ماسک‌های خشن یا فشن؟
روزنامه سازندگی نوشت: «دیگر گذشت روزهایی که ماسک کالای نایاب داروخانه ها بود؛ آن روزها که حتی ماسک های ساده جراحی هزار تومانی هم در انبارها احتکار شده بود و مردم در به در داروخانه ها بودند. البته از آن روزها فقط دو ماه می گذرد و در این مدت قصه ماسک، آرامش‌بخش‌ترین کالا در مبارزه با کرونا، زمین تا آسمان تغییر کرده است؛ اگر در روزهای ابتدایی اسفند مردم به دنبال هر ماسکی بودند تا خود را در مقابل ویروس کرونا ایمن نگه دارند این روزها می خواهند به اضافه سالم ماندن متفاوت‌تر هم به نظر برسند. حالا دیگر ماسک در ایران با علاقمندی ها و گرایشات مردم هم طراحی می شود از ماسک با طراحی شهید سردار قاسم سلیمانی بگیر تا ماسک با لوگوی تیم های فوتبال و حتی قهرمانان سریال «بازی تاج و تخت». با این همه هر چقدر که از روی ماسک ها بتوان علاقمندی مردم را نسبت به گرایش های فکری و یا تیم های فوتبالشان تشخیص داد یک چیز در این روزها گم شده است؛ حس چهره دیگر از صورت دوستان و همکارانمان متوجه حس آنها نمی شویم و همین باعث یک فاصله گذاری اجتماعی که نه بلکه عاطفی شده است و شاید بخشی از سرگردانی این روزهایمان هم دور ماندن از همین حس ها باشد.
ماسک های مضطرب کننده
مترو بر عکس آن چه به عنوان طرح فاصله گذاری اجتماعی بر آن تاکید شده، شلوغ است و فاصله بین مردمی که برای انجام کارهایشان مجبور به استفاده از این وسیله حمل و نقل عمومی شده اند کمتر از نیم متر است. در این میان بحث تکراری این روزها هم بین چند نفر از مسافران، عده ای را به گوش دادن فراخوانده است.
مرد که ماسک فیلترداری به صورت دارد می گوید: «من این ماسکو همون موقع آلودگی هوای تهران خریدم. آخرای پاییز.»
دیگری که به ماسک فیلتردار مرد خیره شده و ماسک جراحی دارد، می پرسد: «خراب نشده؟ فک کنم اینا یه دوره ای برای استفاده دارن.»
مرد با ماسک فیلتردار که به دلیل پوشش ماسک نمی توان هیچ حسی از او دریافت کرد، می گوید: «من این ماسکو هر روز که می رم خونه با آب و صابون می شورم و میذارم خشک شه تا فردا. هیچ مشکلی هم نداشته تا حالا.»
مرد با ماسک جراحی هم که فقط می توان چشم هایش را دید، می گوید: «البته آره فک نکنم مشکلی باشه. اینارو می گن که هر روز پول خرید ماسک بدیم.»
پسر جوانی که شنونده این گفت‌وگو است ماسکی مشکی به صورت دارد و وارد بحث می شود و می گوید: «حاجی، ماسک های پارچه ای هم خوبن، راحت تر میشه شستشون و دیرتر هم خراب می شن.»
دو مرد تایید می کنند و مرد ماسک جراحی به صورت می‌گوید: «آره، پارچه‌ای‌ها هم خوبن فقط بعد از خرید باید ضدعفونی کنی که مطمئن باشه.»
این بخشی از گفت و گویی است که به طور معمول هر روز در وسایل حمل و نقل عمومی و محل کار بین مردم اتفاق می افتد. آنها بدون اینکه چهره همدیگر را ببیند با هم صحبت می کنند درباره آنچه حائلی است میانشان.
