جنجال‌های ضد واکسن و خطر بازگشت بیماری‌ها
برنامه واکسیناسیون ملی از سال ۶۳ در کشورمان آغاز شد و اکنون به پوشش بیش از ۹۸ درصدی رسیده است. بر اساس همین برنامه نیز ایران توانسته کاهش چشمگیری در مرگ و میر نوزادان و کودکان داشته و به افتخاراتی نظیر دریافت سند حذف سرخک از سازمان جهانی بهداشت، کنترل ۱۹ ساله فلج اطفال و... دست یابد.
در مجموع جنجال‌های خلاف واقع و غیرعلمی اخیر بر سر واکسیناسیون در حالی مطرح می‌شود که ایمن سازی دوران کودکی یک سرمایه گذاری جهانی برای نجات زندگی سالیانه حدود ۲.۶ میلیون نفر در دنیا است.
اثربخشی غیرقابل انکار واکسن‌ها
در هیمن راستا، دکتر سید محسن زهرایی_رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این که اولین واکسن در شکل جدید در ۲۱۰ سال قبل تولید شده است، گفت: پس از آن واکسن‌های متعدد ساخته شده است که جامعه بشری از آنها استفاده کرده است؛ در طول این سال‌ها خدمات بزرگی را از خود نشان داده‌اند و اثربخشی واکسن‌ها غیر قابل انکار است.
وی با تاکید بر اینکه واکسیناسیون سالانه از بروز ۳ میلیون مرگ جلوگیری می‌کند، تصریح کرد: از آنجایی که واکسن‌ها عموما برای کودکان استفاده می‌شوند در نتیجه وقتی کودکی سالم می‌ماند می‌تواند عمری طولانی کرده و به کشور خود خدمت کند.
بیماری‌هایی که با واکسن کنترل شد
زهرایی درباره آثار واکسیناسیون در کشورمان، بیان کرد: سال‌ها قبل بیماری فلج اطفال یکی از بیماری‌های شایع در کشور ما بود که سالانه حدود هزار کودک دچار فلج دائمی می‌شدند. این بیماری در سال‌های قبل چنان در جامعه رایج بود که به عنوان مثال اگر کودکی پس از تزریق آمپول دچار فلج اطفال می‌شد، این تصور برای خانواده‌ها به وجود می‌آمد که تزریق آمپول باعث فلج شدن فرزندشان شده است. اکنون خوشبختانه با واکسیناسیون کودکان ۱۹ سال است که هیچ موردی از فلج اطفال در کشور نداشتیم درحالیکه بیماری در کشورهای همجوار ما وجود دارد. علاوه بر فلج اطفال، بیماری‌های متعددی از جمله سرخک، دیفتیری و... کنترل شده است.
کاهش موارد بروز هپاتیت به یک چهارم
وی با اشاره به واکسیناسیون علیه بیماری هپاتیت B، افزود: پیش از آغاز واکسیناسیون علیه هپاتیت، حدود ۲.۵ تا ۴ درصد جامعه ما آلوده به ویروس هپاتیت بودند که امکان داشت علاوه بر آنکه خودشان دچار مشکلات کبدی و بیماری‌های جدی شوند، سایرین را نیز به این ویروس آلوده کنند. اگر این واکسیناسیون انجام نمی‌گرفت با توجه به میزان شیوع اعتیاد تزریقی، مشخص نبود اکنون وضعیت این بیماری در جامعه به چه شکل باشد. اما اکنون شیوع هپاتیت B حدود یک سوم تا یک چهارم نسبت به پیش از آغاز این واکسیناسیون کاهش پیدا کرده است.
رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که آیا امکان تحقیقات برای شناسایی مواد تشکیل دهنده واکسن برای همه افراد وجود دارد یا خیر، گفت: هیچ کشوری این حالت نیست که افراد خودشان از کارخانه خاصی واکسن تهیه کنند و سپس آن را تزریق کنند. خدمات واکسیناسیون در کشورمان مثال خوبی برای تحقق عدالت اجتماعی است. همان واکسنی که در شهرهای بزرگ استفاده می‌شود عینا در شهرهای دور افتاده نیز استفاده می‌شود. تمام واکسن‌های تزریقی از کیفیت یکسان و خوبی برخوردار هستند. تولید واکسن کاری ساده و پیش پا افتاده نیست که هر شرکتی توان تولید آن را داشته باشد. در بین کشورهای اسلامی تنها دو کشور توان تولید واکسن دارند که یکی از آن دو کشور، ایران است. ابزارهای نظارتی و کنترلی بسیار پیچیده‌ای بر واکسن حاکم است و در چند مرحله مورد کنترل کیفی قرار می‌گیرد تا اثربخشی آن ثابت شود. واکسن‌ها مانند داروها شماره سریال خود را دارند که پس از تولید بر اساس شماره سریال بررسی می‌شوند و تاییدیه مصرف را اخذ می‌کنند.
