روزگار سینمای ایران در «شهرفرنگ» بررسی شد
به گزارش روابط عمومی بنیاد سینمایی فارابی، برنامه تلویزیونی «شهرفرنگ» با حضور «علیرضا تابش» و بحث پیرامون موضوع «روزگار سینمای ایران» پنجشنبه شب ۳۰ مرداد، روی آنتن شبکه خبر رفت.
* کرونا تأثیرات عمیقی بر سینما گذاشت
بر اساس این خبر، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در ابتدای صحبت‌های خود با تسلیت به مناسبت فرارسیدن ایام سوگواری اباعبدالله‌الحسین (ع)، در آستانه روز پزشک، یاد ۱۶۰ پزشک شهید از مدافعان سلامت طی ماه‌های اخیر و بحران کرونا را گرامی داشت و در پاسخ به موضوع مطرح شده از سوی «حمیدرضا مدقق» مجری برنامه درباره روزگار ناخوشایند سینمای ایران در این ماه‌ها و روزها، گفت: طبق رویه کشورهایی که صاحب صنعت سینما هستند سینمای ایران هم دچار تلاطم بسیاری شد که در آغاز برخی از این گرفتاری‌ها قابل پیش‌بینی بود، اما با پیشرفت و طولانی شدن شیوع کرونا و همه‌گیری این بیماری، همه با این واقعیت مواجه شدند که برخی از این پیش‌بینی‌ها چندان هم به‌روز نبوده است.
او ادامه داد: در روزگاری به سر می‌بریم که کل زنجیره صنعت سینما تحت‌تأثیر کرونا قرار گرفته است.
تابش در پاسخ به پرسش مدقق درباره این موضوع که طی این مدت کدام یک از بخش‌های تولید، توزیع و نمایش در سینمای ایران بیشتر آسیب دیده است، گفت: اساسا اگر به وضعیت سینما در سال‌های گذشته مراجعه کنیم، حتی وضعیت سینما در دوران پیشاکرونا را با امروز که در بحبوحه کرونا هستیم، نمی‌توان این دو وضعیت را با هم قیاس کرد. دلیلش هم این است که واقعا شرایط تولید، اکران، جشنواره‌ها و رویدادهای مختلف سینمایی تغییر کرده است. همانطور که امروزه شاهدیم پلتفرم‌هایِ اینترنتیِ نمایشِ فیلم هم در حال تجربه‌ی وضعیت کاملا تحول یافته‌ای هستند.
او تصریح کرد: از این دیدگاه، باید گفت پدیده کرونا، هم از حیث تولید، هم از حیث حقوقی، از جهات مختلف تأثیرات عمیقی بر سینما گذاشته است که تا مدت‌ها با اثراتش مواجه خواهیم بود.
تابش گفت: وقتی هر بحرانی در جوامع مختلف واقع می‌شود، تأثیرات شگرفی بر مردم می‌گذارد و بعد از مدتی تمام می‌شود اما اگر نوع نگاهمان را به مقوله کرونا با همه سختی‌ها و گرفتاری‌هایی که برای مردم داشته، تغییر دهیم، می‌تواند یک گام مهم برای تحول در کل شیوه‌های زیست‌بوم سینما در ایران و جهان تلقی شود.
او متذکر شد: زنجیره تولید، توزیع و نمایش به هم پیوسته است و نمی‌توان گفت کدام زمینه آسیب بیشتری از کرونا دیده است. شاید بهتر است اینگونه طرح موضوع کرد که زمینه تغییرات جدی در اکوسیستم سینما - به ویژه در شیوه‌های تولید به وجود آمده است.
او در پاسخ به پرسش مدقق مبنی بر این که «برخی می‌گویند اکران سال ۹۹ عملا تمام شده است» گفت: اگر از منظر سخت‌افزازی ببینیم سینمای ایران اکران ضعیفی در سالن ها داشت و عملا در قیاس با پنج ماه نخست سال ۹۸، به پنج تا ده درصد فروش سال پیش سینماها رسیده‌ایم که این روند اگر ادامه پیدا بکند، وضعیت پیش‌رو هم مطلوب نخواهد بود، اما در بخش نرم‌افزاری، شیوه فیلم دیدن مردم، شیوه اکران، این که مخاطب نسبتا زیادی جذب پلتفرم‌ها شده‌اند و رکوردهای جالبی در این دوران، در اکران آنلاین فیلم‌ها اتفاق افتاده است، جای تحلیل خاص خودش را دارد که باید در ارزیابی‌ها، هر دو وجه سخت افزاری و نرم افزاری مورد توجه قرار بگیرد.
