توضیحی درباره حذف نام مولانا از کتاب درسی
گفته می‌شود حذف نام مولانا مربوط به شعری در کتاب درسی و گذاشتن عنوان «شاعری» به جایش به موضوع بحث‌برانگیز حذفیات و تغییرات کتاب‌های درسی ربطی ندارد و بر این اساس، این حذف برای اصلاح شعر جعلی منسوب به مولانا بوده است.
علی‌اصغر بشیری، عضو کمپین مبارزه با نشر جعلیات در یادداشتی با عنوان «این دو بیت واقعا از مولانا نیست» در این‌باره نوشته است: «در کتاب فارسی سال نهم، درس چهارم در سال‌های قبل دو بیت با این متن آمده بود: «.. مولانا جلال‌الدین گفته است:
تا توانی می‌گریز از یار بد/ یار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تنها تو را بر جان زند / یار بد بر جان و بر ایمان زند» (فارسی نهم، ۱۳۹۷: ۳۱)
در حالی که دو بیت به این صورت از مولانا نیست و در چاپ‌های معتبر مثنوی نیامده است. دوستان و دانشورانی پیش‌تر در این زمینه مطالبی نوشتند (تا جایی که اطلاع دارم، آقایان محسن احمدوندی و مهدی شعبانی) و در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی موضوع را پیگیری کردند و در نهایت آموزش و پرورش به درستی این انتساب غلط را از کتاب درسی برداشت و در چاپ سال ۱۳۹۸ به بعد چنین اصلاح شد: «شاعری چنین گفته است...» (فارسی نهم، ۱۳۹۸: ۳۱).
از آن‌جایی که تب نقد و انتقاد بر کتاب‌های درسی بالا گرفته است (و بخشی هم طبیعی است؛ چرا که در کتاب درسی نباید غلط باشد)، برخی بدون هیچ مطالعه‌ای هر تغییری را نقد می‌کنند؛ حال آن‌که لااقل تغییر در این یک مورد درست بوده است و شعری که به غلط به مولانا منسوب شده بود، اصلاح شده است؛ اما اخیراً بسیاری از رسانه‌های معتبر و شبکه‌های مجازی به طور گسترده بر این قضیه پافشاری می‌کنند که این شعر مولانا! از کتاب‌های درسی حذف شده است؛ حال آن‌که این دو بیت به این صورت در مثنوی نیامده است و البته صورت‌های دیگری از آن آمده که متفاوت است.
ابیاتی که در مثنوی آمده که شبیه به این مضمون‌اند بدین قرارند: در دفتر چهارم: «یار بد، چون رست در تو مهر او/ هین از او بگریز و کم کن گفتگو
برکن از بیخش که گر سر برزند/ مر تو را و مسجدت را برکند (مثنوی چاپ موحد، جلد ۲، ص ۸۵۳)
و در دفتر پنجم: حق ذات پاک الله الصمد/ که بود به مار بد از یار بد
مار بد جانی ستاند از سلیم/ یار بد آرد سوی نار مقیم (مثنوی معنوی چاپ موحد، جلد ۲، ص ۱۱۶۶)
بحث اصلی این است که کسانی که در پی نقد و اصلاح هستند، باید با منابع اصلی سخنان خود را اثبات کنند. این قبیل اظهارنظرات که در سطح بسیار بالایی هم در رسانه‌ها منعکس شده است، یکی از پیامد‌های گسترش جعلیات و یا انتسابات به شاعران و نویسندگان شناخته‌شده است.»
تا توانی می‌گریز از یار بد/ یار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تنها تو را بر جان زند / یار بد بر جان و بر ایمان زند» (فارسی نهم، ۱۳۹۷: ۳۱)
در حالی که دو بیت به این صورت از مولانا نیست و در چاپ‌های معتبر مثنوی نیامده است. دوستان و دانشورانی پیش‌تر در این زمینه مطالبی نوشتند (تا جایی که اطلاع دارم، آقایان محسن احمدوندی و مهدی شعبانی) و در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی موضوع را پیگیری کردند و در نهایت آموزش و پرورش به درستی این انتساب غلط را از کتاب درسی برداشت و در چاپ سال ۱۳۹۸ به بعد چنین اصلاح شد: «شاعری چنین گفته است...» (فارسی نهم، ۱۳۹۸: ۳۱).
از آن‌جایی که تب نقد و انتقاد بر کتاب‌های درسی بالا گرفته است (و بخشی هم طبیعی است؛ چرا که در کتاب درسی نباید غلط باشد)، برخی بدون هیچ مطالعه‌ای هر تغییری را نقد می‌کنند؛ حال آن‌که لااقل تغییر در این یک مورد درست بوده است و شعری که به غلط به مولانا منسوب شده بود، اصلاح شده است؛ اما اخیراً بسیاری از رسانه‌های معتبر و شبکه‌های مجازی به طور گسترده بر این قضیه پافشاری می‌کنند که این شعر مولانا! از کتاب‌های درسی حذف شده است؛ حال آن‌که این دو بیت به این صورت در مثنوی نیامده است و البته صورت‌های دیگری از آن آمده که متفاوت است.
ابیاتی که در مثنوی آمده که شبیه به این مضمون‌اند بدین قرارند: در دفتر چهارم: «یار بد، چون رست در تو مهر او/ هین از او بگریز و کم کن گفتگو
برکن از بیخش که گر سر برزند/ مر تو را و مسجدت را برکند (مثنوی چاپ موحد، جلد ۲، ص ۸۵۳)
و در دفتر پنجم: حق ذات پاک الله الصمد/ که بود به مار بد از یار بد
مار بد جانی ستاند از سلیم/ یار بد آرد سوی نار مقیم (مثنوی معنوی چاپ موحد، جلد ۲، ص ۱۱۶۶)
بحث اصلی این است که کسانی که در پی نقد و اصلاح هستند، باید با منابع اصلی سخنان خود را اثبات کنند. این قبیل اظهارنظرات که در سطح بسیار بالایی هم در رسانه‌ها منعکس شده است، یکی از پیامد‌های گسترش جعلیات و یا انتسابات به شاعران و نویسندگان شناخته‌شده است.»
صفحه ۳۱ کتاب فارسی پایه نهم سال تحصیلی ۹۹ (چاپ پنجم: ۱۳۹۸)
ارسال نظرات