ضدعفونی علیه کرونا،سلامت بیشتر یا بیماری؟
حتماً شنیده‌اید که برخی افراد از اینکه پوست دستشان از زیادی شست‌وشو، ملتهب یا زخم شده گلایه دارند یا از اینکه هر روز در خانه با بوی تند وایتکس یا مواد ضدعفونی مواجهند اظهار نارضایتی می‌کنند. اینها نشان می‌دهد برای ادامه ضدعفونی روزمره در زندگی‌مان مشکل داریم و شاید این وضعیت نتواند تداوم یابد. علاوه بر آن همین مشکلات می‌تواند بیماری‌زا هم باشند. در واقع چون معلوم نیست چه مدت مجبوریم با کرونا بجنگیم باید بتوانیم همچنان به ضدعفونی دست‌ها، بدن، لوازم شخصی، محیط کار و بخش‌های مختلف خانه ادامه دهیم. ضدعفونی قواعدی دارد که باید رعایت شود و البته بدترین اشتباهی که ممکن است، رخ دهد استفاده بیش از اندازه و بدون ملاحظه از مواد ضدعفونی است. استفاده زیادی از مواد ضدعفونی دامی است که بسیاری افراد در آن می‌افتند و به سلامت خود و نزدیکانشان لطمه می‌زنند.
وایتکس برای کروناکُشی بسیار محبوب است اما استفاده زیاد و قرارگیری طولانی در معرض بخار آن می‌تواند عوارض ماندگاری شبیه آسم برای ریه‌ها ایجاد کند
کلر، آمونیاک و باقی مضرها
ضررهای استفاده زیاد از مواد ضدعفونی در یک دسته‌بندی کلی به وجود ترکیبات حاوی کلر، آمونیاک و «تری‌کلوزان» باز می‌گردد. کلر در انواع سفیدکننده‌ها نظیر وایتکس وجود دارد و وایتکس هم که به یکی از پرمصرف‌ترین ضدعفونیکنندهها در دوره کرونا تبدیل شده است. کلر با بدن چه می‌کند؟ باعث تنگی نفس، سرفه، تهوع و درد قفسه سینه می‌شود. خیلی‌ها همین علائم را ممکن است، علائم ابتلا به کرونا تلقی کنند. علاوه بر آن کلر موجب تحریک پوست، مخاط، گلو و چشم می‌شود. ترکیب کردن آن با سایر مواد ضدعفونی به‌ویژه مواد حاوی آمونیاک نیز بسیار خطرناک است و باعث آزاد شدن یا تولید ترکیبات دیگری می‌شود که بر ضررهای کلر برای بدن می‌افزاید. در مجموع استفاده از ترکیبات حاوی کلر و سفیدکننده‌ها برای ضدعفونی باید به مقدار کم و البته بااحتیاط و با رعایت دستورالعمل‌های ایمنی و بهداشتی باشد. کودکان و سالمندان که پوست و مخاط حساس‌تری دارند باید از مواد ضدعفونی کلردار و حتی بوی آن دور بمانند.
آمونیاک بیشتر در شیشه‌شورها و انواع جرم‌زدای سطوح یافت می‌شود و موجب تحریک پوست، مخاط، ریه و چشم می‌شود. به دلیل وجود آمونیاک در شیشه‌شورها این نوع پاک‌کننده‌ها را نباید با مواد دیگر به‌ویژه سفیدکننده‌ها ترکیب کرد چون گازی سمی تولید می‌شود که باعث التهاب و سوختگی مخاط دستگاه تنفسی می‌شود.