* لزوم تجدیدنظر روی روندهای ملال‌آور، کهنه و قدیمی در تولید
تابش در این گفت‌وگو اظهار داشت: نکته قابل توجه دیگر این است که یکی از درس‌های مهم کرونا به سینمای ما، این است که باید در روندهای تولید در سینما که گاه ملال‌آور، کهنه و قدیمی است به طور جدی تجدیدنظر کنیم. یکی از برنامه‌های جدی که بنیاد سینمایی فارابی از دوسال پیش پیگیر آن بوده، ایجاد مرکز شتاب‌دهی و نوآوری سینمای ایران بود که خوشبختانه با تأکیدات دکتر عباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) و پیگیری‌های دکتر حسین انتظامی (رئیس سازمان سینمایی) در مرحله امضای تفاهمنامه‌ای جدید، با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری هستیم تا به زودی، ساختمان قدیمی میثاقیه متعلق به بنیاد سینمایی فارابی ، به مرکز نوآوری سینما بدل شود و استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان، نیروهای خلاق، بازاریابان ، تهیه‌کنندگان و تولید کنندگان صنایع مجاور و... بتوانند در این مرکز به فعالیت بپردازند.
* افتخارمان این است که در این دوره، کارگردان‌های جوان مهمی مطرح شدند
مدقق در ادامه برنامه «شهرفرنگ» گفت: به نظر می‌رسد بر اساس فهرست مالی منتشره، بنیاد سینمایی فارابی گاهی از فیلم‌هایی حمایت می‌کند یا در تولیدشان مشارکت می‌کند که بعضی وقت‌ها اصلا به اکران نمی‌رسند یا فروش خیلی اندکی دارند. این نوع حمایت به نظر شما منطقی است؟
تابش در پاسخ این مجری و کارشناس گفت: عملکرد بنیاد سینمایی فارابی وقتی جامع بررسی بشود، می‌بینید که اتفاقا در دوره مدیریت چند سال اخیر، ما شاهد رقم خوردن فرایندهایی پرثمر در سینما بودیم . می دانید برخی از تهیه‌کنندگان سینمای ایران رغبتی به حمایت از برخی آثار سینمایی (مثل فیلم‌اولی‌ها که باید ریسک بیشتری برای تولید آثارشان بشود) نداشتند. خوشبختانه در دوره مدیریتی من، حمایت از فیلم‌اولی‌ها جزو اولویت‌‌های بنیاد سینمایی فارابی بوده است که افتخارمان این است که در این دوره، نامهای مهمی در کارگردانی سینمای ایران مطرح شدند و فیلم‌هایشان را با حمایت بنیاد سینمایی فارابی، ساختند. نسل جدیدی از سینماگران زن به سینمای ایران معرفی شدند. طبیعی است که در سینمای ایران تهیه‌کنندگان به سراغ ساخت فیلم در برخی ژانرهای مهجور نمی‌روند و بخش خصوصی روی چنین آثاری سرمایه‌گذاری نمی‌کند اما ما در بنیاد سینمایی فارابی به تنوع ژانر نگاهی ویژه داشتیم. خوشحالم بگویم در حوزه‌های مختلف، از جمله در سینمای کودک و نوجوان، فیلم‌های خانوادگی، فیلم‌های اجتماعی، فیلم‌های دفاع‌مقدس، برخی از سوژه‌های استراتژیک که خوشبختانه هم در اکران و هم در عرصه بین‌الملل موفق بودند، مجموع حمایت‌های ما از سینمای ایران طی این سال‌ها بوده است.
* در دنیا هم عملکرد خیلی از نهادهای ملی سینما، شبیه فارابی است
تابش در پاسخ به موضوع طرح شده از سوی مدقق درباره «حیف شدن سرمایه مالی از برخی فیلم‌هایی که در فارابی تولید شده اما به فروش آنچنانی نرسیده‌اند» گفت: توجه کنیم که فارابی نهادی ملی است و نگاهش به همه سینما است نه جزیی از آن، یکسری ردیف‌های حمایتی ویژه فیلمسازان فیلم‌اولی یا برخی ژانرهای مهجور وجود دارد که باید این ریسک در سینمای ایران صورت بگیرد و هزینه شود. البته باید این نکته را حتما بگویم که ما در ارزیابی موفقیت یک فیلم بعضی وقت‌ها صرفا گیشه سینماها مدنظرمان است، در حالی که خیلی از همان فیلم‌ها که اشاره می‌کنید، افتخاراتی در عرصه بین‌الملل داشته‌اند یا ما توانسته‌ایم کپی‌رایت‌شان را به شبکه‌های بین‌المللی بفروشیم یا تهیه‌کنندگان، اثرشان را بازاریابی کرده‌اند... این که ضرورتا آن فیلم در سینمای ایران از اکران پرمخاطبی -که مخصوصا در چند سال اخیر از آن به عنوان معیار اصلی سنجش نام برده می‌شود- برخوردار نبوده، به نظر من این معیار، به تنهایی سنجش درستی نیست. هر چند این که ما به بازگشت اقتصادی فیلم‌ها نگاه کنیم مهم است ولی نهادهای ملی سینما در دنیا هم عملکردی شبیه به بنیاد سینمایی فارابی دارند. بعضی‌ها صرفا از فیلم‌های هنری و تجربی حمایت می‌کنند، برخی حامی فیلم‌های کودک و خانواده هستند و برخی دیگر، فیلم‌های استراتژیک را مورد حمایت قرار می‌دهند، لذا صرفا معیار فروش در گیشه را برای عیارسنجی این نوع آثار قابل‌قبول نمی‌دانم.
