«جنون زیبایی» در ایران

در همه‌ی دوران‌ها استاندارد‌های زیبایی تعریف شده برای بدن زنان همواره در حال تغییر بوده است. در هیچ دوره‌ای بدن زنان به صورت طبیعی خود پذیرفته نشده است. در واقع هدف صنعت زیبایی، به ویژه در مورد زنان القا کننده‌ی این باور است که زنان برای کامل بودن به لوازم و ابزار آرایشی نیاز دارند و از این طریق به سود بیشتری می‌رسند. رفته رفته زنان اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و ناخودآگاه این حس در آن‌ها به وجود می‌آید که ظاهر طبیعی شان خواستنی و دوست‌داشتنی نیست و برای پذیرفته شدن از سوی مردان باید از محصولات و خدمات آرایشی و جراحی‌های زیبایی کمک بگیرند.

برای بسیاری از انسان‌ها زیبایی ظاهری تمام و کمال هدف مهمی محسوب می‌شود. پرداختن به ورزش، تمرین‌های بدن‌سازی و رژیم‌های غذایی، علاوه بر سلامتی، برای رسیدن به اندام و ظاهر زیبا انجام می‌شود. اما یکی از اقدامات اساسی افراد برای به دست آوردن زیبایی سپردن صورت و بدن خود به تیغ جراح است. بررسی‌ها نشان داده است که تمایل به زیبایی بدون نقص در ایران به نوعی جنون به نام “جنون زیبایی” تبدیل شده است.

امروزه در ایران، تمایل بسیاری برای انجام جراحی‌های زیبایی به ویژه در زنان دیده می‌شود و و این امر باعث شده که رتبه‌ی ایران در میان کشور‌های دنیا در انجام این جراحی‌ها را به زیر بیست برسد. البته این رتبه مورد جراحی بینی به زیر ۱۰ رسیده است. اما چرا زنان به این میزان از بدن خود ناراضی اند؟

برای بررسی عللی که افراد را به جراحی وا می‌دارد، به چند کلینیک زیبایی سر زدیم. در یکی از این کلینک‌ها با خانم جوان۲۶ ساله‌ای که به همراه مادرش به کلینیک آمده بود صحبت کردیم و از او در مورد علت مراجعه اش پرسیدیم. خانم جوان پاسخ داد: علت اصلی مراجعه ام تزریق ژل به لب هایم است، اما حالا که قرار است این کار را انجام دهم، قصد دارم به گونه هایم هم ژل تزریق کنم. با این که مادرم با عمل زیبایی موافق نیست و از نظرش صورتم هیچ مشکل ظاهری ندارد، اما در مقایسه با دوستانم که تزریق ژل انجام داده اند، چهرهام خیلی ساده و معمولی است. دوستانم پیشنهاد کردند که به این مرکز مراجعه کنم.

بی اطلاعی از عوارض جانبی جراحی زیبایی

از او پرسیدیم که آیا از عوارض احتمالی انجام این عمل‌های جراحی اطلاع دارد. او پاسخ داد: در رسانه‌ها و مجلات در مورد عوارض جانبی و مشکلات تزریق ژل خوانده ام، اما دوستانم را می‌بینم که از نتیجه‌ی عمل‌های زیبایی خود راضی هستند و مشکلی ندارند. من هم برای انجام این عمل‌ها به این کلینیک تخصصی آمده ام.

در ادامه این خانم جوان در مورد انگیزه‌های دیگرش برای انجام این عمل جراحی زیبایی گفت: ملاک اصلی برای یک زن در جامعه ما زیبایی است و زنان زیبا تقریبا موقعیت‌های شغلی، اجتماعی و ازدواج و ... مناسب تری به دست می‌آورند.

سه مرتبه جراحی کردم

در همان کلینیک با خانم ۳۳ ساله‌ای که منتظر نوبت ویزیت پزشک خود بود در مورد علت مراجعه اش سوال کردیم. این خانم توضیح داد: بینی ام سه بار دچار شکستگی شده است. مدتی قبل به مطب پزشکی رفتم که پس از معاینه ادعا کرد که بینی ام را کوچک می‌کند و قوز آن را هم از بین می‌برد. پس از گذشت دو سال از انجام جراحی و روتوش، بینی ام آن طور که پزشکم وعده داده بود کوچک نشد. هنگامی که متوجه شد به نظام پزشکی شکایت کردم، از من خواست که شکایتم را پس بگیرم و در ازایش حدودا چهار برابر هزینه‌ی جراحی ام را دریافت کنم. امروز هم به امید این که بتوانم ظاهر بینی ام را اصلاح کنم به این کلینیک آمده ام.

