کوتاه قامتان؛ نقاشی‌های متفاوت خدا

 در بعد از ظهر یکی از روزهای بهاری, در گوشه‌ای از پیاده روهای خیابان ولیعصر(عج), میان دو مغازه بساط خود را پهن کرده بود.

در حالی که باران در حال باریدن بود، به مرد روبرویش که اجناس خود را روی زمین چیده بود، اشاره کرد و با این جمله سوالی اش که "بابا بارون داره تندتر میشه, بساطمون رو جم کنیم؟" متوقف شدم و نگاه اجمالی به او و آن مرد مخاطبش انداختم.

خرید, بهانه‌ای شد تا جلوتر بروم. با گشاده رویی برخورد کرد و هنگام پرداخت هم که از او تخفیف خواستم, با همان حالت گشاده رویی اول به من گفت: " قابلتونو نداره. باور کنین سودش خیلی کمه و جای تخفیف نداره. " با این پاسخش, اصرار نکردم که تخفیف بدهد و از او پرسیدم: " شغلتون همینه؟ " با لبخندی معنادار که در دلش حرف های زیادی داشت، گفت: " اگر بشه اسمشو شغل گذاشت" و ادامه داد: " به خاطر فیزیک و قدّمون, مشکل پیدا کردن کار داریم و یه پول بخور و نمیری در میاریم که کفاف زندگیمونو هم نمیده."

نگاهم دوباره به پدرش افتاد که روبروی او بساط پهن کرده و به خاطر تند شدن باران در حال جمع کردن اجناس خود بود و پول نه چندان زیادی که با یک کِش ساده بسته شده و از جیب پیراهنش پیدا بود نظر مرا به سوی خود جلب کرد. پس از خداحافظی از فروشنده جوان, در حالی که به حرف های او و برق امید در چشمان پدرش و تلاش هایش برای کاسبی فردایشان فکر می کردم, راهی کافه رستورانی در دل یکی از خیابان های معروف پایتخت شدم.

کافه رستورانی که مدیریت و تمام پرسنل آن اگرچه کوتاه قامت بودند، اما به معنای واقعی کلمه همت بلندی داشتند که همین موضوع وجه تمایز آن از دیگر کافه رستوران های سطح شهر بود. افرادی که به گواه صحبت های مدیریت آن از روز اول قدرتمندانه با شعار " همت از ما, حمایت از شما و برکت از خدا " فعالیت خود را آغاز کرده بودند.

 فضای وسیع مدرن و سنتی این رستوران و اراده و گشاده رویی  پرسنل آن که پوشش محلی پُررنگ و لعاب آن ها به زیبایی هرچه بیشتر این کافه رستوران و رضایت مشتریان در حال ورود و خروج افزوده و لبخند رضایت آن ها تأیید کننده این موضوع بود دلیل مهمی شد که لحظاتی را در آن جا سپری کنم.

در فضای سنّتی این کافه رستوران, یک حوض مستطیلی شکل آبی رنگ با فواره کوچکی قرار داشت که با گلدان‌های شمعدانی قرمز, صورتی و سفید تزیین شده بود و میوه هایی که از خنکای آب حوض و فواره جان تازه ای می گرفتند.

دور تا دورِ هر دو طبقه کافه رستوران, تخت های سنتی قرار داشت که دیوارهای نازک کاه گلی, آن ها را از یکدیگر جدا می کرد تا حریم خصوصی هر مشتری حفظ شود که تداعی کننده فضای قدیمی و سنتی ایران بود. کمی آن طرف تر, بخش وی آی پی با فضایی مدرن قرار داشت که بادکنک های تزیین شده آن نشان می داد این بخش میزبان جشن تولد و مهمانی های خانوادگی است.