* فارابی چگونه می‌توانست بدون مشارکت در لهستان فیلم تهیه کند!؟
مدقق در این برنامه به این پرسش مطرح شده در رسانه‌ها اشاره کرد که چرا در این سال‌ها از «داریوش مهرجویی» یا زنده‌یاد «خسرو سینایی» برای ساخت فیلم حمایت نشد، که تابش در پاسخ گفت: جا دارد که درگذشت استاد ارزشمند سینمای ایران زنده‌یاد «خسرو سینایی» را تسلیت بگویم. آقای سینایی برخلاف آنچه شما می‌گویید، چهار سال پیش آخرین فیلم سینمایی خود (جزیره رنگین) را با مشارکت پنجاه درصدی بنیاد سینمایی فارابی ساختند که این فیلم از تم متفاوتی در آثار ایشان برخوردار بود. بعد از آن ما مذاکرات جدی با لهستانی‌ها داشتیم، چند سفر توسط آقای سینایی و لهستانی ها انجام شد، لهستانی ها به تهران و انزلی و اصفهان آمدند، لوکیشن‌ها را بازدید کردند، پیش‌نویس قرارداد آماده شد، درباره تغییرات فیلمنامه مذاکراتی شد، روی این که درصد مشارکت بنیاد سینمایی فارابی و درصد مشارکت لهستانی‌ها چقدر باشد، بحث صورت گرفت و... حال برخی از دوستان ما در رسانه‌ها مثلا می‌گویند فارابی باید تمام هزینه «قطار زمستانی» آخرین فیلمنامه‌ای که ایشان قصد ساختش را داشت، تأمین می‌کرد! پرسش اساسی اینجاست: آیا لهستانی‌ها نباید در تولید فیلمی که قرار است در لهستان ساخته شود و تولید مشترک بین ایران و لهستان است، مشارکت داشته باشند؟ آیا دولت لهستان اگر یک کمپانی لهستانی در تولید چنین فیلمی مشارکت نکند، اساسا اجازه تولید چنین فیلمی را می‌دهد؟ برخی از اظهارنظرها درباره تولید مشترک، شایسته نیست.
* از داریوش مهرجویی دعوت به همکاری کردم
او در ادامه یادآور شد: چند سال پیش در منزل استادشادروان «عزت‌الله انتظامی» حضور داشتم و خدمت آقای مهرجویی رسیدم و خودم شخصا از ایشان دعوت به همکاری کردم. حتی ایشان آخرین فیلمنامه خود را به فارابی فرستادند و من گفتم که ما علاقه‌مندیم آن را بسازیم و در تولیدش مشارکت کنیم. ایشان هم به این همکاری ابراز علاقه کردند. اما بعد فیلمنامه دیگری را فرستادند که سال گذشته ما به فیلمنامه دوم، وام اختصاص دادیم و حتی برای دریافت وام به صندوق اعتباری هنر هم معرفی شد، اما تهیه کننده محترم فیلم صلاح دانست که آن وام را دریافت نکند.
مدقق در این بخش به این نکته اشاره کرد که گویا برای دریافت وام ۴۰۰ میلیونی، از سوی صندوق اعتباری هنر درخواست ارائه سند ملکی شده که به تهیه‌کننده اثر برخورده و... تابش در پاسخ گفت: این یک رویه طبیعی است و دوستان تهیه‌کننده شرایط اخذ وام را از قبل می‌دانند. از سال ۱۳۹۶ شیوه دریافت تسهیلات فارابی توسط تهیه‌کنندگان تغییر پیدا کرده و در سه سال گذشته هم، بالغ بر سی چهل پروژه سینمایی به همین شیوه وام دریافت کرده‌اند.
