زنی که اولین تاکسی دار ایران بود/ عکس
اگر شما هم تاکسی سوار هستید. شاید بخواهید بدانید که چه کسی برای اولین بار در ایران تاکسی سواری را رواج داده و چگونه خودروهای فیات و فورد و بنز با رانندگان اتوکشیده، مسئول حمل و نقل مسافران شدند.
به گزارش تابناک جوان به نقل از برترینها، اگر شما هم تاکسی سوار هستید و مجبورید در طول روز برای رسیدن به کار‌های روزانه تان چندین بار سوار تاکسی شوید شاید بخواهید بدانید که چه کسی برای اولین بار در ایران تاکسی سواری را رواج داده و چگونه خودروهای فیات و فورد و بنز با رانندگان اتوکشیده، مسئول حمل و نقل مسافران شدند. در بین هزاران نفری که در کلانشهرها، روزانه با استفاده از تاکسی‌ها جابجا می‌شوند، شاید تنها تعداد کمی بدانند که بنیانگذار سیستم تاکسیرانی در ایران، یک خانم بوده است.
تعجب نکنید، اشرف الملوک، ملقب به فخرالدوله، نهمین دختر مظفرالدین شاه قاجار که با بهره گیری از ارثیه پدری و مدیریت خود، به یکی از ثروتمندترین زنان ایران تبدیل شد، اولین کسی بود که در ایران به فکر این افتاد که تاکسی و فرهنگ استفاده از تاکسی را در میان مردم ایران رواج دهد.
تعجب نکنید، اشرف الملوک، ملقب به فخرالدوله، نهمین دختر مظفرالدین شاه قاجار که با بهره گیری از ارثیه پدری و مدیریت خود، به یکی از ثروتمندترین زنان ایران تبدیل شد، اولین کسی بود که در ایران به فکر این افتاد که تاکسی و فرهنگ استفاده از تاکسی را در میان مردم ایران رواج دهد.
اگرچه برخی منابع تاریخی نوشته اند که فخرالدوله اولین فرد واردکننده تاکسی به تهران نبوده است و آن را به علی امینی فرزند پسر فخرالدوله نسبت داده اند، اما در کتاب «اولین زنان» نوشته «عذرا دژم» هم به این موضوع اشاره شده است که فخرالدوله اولین کسی بوده که چنین فکری به سرش زده است. حتی در قسمتی از تاریخ آمده است که او به پسر‌هایی که می‌خواستند متأهل شوند یک تاکسی برای امرار معاش هدیه می‌داده که آنها بتوانند از پس هزینه‌های زندگی خود بربیایند و علاوه بر این، نان حلالی هم کسب کنند.
تاکسی!
با افزایش جمعیت در شهر‌های بزرگ مخصوصا در پایتخت، کم کم اسب‌ها جای خودشان را به درشکه‌ها دادند، چون اسب‌ها فقط توان حمل یک نفر را داشتند، با ساخت درشکه ها، تعداد نفراتی که در هر مسیر جابجا می‌شدند بیشتر می‌شد و این به نفع مردم بود، اما این سیستم جابجایی و حمل و نقل مشکل بزرگی را به همراه داشت، مشکل سرعت، هر چه زمان می‌گذشت درشکه‌ها شیک‌تر و از لحاظ فنی بهتر می‌شدند، اما همچنان مشکل سرعت حمل و نقل با آنها، سر جایش باقی بود. به همین علت ایده‌هایی برای استفاده عمومی از اتومبیل شکل گرفت که در نهایت موجب شکل گیری پدیده حمل و نقل با تاکسی و خودروی عمومی شد.
با افزایش جمعیت در شهر‌های بزرگ مخصوصا در پایتخت، کم کم اسب‌ها جای خودشان را به درشکه‌ها دادند، چون اسب‌ها فقط توان حمل یک نفر را داشتند، با ساخت درشکه ها، تعداد نفراتی که در هر مسیر جابجا می‌شدند بیشتر می‌شد و این به نفع مردم بود، اما این سیستم جابجایی و حمل و نقل مشکل بزرگی را به همراه داشت، مشکل سرعت، هر چه زمان می‌گذشت درشکه‌ها شیک‌تر و از لحاظ فنی بهتر می‌شدند، اما همچنان مشکل سرعت حمل و نقل با آنها، سر جایش باقی بود. به همین علت ایده‌هایی برای استفاده عمومی از اتومبیل شکل گرفت که در نهایت موجب شکل گیری پدیده حمل و نقل با تاکسی و خودروی عمومی شد.
