فاتحه مجازی؛ برسد به روح مرحوم!

چند ماهی است که ویروس وحشتناک کرونا خواب راحت را از چشمان جهان ربوده، تمام زوایای زندگی بشر تحت تأثیر قرار گرفته و در این بازار آشفته کرونایی، بیشترین آسیب را کسانی می‌بینند که عزیزشان را از دست می‌دهند، فرقی ندارد کرونا باعث شده تا دیگر در میان ما نباشد یا دلیل دیگری داشته است.

بدترین چیزی که کرونا باعث آن بوده، این است که حتی نمی‌توان مراسمی برای تازه درگذشته گرفت که کمی از غم غربت این لحظه‌ها بکاهد.

چند ماهی است که مجازی گردی به واسطه‌ی دوران قرنطینه رشد زیادی پیدا کرده است، به این دلیل همه چیز را به صورت مجازی تجربه کردیم: کلاس‌های مجازی دانشگاه، مداحی مجازی، مولودی مجازی، گپ و گفت‌های خبری مجازی و مورد عجیبی که به تازگی دیدم، ختم‌های آنلاین است که به جرأت می‌توان گفت یکی از حرکت‌های مورد نیاز بوده است.

با ختم آنلاین می‌توان برای چند لحظه هم که شده در کنار دوست یا اقوام بود و با بیان جمله‌ای تسلای خاطر بازماندگان شد.

به بهانه‌ی برگزاری مراسم ختم مجازی برای یکی از نزدیکان با یکی از سایت‌ها که خدمات ترحیم آنلاین ارائه می‌دهد تماس گرفتم تا از کیفیت و هزینه‌های مراسم با خبر شوم. فرد پاسخ دهنده بعد از عرض تسلیت به شرح خدمات مجموعه‌ی خود پرداخت:

در مراسم ختم مجازی، امکان حضور پیدا کردن در مراسم اختصاصی تازه در گذشته طبق ساعتی که در آگهی ترحیم‌های چاپ شده اعلام می‌شود وجود دارد. آگهی‌هایی که تفاوتش با آگهی‌های ماقبل کرونا در نبود آدرس مسجد و زمان یک ساعت و نیم است؛ چون که پیشنهاد خودشان مراسم نیم ساعته است تا کیفیت حضور پایین نیاید.

پس از پخش آگهی تحریم، شروع مراسم ختم آنلاین در شبکه یا سایتی که معرفی می‌شود مانند مجالس ترحیم مساجد، با تلاوت آیات قرآن توسط قاری آغاز می‌شود، با این تفاوت که قاری در مکانی خالی از جمعیت مشغول به قرائت قرآن است، بعضی از این مؤسسات هم سنت شکنی می‌کنند و بنا بر درخواست مخاطب تلاوت قرآن را برگزار نمی‌کنند، غافل از اینکه اجر و ثوابی که با خواندن آیات قرآن به متوفی می‌رسد، نادیده گرفته می‌شود!

پس از تلاوت قرآن، سخنرانی یا مداحی شروع می‌شود که طبق معمول مراسم ترحیم، سخنران برای تسلای بازماندگان، به تازه درگذشته ادای احترام می‌کند و بین ۱۰ دقیقه تا یک ربع زمان می‌برد.

از ویژگی‌های مراسم‌های ختم در بستر آنلاین، باز بودن دست بازماندگان در انتخاب منو است، یعنی چه؟ یعنی بازماندگان می‌توانند با هر سلیقه و دیدگاهی که دارند مراسم خود را پیش ببرند و این مؤسسات با توجه به علایق و سلایق بازماندگان، نظرات را تأمین می‌کنند.

انتخاب مداح با سلیقه‌ی بازماندگان است که هم می‌توان از مداحانی که خود موسسه‌ها معرفی می‌کنند بهره جست و هم می‌توان مداح مورد نظر را به استودیوی مؤسسه جهت فیلمبرداری معرفی کرد.

برخی از بازماندگان تاکید دارند که لوکیشن مراسم همان مسجد یا حسینیه‌ای باشد که مد نظرشان است و از این رو فیلمبرداری در محل مورد نظر مخاطب انجام می‌شود که البته این موارد هزینه‌ی جداگانه‌ای دارد.

در قالب لیست‌های پیشنهادی این مراسم نی و دف و کمانچه یا ساز‌های سنتی مخصوص سوگواری هم وجود دارد. مراسمی که در هیچ آئینی وجود ندارد، حتی در فرهنگ استان‌های مختلف که موسیقی خاص خود را دارند هم چنین مراسمی در ختم برگزار نمی‌شود؛ چرا که هیچ پاداشی برای متوفی در نظر گرفته نمی‌شود و بدین ترتیب با وجود چنین آپشنی، دقایقی از مراسم آنلاین به اجرای مراسم نی و کمانچه می‌گذرد که به صورت زنده اجرا می‌شود و هزینه‌ی آن از ۴۰۰ هزار تومان شروع می‌شود.

همچنین دعوت برخی از خوانندگان سنتی یا پخش ویدئو کلیپی از آنان نیز از ویژگی‌های ختم آنلاین است که با توجه به گروه موسیقی که دعوت می‌شود و زمان برنامه، هزینه تغییر می‌کند.

در طی این مراسم، مؤسسه بنا به درخواست برگزار کننده مراسم می‌تواند کلیپ یادبودی را به نمایش بگذارد که با عکس‌ها و ویدئو‌های ارسال شده آن را تهیه کرده است.

عکس‌ها و ویدیو‌هایی که خاطرات مشترک را زنده می‌کند و یاد مرحوم یا مرحومه را در یاد اقوام و آشنایان زنده می‌کند و این مورد از آن دسته قابلیت‌هایی است که در مجالس ختم روتین که به صورت حضوری برگزار می‌شد، وجود نداشت.

برخی از این مؤسسات آپشن‌های بیشتری دارند و امکان سفارش و ارسال دسته گل و تاج گل سوگواری را برای بازماندگان فراهم می‌کند و این تنها چیزی است که از جانب بازماندگان به صورت فیزیکی حس می‌شود و گل جای حضور دوستان و آشنایان را می‌گیرد، تاج گل‌هایی که به اسم دوستی که سفارش داده است به دستشان می‌رسد.

هزینه‌ی برگزاری مراسم ختم مجازی از حدود ۸۰۰ هزار تومان به بالا است که سقف قیمت ندارد؛ چون که هر ایده‌ای از جانب مخاطبین قابلیت اجرایی شدن دارد و بنا به هر ایده هزینه بالا می‌رود. این بخش از داستان، ماجرای تجمل گرایی را در این گونه موارد (با تمام محاسنی که این طرح دارد) بالا می‌رود که باعث تغییر فرهنگ عزاداری و سوگواری می‌شود که امید داریم بعضی از این موارد بعد از تمام شدن دوران کرونا باب نشود.

شاید مراسم ختم آنلاین، هیچ وقت جای مراسم حقیقی ترحیم را نگیرد! شاید هیچ وقت پیام‌هایی که برای عرض تسلیت ارسال می‌شود جای یک لحظه در آغوش گرفتن دوست و تسلا دادن را نگیرد! اما در این شرایطی که به وجود آمده است و فاصله گذاری اجتماعی که سبب فاصله گیری‌های شاید چند صد کیلومتری هم شده است، مراسم ختم آنلاین بهترین راهی است که می‌تواند اندکی به دل بازماندگان تازه سفر کرده التیام بدهد…