* افراد متخصص اعزام می شوند و سفرها، به هیچ وجه، سفرهای توریستی نیست
مجری کارشناس برنامه «شهرفرنگ» در ادامه مبحث «روزگار سینمای ایران» گفت: بحث جشنواره‌ها، انتشار فهرست سفرهای خارجی و اعطای کمک هزینه سفر به برخی از جشنواره‌ها در گزارش شفاف‌سازی، محل مناقشه شده و طی روزهای گذشته این نکته مطرح شده که افرادی که به جشنواره‌های خارجی و کارگاه‌های آموزشی سفر می‌کنند، هیچ دستاورد ملموسی برای سینمای ایران ندارد و هیچ گزارش مالی از فروش احتمالی فیلم ایرانی به خارج از کشور منتشر نمی‌شود. این کمک‌هزینه‌ها چرا باید صورت بگیرد؟
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در پاسخ گفت: جریان سینمای ایران در خارج از ایران و در عرصه بین‌الملل، سابقه دیرینه دارد. چهار دهه است که فعالان سینمای ایران پس از تشکیل بنیاد سینمایی فارابی با حمایت‌های این بنیاد، به خارج از کشور رفته‌اند و این سفرها را انجام داده‌اند. اگر این حضور، دستاوردی نداشت، پس جشنواره‌هایی که با حضور فیلم‌های ایرانی برگزار می‌شود، داورانی که از ایران به جشنواره‌ها می‌روند یا از کشورهای دیگر به ایران می‌آیند یا فیلم‌هایی که خریداری یا اکران می‌شود، یا قراردادهای تولید مشترک که به امضا می‌رسد، چگونه رخ می‌داد؟ بخش عمده‌ای از اینها، دستاورد حضور فعالان سینمای ایران در عرصه بین‌الملل است. صنعت سینما، مثل هر حیطه دیگری، یک بخش بین‌الملل دارد. بین الملل سینمای ایران نوپا است و نیازمند حمایت، آدم‌های کاردان، کارشناس، زبان‌دان، کسانی که به حقوق بین‌الملل آشنایی دارند یا تخصص‌های بین رشته‌ای دیگر دارند، باید در این رویدادها شرکت کنند. در همین سفرهای خارجی، همکاران بین‌الملل سازمان صداوسیما هم می‌آیند و ماحصل کارشان فیلم‌های سینمایی است که خریداری، دوبله و پخش می‌شود یا برعکس، سریال‌های ایرانی است که در آوردگاه‌های بین‌المللی به کمپانی‌های خارجی فروخته می‌شود. عرض من این است که ما راجع به یک امر تخصصی حرف می‌زنیم و سهمی که کارشناسان بین‌المللی سینمای ایران در معرفی سنیمای ایران به عرصه‌های جهانی دارند، سهم ارزشمندی است. این سفرها، به هیچ وجه، سفرهای توریستی نیست ، افراد متخصص اعزام می شوند و سفرهای کاملا کاری است.
او افزود: با قاطعیت عرض می‌کنم در دوره‌ای که ما شفاف‌سازی را انجام داده‌ایم، تعداد نفرات اعزامی به این رویدادها، در قیاس با دوره‌های گذشته که شفاف‌سازی صورت نگرفته بود، کاملا کارشناسی بوده است. درگذشته دورانی وجود دارد که افراد زیادی از سوی بنیاد سینمایی فارابی یا موسسه رسانه‌های تصویری سابق، به این سفرها می‌رفتند که شغلشان یا نوع فعالیت‌شان مشخص نبوده و اسنادش در سازمان سینمایی موجود است.
*پرچم‌دار شفاف‌سازی در حوزه سینما هستیم
مدقق در این بخش گفت: در همان دوره‌هایی هم که شما اشاره می‌کنید، گزارشی از درآمد احتمالی فروش فیلم‌های ایرانی به دست ما نرسیده است. همیشه این ادعا وجود دارد که آثاری فروخته شده اما هیچ صحبتی از این درآمدها در میان نیست!
تابش درباره این موضوع گفت: شاید یکی از اشکالات مربوط به پخش‌کنندگان بین‌المللی همین باشد. آنها وقتی در آوردگاه‌های جهانی در بازارها و جشنواره‌ها حضور دارند، نفس حضورشان دیده می‌شود اما کمتر درباره ماحصل تلاششان بحث می‌شود. البته همه جای دنیا همین است و هیچ کمپانی پخش کننده خارجی فیلم نمی‌آید ریز درآمدهای خودش را عنوان کند.
او متذکر شد: اساسا شفاف‌سازی سبب می‌شود که بحث و گفتگو بین کارشناسان، منتقدان و رسانه‌ها به وجود بیاید و ما با وجود همه نقص‌ها، کاستی‌ها و فراز و فرودها، پرچم‌دار شفاف‌سازی در حوزه سینما هستیم. شفافیت یک قانون فراگیر برای هم ارگان‌ها و نهادها است و همین جا من از همکارانمان در سایر نهادها، در صدا و سیما ، حوزه هنری، اوج، کانون و... نهادهای مختلف فرهنگی، هنری، سینمایی دعوت می‌کنم بخشی از قراردادها هزینه‌ها و حمایت‌یشان را شفاف‌سازی و منتشر کنند و این تبدیل به یک عادت شود تا همه ما مسئولان فرهنگی، عملکردمان را در معرض تحلیل و نقد منتقدان قرار دهیم.