نگاهی به پرسنل این کافه رستوران  انداختم. برخی از آن ها علاوه بر فعالیت در این مجموعه , در عرصه هنر هم حضور داشتند. تنها تفاوت آن ها با افراد دیگر, ریزنقشی و کوتاه قامتی شان بود. افرادی که به گفته داریوش فرهود, استاد ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و کارشناس سازمان جهانی بهداشت – ژنو,  به واسطه محدودیت رشدی و تفاوت آشکارشان با گروه هنجار, در گروه افراد استثنایی قرار دارند.

وی مواردی چون خودپنداره منفی و احساس کمبود و حقارت, کاهش سطح عزت نفس, نا امیدی, بدبینی در ارتباط با سایر افراد, انزوای اجتماعی و گوشه گیری, رضایت شغلی پایین تر نسبت به افراد سالم, وابستگی فرد به سایر اعضای خانواده و جامعه, ضعف در برقراری ارتباطات اجتماعی, مشکلاتی در زمینه اشتغال و عدم به کارگیری کوتاه قامتان در مشاغل مختلف, نگرش منفی کارفرمایان نسبت به توانایی آن ها و مشکلات اقتصادی را برخی از چالش های حوزه های روانی و فعالیت های اجتماعی کوتاه قامتان عنوان کرد که باید در سطوح بهداشتی, روانشناختی و اجتماعی برای آن ها تمهیدات ویژه ای در نظر گرفته شود.

این کافه رستوران دارای نیروی انسانی خاص است که مدیریت آن نیز خود یکی از کوتاه قامتان موفق است که پیش از این در عرصه های فرهنگی و هنری فعالیت کرده  و در سال های اخیر به منظور حمایت از سایر کوتاه قامتانی که شرایط مشابهی همچون خودش را دارند، این کافه رستوران را تأسیس کرده است.

نامش مهدی ابراهیمی است و بیش از چهار دهه از عمرش می گذرد. کارشناس مدیریت امور فرهنگی و روانشناسی را به صورت تجربی کار کرده است.

وی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درخصوص شکل گیری ایده ساخت این کافه رستوران گفت: به این دلیل که خودم جزو افراد کوتاه قامت هستم با مشکلات و دغدغه های این دسته از افراد همچون مسائل اقتصادی, اشتغال و ازدواج آشنایی کافی دارم.

ابراهیمی به این موضوع که اقتصاد در هر کاری حرف اول را می زند و رکن اصلی خانواده است، اشاره کرد و ادامه داد: می خواستم یک مجموعه‌ای در قالب شهرک, مانند شهر لی لی پوت, مخصوص افراد کوتاه قامت راه اندازی کنم، امّا متاسفانه به دلیل حمایت نکردن مسئولان و نداشتن بودجه کافی متوجه شدم که آرزویم بسیار بزرگ است. سعی کردم آرزوی خود را کوچک کنم و ترجیح دادم که از یک رستوران سنتی شروع کنم.

مدیریت این کافه رستوران با بیان جذابیت بصری تیپ افراد کوتاه قامت برای عموم جامعه افزود: با توجه به اینکه تیپ افراد کوتاه قامت از نظر بصری برای عموم جامعه جذابیت دارد و همچنین افراد با دیدن این عزیزان خود را در یک اِشل کوچک تر با همان توانمندی ها می بینند, باعث شد که به موضوع راه اندازی این کافه رستوران با داشتن حدود ۹۵ درصد پرسنل کوتاه قامت فکر کنم.

وی در پاسخ به پرسش "هدف از تأسیس این کافه رستوران چه بوده است؟ " اظهار کرد: هدف این بود که افراد کوتاه قامت به هویت اجتماعی برسند و اشتغال داشته باشند، چرا که استقلال مالی این افراد و گذراندن امورات خود و کمک به خانواده از اهداف دیگر این رستوران بوده است. افرادی که تا چند وقت پیش از خانه بیرون نمی آمدند و حالا به دلِ جامعه رفته اند و از جامعه ای که شاید پیش از این نگاه مناسبی به آن‌ها نداشت پذیرایی می کنند.

