کاهش۹۰ درصدی نوزاد فروشی

حبیب‌الله مسعودی فرید در نشست خبری امروز خود در خصوص وضعیت کودکان کار و خیابان گفت: آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی در سال ۸۴  در هیئت دولت تصویب شد. همچنین در سال ۷۸ برنامه توسعه ششم نیز اهداف کمی را برای میزان پذیرش کودکان کار و خیابان قرار داد که در ماده ۸۰ هم سازمان بهزیستی مکلف شده با همکاری سایر دستگاه در این خصوص اقدام کند.

وی با اشاره به اینکه طرح‌های مختلفی تا کنون برای اجرای این برنامه دنبال شده است، افزود: دو نکته که در مورد همه مسائل اجتماعی باید مطرح شود و مورد توجه باشد این است که تصویر آسیب‌های اجتماعی به مرور زمان با عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ممکن است تغییر کند.

۵۵ درصد کودکان کار و خیابان ایرانی نیستند/ این آمار در تهران به ۸۰ درصد می‌رسد 

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: برای مثال سال ۸۴ عمده کودکان خیابانی در کشور ایرانی بودند، اما به مروز زمان و در سال‌های اخیر ۵۵ درصد کودکان کار و  خیابان که جذب شده بودند غیر ایرانی‌اند که این میزان در تهران به بیش از ۸۰ درصد رسید.

مسعودی فرید با بیان اینکه برای اینکه چرخه آسیب را متوقف کنیم باید فرایند ساماندهی و توانمندسازی را تا انتهای آن انجام دهیم، ادامه داد: در حوزه مسائل اجتماعی بخشی تحت عنوان شناسایی و جذب وجود دارد، اما بعد باید با اقدامات توانمندسازی باید کاری کنیم مجددا شاهد ورود فرد به خیابان نباشیم.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه برای حل این موضوع نمی‌توان نسخه واحدی داد، تصریح کرد: این کودکان از خانواده‌های متنوعی هستند و به دلایل متعدد مثل فقر یا از کار افتادگی سرپرست، اعتیاد والدین یا بهره کشی و کرایه شدن وارد چرخه کار شده‌اند. برای هرکدام از این موارد باید نسخه خاص هر فرد را تجویز کنیم که همان «مدیریت مورد» است.

زباله گردی، بدترین شکل کار کودک 

مسعودی فرید با بیان اینکه با هرگونه کار کودک زیر ۱۵ سال به ویژه کودک فعال در زباله‌گردی مخالفیم، اظهار کرد: زباله گردی بدترین شکل کار کودک است، چراکه کودکی که باید آموزش ببیند، سبک زندگی را بیاموزد و کودکی کند، در خیابان جایگاه بزرگسال را می‌گیرد و با اینکه جسم و روانش کودک است، وارد بزرگسالی می‌شود که عوارض جبران نشدنی زیادی دارد.

وی افزود: در مورد کودکان زباله گرد این موضوع خیلی مهم تر است. همچنین برای سنین ۱۵ تا ۱۸ سال که طبق قوانین بین‌المللی کار کودک اشکال ندارد، منظور کاری است که به روان و جسم و شخصیت کودک آسیب نزند. 

چالش‌های اصلی مقابله با کار کودکان

مسعودی فرید در ادامه به چالش‌های اصلی مقابله با کار کودکان اشاره کرد و گفت: در یک بخش کودکانی هستند که به طور غیرمجاز وارد کشور می‌شوند، یعنی هرچه قدر به کودکان خدمات دهیم اگر بخش ورودی متوقف نشود تعداد آنها افزایش می‌یابد و در این حالت سیستمی که فکر پیشگیری نباشد، کمر خم می‌کند یا کیفیت کارش پایین می‌آید.

وی با بیان اینکه معتقدیم وجود کودک در خیابان مساوی کودک آزاری است و کودک نمی تواند به ظرفیت‌های بالقوه خودش برسد، اظهارکرد: بسیاری از کودکان هویت مشخصی ندارند. یعنی یا اسناد هویتی ندارند یا اسامی مشابه دارند یا هر بار اسم جدیدی را عنوان می‌کنند. به همین دلیل براساس اسم و ... نمی‎توان کاری کرد اما با استفاده از ابزار احراز هویت مثل «اسکن عنبیه» می توان کاری کرد که کودکی که وارد بهزیستی شده است و بعدا خارج می شود، درصورتی که او را مجددا مشاهده کردیم بدانیم این کودک کدام کودک است و از اول چرخه را شروع نکنیم.