مدقق در این بخش گفت: به نظر می‌رسد به واسطه این شفاف‌سازی‌ها، صرفا مجموعه‌ای از آمار و ارقام منتشر می‌شود اما خود این آمار و ارقام، پرسش‌های بیشتری را در اذهان ایجاد می‌کند. چرا مثلا خزانه‌دار بنیاد فارابی قبل، یا همزمان یا بعد از انتشار فهرست شفاف‌سازی نمی‌آید در یک نشست رسانه‌ای حضور پیدا کند تا به صورت شفاف‌تر درباره این آمار شفاف‌شده توضیح بدهد؟
تابش گفت: حرف شما متین است. ما حالا و یکی دو سال بعد از انتشار این اطلاعات، می‌توانیم الگوهای جدیدتری درنوع انتشار این آمار و عملکردها داشته باشیم و در این مورد من کاملا با شما موافق هستم. البته اتفاقا خزانه‌دار بنیاد سینمایی فارابی اخیرا طی یک مصاحبه تفصیلی، با یک نگاه دقیق و کارشناسانه مالی، عملکرد بنیاد را تشریح کرد و همچنین معاون بین‌الملل بنیاد، در گفتگویی دیگر، درباره روندها و رویه‌های حمایتی در عرصه بین‌الملل صحبت کرد. شفاف‌سازی این فضا را به وجود می‌آورد و این که بخشی از برنامه‌های تلویزیونی یا ستون روزنامه‌ها یا شبکه‌های اجتماعی به این موضوع می‌پردازند، خودش یک دستاورد است.
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی تصریح کرد: هر متخصصی وقتی به خارج از کشور می‌رود، خارج رفتنش حساسیت‌زا می‌شود! باید کارشناسان و منتقدان بیایند با نگاه تحلیلی و جامع، کل این عرصه فعالیت را بررسی کنند نه صرفا سفر ها را . نباید روی فقط یک بخش از گزارش شفاف‌سازی دست گذاشت و از بقیه نکاتش غافل بود. یک سیاهه بلند از فعالیت‌های فارابی هست اما دوستان ما فقط علاقه دارند روی آن وجه بین‌المللی زوم و برجسته‌اش کنند در حالی که باید عملکرد همه بخش‌ها در قضاوت با هم تحلیل شود و میزان اثربخشی‌شان در فرایندهای فرهنگی کشور مورد بررسی قرار گیرد.
مدقق در ادامه این مبحث، این پرسش را مطرح کرد که چرا وقتی یک نفر به خارج از کشور می‌رود، بنیاد سینمایی فارابی باید عوارض خروج او را پرداخت کند؟ که تابش گفت: عمده عزیزانی که به خارج از کشور اعزام می‌شوند، دعوتنامه رسمی از آن رویداد هنری دارند. مثلا یک کارگردان برجسته سینمای ایران برای حضور در هیات داوری یک جشنواره معتبر جهانی دعوت شده است. ما فقط یک کمک هزینه سفر به ایشان می‌دهیم که بند‌های مختلفی را دربرمی‌گیرد اما کل هزینه‌های حضور او را طرف خارجی می‌دهد اما عده‌ای خیال می‌کنند که به این نوع حمایت باید عنوان «ریخت و پاش بنیاد سینمایی فارابی» را اطلاق کنند! در عین حال من تأکید می‌کنم که همین میزان هزینه‌ای که ما داریم برای این هنرمند یا کارشناس پخش یا بازاریابان بین‌المللی سینمای ایران انجام می‌دهیم، همه طبق مفاد آئین‌نامه‌های مصوب سازمان سینمایی کشور است.
*از نقد استقبال می‌کنیم ولی نام برخی اظهارنظرها را نمی‌توان نقد منصفانه گذاشت
مدقق در ادامه برنامه با اشاره به انتشار فهرست شفاف‌سازی عملکرد مالی بنیاد سینمایی فارابی در سال گذشته و نقل قول منتشر شده از سوی یک سینماگر (با این مضمون که من شرمنده سینمای ایران شدم!)، دلیل این واکنش را پرسید که تابش پاسخ داد: در فضای توئیتر، چندنفری بعد از انتشار گزارش عملکرد مالی یکساله بنیاد سینمایی فارابی، چند توئیت نوشتند و در پی آن، فضایی در شبکه‌های اجتماعی ایجاد شد که گویی ما برای اولین بار این شفاف‌سازی را انجام داده‌ایم. همانطور که می‌دانید، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جزو دستگاه‌هایی است که در امر شفاف‌سازی پیشتاز است و بنیاد سینمایی فارابی اولین نهاد سینمایی است که این صلیب شفاف‌سازی را چند سالی‌است که به دوش می‌کشد.
