۵ مشکل گوارشی شایع و چگونگی درمان آنها

در شرایطی که برخی بیماری‌های گوارشی بدون علائم هستند یا به ناراحتی‌های جزئی منجر می‌شوند، سایرین می‌توانند موجب درد شدید شده یا حتی به بستری شدن در بیمارستان یا عمل جراحی نیاز داشته باشند.

اگر علائم گوارشی را تجربه می‌کنید، این که دقیقا با چه شرایطی مواجه هستید و چگونه می‌توانید ناراحتی خود را تسکین دهید، اهمیت دارد. در ادامه با پنج مشکل گوارشی شایع همراه با گزینه‌های درمان توصیه شده برای آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.

بازگشت اسید

بازگشت اسید که به نام سوزش سردل نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین مشکلات معده است.

زمانی که این شرایط به طور مکرر رخ می‌دهد، به نام بیماری بازگشت اسید معده به مری (GERD) شناخته می‌شود که موردی جدی‌تر است.

بازگشت اسید زمانی رخ می‌دهد که اسید معده از این اندام خارج شده و از طریق مری، لوله‌ای که دهان را معده متصل می‌کند، به سمت دهان بالا برود. این اسید معده می‌تواند دیواره داخلی مری را تحریک کرده و موجب احساس درد و فشار شود. با گذشت زمان، این شرایط می‌تواند موجب آسیبی جدی‌تر به دیواره داخلی مری شود.

علائم بازگشت اسید

درد سوزناک در سینه از نشانه‌های مشخص بازگشت اسید است و بر همین اساس به نام سوزش سردل نیز شناخته می‌شود. از علائم دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- دشواری در بلع

- احساس سوزش در سینه که ممکن است هنگام شب تشدید شود

- احساس وجود یک توده در گلو

- بالا آوردن مایع یا غذای ترش

دلایل مختلفی در تجربه بازگشت اسید نقش دارند.

آنچه می‌خورید می‌تواند یک عامل کلیدی باشد: وعده‌های غذایی بزرگ، غذا‌های سرخ شده یا وعده‌های غذایی آخر شب و همچنین نوشیدن الکل یا قهوه می‌توانند به بازگشت اسید منجر شوند.

هشدار

در صورت مواجهه با علائم اضافه مانند سینه درد یا تنگی نفس همراه با بازگشت اسید، در پی دریافت کمک پزشکی فوری باشید، زیرا این ممکن است نشانه‌ای از یک حمله قلبی باشد.

گزینه‌های درمان بازگشت اسید

روش‌های درمان برای بازگشت اسید به طور معمول با اصلاحات سبک زندگی آغاز می‌شوند.

برای این که حرکت اسید معده به سمت بالا دشوارتر شود، می‌توانید از بالابر‌های تخت استفاده کنید تا سر تختخواب بالاتر از قسمت پایین آن قرار بگیرد. همچنین، شما می‌توانید از یک گوه بین تختخواب و تشک استفاده کنید.

از دیگر تغییرات سبک زندگی برای مقابله با بازگشت اسید می‌توان به پرهیز از غذا خوردن دو ساعت پیش از خواب و تغییرات غذایی اشاره کرد. دارو‌های بدون نسخه مانند ضد اسید‌ها نیز می‌توانند مفید باشند.

اگر دارو‌های بدون نسخه و اصلاحات سبک زندگی تاثیری در بهبود بازگشت اسید نداشته باشند، ممکن است به دارو‌های تجویزی یا عمل جراحی نیاز باشد.

زخم‌های پپتیک

اگر یک زخم در دیواره داخلی معده یا آغاز روده کوچک که به نام دوازدهه شناخته می‌شود، داشته باشید، احتمالا به شکلی از یک زخم پپتیک مبتلا هستید. این شرایطی شایع است و می‌تواند بسیار دردناک باشد.

در گذشته، مردم بر این باور بودند که زخم‌های معده در نتیجه عوامل سبک زندگی مانند استرس زیاد یا خوردن غذا‌های تند شکل می‌گیرند. اکنون، ما اطلاعات بیشتری درباره دلایل شکل گیری آن‌ها داریم.

آنچه رخ می‌دهد این است که یک باکتری خاص به نام هلیکوباکتر پیلوری یا استفاده از دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی به مرور زمان موجب آسیب دیدن دیواره داخلی محافظ معده می‌شوند.

از عوامل خطر برای شکل‌گیری زخم‌ها می‌توان به سابقه خانوادگی، مصرف نوشیدنی‌های الکلی، سیگار کشیدن و بیماری‌های کبد یا کلیه اشاره کرد. در شرایطی که استرس و غذا‌های تند نمی‌توانند موجب یک زخم پپتیک شوند، اما گاهی اوقات می‌توانند یک زخم موجود را تحریک کنند.