اگر به گذشته برگردم جراحی نمی‌کنم

او ادامه داد: اگر زمان برگردد هرگز بینی ام را جراحی نمی‌کنم. چون معمولا افراد حتی بعد از جراحی زیبایی هم احساس رضایت کامل نمی‌کنند. به علاوه متاسفانه اکثر افراد از حقوق خود به عنوان دریافت کننده‌ی خدمات زیبایی اطلاعات کافی ندارند. در صورتی که هر کاستی و سهل انگاری پزشک غیر قابل گذشت است. اگر نتیجه‌ی جراحی آن طور که پزشک به متقاضی وعده می‌دهد نباشد، مسئولیت تمام و کمال آن با خود پزشک است. یا به عنوان مثال اگر جراحی باعث به هم خوردن تقارن یا انحراف عضوی از صورت و بدن فرد شود یا مشکلات تنفسی و ... به وجود آید، پزشک وظیفه دارد مشکل را رفع کند و خسارت وارد شده را بپردازد.

با یکی دیگر از متقاضیان جراحی زیبایی که عمل پروتز سینه انجام داده بود صحبت کردیم. این خانم جوان از تجربه‌ی جراحی زیبایی اش گفت: من ۴ اردیبهشت امسال عمل پروتز سینه انجام دادم. اما متاسفانه هنوز بعد از پنج ماه ورم و درد شدیدی در سینه هایم حس می‌کنم. راستش را بخواهید اصلا از جراحی ام راضی نیستم. برای این رفع این مشکل به پزشکم مراجعه کردم. بعد از معاینه گفت تا یک سال بعد از جراحی درد و ورم خواهی داشت. من فرد فعال و پر جنب و جوشی هستم و نمی‌توانم یک سال این شرایط را تحمل کنم. امروز به این کلینیک آمدم تا پزشک دیگری بتواند مشکلم را حل کند.

هزینه‌های گزاف جراحی زیبایی

متقاضی دیگری که برای عمل جراحی لیفت شکم مراجعه کرده بود، تجربه‌ی خود را بازگو کرد: هزینه عمل‌های جراحی زیبایی بسیار بالا و میلیونی است. از طرفی در ایران تقریبا هر پزشکی هزینه‌ی متفاوتی در مقایسه با سایر پزشکان اعلام می‌کند. در واقع جراحی زیبایی در ایران نرخ ثابت و معینی ندارد. پزشکانی هم که در هر نوع عمل جراحی معروف و سرشناس هستند هزینه‌های نجومی تعیین می‌کنند. من پس از تحقیقات طولانی توانستم یک پزشک که سرشناس نیست و هزینه‌ی مناسبی دریافت می‌کند، پیدا کنم.

چرا نباید زیبا شوم؟

خانم جوان دیگری هم در مورد انگیزه جراحی زیبایی اش برایمان گفت: چرا وقتی می‌شود از پیشرفت علم پزشکی و تکنولوژی استفاده کرد و به ظاهری زیبا‌تر رسید، از این امکان استفاده نکنیم؟ من به واسطه‌ی کارم در روز با صد‌ها خانم که جراحی زیبایی انجام داده اند، سر و کار دارم و وقتی که از نتیجه‌ی عمل‌های شان سوال می‌کنم، می‌بینم که راضی هستند. به علاوه تجربه نشان داده است که عمل جراحی زیبایی اعتماد به نفس دختران و زنان را بیشتر می‌کند. اعتماد به نفس بیشتر به آن‌ها کمک می‌کند که در اجتماع بهتر ظاهر شوند و موقعیت‌های بهتری کسب کنند.

در کلینیک پوست و مو با دو پسر جوان هم برخورد کردیم و در مورد علت مراجعه‌ی آن‌ها به کلینیک پرسیدیم. یکی از آن‌ها پاسخ داد: من فیلم‌های خارجی زیادی تماشا می‌کنم. این باعث می‌شود که همیشه در ذهنم چهره و اندامم را با با بازیگران مقایسه کنم و دلم می‌خواهد شبیه آن‌ها باشم. به پزشک مراجعه کردم تا با ایجاد زاویه‌ی فک و چانه چهره ام را جذاب کند.

مشکلات تنفسی بعد از عمل‌های جراحی

این پسر جوان در مورد عوارض جانبی و خطرات احتمالی جراحی زیبایی گفت: در مورد ریسک این عمل‌ها اطلاعات زیادی دارم. اتفاقا یکی از دوستانم پس از تزریق ژل و زاویه سازی صورت دچار عفونت شد و مجبور شد به پزشک دیگری مراجعه کند. او از پزشکش که یک پزشک عمومی بود و تخصصی در این زمینه نداشت شکایت کرد. می‌دانم که هر عمل جراحی خطرات و عوارضی دارد. اما برایم اهمیتی ندارد و می‌خواهم هر طور شده جذاب‌تر به نظر برسم.