وی درباره ادعاهای مطرح شده درباره اینکه در واکسن‌ها از جنین مرده و ... استفاده می‌شود، تصریح کرد: اگر قرار باشد بنده که تخصص پزشکی دارم در مورد ساخت ماهواره اظهار نظر کنم احتمالا قوی‌تر از چنین صحبت‌هایی نخواهد بود. هرکس باید در حیطه دانش و علم خود اظهار نظر کند.
زهرایی درخصوص احتمال بروز عوارض پس از تزریق واکسن، افزود: هرچیزی می‌تواند عوارض خود را داشته باشد، به عنوان مثال حتی هنگامی که یک استامینوفن ساده تهیه می‌کنید در بروشور داخل جعبه از عوارض احتمالی سخن گفته شده است. در این حالت باید دید منافع آن بر عوارضش پیشی خواهد گرفت یا نه که به استفاده از آن ادامه دهیم. در مورد واکسن‌ها از آنجایی که فرایند کنترل کیفی بسیار دقیق و پیچیده است، عوارض بسیار خفیف و ناچیز خواهد بود و عموما عوارضی هستند که ناشی از پاسخ سیستم ایمنی بدن نسبت به آنتی‌ژنی که وارد بدن شده است، خواهد بود. تب یا درد موضعی از عوارضی هستند که ممکن است در ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد مشاهده شود که همگی نشان دهنده پاسخ ایمنی بدن نسبت به ورود آنتی‌ژن است و سبب می‌شود در آینده فرد ایمنی نسبت به بیماری پیدا کند. عمده عوارضی که پس از تزریق واکسن‌ها می‌بینیم ناچیز است که در مقابل فواید آن قابل چشم‌پوشی است.
خطر بازگشت بیماری‌ها، در صورت بی‌توجهی به واکسیناسیون کودکان
وی در ادامه خاطرنشان کرد: طی حدودا ۴ ماه اخیر که بیماری کووید۱۹ در کشور پدیدار شده است همه ابعاد زندگی مردم تحت تاثیر قرار گرفته است. علی‌رغم اینکه توصیه‌هایی به ماندن در خانه و عدم خروج از منزل در موارد غیرضروری می‌شود، باید خانواده‌ها توجه کنند دستاوردهایی که در سلامت کودکان به دست آوردیم به علت پوشش بالای واکسیناسیون است و اگر فرضا به دلیل بیماری کرونا، واکسن کودک را به تعوق بیندازیم، این دستاوردها را از دست داده و پوشش واکسیناسیون ما کاهش می‌یابد و بیماری‌های کنترل شده ممکن است بازگردند. پوشش واکسیناسیون مهم‌ترین سد دفاعی در برابر بیماری‌ها برای کودکان است.
واکسیناسیون کودکان را به تعویق نیندازند
زهرایی با اشاره به اینکه طی ۴ ماه اخیر با کاهش مراجعه مردم برای دریافت واکسن مواجه شدیم، تصریح کرد: تلاشمان این است از خانواده‌ها بخواهیم واکسیناسیون فرزندان‌شان را به تعویق نیندازند تا بازگشت بیماری‌ها تهدیدی برای سلامت کودکان نباشد. ممکن است کرونا تا یک یا دو سال آینده با ما باشد و اگر قرار باشد به دنبال آن واکسیناسیون فرزندان‌مان را به زمان‌های دیگر موکول کنیم، فرزندان‌مان در معرض بیماری‌ها قرار خواهند گرفت.
وی درباره واکسیناسیون بدو ورود به مدرسه و پایه دهم دانش‌آموزان، بیان کرد: تمام شرایط برای انجام واکسیناسیون فراهم است و پایگاه‌های سلامت به شکل مستمر در حال خدمت رسانی هستند. اکثر مراکز ما مراکز پاک هستند؛ یعنی در این مراکز بیمار مشکوک به کرونا و به طور کلی بیمار ویزیت نمی‌شود و تنها خدمات به مادر و کودک ارائه می‌شود.
امیدِ تولید واکسن در مقابل تهدید "کرونا"
وی درخاتمه با اشاره به اینکه در مقابل تهدید سلامتی به نام کرونا امیدها به تولید واکسن است، افزود: این نشان دهنده درک صحیحی است که مردم نسبت به واکسیناسیون دارند، همین ارزش برای واکسن‌هایی که داریم هم وجود دارد و نباید از این نعمت‌ها غافل شویم.