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی ادامه داد: همین تهیه‌کننده‌ای که شما اشاره می‌کنید، خودش بدهی قابل‌توجهی به فارابی دارد و به گمان من، اقدام او، نوعی فرار رو به جلو بود.
تابش افزود: تصور از شفاف‌سازی این است که متناسب با وظایف و اولویت‌هایی که یک نهاد سینمایی دارد، باید کل فرایندهای آن نهاد، و گزارش عملکرد مالی سالیانه‌اش بررسی و تحلیل شود، اما برخی از دوستان دچار سوتفاهم شده‌اند. برخی از روی رقابت و برخی دیگر، با تحلیل‌های ناپخته اظهارنظر می‌کنند. من باید خیلی کوتاه اشاره کنم که در حوزه حمایت از فعالیت‌های بین‌المللی سینمای ایران اساسا حمایت‌ها طبق آئین‌نامه‌ای انجام می‌شود که همین حالا دسترسی به آن ممکن است و روی سایت سازمان سینمایی وجود دارد.
مدقق در این بخش از تابش پرسید: گفته می‌شود برخی از دست‌اندرکاران سازمان سینمایی دل خوشی از سیاست شفاف‌سازی ندارند، واقعا اینگونه است؟ مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در پاسخ گفت: ما که از این ماجرا استقبال کرده‌ایم. شاید گاه یک تیر زهرآگین هم ناشی از انتشار شفاف‌سازی به سمت ما بیاید، اما ما سعی می‌کنیم که بیشتر شیرینی شفاف‌سازی را درک کنیم. شفاف‌سازی نقدها و مواجهه‌هایی با مدیران سینمایی و فرهنگی دارد ولی حقیقتا ما از این که برنامه‌های سینمایی شفاف بشود و حتی عملکردمان مورد نقد قرار بگیرد استقبال می‌کنیم اما این که برخی با طعن و کین و برخی رقابت‌های داخل صنف سینما، نکاتی را که خیلی هم زیبنده آنها نیست بیان کنند، اسم آن را دیگر نمی‌توان نقد منصفانه گذاشت.
مجری کارشناس برنامه «شهرفرنگ» در ادامه درباره چگونگی اعزام افراد به رخدادهای خارج از کشور و حضور افراد اکثرا ثابت در سفر به محافل جهانی سوال کرد که تابش گفت: عمده این اعزام‌ها در چند گروه است؛ داوران بین‌المللی که افتخار سینمای ایران هستند و کماکان موید این نکته است که ایران، سینمایی دارد که چهره‌های ارزشمندی (از کارگردانان و تهیه‌کنندگان تا سایر هنرمندان) دارد که داوری جشنواره‌های معتبر سینمایی را برعهده می‌گیرند و سازمان سینمایی یا بنیاد سینمایی فارابی این افتخار را دارد که به آنها جهت حضورشان، کمک هزینه بدهد. همین طور صاحبان آثار پذیرفته شده در جشنواره‌های الف و ب جهانی (مثل تهیه‌کننده‌ها و کارگردان‌ها) و فعالان بازار. عمده فعالان بازار که در این نوع سفرها به خارج از کشور اعزام می‌شوند، به دو چتر بین‌المللی می‌روند که بنیاد سینمایی فارابی در کن و برلین برگزار می‌کند. امسال به خاطر شیوع کرونا، این بازارها، به شکل مجازی برپا شد و من از همکارانم تشکر می‌کنم که در بازار جشنواره‌های کن، شانگهای و پکن به صورت مجازی حضور و مشارکت داشتند و از زمستان سال پیش به بعد به هیچ جشنواره‌ای اعزام نشده‌اند اما فعالیت خود را در بازارهای مجازی جشنواره‌ها، انجام داده‌اند. بازار، بخش مهمی از جشنواره های سینمایی است که متخصصان ثابتی داشته و دارد و شبیه به دیپلمات‌های مذاکره کننده در وزارت خارجه می‌ماند. ما که هر سال نمی‌توانیم دیپلمات‌هایمان را عوض کنیم! اگر ما درباره موضوعی با طرف خارجی مذاکره می‌کنیم، لازمه‌اش حضور یک کارشناس وارد به موضوع است که شغل، تسلط و مطالعاتش این است. من باردیگر از رسانه‌ها خواهش می‌کنم کارشناسان اعزامی در بخش بازار طی سال‌های اخیر را با ادوار گذشته مقایسه کنند و ببینند در گذشته چه کسانی و به چه شکل و چند روز و چگونه به این رویدادها می‌رفتند و ببینند در این دوره (که اتفاقا شفاف‌سازی هم اتفاق می‌افتد) چگونه با حداقل نیروهای متخصص در این رویدادها حاضر شده‌ایم. کار در این دست بازارها به این شکل نیست که در این سفر تابش به فلان جشنواره خارجی برود، سفر بعد آقای مدقق برود و در سفر بعدی دوست دیگری اعزام شود. اصلا اینگونه نیست چرا که بحث کارشناسی و خرید و چانه‌زنی و مذاکره مطرح است.