ابراهیمی در ادامه گفت: این جایگاه فرهنگ سازی از بُعد مالی و درآمدزایی هم بالاتر است، چرا که به این مکان صرفا به چشم یک رستوران نگاه نمی‌کنیم و این مجموعه یک نقطه تلاقی و آشتی است. ما در این رستوران علاوه بر غذا, عشق و محبت, نوع دوستی سِرو می‌کنیم ؛ از این رو, معتقدم که تغییر نگاه جامعه از یک پُرس غذا بسیار مهم تر است.

مدیر این کافه رستوران  در پاسخ به این پرسش که " آیا از این مجموعه حمایت مالی صورت گرفت؟ " تصریح کرد: اگر می خواستیم منتظر حمایت های مالی مسئولان و اسپانسرهای شخصی باشیم باید صبر می کردیم، چرا که کمی زمان می بُرد و شاید پتانسیل ما را باور نداشتند. پیش از این هم بسیاری از افراد فکر می‌کردند که اگر در این زمینه سرمایه گذاری کنند, سرمایه خود را از دست می دهند و یا نمی توانند بازخورد مالی زود هنگامی داشته باشند.

وی به حمایت های بسیار کمی که در حد وعده و وعید بود اشاره کرد و افزود: حمایت ها در حد وعده و وعید بود و حتی به آن ها هم عمل نمی‌شد، امّا چون به این ایده ایمان داشتم, وام های سنگینی گرفتم و زیر بار قرض رفتم تا این رستوران را به صورت شخصی تأسیس کنم. به این منظور, خودم از صفر تا صد آن را پایه ریزی کرده و برای این مجموعه حدود یک میلیارد هزینه کردم که شامل طراحی, دکور, تجهیزات, تأسیسات و... بود.

ابراهیمی در مورد مشکلاتی که در این مسیر داشت خاطرنشان کرد: مسئله اقتصادی, به دلیل اینکه تأسیس چنین مجموعه ای مستلزم سرمایه گذاری بالایی بود، نخستین مشکل و بوروکراسی اداری, یکی دیگر از مشکلاتی بود که نیاز به هماهنگی های اداره جاتی و اخذ مجوزهای لازم داشت امّا خدا را شُکر در مرحله بوروکراسی اداری حمایت معنوی و نگاه حمایتی خوبی صورت گرفت، به طوری که در بخش اتحادیه و واحدهای نظارتی همکاری لازم انجام شد و خط کش ها ملایم تر بود.

ابراهیمی در مورد طراحی این کافه رستوران  و مناسب سازی های انجام شده برای پرسنل مجموعه تأکید کرد: با توجه به شرایط جسمی پرسنل و مشکلاتی که در حین کار کردن برای آن ها وجود دارد, در طراحی برخی از قسمت های مجموعه مناسب سازی انجام شد و به منظور تأمین امنیت همکاران کوتاه قامت, در بخش هایی همچون آشپزخانه از افراد بلند قامت هم استفاده شد.

کوتاه قامت بودن؛ شرط جذب استخدام

وی کوتاه قامت بودن را شرط مهم جذب نیروهای خود عنوان کرد و گفت: کوتاه قامت بودن یکی از شرط های مهم برای فعالیت در این کافه رستوران بود، امّا پارامترهای مهم دیگری مثل روابط عمومی بالا, نوع برخورد با مشتری و... هم برای این منظور حائز اهمیت بود که با توجه به تجربه نداشتن این عزیزان, کلاس های آموزشی برای آن ها برگزار شد و در حال حاضر هم تلاش بر این است که کارآفرینی و اشتغالزایی انجام شود.

وی در مورد برنامه های آینده این مجموعه اظهار کرد: یک پدر دوست دارد که تمام فرزندانش رو به رشد باشند. نگاه من این است که حتی کوتاه قامتان استان های دیگر که با معضل اشتغال روبرو هستند هم مشکلشان حل شود. از این رو درصدد این هستم که پس از قوی شدن این مجموعه, شعبه هایی را در مراکز استان ها به ویژه استان های توریست پذیر تأسیس کنم.

