روایت دانشجویان از حضور در کلاس‌های مجازی
کلاسش ساعت ۱۱ صبح و به صورت آنلاین برگزار می‌شده. یک ساعت گذشته و هنوز نتوانسته وارد کلاس مجازی شود. سرانجام بعد از تلاش چندباره موفق به ورود به کلاس می‌شود اما چند دقیقه بیشتر نمی‌گذرد که دوباره ارتباطش قطع می‌شود و باید مراحل سخت قبل را دوباره امتحان کند.
این تجربه یکی از دانشجویانی است که مجبور است برای مبارزه با کرونا در خانه بنشیند و اینترنتی به دانشگاه برود. برگزاری کلاس‌های آنلاین دانشگاه‌ها بعد از شیوع ویروس کرونا، موجب انتقاد و اعتراض بسیاری از دانشجویان و حتی ساخت ویدئو‌های طنز در این‌باره شده است. با وجود آنکه وزیر ارتباطات دستور ارتقای سرعت اینترنت خانگی به ۱۶ مگابیت‌برثانیه را تا پایان اردیبهشت داده است، اما باز هم برخی دانشجویان معتقدند زیرساخت‌ها برای برگزاری کلاس‌های آنلاین کافی نیست.
«محمدحسین»، دانشجوی رشته حسابداری است و از اینکه کلاس‌هایش به صورت آنلاین برگزار می‌شود، کلافه شده است. او می‌گوید مجبور است هر بار که می‌خواهد وارد کلاس‌های آنلاین شود مدت زمان زیادی صرف کند: «برخی از کلاس‌ها برگزار نمی‌شوند و بعضی از کلاس‌ها هم با هفت دانشجو تشکیل می‌شوند. خیلی وقت‌ها نمی‌توانم وارد کلاس‌های آنلاین بشوم و مدام به بیرون پرت می‌شوم. معلوم نیست تکلیف حضور و غیاب ما چه می‌شود. من که از کلاس‌ها چیز زیادی متوجه نمی‌شوم و ترم آخر هم هستم. ماندم چطور این ترم آخر را به خیر بگذرانم. من این ترم کارورزی هم دارم و نمی‌دانم تکلیفم چیست.»
این دانشجو معتقد است: «روز‌های قبل سرعت اینترنت افتضاح بود و از وقتی که سرعت آن ارتقا پیدا کرده وضعیت نسبت به قبل کمی بهتر شده، اما باز هم مشکلات کلاس‌های آنلاین کم نیستند. ریاضی، آمار و حسابداری صنعتی درس‌های سختی هستند که وقتی دانشجو سر کلاس هم حاضر می‌شود به سختی درس را درک می‌کند؛ چه برسد به حالا که کلاس‌ها آنلاین شده و مرتب هم قطع و وصل می‌شود. روش تدریس برخی از استاد‌ها هم جزوه‌دادن است و کتاب معرفی نمی‌کنند.»
به نظر می‌رسد بسیاری از دانشجویان دانشگاه آزاد مشکل مشابه محمدحسین را دارند. برخی از آن‌ها که در تماس با ایسنا از شرایط آموزش مجازی احساس نارضایتی کرده‌اند، خواستار حذف ترم و محفوظ‌ماندن شهریه‌شان شده‌اند.
«آیسان»، یکی از دانشجویان دانشگاه غیرانتفاعی هم شرایط آموزش مجازی را چندان مطلوب نمی‌داند: «کلاس‌های آنلاین ما با اسکای‌روم برگزار می‌شود که به سختی با گوشی موبایلم وارد می‌شوم. نکته خنده‌دار اینجاست که وقتی ارتباطم قطع می‌شود وارد صفحه تبلیغات می‌شوم. خوبی کلاس‌های حضوری این بود که ما می‌توانستیم از درس‌دادن فیلم بگیریم یا صدای استاد را ضبط کنیم. یکی از بدی‌های کلاس‌های آنلاین این است که درباره برگزارنشدن کلاس‌ها اطلاع‌رسانی نمی‌کنند. مثلا دیروز من کلاس ورزش آنلاین داشتم. حدود ۴۵ دقیقه وارد سایت می‌شدم تا ببینم کلاس تشکیل شده است یا نه که آخر سر هم متوجه شدم کلاس تشکیل نشده است. از طرفی بعضی از درس‌ها واقعا قابلیت اینکه آنلاین برگزار شوند را ندارند و فکر می‌کنم دانشگاه‌ها دارند رفع تکلیف می‌کنند.»
این دانشجو که رشته کامپیوتر می‌خواند، ادامه می‌دهد: «موضوع مهمی که وجود دارد این است که دانشگاه‌ها باید امکانات دانشجو را هم در نظر بگیرند تا برنامه‌ای که برای آموزش آنلاین استفاده می‌کنند در همه دستگاه‌ها قابل استفاده باشد. شاید بعضی از دانشجو‌ها لپ‌تاپ نداشته باشند و برای شرکت در کلاس‌ها از گوشی موبایل استفاده کنند. مثلا من نمی‌توانم با گوشی وارد اسکای‌روم بشوم. این چند روز که تجربه شرکت در کلاس‌های آنلاین را داشتم متوجه شدم حتی بعضی استاد‌ها هم با بعضی از برنامه‌ها مشکل دارند و متاسفانه ناظری هم از طرف دانشگاه‌ها در آموزش مجازی وجود ندارد که مشکلات ما را به مسئول بالادستی برساند.».