وی افزود: چالش دیگری که داریم موضوع اتباع است. تقریبا از کودکان غیرایرانی که وارد سیستم بهزیستی می شوند بیش از ۷۰ درصد اوراق هویتی ندارند یا اوراق هویتی آنها معتبر نیست. در واقع یا عبور یا حضور غیر مجاز دارند. طی جلساتی با اداره اتباع خواستیم تا آنها را تعیین تکلیف کنند. به هرحال کودکی که وارد شده است نباید مورد استثمار و بهره کشی قرار بگیرد. ما نباید شاهد این برده داری نوین باشیم و کاری نکنیم.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه اگر اداره اتباع با سرعت لازم کار را انجام ندهد مجددا ما دچار اشکال می‌شویم، گفت: مراکزی که ما برای نگهداری موقت داریم حداکثر سه هفته کودک می‌تواند آنجا باشند، اگر فرایند به درستی انجام نشود فرایند کار ما دچار اختلال می‌شود. 

مسعودی فرید در ادامه به توانمند سازی کودکان اشاره کرد و توضیح داد: اگر این افراد ایرانی و مقیمان مجاز هستند باید خدمات توانمندسازی دریافت کنند. اگر فردی غیرمجاز باشد، در همه جای دنیا کسی روی توانمندسازی اقتصادی او کار نمی‌کند. ابتدا بحث غیر مجاز بودن او باید حل شود و سپس خدمات را دریافت کند. مساله حضور مجاز این افراد در کشور باید حل شود تا خدمات ماندگارتری را ارائه دهیم؛ اما خدمات اولیه مثل غرباگری را برای همه انجام می‌دهیم.

وی با بیان اینکه کودکان در سه دسته ایرانی، اتباع مجاز به اقامت یا غیرمجاز هستند، افزود: اتباع غیرمجاز به سمت اداره اتباع می‌روند اما بقیه کودکان وارد فرایند توانمندسازی می‌شوند. مشکل قبلی ما این بود که توانمندسازی به طور کامل انجام نمی‌شد که عمدتا به دلیل کمبود منابع مالی بود. با رایزنی انجام شده با سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشور توانستیم بودجه‌ای را در این خصوص دریافت کنیم.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با تاکید بر اینکه به هیچ وجه با روش‌های ضربتی موافق نیستیم، هرچند معتقدیم جای کودک در خیابان نیست، گفت: منظور این نیست که فقط کودک را نبینم بلکه کودک کاری نباید وجود داشته باشد که او را ببینم. به این ترتیب با همکاری سمن‌ها نسبت به شناسایی و جذب کودکان اقدام می‌کنیم. با ناجا و سایر نهادهای امنیتی هم هماهنگی شده تا در خصوص باندهایی که بهره کشی می‌کنند، اقدامات لازم را انجام دهند.

آماده کردن چند مرکز در تهران برای غربالگری کودکان کار و خیابان

مسعودی فرید با بیان اینکه چند مرکز در تهران برای غربالگری و نگهداری کودکان آماده شده‌اند، گفت: سمن‌ها کودکان را شناسایی می‌کنند و گزارش اولیه تهیه می‌شود. این کودکان جذب می‌شوند یعنی ابتدا بررسی مددکاری شده و توسط پزشک معاینه می‌شوند تا اگر بیماری داشتند به بیمارستان ارجاع شوند. در خصوص افراد ایرانی و غیر ایرانی مجاز نیز با خانواده تماس گرفته می‌شود که با تعهد و برنامه توانمندسازی کودک را به خانواده تحویل می دهیم که همزمان فرایند توانمندسازی خانواده هم صورت می‌گیرد.

ورود سازمان فنی حرفه‌ای جهت ایجاد شغل برای کودکان کار بالای ۱۵ سال 

وی با بیان اینکه اگر کودک بالای ۱۵ سال بود هم با سازمان فنی حرفه‌ای صحبت شده تا اگر ممکن باشد شغل مناسبی را در اختیار کودک قرار دهیم، اظهار کرد: افرادی که غیر ایرانی هستند و اجازه اقامت ندارند هم وارد مرکز ساماندهی موقت می‌شوند. این مراکز تجهیز شده و مناسب و دوستدار کودک هستند. مسئولان اداره اتباع قول داده‌اند که وضعیت خانواده مشخص شود و اگر لازم است به کشور خودشان برگردانده شوند.