از صحبت های مدیر این مجموعه وام می‌گیرم که همه کوتاه قامتان دوست ندارند در رستوران کار کنند، چرا که نه تنها ممکن است با روحیه بسیاری از آن ها سازگاری نداشته باشد، بلکه تنها نیاز جامعه هم رستوران نیست. از این رو برخی از آن‌ها در صنعت هواپیمایی آموزش دیده و سپس در محفظه هایی که بلندقامتان نمی توانند حضور پیدا کنند به فعالیت می پردازند و عده‌ای دیگر هم بهترینِ خود را در دیگر عرصه ها به نمایش می گذارند.

در پایان به یاد حرف هایش می افتم که با صدایی بغض آلود اما با همان همت بلند تأکید می‌کرد همه ما با وجود تفاوت های مختلف مثل سیاه یا سفید, بلند یا کوچک و چاق و لاغر بودنمان انسان هستیم که همگی نشأت گرفته از قدرت خلق خداوند برای این همه تنوع موجودات روی زمین است و اعتقاد من بر این است که همه ما نقاشی‌ها و کاردستی های خدا هستیم پس به کاردستی های خداوند بی احترامی نکنیم.

سید محمّد حسین جلالی, نائب رئیس هیات مدیره سابق موسسه کوتاه قامتان و کارشناس فرهنگی, به نمایندگی از این افراد, دو عامل اصلی را برای عزت نفس و اعتماد به نفس پایین و ضعف در ارتباطات اجتماعی در میان برخی از کوتاه قامتان برشمرد که این دو منجر به انزوا و گوشه گیری آن ها شده است.

وی گفت: بستر خانواده و تربیت خانوادگی نخستین عامل است. گاهی اوقات خانواده ها نمی‌توانند این شرایط فیزیکی فرزند خود را بپذیرند، به طوری که متأسفانه در برخی از موارد دیده شده که با بالا رفتن سن فرزند کوتاه قامت, خانواده او را طرد می‌کند و به سختی او را می پذیرد و حتی نوع تربیت فرزند کوتاه قامت خود باعث کاهش اعتماد به نفس او می شود.

جلالی دومین علت را نگاه جامعه به این افراد دانست و ادامه داد: به دلیل حضور کم کوتاه قامتان در جامعه, نگاه جامعه هم به آن ها به گونه ای است که باعث کاهش اعتماد به نفس و گوشه گیری آن ها شده است و آن ها نمی توانند آن طور که باید, عملکرد خود در جامعه را نشان دهند.

نائب رئیس هیات مدیره سابق موسسه کوتاه قامتان و کارشناس فرهنگی با بیان نقش مهم و کمک کننده جامعه به افراد کوتاه قامت اظهار کرد: افراد کوتاه قامت معلول نیستند، بلکه یک نوع محدودیت دارند که صرفا ناشی از تفاوت فیزیکی آن‌هاست و جامعه می تواند با نگاه مثبت به این افراد, در رشد آن‌ها تأثیر خوبی داشته باشد چون فعالیت هایی هستند که دوستان بلند قامت نمی‌توانند انجام دهند، امّا افراد کوتاه قامت از عهده آن ها بر می آیند.

وی افزود: محول کردن وظیفه اجتماعی بر عهده کوتاه قامتان می تواند آن ها را مسئولیت پذیر کند و باعث شود که آن ها افرادی کارا و مثمرثمر در خانواده و جامعه خود باشند.

جلالی تصریح کرد: نشان دادن انسان های کوتاه قامتی که توانمندی دارند و نخبه هستند می‌تواند باعث تغییر نگاه جامعه به این افراد شود. بدین معنی که جامعه, کوتاه قامتان را به عنوان افرادی تأثیرگذار در جایگاه‌های مختلف اجتماعی معرفی کرده و پس از شناسایی و توانمندی های این افراد, شغل های متفاوتی در حوزه های مهارتی, اداری و... را برای آن ها تعریف کند تا با این کار موضوع معیشتی آن ها نیز تسهیل یابد.

