نگاهی به عملیات 27 روزه مطلع الفجر
عملیات مطلع الفجر از ساعت ۳ بامداد روز بیستم آذرماه ۱۳۶۰ آغاز شد و به مدت ۲۷ روز ادامه داشت.
عملیات مطلع الفجر از ساعت ۳ بامداد روز بیستم آذرماه ۱۳۶۰ توسط رزمندگان اسلام در منطقه عملیاتی گیلانغرب به منظور تصرف ارتفاعات شیاکوه، چرمیان و تنگ قاسم آباد به مرحله اجرا درآمد و این عملیات به مدت ۲۷ روز ادامه داشت.
وضعیت ارتفاعات شیاکوه و چرمیان
رشته ارتفاعات شیاکوه و چرمیان به موازات یکدیگر در جنوب غرب محور گیلانغرب - قصرشیرین واقع شده‌اند و از سمت جنوب‌شرقی به طرف شمال غرب امتداد یافته‌اند. این ارتفاعات توسط دشت شکمیان از یکدیگر جدا شده‌اند. جنس زمین سنگلاخی و شیب تند دامنه‌های ارتفاعات شیاکوه مانع هرگونه حرکت خودرویی می‌شود. ارتفاعات یاد شده از چند قله بهم پیوسته تشکیل شده‌اند که مهمترین آنها قله‌های بزنعلی، فریدون کشیا، چقاعلی، انار، تلوار، چل کسان و ... هستند.
ارتفاعات شیاکوه میدان دید و تیر خوبی بر دشت خان لیلی، چقا حمام و دره شکمیان دارند. ارتفاعات چرمیان هم معبر گیلانغرب قاسم‌آباد را از سمت غرب تحت نظارت دارد.
اهداف عملیات مطلع الفجر
۱-تصرف و تأمین ارتفاعات شیاکوه، چرمیان و تنگ قاسم‌آباد.
۲-درگیر کردن نیروهای متجاوز بعث عراق در مناطق عملیاتی غرب کشور به منظور سهولت در اجرای عملیات رزمندگان اسلام در مناطق عملیاتی جنوب.
۳- فراهم آوردن شرایط لازم برای تسهیل اجرای عملیاتهای آفندی نیروهای خودی در منطقه گیلانغرب.
۴-وارد آوردن خسارات و تلفات به متجاوزان بعث عراق.
شرح عملیات
وضعیت خاص منطقه و بُعد مسافت در محورهای مختلف و لزوم راهپیمایی در بعضی از معابر ایجاب می كرد كه زمان آغاز درگیری با دشمن، ساعت ۳ بامداد روز بیستم آذر ۱۳۶۰ تعیین گردد، لیكن با بروز مشكلاتی همچون هوشیاری دشمن در برخی محورها و منحرف شدن نیروها از مسیر اصلی – به دلیل پیچیدگی زمین – موجب شد تا عملیات زودتر از ساعت مقرر با رمز« یا مهدی ادركنی (عج)» انجام شود. با شروع عملیات، واكنش دشمن بسیار سریع بود و با تسلط كافی كه بر زمین منطقه داشت موفق شد از پیشروی نیروهای خودی جلوگیری كند. در محور سرپل ذهاب، قوای جمهوری اسلامی به رغم عدم توفیق در فتح تنگه كورك، تقاطی از ارتفاعات برآفتاب را به تصرف خود در آورده و جاده گیلان غرب – قصر شیرین را مسدود كردند.
درگیری در محور گیلان غرب نیز به روشنایی روز كشیده شد و نیروهای عمل كننده در این محور موفق شدند با تحمل تعدادی شهید و مجروح ارتفاع شیاكوه را به تصرف خود درآورند.
تلاش رزمندگان خودی در طول روز اول عملیات نیز در همین حد باقی ماند و نیروهای عراقی توانستند با بررسی اوضاع و شناسایی مواضع نیروهای مهاجم، در شب دوم عملیات در محور شیاكوه پاتك كنند. این پاتك با مقاومت و هشیاری نیروهای طرف مقابل خنثی شدو نیروهای عراق بدون كسب نتیجه، عقب رانده شدند. در پی آن، آتش دشمن بر تمام محورها شدت یافت و در نتیجه ابتدا نیروهای خودی (با فرماندهی ارتش) مستقر در محور دیزه كش و سپس تعداد دیگری از نیروها عقب نشینی كردند.
عقب نشینی های مزبور كه بدون اطلاع و هماهنگی با فرماندهی عملیات انجام شده بود، موقعیت محور سرتتان را از جناحین به خطر انداخت و در نتیجه نیروهای مستقر در این محور نیز به رغم مقاومت زیاد مجبور شدند عقب نشینی كنند.
در مجموع، در حالی كه پس از گذشت سه روز از شروع عملیات فقط ارتفاعات شیاكوه وبرآفتاب در اختیار نیروهای خودی قرار داشتند، پاتك های سنگین و متوالی دشمن از یك سو و عدم امكان پشتیبانی از نیرو – به علت فاصله زیاد خط مقدم با عقبه – از سوی دیگر، موجب شدند پس از ۱۷ روز مقاومت، ارتفاعات مذكور مجدداً به تصرف دشمن درآید.