شیشه‌شورها شوینده‌های همه‌کاره و ویروس‌کُش‌های الکلی قوی تلقی می‌شوند ولی اغلب حاوی آمونیاک هستند و استفاده زیادشان برای سلامتی مضر است
«تری‌کلوزان» هم معمولاً در انواع صابون و خمیردندان استفاده می‌شود و درباره مضرات آن تحقیقات گسترده در حال انجام است. ولی به نظر می‌رسد تماس زیاد این ماده با پوست موجب بر هم خوردن تعادل هورمونی بدن و اختلال در عملکرد دستگاه‌های حیاتی و سیستم عصبی شود. برخی ترکیبات دیگر نظیر نانو نقره و آمونیوم نیز در مواد شوینده و ضدعفونی و همچنین انواع اسپری، جرم‌زدا، لکه بر و... یافت می‌شوند که می‌توانند در بلندمدت به سلامت آسیب برسانند. سازمان بهداشتی جهانی نیز درباره خطر ضدعفونی غیراصولی و همچنین استفاده از اسپری‌های حاوی مواد شیمیایی مضر نظیر انواع «فرمالدئید» و «کلرین» هشدار داده است.
شستن بیش از حد دست‌ها می‌تواند به ویژه برای کودکان مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد کند
خطر شستن دست‌ها!
شستن مکرر و طولانی دست‌ها با آب و صابون مهم‌ترین توصیه علیه کرونا است؛ دستورالعملی که از همان روز اول تا امروز همچنان پابرجاست. ولی استفاده مکرر از صابون به‌ویژه انواع صابون مایع موجب خشکی پوست می‌شود. پوست خشک هم که مدام شست‌وشو شود ملتهب و در نهایت زخم می‌شود. زخم هم که می‌دانیم راهی برای ویروس است تا وارد بدن شود. پس باید در دفعات و روش شستن دست به این نکته توجه کرد که تمیزی و سلامت پوست هر دو مهمند. درباره کودکان موضوع حساس‌تر است. تشویق کودک به شستن مکرر دست ممکن است به افراط در این کار و بروز التهاب یا زخم پوستی منجر شود. علاوه بر آن تحقیقات نشان می‌دهد شستشوی مکرر دست‌ها به‌ویژه توسط کودکان، از طریق از بین بردن باکتری‌هایی که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند در بلندمدت به تضعیف ایمنی بدن منجر می‌شود.
دکتر «جاناتان آیزن»، میکروبیولوژیست دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید:«ضدعفونیکنندهها نه تنها تمام میکروب‌ها اعم از خوب و بد را از بین می‌برند، بلکه باعث ایجاد ارگانیسم‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک می‌شوند. مصرف این مواد فقط باید به جاهایی که عفونت زیاد است نظیر بیمارستان‌ها محدود شود»
تقلبی‌ها
با شیوع کرونا الکل طبی و ژل ضدعفونی دست در سراسر دنیا کمیاب شد. البته ژل ضدعفونی دست به دلیل مصرف ناچیز، تولید جهانی‌اش همان موقع هم کم بود. ولی بعد از مدتی انواع مواد ضدعفونی به بازار آمدند و در میانشان انواع تقلبی هم زیاد بود. مصرف بیش از اندازه ژل ضدعفونی دست می‌تواند به از بین رفتن باکتری‌های مفید برای بدن و افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی شود. این یعنی تاثیر آنتی‌بیوتیک‌ها بر بدن کاهش می‌یابد و یک عفونت ساده می‌تواند آثار مخربی در بدن به جا بگذارد. علاوه بر آن برخی ژل‌های دست و همچنین مواد ضدعفونی که در کارگاه‌های غیرمجاز ساخته می‌شوند و پروانه بهداشتی ندارند به دلیل استفاده از ترکیبات نامناسب پس از استفاده طولانی به پوست دست آسیب می‌زنند. همچنین انواع مواد ضدعفونی سطوح که به‌صورت غیرمجاز تولیدشده‌اند احتمالاً خاصیت ضدعفونی ندارند یا حاوی ترکیبات مضر برای پوست و مخاط هستند. یکی از این ترکیبات مضر، متانول یا الکل صنعتی است که خاصیت ضدعفونی کمی دارد ولی برای انسان سمی است و از طریق جذب پوستی یا مخاطی می‌تواند حتی به مرگ منجر شود. در واقع ضدعفونی بدون رعایت اصول و قواعد بهداشتی و بدون استفاده از روش‌های درست و ایمن می‌تواند بیماری‌زا یا حتی کشنده باشد.