در اولین تعریفی که از تاکسی در ایران ارائه شد تا مردم بتوانند از آن جای اسب‌ها و درشکه‌ها استفاده کنند یک نوع وسیله نقلیه با راننده بود که می‌توانست به استخدام یک مسافر یا گروه کوچک از مسافران درآید.
بعد از ورود تعداد بیشتری اتومبیل به ایران و تجربه افزایش سرعت این خودرو در جابجایی مسافران، طرفداران جابجایی با تاکسی زیادشدند و همین مسئله باعث شد به این وسیله نقلیه توجه بیشتری شود.
فورد‌های مسافرکش
تا سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ تعدادی از اتومبیل‌های شخصی با عنوان کرایه در خیابان‌های خلوت و اندک تهران به نقل و انتقال مردم مشغول بودند؛ اما هنوز هم حرف اول را درشکه‌ها می‌زدند و همچنان تنها وسیله نقلیه ارزان و بی رقیب شهر تهران بودند تا اینکه در اوایل سال ۱۳۲۵ خانم فخرالدوله از شرلکتی با نام ب. ب، ۱۰ دستگاه اتومبیل فورد خریداری کرد و در اختیار کسانی که رانندگی بلد بودند قرار داد و آنها تنها باکرایه‌ای به مبلغ ۵ قران، مسافران را در خیابان‌های خلوت تهران به سرعت به مقصد می‌رساندند.
بعد از ورود تعداد بیشتری اتومبیل به ایران و تجربه افزایش سرعت این خودرو در جابجایی مسافران، طرفداران جابجایی با تاکسی زیادشدند و همین مسئله باعث شد به این وسیله نقلیه توجه بیشتری شود.
فورد‌های مسافرکش
تا سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ تعدادی از اتومبیل‌های شخصی با عنوان کرایه در خیابان‌های خلوت و اندک تهران به نقل و انتقال مردم مشغول بودند؛ اما هنوز هم حرف اول را درشکه‌ها می‌زدند و همچنان تنها وسیله نقلیه ارزان و بی رقیب شهر تهران بودند تا اینکه در اوایل سال ۱۳۲۵ خانم فخرالدوله از شرلکتی با نام ب. ب، ۱۰ دستگاه اتومبیل فورد خریداری کرد و در اختیار کسانی که رانندگی بلد بودند قرار داد و آنها تنها باکرایه‌ای به مبلغ ۵ قران، مسافران را در خیابان‌های خلوت تهران به سرعت به مقصد می‌رساندند.
این ماشین‌ها که در تهران مشغول به جابجایی مسافران شدند، لقب اولین نسل تاکسی‌ها را به نام خود کردند. پس از آن هر کسی که درشکه‌های خود را از رده خارج می‌کرد یک دستگاه ماشین دریافت می‌کرد.
شهر فرنگه تاکسی، از همه رنگه تاکسی
یکی از نکات جالب درباره رانندگان سواری‌های کرایه این بود که تمامی آنها به هنگام رانندگی با اتومبیل خود، باید کت و شلوار به تن می‌کردند و همچنین آرمی فلزی به صورت مدال که تصویری از یک اتومبیل روی آن برجسته شده بود را بر روی یقه و سینه خود نصب می‌کحردند.
اگر به عکس‌های راننده‌های تاکسی آن دوره نگاهی بیندازید، تمام رانندگان آن دوره را با همین تیپ و شکل و شمایل خواهید دید، آرم‌های فلزی بر روی یقه و کت آنها، همیشه در گواهینامه هایشان به چشم می‌خورد.
رفته رفته با ورود ماشین‌های مختلف به ایران که بیشتر آمریکایی و انگلیسی بودند، تاکسی‌هایی از مدل‌های مختلف هم در تهران ظاهر شدند و دیگر فقط فیات‌های سیاه و سفید، تاکسی به شمار نمی‌آمدند. در این زمان ماشین‌های مختلفی از خودروهای فورد آمریکایی گرفته تا بنز‌های آلمانی در خیابان‌های پایتخت، مسئو. ل. حمل و نقل مردم در سطح شهر بودند.
یکی از نکات جالب درباره رانندگان سواری‌های کرایه این بود که تمامی آنها به هنگام رانندگی با اتومبیل خود، باید کت و شلوار به تن می‌کردند و همچنین آرمی فلزی به صورت مدال که تصویری از یک اتومبیل روی آن برجسته شده بود را بر روی یقه و سینه خود نصب می‌کحردند.