علائم زخم پپتیک

درد سوزناک که در جایی بین جناغ سینه و ناف شکل می‌گیرد، یکی از نشانه‌های مشخص برای زخم‌های پپتیک است. جدا از درد، از دیگر علائم زخم‌های پپتیک می‌توان به بادگلو، حالت تهوع، استفراغ و بی اشتهایی اشاره کرد.

اما این امکان وجود دارد که فرد هیچ علائمی نداشته باشد. با این وجود، اگر با علائم شدید مواجه هستید، بلافاصله در پی دریافت کمک پزشکی باشید. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- درد شدید و ناگهانی در شکم

- علائم شوک مانند از جمله غش کردن، سردرگمی، احساس سبکی سر یا تعریق زیاد

- استفراغ خونی که ممکن است خون قرمز روشن یا شبیه به پودر قهوه دیده شود

- مدفوع تیره، قیر مانند یا خونی

زخم‌های پپتیک را می‌توان از طریق اندوسکوپی فوقانی تشخیص داد. برخی آزمایش‌های تشخیصی ممکن است نیازمند نوشیدن مایع مخصوص تصویربرداری مانند باریم برای تصویربرداری پرتو اکس باشند.

گزینه‌های درمان زخم پپتیک

در صورت تشخیص ابتلا به یک زخم پپتیک، درمان آن احتمالا شامل ترکیبی از اصلاحات سبک زندگی و دارو‌ها خواهد بود.

از تغییرات سبک زندگی می‌توان به ترک سیگار، ترک یا محدود کردن مصرف الکل و کافئین و پرهیز از غذا‌هایی که می‌توانند به شعله‌ور شدن شرایط منجر شوند، اشاره کرد. دارو‌هایی مانند آنتی بیوتیک ها، مسدودکننده‌های گیرنده هیستامین، مهارکننده‌های پمپ پروتون و ضد اسید‌ها می‌توانند به درمان زخم‌های پپتیک کمک کنند. اگر زخم پپتیک به واسطه هلیکوباکتر پیلوری شکل گرفته باشد، آنتی بیوتیک برای درمان عفونت تجویز خواهد شد.

در شرایطی که بیشتر زخم‌ها با درمان مناسب به سرعت بهبود می‌یابند، دریافت کمک پزشکی برای حصول اطمینان از عدم ابتلا به یک بیماری جدی‌تر توصیه می‌شود.

دیورتیکولوز و دیورتیکولیت

دیورتیکولوز زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های کوچکی به نام دیورتیکول از روده بزرگ به سمت بیرون برآمده می‌شوند. دیورتیکولوز با افزایش سن شیوع بیشتری می‌یابد.

اگر دیورتیکول‌ها در روده بزرگ ملتهب شوند، این شرایط به نام دیورتیکولیت شناخته می‌شود.

علائم دیورتیکولوز و دیورتیکولیت

اغلب اوقات، افراد مبتلا به دیورتیکولوز هیچ علائمی را تجربه نمی‌کنند. در صورت ابتلا به دیورتیکولیت - دیورتکیول ملتهب - از علائم شایع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- شکم درد

- تب

- حالت تهوع

- یبوست

همراه با افزایش سن، انتخاب‌های غذایی می‌تواند در ابتلا به دیورتیکولیت نقش داشته باشد. یک رژیم غذایی کم فیبر که سرشار از چربی حیوانی است، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. از عوامل خطر دیگر می‌توان به چاقی، سیگار کشیدن و مصرف برخی دارو‌ها از جمله دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی اشاره کرد.

گزینه‌های درمان دیورتیکولیت

درمان دیورتیکولیت به شدت علائمی که فرد تجربه می‌کند، بستگی دارد.

اگر علائم خفیف باشند، آنتی بیوتیک‌ها و یک رژیم غذایی مایع ممکن است برای بهبود شرایط کفایت کند. با بهبود علائم، فرد می‌تواند افزودن غذا‌های جامد به رژیم غذایی خود را به تدریج از سر بگیرد. در موارد شدیدتر، ممکن است به بستری شدن در بیمارستان نیاز باشد و در صورت بروز عوارضی مانند ایجاد سوراخ یا فیستول، ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد.

سندرم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک پذیر یکی از بیماری‌های گوارشی شایع است. شدت این بیماری در برخی افراد می‌تواند کم بوده و ناراحتی جزئی را برای آن‌ها ایجاد کند، در شرایطی که برای دیگران می‌تواند یک بیماری ناتوان کننده باشد که در انجام فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد می‌کند.