*نمی‌توانستیم چراغ جشنواره فیلم کودک را بعد از ۳۳ سال خاموش کنیم
در بخش بعدی برنامه «شهرفرنگ» با موضوع «روزگار سینمای ایران»، مدقق درباره برپایی آنلاین این دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان که فراخوان آن روز پنجشنبه سی مرداد منتشر شده، پرسید که تابش گفت: این دوره جشنواره به صورت مجازی و آنلاین در دو بخش رقابتی سینمای ایران و سینمای بین الملل برگزار خواهد شد و بنیاد سینمایی فارابی، شهرداری اصفهان و سازمان سینمایی برگزار کنندگان اصلی این رویداد هستند. ما از آغاز بهار امسال که با شیوع کرونا مقارن شده بود، مطالعات و جلسات مختلفی داشتیم و نسبت به رصد و تحقیق بین‌المللی از برپایی جشنواره‌های مهم جهانی اقدام کردیم.
دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در پاسخ به این پرسش که آیا برگزاری جشنواره به شکل مجازی، از بابت سرقت آثار نگران‌کننده نیست؟ گفت: به این نکته لطفا توجه کنید که وقتی از نمایش فیلم در یک جشنواره به شکل آنلاین صحبت می‌کنیم، قرار نیست فیلمی را مثل اکران‌آنلاین دائما پخش کنیم، بلکه قرار است فیلم در نوبت‌ها و ساعات مشخص، توسط کسانی که در پورتال جشنواره ثبت‌نام می‌کنند و به پلتفرم‌ها وصل می‌شوند، دیده شود. در واقع آنها با ثبت‌نام می‌توانند فیلم‌ها را ببییند و از سویی، در جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان که فیلم‌های سینمایی بلند و کوتاه و انیمیشن به رقابت می‌پردازند و تنوع فیلم‌های خارجی و داخلی بالا است ، این حساسیت که مطرح می‌شود، بیشتر در مورد فیلم‌های بلند داستانی وجود دارد که چند تایی در بخش سینمای ملی و چندتایی هم در بخش سینمای بین‌المللی داریم. طبعا نمایش آنلاین فیلم‌های بلند داستانی در تعامل با تهیه کننده و صاحب اثر اتفاق خواهد افتاد.
او تأکید کرد: من طی این مدت با تهیه‌کنندگان داخلی جلساتی داشته‌ام. جلسات خیلی خوبی با مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات داشته‌ایم تا آنها به لحاظ زیرساختی جشنواره را حمایت کنند. برخی از رویدادهای ما که احتمالا در اصفهان برگزار شود، لایو و زنده است. همچنین کارگاه‌های آموزشی جشنواره که اتفاقا در دوران کرونا به‌خاطر آنلاین برگزار شدن، می‌تواند از گستردگی و سطح کیفی بالاتری برخوردار باشد و بتوانیم تعداد بیشتری مهمانان درجه یک را هم مشارکت بدهیم. همین طور نوع مشارکت داوران جشنواره که با یک لینک اختصاصی که برایشان ارسال می‌شود، آثار را داوری می‌کنند.
تابش تصریح کرد: برپایی جشنواره به شکل مجازی، تصمیمی است که شورای سیاستگداری جشنواره گرفت و ما به هر حال نمی‌توانستیم چراغ جشنواره کودک را به عنوان یک جشنواره تخصصی ۳۳ ساله که در منطقه معتبر و قدیمی است، خاموش کنیم. کار ما سخت است و به مشارکت و همراهی صداوسیما، آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های مختلف نیاز داریم و آنها باید جشنواره فیلم کودک را همراهی کنند. این جشنواره یک کار نو، درخدمت خانواده‌های ایرانی و کودکان و نوجوانان و البته در جهت ارتقای سینمای تخصصی کودک و نوجوان در ایران است.
*مسأله امروز ما، نمایش فیلم «رستاخیز» به صورت آنلاین در داخل و خارج از کشور است
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در ادامه در پاسخ به پرسش حمیدرضا مدقق درباره اکران آنلاین فیلم «رستاخیز» گفت: در نامهای که به عنوان مالک ۶۰ درصدی فیلم «رستاخیز» به تهیه‌کننده فیلم زدیم، عنوان شد که ترجیح می‌دهیم فیلم در بستر شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌های ایرانی عرصه شود، چون سال گذشته متأسفانه نسخه عربی فیلم سرقت شد و در یوتیوب به صورت گسترده پخش شد. ما همان زمان به دستگاه قضا شکایت کردیم، اما سرانجام شکایت مشخص نشد چون ظاهرا سارق در یک کشور عربی بود و... شاید اگر همین الان هم در اینترنت جستجو بشود، کل فیلم یا بخش از فیلم به زبان عربی روی اینترنت باشد و به هر حال نسخه عربی فیلم لو رفت و دیده شد.