اگر به عکس‌های راننده‌های تاکسی آن دوره نگاهی بیندازید، تمام رانندگان آن دوره را با همین تیپ و شکل و شمایل خواهید دید، آرم‌های فلزی بر روی یقه و کت آنها، همیشه در گواهینامه هایشان به چشم می‌خورد.
رفته رفته با ورود ماشین‌های مختلف به ایران که بیشتر آمریکایی و انگلیسی بودند، تاکسی‌هایی از مدل‌های مختلف هم در تهران ظاهر شدند و دیگر فقط فیات‌های سیاه و سفید، تاکسی به شمار نمی‌آمدند. در این زمان ماشین‌های مختلفی از خودروهای فورد آمریکایی گرفته تا بنز‌های آلمانی در خیابان‌های پایتخت، مسئو. ل. حمل و نقل مردم در سطح شهر بودند.
مردمی هم که توانایی خرید این ماشین‌ها را نداشتندو مهمتر از آن رانندگی هم بلد نبودند با سوار شدن به این مدل تاکسی ها، ذوق زده می‌شدند. باید گفت: تا مدت‌ها استفاده از این تاکسی‌ها صرفا به خاطر جابجایی به نقاط مختلف نبود، بلکهش بیه شهر فرنگی بود که مردم برای هیجان از آن استفاده می‌کردند.
با استفاده زیاد مردم از تاکسی‌ها و در نبود یک اتحادیه یا تعاونی مشخص، شوفر‌ها تصمیم گرفتند مسیر‌های پر رفت و آمد شهر را برای خودشان تقسیم بندی کنند و به این ترتیب بود که اولین مسیر‌های مشخص برای تاکسی‌های تهران به وجود آمد.
با استفاده زیاد مردم از تاکسی‌ها و در نبود یک اتحادیه یا تعاونی مشخص، شوفر‌ها تصمیم گرفتند مسیر‌های پر رفت و آمد شهر را برای خودشان تقسیم بندی کنند و به این ترتیب بود که اولین مسیر‌های مشخص برای تاکسی‌های تهران به وجود آمد.
اولین سازمان تاکسیرانی در ایران در سال ۱۳۵۹ شکل گرفت که البته قبل از آن، یک اتحادیه به صورت تعاونی، مسئول رسیدگی به امور تاکسی‌های تهران بود که همچنان پابرجاست و به کار خودش ادامه می‌دهد، اما بعد از تشکیل این سازمان بود که تاکسی‌ها در شهر بزرگ تهران سر و سامان گرفتند.
پیکان تاکسی خودمانی
بعد از زمان انقلاب اسلامی، کم کم خودرو‌هایی مانند فولکس، جای خودشان را به پیکان دادند. زمان زیادی طول نکشید که پیکان‌های جای فولکس‌ها و هر ماشین دیگری را گرفتند و خیلی زود بیشتر تاکسی‌ها در ایران، همان پیکان‌هایی شدند که این روز‌ها تولید آنها متوقف شده است.
با ورود پیکان به ناوگان حمل و نقل عمومی، رنگ تاکسی‌ها به رنگ سفید کامل تغییر پیدا کرد و برای شناسایی تاکسی‌ها از دیگر ماشین ها، یک خط نارنجی ممتد روی کاپوت، سقف و صنداوق عقب آن کشیدند و بعد‌ها این رنگ‌ها هر کدام نشانگر ماهیت تاکسی‌ها در تهران شد.
پیکان تاکسی خودمانی
بعد از زمان انقلاب اسلامی، کم کم خودرو‌هایی مانند فولکس، جای خودشان را به پیکان دادند. زمان زیادی طول نکشید که پیکان‌های جای فولکس‌ها و هر ماشین دیگری را گرفتند و خیلی زود بیشتر تاکسی‌ها در ایران، همان پیکان‌هایی شدند که این روز‌ها تولید آنها متوقف شده است.
با ورود پیکان به ناوگان حمل و نقل عمومی، رنگ تاکسی‌ها به رنگ سفید کامل تغییر پیدا کرد و برای شناسایی تاکسی‌ها از دیگر ماشین ها، یک خط نارنجی ممتد روی کاپوت، سقف و صنداوق عقب آن کشیدند و بعد‌ها این رنگ‌ها هر کدام نشانگر ماهیت تاکسی‌ها در تهران شد.
