غارنوردی در خنکای سایه ای بی بدیل

اگر هدف سفر تابستانه شما شمال غرب ایران عزیزمان است و به طبیعتگردی و به ویژه غارها، علاقمندید؛ این مطلب کاملاً برای شما نوشته شده است. بفرمایید.

 

برای شروع، نقشه ایران را جلوی روی خود بگذارید، پرگاری خیالی دست بگیرید و نوک سوزن آن را بگذارید جایی در وسط جاده ی بیجار-دیواندرّه در استان کردستان و بعد به شعاع یکی دو بند انگشت(بسته به مقیاس نقشه) یک دایره رسم کنید. به این ترتیب پلنی عالی دارید از یک برنامه غارگردی چهار-پنج روزه ی حسابی، شامل: غار کرفتو، غار علیصدر، غار کتله خور، غار سهولان، غار زیویه.

 

در مقایسه با غارهایی که برای بازدید از آنها باید تن داد به کوهنوردی های چند ساعته؛ همه ی این غارها (به غیر از زیویه) دم دست هستند و با ماشین می شود رفت تا خود دهانه غار. که این قضیه نکته ی مثبتی است برای فرار از پیاده روی در آفتاب تموز و پناه به دل تاریک و خنک غار. (اگر زیویه را از برنامه حذف نکردید، بدانید و آگاه باشید که این غار در تپه زیویه واقع شده که از تپه های باستانی ایران محسوب می شود. یعنی اگر قرار باشد از مهمترین تپه های باستانی یاد کنیم و از تپه مارلیک، تپه حسنلو، تپه حصار، تپه سیلک و هفت تپه اسم ببریم، زیویه هم در عداد همینها است. پس اگر به جز طبیعت به تاریخ نیز علاقمند باشید، سرک کشیدن به محل زندگی اقوام مانایی و جست و جوی ردّ پای اورارتوها حتما فوجی از هیجان برایتان به همراه خواهد داشت.

 

اما بقیه غارها.

 

غار کتله خور غاری خشکی-آبی است که بخش آبی آن هنوز قابل بازدید نیست. استلاگمیت و استلاگتیت ها (چکیده و چکنده،  بخوانید قندیل های) این غار، حیرت انگیز و بسیار دیدنی هستند و قطعا چهره شما دیدنی تر است وقتی متوجه می شوید به چند سال گذر زمان نیاز است تا هر یک سانت از این قندیلها تشکیل شود. چنانکه مثلا یک ستون چند میلیون سال سن دارد! (وقتی استلاگمیت و استلاگتیت/چکیده و چکنده، یکی از بالا و دیگری از پایین، رشد می کنند و بهم میرسند، تشکیل یک ستون میدهند) و باور کنید یا نه، هموطنان بی معرفتی داریم که برای یادگاری قندیلها را شکسته و با خود به منزل برده اند! و خدا می داند چند هزار سال طول میشکد تا خسارتی که ایشان به بار آورده اند جبران شود؟

 

شما حتما از عداد ایشان نیستید و بسیار خوش ذوق ترید. پس تصور کنید این قندیلها را وقتی منظره ای تشکیل داده اند که بیننده را به یاد تصویر آشنایی می اندازد. به این ترتیب شما در راهروهای غار مواجه می شوید با: تالار عروس، پای فیل، شتری که جهاز بر پشت دارد، عروس و داماد، دوجادوگر، یک نخل سوخته، تمثال مریم مقدس و اتاق عقدی با خنچه ای بی بدیل. چنین است که به وقت بازگشت، در حافظه ی خود و دوربین تان نگارخانه ای تمام عیار حمل میکنید.

 

کتله خور در 5 کیلومتری گرماب، 80 کیلومتری قیدار، و 173 کیلومتری همدان، در استان زنجان واقع شده است. در مورد این غار افسانه هایی وجود دارد که معتقدند از طریق یک راه زیر زمینی به غار علیصدر متصل است (این افسانه ها شاید اساس علمی نداشته باشند اما اگر به مردمشناسی یا آشنایی با حکایات محلی علاقمند باشید، شنیدن آنها از زبان اهالی منطقه برایتان خالی از لطف نخواهد بود. پس، از راهنمایان غار -هر غاری- حتما سراغ این دست داستانها و حتی داستان نحوه کشف خود غار را بپرسید. انشاالله که به پست یک راهنمای اهل دل می خورید و از گفتنیهای او لذت وافر می برید).