درگیری در محور گیلان غرب نیز به روشنایی روز كشیده شد و نیروهای عمل كننده در این محور موفق شدند با تحمل تعدادی شهید و مجروح ارتفاع شیاكوه را به تصرف خود درآورند.
تلاش رزمندگان خودی در طول روز اول عملیات نیز در همین حد باقی ماند و نیروهای عراقی توانستند با بررسی اوضاع و شناسایی مواضع نیروهای مهاجم، در شب دوم عملیات در محور شیاكوه پاتك كنند. این پاتك با مقاومت و هشیاری نیروهای طرف مقابل خنثی شدو نیروهای عراق بدون كسب نتیجه، عقب رانده شدند. در پی آن، آتش دشمن بر تمام محورها شدت یافت و در نتیجه ابتدا نیروهای خودی (با فرماندهی ارتش) مستقر در محور دیزه كش و سپس تعداد دیگری از نیروها عقب نشینی كردند.
عقب نشینی های مزبور كه بدون اطلاع و هماهنگی با فرماندهی عملیات انجام شده بود، موقعیت محور سرتتان را از جناحین به خطر انداخت و در نتیجه نیروهای مستقر در این محور نیز به رغم مقاومت زیاد مجبور شدند عقب نشینی كنند.
در مجموع، در حالی كه پس از گذشت سه روز از شروع عملیات فقط ارتفاعات شیاكوه وبرآفتاب در اختیار نیروهای خودی قرار داشتند، پاتك های سنگین و متوالی دشمن از یك سو و عدم امكان پشتیبانی از نیرو – به علت فاصله زیاد خط مقدم با عقبه – از سوی دیگر، موجب شدند پس از ۱۷ روز مقاومت، ارتفاعات مذكور مجدداً به تصرف دشمن درآید.
نتایج عملیات:
اگر چه قوای جمهوری اسلامی نتوانستند اهداف به دست آمده در این عملیات را تثبیت كنند و نگه دارند، لیكن آن ها موفق شدند در جریان ۱۷ روز درگیری ضمن وارد آوردن تلفات زیاد بر دشمن – ۲۰۰۰ كشته و زخمی و ۱۴۰ اسیر – تجاربی را برای انجام عملیات های بعدی به دست آورند. از جمله این تجارب می توان به موارد زیر اشاره كرد:
۱- در ادغام نیروهای سپاه و ارتش علاوه بر مساله فرماندهی آنچه كه در هدایت نیروها تعیین كننده است، سیستم مخابراتی می باشد. از آن جا كه سیستم مخابراتی عملیات كاملا تحت اختیار تیپ ذوالفقار ارتش قرار داشت، هدایت نیروها در طول عملیات با مشكلاتی مواجه شده بود.
۲- در مناطق صعب العبور و كوهستانی، تدارك و پشتیبانی نیروهای عمل كننده امری بسیار حیاتی است.
۳- روحیه شهادت طلبی اگر چه بسیاری از موانع و كمبودها را مرتفع می سازد، لیكن باید همراه با آمادگی جسمی و روحی فرد رزمنده باشد؛ خصوصا در مناطق كوهستانی كه آموزش ها و آمادگی های خاص خود را می طلبد.
۴- برخلاف دشمن، آتش قوای نظامی جمهوری اسلامی در مواضع دشمن روی ارتفاعات اندك و بی تاثیر بود. این موضوع علاوه بر كمبود مهمات به ضعف دیده بان های ارتش باز می گشت. فرماندهان سپاه در این عملیات دریافتند كه باید حتی الامكان یك گروهان دیده بانی آتش تشكیل داده و ضمن آموزش آن ها، حداكثر بهره برداری را از حداقل آتش موجود در مناطق ببرند.
۱- در ادغام نیروهای سپاه و ارتش علاوه بر مساله فرماندهی آنچه كه در هدایت نیروها تعیین كننده است، سیستم مخابراتی می باشد. از آن جا كه سیستم مخابراتی عملیات كاملا تحت اختیار تیپ ذوالفقار ارتش قرار داشت، هدایت نیروها در طول عملیات با مشكلاتی مواجه شده بود.
۲- در مناطق صعب العبور و كوهستانی، تدارك و پشتیبانی نیروهای عمل كننده امری بسیار حیاتی است.
۳- روحیه شهادت طلبی اگر چه بسیاری از موانع و كمبودها را مرتفع می سازد، لیكن باید همراه با آمادگی جسمی و روحی فرد رزمنده باشد؛ خصوصا در مناطق كوهستانی كه آموزش ها و آمادگی های خاص خود را می طلبد.
۴- برخلاف دشمن، آتش قوای نظامی جمهوری اسلامی در مواضع دشمن روی ارتفاعات اندك و بی تاثیر بود. این موضوع علاوه بر كمبود مهمات به ضعف دیده بان های ارتش باز می گشت. فرماندهان سپاه در این عملیات دریافتند كه باید حتی الامكان یك گروهان دیده بانی آتش تشكیل داده و ضمن آموزش آن ها، حداكثر بهره برداری را از حداقل آتش موجود در مناطق ببرند.
ارسال نظرات