از سمند تا تویوتا کمری
امروزه هم شما شاهد رنگ‌های مختلف تاکسی در ایران هستید، اما چرا این تاکسی‌ها رنگ بندی می‌شوند و هر رنگی نشانه چه کارگردی در تاکسیرانی است؟ تاکسی‌ها به پنج گروه اصلی تقسیم بندی شده اند که با رنگ‌ها و نشان‌های خاص از یکدیگر قابل تشخیص هستند.
تاکسی گردشی یک نوع از خانواده بزرگ تاکسی‌ها بودند، این نوع تاکسی‌ها اغلب به رنگ زرد خورشیدی با نوار نارنجی (خودروهای پژو سمند) دیده می‌شوند. آرم و علائم سازمان تاکسیرانی بر روی در‌های جلوی خودرو قابل مشاهده است و همگی دارای تابلوی سقفی نارنجی رنگ می‌باشند. این تاکسی‌ها دارای ایستگاه و مبدأ و مقصد معینی نیستند و به صورت آزادانه در خیابان‌های اصلی و فرعی شهر تردد می‌کنند و با درخواست اولین مسافر مقصد تقریبی آنها مشخص می‌شود.
تاکسی خطی نوع دیگری از خانواده تاکسی‌ها هستند. این نوع تاکسی‌ها اغلب به رنگ گزرد خورشیدی و یا تاکسی‌هایی با رنگ سبز فسفری هستند که شامل تاکسی‌های سواری و تاکسی‌های ون می‌شوند. این تاکسی‌ها همگی مبدأ و مقصد و ایستگاه مشخص دارند، هزینه کرایه این تاکسی‌های خطی ثابت است و به صورت برچسب بر سمت راست شیشه جلوی خودرو قابل مشاهده است. زرد‌ها و سبز‌ها در قانونی که تاکسیرانی برایشان وضع کرده است حق ندارند به صورت دربستی مسافر سوار کنند.
تاکسی تلفنی یا بیسیمی هم یکی دیگر از بچه‌های تاکسیرانی است. رنگ این تااکسی‌ها گاهی زرد خورشیدی با نوار مشکی یا سبز فسفری با نوار شطرنجی مشکی است که در بدنه خودرو آرم و علائم سازمان اکسیرانی یا شرکت‌های تحت پوشش بر روی در‌های جلوی آن مشخص شده است، همگی دارای تابلوی سقفی «تاکسی تلفنی» هستند. این خودرو‌ها همگی مجهز به سیستم‌های کنترل هوشمند و بیسیم بوده و با تماس شهروندان با مرکز پیام و اعلام آدرس، خودروی مورد نظر را کرایه می‌کنند. این تاکسی‌های تلفنی سرویس‌های مخصوص بانوان هم دارند که صرفا مجاز به ارائه خدمات به بانوان هستند.
تاکسی‌های دفاتر خاص (راه آهن، ترمینال و فرودگاه) هم از دیگر خودروهای تاکسی هستند، تاکسی‌های فرودگاه به رنگ اکر یا خردلی بوده و اغلب مدل هایشان نه سمند است و نه پژو، بلکه مدل‌هایی مانند تویوتا کمری برای این تاکسی‌ها استفاده می‌شود. این تویوتا‌های خردلی در همان فرودگاه دارای غرفه یا ایستگاه هستند. تاکسی‌های ترمینال‌ها و راه آهن‌ها هم به صورت شبانه روزی در اختیار این ارگان‌ها قرار دارند تا به مسافران سرویس بدهند.
تاکسی ویژه (مختص مراکز خاص)، خودروهای زرد رنگ بوده؛ اکثر آنهار اس‌مند تاکسی و پژو تاکسی‌ها تشکیل می‌دهند و در مقابل مراکز پر رفت و آمدی از جمله مراکز خرید، مراکز درمانی، هتل ها، مراکز تفریحی و ورزشی، ایستگاه‌های مترو، مکان‌های پرتردد دیگر و ... به منظور ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به شهروندان بصورت دربستی خدمات ارائه می‌دهند و دارای مبدأ مشخص هستند، ولی مقصد آن را مسافران تعیین می‌کنند.
هزینه کرایه تاکسی ویژه، همانند تاکسی تلفنی یا بیسیم است و برمبنای تاکسیمتر محاسبه و پرداخت می‌شود و این تاکسی‌ها مجاز به دربستی سوار کردن در نقاط تعیین شده هستند.