برخی اتباع برای زباله‌گردی به صورت خانوادگی وارد ایران می‌شوند 

به گفته معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تعداد زیای از اتباع غیر ایرانی هم هستند که به شکل خانوادگی برای انجام کار خیابانی و زباله گردی وارد ایران شده‌اند.

مسعودی فرید با تاکید بر اینکه سیاست مهاجرتی ما باید سیاست شفافی باشد، تصریح کرد: برای مثال کشورهای دیگر به دنبال سرمایه گذاری، اجازه رسمی کار یا پذیرش تحصیلی یا فرد نخبه هستند. یعنی همه کشورها سعی می‌کنند فرد مهاجر برای کشورشان ارزش افزوده داشته باشد اما در کشور ما اگر وضع رها باشد و حتی عده‌ای حتی به طور مجاز وارد شوند و دیگر کشور را ترک نکنند فشار این کار به بهزیستی وارد می‌شود و اگر روند ادامه پیدا کند حد توقفی برای آن وجود ندارد.

تنها ۲.۵ تا ۳ درصد سود زباله‌گردی به جیب کودک‌کار می‌رود 

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه یک بخش مهم برای موضوع همکاری مردم است، توضیح داد: حس ترحم و انسان دوستانی مردم گاهی موجب تشدید این موضوع می‌شود.  براساس پژوهش انجمن حمایت از حقوق کودکان در مورد زباله‌گردی گفته شد که ۲.۵ تا ۳ درصد از سود ناشی از زباله گردی به کودک می‌رسد و بقیه آن به واسطه‌ها و ... می‌رسد. این کار یک برده‌داری نوین است و از مردم خواهش می‌کنم از دادن پول به کودکان پرهیز کنند. می‌توانند به آنها خوراکی بدهند، اما دادن پول موجب تشدید سوء استفاده از کودکان می‌شود.

نه پول بدهید و نه توهین کنید 

مسعودی فرید با بیان اینکه مهم این است که نه پول به کوکان بدهیم و نه به آنها توهین کنیم، توضیح داد: این کودکان به ویژه اتباع بیگانه هیچ تقصیری ندارند و شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور مبداء موجب حضور آنها شده است. 

وی با بیان اینکه در  سال ۹۸ در مجموع ۱۲ هزار کودک کار توسط بهزیستی پذیرش شده است، گفت: ۵۵۰۰ کودک در مرکز شبانه روزی و ۶۵۰۰  نفر هم در ۶۱ مرکز روزانه در کشور پذیرش شدند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: براساس مطالعات جهانی روی اثر بخشی مداخلات انجام شده، دو رویکرد در تمام دنیا در بخش دولتی و غیردولتی وجود دارد. یک مداخله عمدتا مبتنی بر کاهش آسیب است که از آن تحت عنوان رویکرد «خیریه‌ای» یاد می‌شود براساس آن باید به سمت کاهش آسیب برویم یعنی به کودک در خصوص تامین بهداشت، تحصیل یا تغذیه صرفا کمک می‌شود. براساس انتقادات به این این رویکر، روش مذکور منجر به برون رفت از قضیه کار کودک نمی‌شود بلکه فرد در تله خیابانی بودن گیر می‌کند به طوریکه یک کودک زباله گرد ۱۲ ساله تبدیل به یک نوجوان زباله‌گرد ۱۶ ساله می‌شود. البته شاید بعضی از این روند بیرون بروند، اما روند شایع و درستی نیست.

مسعودی فرید با بیان اینکه رویکرد دیگر «توسعه محور» یا «پیشرفت محور» است، افزود: این رویکرد معتقد است کاری کنیم که کودک از چرخه کار کودک رها شود. یعنی کودک  باید با توانمندسازی عجین شود. البته اگر فاز اولیه با کاهش آسیب باشد که کودک سواد یاد بگیرد و تغذیه مناسب شود و ... مشکلی ندارد اما نه اینکه ۵ ـ ۴ سال سر چهارراه کار کند. 

وی افزود: رویکر توسعه محور معتقد است شاید در بازه کوتاه با کاهش آسیب برای شناسایی و جلب اعتماد عمل کنیم اما حتما باید به سمت فرایند توانمندسازی برویم. بهزیستی روی رویکرد دوم تاکید دارد به طوریکه مراکز روزانه محلی برای کاهش آسیب ابتدایی باشد اما در عین حال همه کودکان وارد چرخه توانمندسازی شوند.

