نمایشگاه مجازی کتاب دائمی می‌شود
قراربود بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب پکن به‌صورت فیزیکی و مجازی پنجم تا نهم شهریور برگزار شود، اما برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی این نمایشگاه با شعار «نمایشگاه هوشمند» از پنجم تا نهم مهر(۲۶ تا ۳۰ سپتامبر) و فقط به صورت مجازی برگزار شد. در این نمایشگاه ۲۶۰۰ ناشر، ۱۰۰ آژانس ادبی و ۵۰۰ کتابخانه از ۹۵ کشور ثبت‌نام کرده و به معرفی آثار خود پرداختند؛ همچنین بیش از ۳۰۰ هزار عنوان کتاب در سایت نمایشگاه بارگذاری شده است.
جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۷ مهمان ویژه نمایشگاه کتاب پکن بود و در سال ۲۰۱۹، چین به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران حضور داشت. حسین صفری معاون اقتصاد و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران پاسخگوی ایرناپلاس درباره اقدامات ایران برای حضور مجازی در این نمایشگاه بود.
ایران در نمایشگاه‌های مجازی کتاب به خصوص نمایشگاه کتاب پکن حضور فعالی داشت؟
_ از آنجایی که با توجه به همه‌گیری بیماری کووید۱۹ همه نمایشگاه‌های دنیا را به حالت مجازی برگزار می‌شود، امکان برگزاری آنها به صورت فیزیکی نبود. حتی برگزارکنندگان نمایشگاه‌هایی مانند فرانکفورت در ابتدا دچار سردرگمی بودند و به مرور با اصلاح آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها فعالیت خود را اصلاح کردند. نمایشگاه مجازی پکن از جمله نمایشگاه‌هایی است که در آن شرکت کردیم.
یکی از وظایف موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، کمک به ناشران علاقه‌مند به شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی مجازی است تا بتوانند در آن ثبت‌نام کرده و حضور داشته باشند. این موسسه در سال‌های گذشته به حضور فیزیکی ناشران در نمایشگاه‌های خارجی کمک می‌کرد و اکنون حمایت‌ها برای حضور مجازی آنها ادامه دارد.
در نمایشگاه پکن به جز غرفه نمایشگاه کتاب و ادبیات ایران، برخی ناشران، آژانس‌های ادبی پل و دایره مینا حضور داشتند. موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران وظیفه معرفی نمایشگاه کتاب تهران و طرح گرنت(حمایت از انتشار و ترجمه آثار ایرانی به زبان خارجی) را دارد. این فعالیت را در قالب ویدئو در بخش رویدادهای سایت نمایشگاه پکن بارگذاری کرد و از این طریق معرفی کرد.
چه فعالیت‌هایی در نمایشگاه‌های مجازی انجام می‌شود؟
_ معرفی کتاب‌های برگزیده کتاب سال، جایزه جلال آل‌احمد در ادوار مختلف، معرفی صنعت نشر ایران به زبان انگلیسی، معرفی آثار برگزیده کودک و نوجوان، معرفی ۱۰۸ نویسنده برتر حوزه کودک و نوجوان به زبان انگلیسی و معرفی سایت Books from Iran برای دسترسی مخاطبان خارجی به کتاب‌های ایران که نزدیک به ۱۹۰۰ عنوان کتاب با چکیده انگلیسی در حوزه‌های مختلف از جمله ادبیات، دین، هنر، دانشگاهی، ایران‌شناسی و دیگر موضوع‌های بارگزاری و معرفی شده است.
رتبه دهم ایران در نمایشگاه چین
این فعالیت‌ها در مقایسه با دیگر اقدامات ناشران و کشورهایی که در این نمایشگاه شرکت کرده‌اند در چه حدی است؟
_ تا هفتم مهرماه، ایران در میان ۱۹۸ ناشری که در نمایشگاه پکن شرکت کردند، رتبه دهم را از نظر عناوین و یازدهم را به لحاظ حضور ناشران داشت. در مجموع ما نمایشگاه‌های مجازی دنیا را به صورت جدی رصد و برای حضور ناشران در نمایشگاه از آنها حمایت می‌کنیم.
ایجاد بستر رایگان برای مذاکرات و تنظیم قرارداد
آیا در این نمایشگاه کتاب مجازی، امکانی برای ارتباط ناشران و آژانس‌های ادبی مهیا شده است؟
_ مسئولان این نمایشگاه اتاق‌های گفت‌وگویی را پیش‌بینی کرده‌اند که نرم‌افزار آنلاین نمایشگاهی در خصوص خدمات رایگان کپی‌رایت است. مذاکرات و تنظیم قرارداد در این اتاق‌ها به صورت رایگان در بستر نرم‌افزاری که نمایشگاه پکن پیش‌بینی کرده است انجام می‌شود.
ذائقه ناشران و مخاطبان به این سمت گرایش یافته تا بتوانند در این فضای نرم‌افزار، مبادلاتی داشته باشند. به طور قطع در ابتدای راه مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری وجود خواهد داشت. برای کاهش مشکلات، باید در داخل برای مسئولان و ناشران آموزش‌هایی در نظر گرفته شود تا با دانش مجازی کسب شده برای ورود به این حوزه، حرفی برای گفتن داشته باشیم. براساس مطالعاتی که در نمایشگاه‌های دنیا داشتیم، از این پس علاوه بر بستر فیزیکی به طور حتم، پیوست مجازی خواهد داشت. این پیوست می‌تواند کمک و ارتباط‌ها را تسهیل کند؛ دیدارها شاید با کمترین هزینه سفر انجام شود.
تبادل رایت در نمایشگاه پکن، ناشر محور است
آیا ناشران و فعالان از طرف ایران توانستند تبادل حق‌رایت و ارائه گرنت داشته باشیم؟
_ تبادل رایت در نمایشگاه پکن بیشتر ناشر محور است؛ اینگونه نیست که موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران این کار را انجام دهد؛ در سایت Books from Iran بیشتر کتاب‌ها معرفی شده‌اند. علاقه‌مندان و ناشران می‌توانند با لینک با ناشر ارتباط برقرار کنند. ناشران باید خود این کار را انجام دهند. ناشران باید بعد از پایان نمایشگاه مشخص کنند تلاش‌آنها تا چه اندازه به تبادل رایت منجر شده است.
آیا از تجربه‌های این نمایشگاه‌ها برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران که امسال به صورت مجازی برگزار خواهد شد، استفاده می‌کنید؟
_ موسسه خانه کتاب و ادبیات از سوی محسن جوادی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مجری نمایشگاه مجازی تهران انتخاب شد. بر این اساس وظیفه دارد که برای آن برنامه‌ریزی کند. از همه تجربه‌ها به‌ویژه کشورهایی که عملکردشان به نمایشگاه کتاب تهران نزدیک است و در حقیقت مانند ایران نگاه فروش دارند، استفاده خواهد شد. حتی از شرایط حضور و امتیازهایی که به ناشران می‌دهند، باید استفاده کرد./ایرنا