تابش گفت: مسأله امروز ما، نمایش فیلم به صورت آنلاین است و نظر خود را اعلام کرده‌ایم که فیلم می‌تواند در پلتفرم های داخلی نمایش داده شود و تصمیم نهایی را در این زمینه، باید تهیه کننده و سهامداران بگیرند که در حال مذاکره هستیم.
او درباره این که شنیده می‌شود، در نسخه آنلاین «رستاخیز» برخلاف نسخه اکران سینماها - که به واسطه حذف تصویر حضرت ابوالفضل (ع) سال‌ها روی پرده نرفته- قرار است این تصویر به نمایش درآید، گفت: این بحث فقهی است که برخی مراجع عظام تقلید دارند. رهبری معظم انقلاب به عنوان مرجع تقلید نظر دیگری دارند. اینها مباحث فقهی است که می‌دانید در عرصه فرهنگ و هنر، گاه به اجماع‌نظری راجع به برخی موضوعات نمی‌رسند. شاید هم به همین علت باشد که فیلمسازان ما هم برای ساخت این نوع آثار دچار یک محافظه‌کاری شده‌اند که این، خودش بازدارنده است، اما در کل این مساله جزو مباحثی است که در حوزه نظارت و ارزشیابی و موضوعات بین رشته‌ای و فقهی است و من ترجیح می‌دهم به آن ورود نکنم.
مدقق در این بخش از اظهارنظر تهیه‌کننده «رستاخیز» و ایجاد یک پلتفرم اختصاصی برای نمایش مجازی این فیلم از تابش پرسید که او در پاسخ گفت: موافقتی نسبت به این موضوع نداشتیم. اگر این کار مرسوم بود، همه برای یک عدد فیلم‌شان، یک پلتفرم تاسیس می‌کردند! زمینه اصلی راه‌اندازی یک پلتفرم، داشتن مخاطب است و منطقی نیست که فرد برای عرضه یک جنس، یک اثر و یک کالا، دست به راه‌اندازی مغازه ای برای فروش آن جنس (تک اثر) بزند! پس بهتر است «رستاخیز» به سمت پلتفرم‌هایی با مخاطب انبوه جهانی و ملی هدایت شود و صاحب اثر و سهامداران با یکی از پلتفرم‌ها به توافق برسد و سرانجام، اثر در پلتفرم‌های جهانی یا ایرانی با پروتکل‌های مخصوص به خودش به نمایش دربیاید.
*سینمای ایران نیاز به سرمایه‌های شفاف دارد
مدقق در بخش دیگر این گفتگو، طرح موضوع تاسیس صندوق جسورانه سینما و ورود سینمای ایران به بورس در حالی که اساسا سینمای ایران شرایط ورود به بورس را ندارد، آرمانگرایانه خواند که مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در پاسخ گفت: آرمانگرایانه است اما کرونا این درس را به ما داد که باید برخی فرایندهای سینمای ایران، به ناچار تغییر کند. ما ناگزیریم به این که در تولید و اکران آثارمان، در برخی رویدادها مثل جشنواره‌ها، تجدیدنظر جدی صورت بدهیم.
او افزود: سینمای ایران نیاز به سرمایه‌های شفاف دارد و عرضه سبد آثار سینمایی در بورس، نیازمند شفاف‌سازی است که این به میزان شفافیت در پروژه های سینمایی توسط تهیه‌کنندگان سینمای ایران برمی‌گردد. یکی از چالش‌های اصلی ما با بورس همین نکته‌ای است که می‌گویید ولی با این وصف، ما یکی دو سال است که اطلاعات ، مدارک و نمایه‌ای را که سازمان بورس از ما خواست، تحویل داده‌ایم، جلساتی در فرابورس داشتیم که در این جلسات شرکت و از طرح‌مان دفاع کردیم. در مدیریت قبلی سازمان بورس و اورق بهادار، خیلی انعطاف وجود نداشت یا درست این کار پیش برده نشد اما امیدوارم با تغییر ریاست این سازمان و تحولی که در رویکردهای آن سازمان به وجود آمده، آنها متوجه ظرفیت صنایع خلاق به طور خاص صنعت سینما بشوند و این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند تا بتوانند در فیلم‌هایی که دوست دارند، سرمایه‌گذاری کنند. ضمن آن که باید به این نکته توجه کنید که بخشی از سهام فیلم‌ها می‌تواند در اختیار سرمایه‌گذار اصلی فیلم بماند و بخشی به صورت سبد در بورس عرضه شود. من امیدوارم این کار توسط سازمان بورس و اوراق بهادار محقق شود.