آیا شب یلدا دوشنبه است؟

این در حالی است که به گفته مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران دو هفته قبل از "یلدا" زودترین غروب خورشید رخ می‌دهد و دو هفته پس از اول دی ماه دیرترین طلوع خورشید را خواهیم داشت؛ اما این موضوع به این معنی نیست که شب "یلدا" طولانی‌ترین شب سال نباشد؛ چراکه برای محاسبه طول شب باید به هر دو مؤلفه زمان غروب و طلوع خورشید توجه شود.

مهندس مسعود عتیقی در گفتگو با ایسنا با تاکید بر ضرورت شناسایی جایگاه شب یلدا، گفت: بر اساس محاسبات ساعت ۱۶ و ۵۴ دقیقه روز یکشنبه ۳۰ آذر ماه جاری لحظه غروب خورشید و ساعت ۷ و ۱۰ دقیقه بامداد دوشنبه اول دی ماه زمان طلوع خورشید و با تفاضل این دو ساعت، به ۱۴ ساعت و ۱۶ دقیقه، به عنوان طول شب یلدا در شهر تهران به عنوان پایتخت کشور می‌رسیم.

وی اضافه کرد: نکته ظریفی که اینجا مطرح است، آنست که لحظه رسیدن خورشید به نقطه انقلاب زمستانی، ساعتی از شبانه روز و بین روز‌های ۳۰ آذر تا اول دی است، ولی با توجه به ساعت ۱۳ و ۳۳ دقیقه (به وقت ایران) که لحظه رسیدن خورشید به انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی زمین است، چه بسا طول شب در شب در اول دی و شب پس از آن تقریبا با هم مساوی و تفاوت آن‌ها نهایتا در حد چندین ثانیه باشد.

عتیقی تاکید کرد: همواره یادآور شده‌ایم که تفاوت شب یلدا با شب‌های قبل و بعد نیز کمتر از یک دقیقه بوده و معنای طولانی بودن این شب، در همین زمان کوتاه نهفته است.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران ادامه داد: از آنجایی که در استوای زمین طول روز و شب با هم برابر است و بر این اساس شاهد تغییر فصول در ناحیه استوایی نیستیم، هر چه به عرض‌های جغرافیایی طرفین استوا برویم، مدت زمان تفاوت طول روز و شب نیز بیشتر و بیشتر خواهد شد، به گونه‌ای که بطور مثال شهر چابهار در جنوب شرق کشور، با مختصات ۲۵ درجه و ۱۷ دقیقه و ۳۳.۹ ثانیه عرض شمالی و ۶۰ درجه و ۳۸ دقیقه و ۵۷.۶ ثانیه طول شرقی، کوتاه‌ترین شب یلدا را پیش رو داشته و طول شب یلدا در سال جاری برای مردمان صمیمی آن دیار ۱۳ ساعت و ۲۶ دقیقه است.

وی تاکید کرد: با توجه به تفاوت بسیار کم دو شب اول و دوم دی منطقی نیست که آیین کهنی همچون یلدا یا شب چله را به نوعی زیر سوال برده و در زمان وقوع آن تردید کنیم؛ چرا که یلدا یک آیین کهن ایرانی طی هزاران سال اخیر در شب اول دی ماه گرامی داشته می‌شود.