علائم سندرم روده تحریک پذیر

علائم سندرم روده تحریک پذیر بسیار متفاوت هستند، اما از شایع‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- شکم درد

- کرامپ یا نفخ

- گاز

- اسهال یا یبوست یا یکی به دنبال دیگری ایجاد شدن

- دشواری در دفع مدفوع یا نیاز مکرر و فوری به استفاده از توالت

در شرایطی که این علائم ناخوشایند و ناراحت کننده هستند، آن‌ها بدون ایجاد آسیب مشهود یا نشانه‌های بیماری در دستگاه گوارش رخ می‌دهند.

دلایل دقیق سندرم روده تحریک پذیر مشخص نیستند. احتمالا جمیعت میکروبی روده بزرگ، ناهنجاری‌ها در حرکت روده بزرگ یا تغییرات در چگونگی برقراری ارتباط بین مغز و روده بزرگ و همکاری این دو با یکدیگر می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند.

احتمال ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر در زنان نسبت مردان دو برابر بیشتر است و این شرایط در افراد زیر ۵۰ سال نیز شایع‌تر است. در شرایطی که استرس موجب سندرم روده تحریک پذیر نمی‌شود، اما ممکن است علائم ناخوشایند آن را تشدید کند.

از آنجایی که علائم می‌توانند به طور مکرر تغییر کنند، تشخیص سندرم روده تحریک پذیر می‌تواند دشوار باشد. افزون بر این، هیچ آزمایشی برای تشخیص سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد. تشخیص این بیماری زمانی صورت می‌گیرد که علائم این بیماری ادامه داشته و احتمال ابتلا به اختلالات گوارشی دیگر رد شود.

گزینه‌های درمان سندرم روده تحریک پذیر

درمان برای سندرم روده تحریک پذیر به طور معمول شامل دارو‌ها و تغییرات سبک زندگی و غذایی می‌شود.

کاهش مصرف غذا‌های FODMAP بالا، نوعی کربوهیدرات که اغلب با علائم گوارشی پیوند خورده است، گاهی اوقات می‌تواند مفید باشد. مصرف فیبر بیشتر و پرهیز از گلوتن از تاکتیک‌های مفید دیگر هستند. تغییرات سبک زندگی مانند ورزش کردن، کاهش استرس، و خواب کافی ممکن است به تسکین علائم کمک کنند.

دارو‌هایی که برای سندرم روده تحریک پذیر تجویز می‌شوند مقابله با علائم مانند اسهال، یبوست و شکم درد را هدف قرار می‌دهند.

سندرم روده تحریک پذیر در برابر بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده از شیوع کمتری نسبت به سندرم روده تحریک پذیر برخوردار است و نباید با آن اشتباه گرفته شود. بیماری التهابی روده شامل بیماری کرون و کولیت زخمی می‌شود که با التهاب مزمن در دستگاه گوارش مرتبط هستند. علائم بیماری التهابی روده شامل کاهش وزن، معده درد و اسهال می‌شوند و درمان آن به طور معمول از طریق مصرف دارو‌ها یا عمل جراحی انجام می‌شود.

یبوست

نیاز به دفع مدفوع در شرایطی که قادر به انجام این کار نیستید می‌تواند همراه با اختلالات گوارشی دیگر یا به خودی خود رخ دهد. در شرایطی که یبوست گاه و بیگاه شرایطی عادی است، یبوست مزمن می‌تواند نشانه‌ای از شرایطی نگران کننده‌تر باشد.

علائم یبوست

- دفع مدفوع کمتر از سه بار در یک هفته

- مدفوع سفت و سخت

- اعمال فشار برای دفع مدفوع

- احساس وجود انسداد در رکتوم که از دفع مدفوع جلوگیری می‌کند

- احساس ناتوانی در تخلیه کامل مدفوع از رکتوم

- نیاز به کمک برای تخلیه رکتوم مانند استفاده از دست برای اعمال فشار بر شکم یا استفاده از انگشت برای خارج کردن مدفوع از رکتوم

یبوست در صورت تجربه دو یا تعداد بیشتری از این علائم برای بیش از سه ماه مزمن در نظر گرفته می‌شود.

گزینه‌های درمان یبوست

یبوست مزمن باید زیر نظر یک پزشک درمان شود. یبوست گاه و بیگاه نیز با استفاده از مسهل‌های بدون نسخه و اقدامات غذایی مانند افزایش مصرف فیبر و آب قابل درمان است.