مخالف جراحی زیباییم

اما دوست این پسر جوان بیست و هشت ساله گفت: من علاقه‌ای به جراحی‌های زیبایی ندارم. با دوستم به این کلینیک آمدم تا تنها نباشد. به نظر من زیبایی نسبی و سلیقه‌ای است و دیدگاه هر فرد در مورد زیبایی با فرد دیگر متفاوت است. از طرفی تبلیغات افراطی رسانه‌ها و ماهواره‌ها مردم را به این کار تشویق می‌کند. متاسفانه نوعی رقابت و حسادت و چشم و همچشمی بین مردم و به خصوص جوانان به وجود آمده و همه می‌خواهند از دیگری زیباتر باشند. من معتقدم همه‌ی آفریده‌های خداوند به هر شکلی که آفریده شده اند زیبا هستند و همین تنوع جهان را جذاب‌تر کرده است. متاسفانه در بعضی موارد چهره‌ی افراد بعد از جراحی غیر طبیعی و نا متناسب می‌شود.

زیبایی به دست آمده از جراحی همیشگی نیست

این پسر جوان ادامه داد: جذابیت‌های ساختگی و مصنوعی در چهره و اندام زنان همیشگی نیست و متاسفانه کالا انگاری زنان روز به روز رایج‌تر می‌شود. این دیدگاه عمدتا از تبلیغات غرب و فضای مجازی تاثیر گرفته و سعی دارد، می‌خواهد به زنان القا کند که صورت و بدن طبیعی شان مورد پسند مردان نیست. البته این فضا سلیقه‌ی مردان را هم تا حدودی تغییر داده، اما نمی‌توان گفت که همه‌ی مردان ظاهر مصنوعی را به چهره و اندام طبیعی ترجیح می‌دهند.

اتفاقا واقعیت این است بیشتر مردان این چهره‌ها و اندام‌های مصنوعی را برای مدت کوتاهی جذاب می‌بینند. این روز‌ها بیشتر زنان شبیه به هم هستند و دیگر چهره‌های طبیعی و منحصر به فرد را کمتر می‌بینیم.

البته اگر شخصی مشکل اساسی در چهره یا بدنش داشته باشد، طوری که در زندگی عادی اش اختلال ایجاد شود، باید از پیشرفت علم در این زمینه کمک بگیرد. اما این موج که در کشور ما به راه افتاده و بسیاری دست به عمل‌های غیر ضروری می‌زنند، جای نگرانی دارد. اگر دقت کنید متوجه می‌شوید که به خاطر عمل‌های زیبایی دیگر نمی‌توان به راحتی سن زنان را تشخیص داد و همه جوان و در یک رنج سنی خاص به نظر می‌رسند.

اعتماد به نفس باید درونی باشد

او گفت: بهانه‌ی بعضی افراد برای انجام عمل‌های زیبایی پایین بودن اعتماد به نفسشان است و تصور می‌کنند با این کار می‌توانند اعتماد به نفس خود را تقویت کنند. در صورتی که اعتماد به نفس حسی است که از درون فرد نشات می‌گیرد نه از عوامل بیرونی. این گونه افراد بعد از عمل جراحی هم احساس رضایت کامل درونی ندارند و از این رو دوباره به جراحی‌های متعدد روی می‌آورند.

نا راضی بودن از ظاهر خود، به ویژه در زنان، باعث می‌شود که صورت و اندام طبیعی خود را به تیغ جراح بسپرند و به دنبال فرد جدیدی در خود باشند. این سطح از نارضایتی، در همه‌ی ابعاد فردی و اجتماعی زندگی نتایج ناخوشایند به دنبال دارد. انواع اختلالات جسمی و روانی، اختلالات تغذیه، مشکلات خانوادگی، استفاده افراطی از لوازم‌آرایشی، اتلاف پول و وقت و انرژی برای رسیدن به استاندارد‌های تعریف شده در رسانه­‌ها، تغییر سلیقه جامعه، جدایی از ارزش‌­های مذهبی و فرهنگی، دوری از ابعاد معنوی و باطنی و سرگرم شدن به جنبه­‌های ظاهری و دنیوی را می‌توان به عنوان نمونه‌هایی از پیامد‌های منفی این موضوع نام برد.