علیرضا شریفی یزدی، جامعه شناس، درباره پیامد های اجتماعی استفاده از ماسک به سازندگی می گوید: «بخش فراوانی از رابطه بین انسان ها بر اساس ارتباط چشمی و حالت های چهره شکل می گیرد که این رابطه الزاما عشقی نیست. همین که دو عابر در خیابان از کنار هم می گذرند و چهره همدیگر را می بینند می توانند احساس های مختلفی را به هم منتقل کنند که یکی از این حس ها می تواند آرامش باشد. استفاده بلندمدت از ماسک باعث به وجود آمدن نوعی ناآگاهی بین مردم می شود.»
او درباره مشکلات روانی که با ندیدن چهره اطرافیان ممکن است ظهور پیدا کند، می گوید: «وقتی فرد نتواند چهره مردم را ببیند اضطراب به سراغ او می آید. زیرا استفاده بلندمدت از ماسک حس عدم اطمینان را در میان مردم به وجود می آورد و باعث افزایش اضطراب می شود. یکی از دلایل به وجود آورنده اضطراب در این شرایط این است که فرد با خود فکر می کند که گویا اوضاع خراب است که هنوز همه ماسک به صورت دارند در نتیجه مضطرب می شود از جهت دیگر این که فرد نمی تواند افراد را ارزیابی و شناسایی اولیه کند که همین هم باعث مضطرب شدن او و در نتیجه جامعه می شود.»
شریفی یزدی ادامه می دهد: «با ماسک زدن همه پیام های چهره قطع می شود و این اتفاق در درازمدت اضطراب را افزایش می دهد. اگر ویروس کرونا قرار باشد مدت ها در ایران بماند در درازمدت اثر گذار خواهد بود و سلامت روانی جامعه مدت زمان طولانی دچار اشکال خواهد شد.»
ماسک های فشن
جدا از این که این روزها کدام ماسک ها بهتر هستند و هر ماسک تا چه زمانی می تواند تاثیرگذار باشد بازاری که در دو ماه گذشته پیرامون تولید ماسک شکل گرفته است هم رونق عجیب و غریبی دارد.
کانال های تلگرامی و صفحه های اینستاگرامی هم برای تبلیغ و فروش ماسک ساخته شده اند. روی یک سایت معتبر هم که مخصوص انتشار آگهی است صدها آگهی نیازمندی با عنوان بازیاریاب ماسک به انتشار رسیده است. از دیگر آگهی های این سایت می توان به آگهی چاپ ماسک که شامل چاپ انواع طرح و لوگو، چاپ انواع متن، چاپ مشخصات فنی برروی ماسک است، اشاره کرد. شرکتی هم که تا پیش از این کارتن زغال تولید می کرده حالا به اضافه آن یک آگهی تازه دارد و آن هم تولید جعبه ماسک و کارتن الکل است. با کمی جست و جو در این سایت حتی آگهی فروش دستگاه تولید ماسک هم می توان یافت. اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود بسیاری از طراح های لباس و مد به اضافه تولیدات خود به ساخت ماسک هم روی آورده اند. با این حال قیمت ماسک های آنها آن طور نیست که قشر متوسط و کم درآمد جامعه را به خرید این نوع ماسک ها مشتاق کند. در صفحه یکی از برندهای گران قیمت تولید پوشاک زنانه در ایران ماسک های تولید این برند از ۶۰ تا ۱۰۰ هزار تومان قیمت گذاری شده اند.
در حالی که درباره اثربخشی ماسک های سه لایه در مقابل ویروس کرونا بارها گفته شده است، یکی از مدیران این برند درباره ماسک ها به سازندگی، می گوید: «ماسک های ما دو لایه و از جنس نخ هستند. کشی هم که در کار استفاده شده به راحتی کوچک و بزرگ می شود و نمی پوسد. بیشتر ماسک های ما با لباس های تولید خودمان ست هستند. این جا ماسک ها را با بخار ضدعفونی می کنیم اما برای اطمینان به مشتری ها می گویم که در خانه هم آن ها را بشورند.»