منع به کارگیری کودکان در زباله‌گردی

وی در ادامه به اقدام شهرداری تهران در خصوص بحث منع به کارگیری کودکان در زباله‌گردی اشاره کرد و گفت: براین اساس پیمانکارانی که از کودکان استفاده کنند در قرارداد آنها تجدید نظر می شود.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور افزود: برای کودکان کار شاغل در کارگاه‌ها هم جلساتی با وزات کار داشتیم که بازدیدهای بازرسان کار از کارگاه‌ها انجام شود. آیین نامه ساماندهی کوکان کار هم در حال بازنگری است و ابتدا در کمیسیون اجتماعی دولت مطرح شد و بعد به سازمان امور اجتماعی وزارت کشور رفت که بازنگری شده  است که بعد از بررسی شورای  اجتماعی کشور اجرا می‌شود، البته نگاه آیین نامه در برنامه جدید لحاظ شده است.

شناسایی ۶۰۰ کودک کار ایرانی دارای خانواده در تهران 

توزیع بسته‌های بهداشتی پیشگیری از کرونا 

مسعودی فرید با بیان اینکه در تهران ۶۰۰ کودک کار دارای خانواده ایرانی شناسایی شده و فرایند توانمندسازی آنها شروع شده است، گفت: توزیع بسته‌های بهداشتی به کودکان در ایام کرونا در چهارراه‌ها و مراکز حضور آنها انجام شد. همچنین شایعاتی در بین کودکان بود که آنها کرونا نمی‌گیرند اما بعدا با آموزش‌ها روشن شدند که آنها هم مبتلا می‌شوند و حتی اگر بیماری شدید نگیرند ممکن است به خانواده‌شان منتقل کنند. این بسته ها هر دو هفته با فاصله زمانی یا به مرور توزیع می‌شود و در تهران ۴۰ هزار بسته ققط توسط بهزیستی توزیع شده است.

وی در پاسخ به سوال ایسنا در خصوص اصلاح نحوه برخورد با کودکان کار در مراکز بهزیستی و پرهیز از رفتار توام با خشونت با کودکان نیز اظهار کرد: امسال دو کار عمده انجام دادیم که یکی تجهیز و بهسازی مراکز نگهداری کودکان است به طوریکه تبدیل به محیط‌های دوستدار کودک شوند و همچنین آموزش مجدد همکاران بهزیستی است که تاکید کردیم که رویکردها باید دوستدار کودک و اقداماتی که انجام می‌دهند، درست باشد. برخوردها اصلاح شده و نسبت به تخلفات نیز چشم پوشی و مسامحه نمی‌کنیم. 

وی افزود: اصلاحات روی بخش ورود کوکان انجام شده است. تا کنون از سوی اداره اتباع اقدام موثری ندیده بودیم اما امسال قول دادند کاری که باید را انجام دهند.

کاهش ۹۰ درصدی فروش نوزادان دارای مادر معتاد 

مسعودی فرید در ادامه به موضوع خرید و فروش نوزادان نیز اشاره کرد و گفت: موضوع خرید و فروش نوزادان جرم است و باید به همه مردم اطلاع رسانی شود. ما هم در کنار پلیس فتا اگر موردی را ببینیم به نهادهای امنیتی اطلاع می‌دهیم و طبق قانونی که وجود دارد برخورد با افراد صورت می‌گیرد تا اثر بازدارنده داشته باشد.

وی افزود: نوزادانی که شناسایی می‌شوند با صدور حکم قاضی تعیین تکلیف خواهند شد. یعنی یا وارد خانواده سببی و نسبی خودشان می‌شوند یا به بهزیستی می‌آیند و حتی به فرزندخواندگی می‌روند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در خصوص وضعیت رسیدگی به مادران باردار معتاد نیز گفت: قرار بود نوزادان مادران باردار معتاد بعد از زایمان مرخص نشود مگر اینکه به اورژانس اجتماعی اطلاع داده شود و سپس تعیین تکلیف شوند. حتی خانواده‌ای که می خواهد کودک را برگرداند باید پیگیری شود و همکاران گزارش مددکاری تهیه کنند که وقتی نوزاد را دادیم شرایط همچنان مساعد باشد.

مسعودی فرید ادامه داد: سازمان بهزیستی مرکز نگهداری از مادر و کودکی هم ایجاد کرده است که مادران باردار بی خانمان در آن نگهداری می‌شوند تا مارد در سلامت کامل باشد. خود ان جی او های فعال معتقدند که از نظرشان ۹۰ درصد فروش نوزاد مادران باردار دارای اعتیاد کاهش پیدا کرده است.