امروزه هم شما شاهد رنگ‌های مختلف تاکسی در ایران هستید، اما چرا این تاکسی‌ها رنگ بندی می‌شوند و هر رنگی نشانه چه کارگردی در تاکسیرانی است؟ تاکسی‌ها به پنج گروه اصلی تقسیم بندی شده اند که با رنگ‌ها و نشان‌های خاص از یکدیگر قابل تشخیص هستند.
تاکسی گردشی یک نوع از خانواده بزرگ تاکسی‌ها بودند، این نوع تاکسی‌ها اغلب به رنگ زرد خورشیدی با نوار نارنجی (خودروهای پژو سمند) دیده می‌شوند. آرم و علائم سازمان تاکسیرانی بر روی در‌های جلوی خودرو قابل مشاهده است و همگی دارای تابلوی سقفی نارنجی رنگ می‌باشند. این تاکسی‌ها دارای ایستگاه و مبدأ و مقصد معینی نیستند و به صورت آزادانه در خیابان‌های اصلی و فرعی شهر تردد می‌کنند و با درخواست اولین مسافر مقصد تقریبی آنها مشخص می‌شود.
تاکسی خطی نوع دیگری از خانواده تاکسی‌ها هستند. این نوع تاکسی‌ها اغلب به رنگ گزرد خورشیدی و یا تاکسی‌هایی با رنگ سبز فسفری هستند که شامل تاکسی‌های سواری و تاکسی‌های ون می‌شوند. این تاکسی‌ها همگی مبدأ و مقصد و ایستگاه مشخص دارند، هزینه کرایه این تاکسی‌های خطی ثابت است و به صورت برچسب بر سمت راست شیشه جلوی خودرو قابل مشاهده است. زرد‌ها و سبز‌ها در قانونی که تاکسیرانی برایشان وضع کرده است حق ندارند به صورت دربستی مسافر سوار کنند.
تاکسی تلفنی یا بیسیمی هم یکی دیگر از بچه‌های تاکسیرانی است. رنگ این تااکسی‌ها گاهی زرد خورشیدی با نوار مشکی یا سبز فسفری با نوار شطرنجی مشکی است که در بدنه خودرو آرم و علائم سازمان اکسیرانی یا شرکت‌های تحت پوشش بر روی در‌های جلوی آن مشخص شده است، همگی دارای تابلوی سقفی «تاکسی تلفنی» هستند. این خودرو‌ها همگی مجهز به سیستم‌های کنترل هوشمند و بیسیم بوده و با تماس شهروندان با مرکز پیام و اعلام آدرس، خودروی مورد نظر را کرایه می‌کنند. این تاکسی‌های تلفنی سرویس‌های مخصوص بانوان هم دارند که صرفا مجاز به ارائه خدمات به بانوان هستند.
تاکسی‌های دفاتر خاص (راه آهن، ترمینال و فرودگاه) هم از دیگر خودروهای تاکسی هستند، تاکسی‌های فرودگاه به رنگ اکر یا خردلی بوده و اغلب مدل هایشان نه سمند است و نه پژو، بلکه مدل‌هایی مانند تویوتا کمری برای این تاکسی‌ها استفاده می‌شود. این تویوتا‌های خردلی در همان فرودگاه دارای غرفه یا ایستگاه هستند. تاکسی‌های ترمینال‌ها و راه آهن‌ها هم به صورت شبانه روزی در اختیار این ارگان‌ها قرار دارند تا به مسافران سرویس بدهند.
تاکسی ویژه (مختص مراکز خاص)، خودروهای زرد رنگ بوده؛ اکثر آنهار اس‌مند تاکسی و پژو تاکسی‌ها تشکیل می‌دهند و در مقابل مراکز پر رفت و آمدی از جمله مراکز خرید، مراکز درمانی، هتل ها، مراکز تفریحی و ورزشی، ایستگاه‌های مترو، مکان‌های پرتردد دیگر و ... به منظور ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به شهروندان بصورت دربستی خدمات ارائه می‌دهند و دارای مبدأ مشخص هستند، ولی مقصد آن را مسافران تعیین می‌کنند.
هزینه کرایه تاکسی ویژه، همانند تاکسی تلفنی یا بیسیم است و برمبنای تاکسیمتر محاسبه و پرداخت می‌شود و این تاکسی‌ها مجاز به دربستی سوار کردن در نقاط تعیین شده هستند.
ارسال نظرات