تخمه ژاپنی یا جابونی؟
به گزارش تابناک جوان ، از شهر دماوند ، جاده فیروزکوه را به سمت غرب که بروید پس از نیم ساعت به روستای جابان از توابع دهستان ابرشیوه می‌رسید. جابان با وجود شهرت زیادی که دارد غالبا بین مردم ناشناخته است و کلمه جابان بیشتر به دلیل تخم جابانی مشهور شده تا خود روستا.
تخمه ژاپنی، نوعی تخمه محبوب است که در ایران بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد اما جالب است بدانید که نام آن اصلا ربطی به ژاپن ندارد و در آن کشور تولید نمی‌شود. تخمه ژاپنی متعلق به یکی از روستاهای دماوند به اسم جابان است که به مرور زمان و شباهت اسمی، به تخمه ژاپنی معروف شده است.
تخمه ژاپنی یا تخمه جابانی
البته شاید از خودتان بپرسید تخم جابانی چیست؟ تخم ژاپنی در اصل همان تخمه جابانی ست که به اشتباه، لفظ آن به مرور زمان در بین مردم بدین گونه تغییر کرده‌است.
روستای جابان در شمال شرق تهران و دقیقاً در ۷۵ کیلومتری جاده فیروزکوه-تهران قرار داد. از جمله جاذبه‌های گردشگری جابان می‌توان به رود هفت چشمه ، کوه زرین کوه و تخت شاه اشاره کرد.
ریشه کلمه جابان
اما در مورد معنی کلمه جابان روایت مختلفی وجود دارد از جمله اینکه جابان از دو واژه جا به معنی مکان و بان به معنی نگهبان تشکیل شده و به این دلیل به منطقه جابان می‌گفتند که مردمانشان نگهبان منطقه بودند.
البته روایتی دیگر می‌گوید که در میان کردها طایفه بزرگی بود که به نام جابان، کابان، گاوان، گوپان، جاوان، جافان و جاف در تاریخ از آن یاد می‌شده، رد این اسم‌ها را می‌توان در کتاب تاریخی ابن اثیر ، عماد ، سفرنامه ابن بطوطه و مرج الذهب مسعودی گرفت.
گوپان نیز از دو بخش تشکیل شده گو به معنی پهلوان و پان به معنی پرونده. گوپانی‌ها همیشه در حکومت‌های ایران صاحب منصب بودند تا اینکه اعراب به ایران حمله کردند و زبان فارسی دست خوش تغییراتی شد بدین ترتیب گوپان به جابان تغییر کرد.
اما گفته می‌شود بنابر دلایلی کریم خان زند این طایفه را به این منطقه کوچ می‌دهد و آنها اسم این روستا را جابان می‌گذارند.
تخمه ژاپني يا جابوني ؟ مساله اين است
هم‌چنين در منبع ديگري آمده است: « باید دانست که این نوع تخمه در یکی از روستاهای اطراف دماوند«جابان(jâbân)» که همسایه غربی سربندان بوده و ساکنان آن نیز از نژاد کرمانج هستند کشت می‌شود و در واقع نام اصلی آن «تخمه جابانی» است؛ اما تطور زبانی صورت‌گرفته در این واژه و قلب مصوت«آ»(â) به «–و»(ô)، آن را به صورت «جابونی» درآورده و پس از آن با تبدیل همخوان «ج»(j) به «ژ»(ž) و «ب»(b) به «پ»(p)- به دلیل نزدیکی واجگاه- به صورت نادرست «ژاپنی» درآمده است.
خواص تخمه ژاپنی
ترکیب‌های موجود در این تخمه مانند انواع دیگر است و مصرف متعادل آن می‌تواند از کم خونی، بی اشتهایی، سوءجذب و التهاب جلوگیری کند. کلسیم آن برای زنان در پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان مفید به نظر می‌رسد. یکی از منابع پروتئین، دانه هندوانه است. این دانه حاوی اسیدهای آمینه ضروری است. اسیدهای آمینه برای حفظ سلامت ماهیچه‌ها، تنظیم ترشح آنزیم‌ها و کمک به انتقال ریزمغذی‌ها به داخل سلول‌ها ضروری هستند. یکی از منابع مهم دریافت چربی غیر اشباع، تخمه هندوانه است. این دانه سرشار از چربی غیر اشباع و مفید است. این چربی برای همه بافت‌های بدن و غشای سلول‌ها مفید بوده و مصرف آن باعث کاهش میزان چربی بد خون می‌شود. بهترین شیوه مصرف این دانه‌ها به صورت خام است. به همین دلیل بو دادن این تخمه‌ها می‌تواند باعث افزایش میزان چربی آن شود؛ پس اگر دچار چربی خون هستید، باز هم در مصرف تخمه ژاپنی محتاط باشید.
روش تهیه تخمه جابانی
این هندوانه پس از کاشت به دو صورت مورد استفادهٔ خشکبار قرار می‌گیرد: در این حالت آنها را برش داده و تخمه‌ها را از خود میوه جدا می‌کنند که کاری دشوار است. با میله یا چوب دستی که برای همین کار فراهم شده در هر کدام از هندوانه‌ها سوراخی ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود پس از چند روز حالت گندیده بودن بگیرد که راحت تر عمل جداسازی تخمه‌ها انجام می‌شود. از میوهٔ آن به دلیل طعم و مزه اش استفادهٔ خوراکی انسانی نمی‌شود اما در خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد یا خشک شده و در کارهایی نظیر کود صنعتی استفاده می‌شود.