 

اگر از تهران حرکت کرده باشید، غار بعدی غارعلیصدر است در روستاي عليصدر از توابع شهرستان كبودرآهنگ و75 كيلومتري شمال غربي شهرهمدان. علیصدر یکی از معدود غارهاي آبي قابل قايقراني است كه علاوه بر قایق سواری می توانید از تماشای قندیلهای آهکی بسیار زیبای آن لذت ببرید. در اینجا نیز تداعی معانی اثر خواهد کرد و تصاویر آشنای بسیار در دل قندیلها خواهید یافت.

 

غار سهولان واقع در روستای سهولان، ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر مهاباد، و در ۲۵ کیلومتری شهر بوکان در استان آذربایجان غربی، مثل علیصدر، غار آبی است و شما قایق سواری خواهید داشت (گمان نمیکنم در هیچ کجای دیگر از ایران دو غار آبی قابل قایق سواری با این فاصله از هم بیابید). اما نکته ی بسیار جالب این غار این است که بر خلاف سایر غارها که نهایتا خفاش دارند، پُر است از لانه کبوتر! اصلاً محلی ها به این غار «کونه کوتر» میگویند که یعنی لانه ی کبوتر. اگر مثل من فوبیای کار خرابی پرندگان حین عبور از بالای سر(!) نداشته باشید، موقع قایق سواری، از پرواز خارق عادت کبوترها در تاریکی غار و بالای سرتان متعجب خواهید شد و فراوان لذت خواهید برد.

 

حفظ نظافت در غارهای آبی، مسئله ای حساس تر از دیگر غارهاست زیرا خروج زباله ها یا وسایلی که سهواً داخل آب افتاده اند به این راحتی ها نیست. پس لطفا حین قایق سواری مراقب تک تک وسایل خود باشید که اگر از دست رفت، باید فاتحه اش را بخوانید و انشاالله که از آن دسته عزیزانی نیستید که سکه توی آب غار بیندازید به این امید که شاید هزارسال بعد یک نفر آن را پیدا کند و ثروتمند شود! (شدیداً شیفته ی خلاقیت ماکسیمیلیانوسی بعضی دوستان هستم من)

 

در دنیا استانداردهای بیشتری برای بازدید از غارهای زنده لحاظ میشود. مثل تعداد مشخص نفرات برای بازدید در هر روز، زیرا به لحاظ علمی، حتی تنفس آدمها در جریان زندگی غار (روند ساخته شدن قندیلها) ایجاد اختلال میکند. ما که هنوز به آن سطح نرسیده ایم، اما، مراقب عینک، موبایل، فندک و پول خردهایمان که میتوانیم باشیم.

 

و اما کرفتو، در ۷۰ کیلومتری شمال‌غرب شهر دیواندره در استان کردستان، که برای شخص من به مراتب هیجان انگیزتر از سایر غارها بود، از دو بخش طبیعی و دستکند تشکیل شده است. بخش طبیعی آن شبیه بسیاری دیگر از غارهای طبیعی است اما، بخش دیگری که بسیاری خاطره از غارهای کارتونهای دوران کودکی را پیش چشم مخاطب (حداقل مخاطبلان دهه پنجاه و شصت) زنده میکند، بخش دستکند غار است شامل چند طبقه، و هر طبقه حاوی دهلیزهای تو در تو و پیچ در پیچ که هرکدام به چند دهانه ختم میشود و لحظه ی نفسگیر انتخاب مسیری برای ادامه حرکت و سودای حل مسئله که آدمی را وادار میکند به رفت و برگشتهای چندباره و جست و جو .. اما آیا واقعا مقصود دست یافتنی است؟

 

بر اساس یافته ها قدمت زمان استفاده از این غار به پیش از تاریخ میرسد و آثار تاریخی موجود در این غار مربوط به سده سوم میلادی می باشند. بر سر در یکی از غارها تابلویی با خط یونایی موجود است که از آن با عنوان «معبد هراکس» نام برده است. (صد افسوس این تابلو زیر انبوهی از دیوار نوشته و یادگاری محو شده، با این وجود حتما از راهنما بخواهید آن را به شما نشان بدهد، دیدنش خالی از لطف نیست.)

به غیر از توصیه ی همیشگی برای لحظه ای خلوت کردن و نوشیدن جرعه جرعه از لذت لمس تاریخ و طبیعت، توصیه ویژه این مطلب: اگر به دیواره های غارهای طبیعی دست زدید (که حتما میزنید! مگر میشود آدم جلوی خودش را بگیرد و مادر زمین را لمس نکند؟)، هنگام خروج از غار حتما دستهای خود را با آب و صابون بشویید. به آب خالی اکتفا نکنید. تاکید میکنم: آب و مواد شوینده.

 

غارنوردی لذت بخشی بود. خداقوت ...