بله! ماسک برای بعضی ها نه فقط از جهت پیشگیری از ویروس کرونا اهمیت دارد بلکه باید با لباسی که می پوشند هم ست باشد و طراحان لباس به این موضوع دامن می زنند. در واقع ورود همه گیری کرونا در ایران و جهان با خود شکل تازه ای از پوشش را هم وارد کرده است. حتی موضوع از این هم فراتر رفته و دیگر بحث به روز بودن و یا همسان بودن ماسک با باقی لباس ها نیست، ماسک بعضی ها باید با افکارشان یکی باشد و تولید ماسک هایی با طرح لوگوی باشگاه های مختلف فوتبال، فیلم های سینمایی، شخصیت های محبوب و بازی های کامپیوتری این نکته را ثابت می کند.
رضا بافتی، روانشناس، درمانگر و مدرس کلاس های خودشناسی درباره تاثیر ماسک بر سبک زندگی مردم به سازندگی می گوید: « این موضوع دوره ای است و بعید می دانم که ماسک به عنوان نوعی از پوشاک در میان مردم جا بیفتد. تثبیت شدن یک وسیله تازه برای مردم نیاز به زمان دارد اگر ماندگاری ویروس کرونا به عنوان یک مساله جهانی دو سه سال طول بکشد شاید بتوان ماسک را کالایی ضروری دانست که روی پوشش مردم تاثیرگذار خواهد بود اما این احتمالی ضعیف است که ماسک بتواند تبدیل به فرمی ثابت در پوشش شود.»
او ادامه می دهد: « زمان جنگ که در جزیره مجنون بودم هر روز همه ماسک می زدیم اما وارد شهر که می شدیم دیگر از ماسک استفاده نمی کردیم. بنابراین زمانی که شرایط وجود نداشته باشد این مساله از بین خواهد رفت. اگر ۱۰ روز دیگر اعلام کنند که بحران کرونا تمام شده در عرض یک هفته بساط ماسک جمع خواهد شد.»
ماسک های خشن
از زمانی که در بعضی خبرها اعلام شد که ویروس کرونا در هوا می تواند تا ۳ ساعت زنده بماند و یا تا ۸ متر منتشر شود بسیاری ترجیح دادند که به محض خروج از خانه از ماسک استفاده کنند و آن را فقط زمان بازگشت به منزل از صورت بردارند. کارشناسان بسیاری هم توصیه کرده اند که بهتر است همه در فضاهای عمومی ماسک روی صورت داشته باشند. اما تحمل داشتن ماسک بر چهره برای خیلی ها سخت شده است با این حال آنها که ماسک استفاده نمی کنند در دسته مغضوبین قرار می گیرند مخصوصا اگر شخصی در مترو و یا اتوبوس ماسک نداشته باشد مانند یک بمب ساعتی است که کسی جرات نزدیک شدن به او را ندارد و همه با خشم به او نگاه می کنند.
محمدرضا ایمانی، روانشناس اجتماعی با آن که معتقد است در این روزها مردم بیش از گذشته به هم احساس نزدیکی می کنند و کیفیت روابط اجتماعی افزایش یافته است اما درباره شرایطی که ماسک بر روان جامعه تحمیل کرده می‌گوید: «مردم پذیرفته اند که برای مراقبت از خود باید الزاماتی را رعایت کنند که باعث مراقبت از سلامت شخص و اطرافیان می شود. کسی که ماسک نزده مورد نکوهش قرار می گیرد. ممکن است ماسک زدن برای کسی آزاردهنده باشد و نتواند به درستی با آن نفس بکشد و یا برای شخصی هزینه هایی را به همراه داشته باشد. با این حال چون دیگران از این موضوعات خبر ندارند، شخصی را که از ماسک استفاده نکرده مورد سوال یا نکوهش قرار می دهند اما معتقدم که این مسائل را آن قدر شدید نمی بینم که بتواند مشکل حادی را به وجود آورد.»