقدام می‌کنند و چند شرکت در این زمینه پیش افتاده اند. به طوری که حتی یکی از شرکت‌هایی که در کشورمان نسبت به ساخت واکسن کرونا با استفاده از روش ساخت واکسن ویروس کشته شده یا ضعیف شده اقدام کرده است، بعد از گذراندن موفق مطالعه بر روی سه حیوان موش، خرگوش و میمون و ارائه مستندات و نتایج این آزمایش‌ها به سازمان غذا و دارو، موفق به اخذ مجوز این سازمان و اجازه کمیته اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت جهت آغاز فاز اول مطالعه انسانی شده است.

بر این اساس دکتر مینو محرز- محقق اصلی پروژه تولید واکسن کرونای ایرانی و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره جزییات این اقدام به ایسنا، گفت: تاکنون تعداد بسیار زیادی در کشور برای شرکت در تست انسانی داوطلب شده‌اند. البته فاز اول تست انسانی واکسن کرونای ایرانی با ۵۶ نفر آغاز می‌شود. در این فاز دو تزریق برای داوطلبان در فاصله دو هفته انجام می‌شود. بر این اساس انشاالله از هفته اول دی ماه به بعد تست انسانی را آغاز می‌کنیم.

وی درباره شرایط داوطلبان شرکت در تست انسانی واکسن کرونا، گفت: این افراد باید کاملا سالم باشند، تمام تست‌های لازم برایش انجام می‌شود، در عین حال نباید سابقه ابتلا به کووید-۱۹ را داشته باشد و آنتی‌بادی‌اش باید منفی باشد و بین ۱۸ تا ۵۰ سال باشد.

محرز تاکید کرد: فکر می‌کنم اگر همه چیز با موفقیت پیش رود و تایید آن را هم از سازمان بهداشت جهانی دریافت کنیم، نهایتا در بهار بتوانیم واکسن کرونای ایرانی را داشته باشیم. نهایتا و حداکثر می‌توانیم اواخر بهار این واکسن را در صورت موفقیت داشته باشیم.

حال باید دید در شرایطی که برخی کشور‌ها واکسیناسیون مردم را علیه کرونا آغاز کرده اند، ایران در کدام یک از این مسیر‌ها زودتر به واکسن دست پیدا می‌کند و واکسیناسیون ایرانیان علیه کرونا چه زمانی آغاز خواهد شد.

البته باید در نظر داشت که با توجه به تقاضای بالای جهانی برای تامین واکسن، قاعدتا نمی‌توان امید داشت که در شرایط فعلی تعداد دوز زیادی از واکسن متناسب با تمام جمعیت کشور، تامین شود؛ بنابراین از هم اکنون باید به فکر اولویت بندی تزریق واکسن کرونا باشیم و این اولیوت بندی را به صورت شفاف اعلام کنیم تا مردم نیز مطمئن باشند که نابرابری اجتماعی در کار نخواهد بود و واکسن کرونا در وهله اول به افرادی تزریق می‌شود که واقعا در اولویت قرار دارند.