وی با بیان خاطره ای از یکی از افراد کوتاه قامت افزود: قبل از تشکیل انجمن کوتاه قامتان, موردی داشتیم که والدینش قصد داشتند او را به بهزیستی تحویل دهند و موضوع کوتاه قامتی فرزند به حدّی برای پدر و مادر باورپذیر نبود که حتی دو بار با او بیرون نرفته بودند و او هم نتوانسته بود با هم سن و سالان خود ارتباط برقرار کند که پس از حضور در انجمن شرایط خوب و متفاوتی پیدا کرد.

نائب رئیس هیات مدیره سابق در رابطه با تشکیل انجمن کوتاه قامتان و فعالیت‌های آن خاطرنشان کرد: حمید ابراهیمی طرح انجمن کوچولوهای ایرانی با شعار کوتاه قامتان بلندهمت را مطرح کرد و این اتفاق رخ داد که در نتیجه, دوستان کوتاه قامت از سراسر کشور با یکدیگر آشنا و دور هم جمع شدند و اتفاقات زیبایی را رقم زدند؛  به طوری که اعتماد به نفس افراد با دیدن موفقیت‌های هم افزایش پیدا کرد.

جلالی ادامه داد: از زمان تشکیل انجمن, تعداد دانشجویان کوتاه قامت افزایش پیدا کرد و مشکلاتی هم که در این مسیر وجود داشت با تحمل کردن آن‌ها هموار شد و توانستند به موفقیت هایی دست پیدا کنند.

وی در خصوص اقدامات مسئولان مربوطه برای برطرف شدن مشکلات کوتاه قامتان تأکید کرد: صرفا صحبت کردن در خصوص مشکلات زیباست. ده سال از تولد و فعالیت‌های این انجمن می‌گذرد و شعارهای خوبی در این راستا داده شده است، امّا در این چند سال اخیر, علی‌رغم مطرح شدن حقوق شهروندی عملکرد خوبی از طرف مسئولان انجام نشده و به مشکلات کوتاه قامتان پاسخ داده نشده است.

نائب رئیس هیات مدیره سابق, انجمن کوچولوهای ایرانی را ایرانی کوچک دانست که از هر طیف, صنف و سن و سالی در آن وجود دارد و بیان کرد: خوشبختانه موضوعی که در این ده سال توانست به ما کمک کند، این بود که ما دستمان را روی زانوی خود گذاشتیم و توانستیم بلند شویم و این برای ما بسیار ارزشمند است.

وی از ازدواج هایی که در مجموعه شان اتفاق افتاد و تولد فرزندانی که برخی از آن ها بلند قامت بودند، گفت و به موضوع بررسی ژنتیک کوتاه قامتان پرداخت که همگی ناشی از  اتفاقات خوبی است که در این مسیر شکل گرفته است.

جلالی خاطرنشان کرد: در خصوص موفقیت این مجموعه, ردّپایی از دولت وجود ندارد، چرا که علی رغم وجود حدود ۲۰ هزار کوتاه قامت در سراسر ایران حقوق آن ها نادیده گرفته می شود. کار بزرگ کردن آدم بزرگ نمی خواهد، بلکه فکر بزرگ می خواهد. دوستانی هستند که فکر بزرگ دارند امّا به دلیل نداشتن امکانات  نمی توانند فکر و ایده خود را پیاده کنند.

وی افزود: همان طور که گفتم, مسئولان علی رغم مطرح کردن حقوق شهروندی, امکانات را به مساوات تقسیم نمی‌کنند و تبعیض هایی در این خصوص وجود دارد. به طور مثال؛ کوتاه قامتانی که با وجود داشتن تحصیلات نه تنها شغل ندارند، بلکه بیمه هم نیستند و هیچ گونه سهمیه ای ندارند و مشکلات آن ها بسیار است.

گزارش از فاطمه میرزایی دخت