اما «مونا» که از دانشجویان یک دانشگاه دولتی است و زیست‌شناسی می‌خواند، با وجود اینکه معتقد است کلاس‌های آنلاین هیچ وقت به پای کلاس‌های حضوری نمی‌رسند، نگاه مثبتی به این کلاس‌ها دارد و در این‌باره توضیح می‌دهد: «بعضی از کلاس‌ها کیفیت خوبی دارند. مثلا امروز کلاس ژنتیک پایه داشتم. استاد همان طور که در کلاس حضوری اسلاید می‌آورد و توضیح می‌داد، در کلاس مجازی هم همین کار را کرد و من احساس کردم سر کلاس درس حقیقی حاضرم، اما واقعا همه درس‌ها قابلیت اینکه مجازی باشند را ندارند. مثلا درس شیمی آلی را نمی‌شود مجازی گذراند، چون استاد در کلاس حضوری فرمول‌ها را روی تخته می‌کشید و توضیح می‌داد، اما در کلاس مجازی صرفا یکسری اسلاید به دستمان می‌رسد که اصلا نمی‌دانیم چطور کشیده شده‌اند. بعضی از کلاس‌های رشته ما بیشتر جنبه سخنرانی دارند که می‌توان آن‌ها را به صورت آنلاین هم گذراند گرچه بحث پرسش و پاسخ دانشجو و استاد مثل کلاس‌های حضوری نیست با این حال بعضی استاد‌ها گروه تشکیل داده‌اند و به سوالات دانشجو‌ها جواب می‌دهند. من فکر می‌کنم بیشتر کلاس‌های آنلاین رشته‌ای که می‌خوانم هیچ فرقی با کلاس‌های حضوری‌مان ندارند، چون شیوه درس خواندن من به‌شخصه طوری است که بدون حضور در کلاس هم می‌توانم پیش بروم، اما شیوه‌های درس خواندن دانشجو‌ها متفاوت است و خیلی‌ها بدون حضور استاد نمی‌توانند درس بخوانند. مشکل اصلی رشته تحصیلی من کلاس‌های آزمایشگاهی است. ما چند واحد آزمایشگاه داریم که همه‌شان هم پیش‌نیازند و فعلا برگزار نمی‌شوند. قرار شده بعد از شروع دوباره دانشگاه‌ها به شکل کارگاه‌های فشرده برگزار شوند و این اتفاق خودش مشکل دیگری است. مثلا ما در میکروبیولوژی رنگ‌آمیزی گرم را می‌خوانیم که آن را در آزمایشگاه به صورت عملی انجام می‌دهیم، اما وقتی کلاس‌های آزمایشگاهی برگزار نمی‌شوند و کلاس‌های دیگر به صورت مجازی برقرارند، استاد، درس را توضیح می‌دهد و ما مجبوریم در یک کارگاه یک‌روزه حجم زیادی از مطالب را که مشخص نیست تا آن زمان در ذهنمان مانده یا نه، به صورت عملی انجام بدهیم. منطقی‌تر این است که کلاس‌های آزمایشگاهی را به ترم بعد موکول کنند تا اینکه بخواهند در یک روز مطالب را به صورت فشرده به ما منتقل کنند.»
این دانشجو ادامه می‌دهد: «کلاس‌های ریاضی ما در اسفندماه به صورت اسکایپ برگزار می‌شد، اما کیفیتش آنقدر پایین بود که خودشان هم منصرف شدند، چون در ساعت برگزاری کلاس ارتباطمان با استاد بار‌ها و بار‌ها قطع می‌شد. از طرفی نباید فراموش کرد که کلاس‌های آنلاین برای بعضی از رشته‌ها جوابگو نیست. مثلا می‌دانم که دانشجو‌های هنر و موسیقی مشکلات زیادی دارند و کلاس‌هایشان تشکیل نشده است. حتی یکی از دوستانم می‌گفت یک گروه تشکیل داده‌اند و استاد را هم عضو کرده‌اند و از او خواسته‌اند حالا که قابلیت برگزاری کلاس‌ها وجود ندارد درس را به صورت صوتی برایشان بگذارد، اما استاد درخواستشان را بدون جواب گذاشته است.»
با وجود اینکه دانشجویان درباره مشکلاتشان از برگزاری کلاس‌های آنلاین دانشگاه‌ها می‌گویند، دکتر غلامی وزیر علوم نحوه برگزاری کلاس‌های غیرحضوری و آموزش‌های الکترونیکی را یک فرصت می‌داند و خواستار تداوم آموزش‌ها و رفع اشکالات آن در همه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور شده است.
همچنین سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، آموزش غیرحضوری را درس کرونا به مسئولان آموزشی کشور می‌داند و معتقد است مسئولان آموزشی کشور باید آموزش غیرحضوری را به رسمیت شناخته و برای آن برنامه داشته باشند، چون آموزش غیرحضوری بدون برنامه شدنی نیست.
طبق گفته رئیس مرکز فناوری و شبکه علمی دانشگاه آزاد در سال ۲۰۳۰ دانشگاه حضوری به شکل امروزی وجود ندارد و یوتیوب می‌تواند به عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه مجازی دنیا مطرح باشد. با این وجود باید دید زیرساخت‌های دانشگاه‌های مجازی در ایران تا سال تعیین‌شده چه اندازه تامین می‌شود و این کار عملی خواهد شد یا خیر.
با وجود ضعف زیرساخت‌های موجود، اما ویروس کرونا موجب شد آموزش مجازی در ایران عملی شود و به نظر می‌رسد مسئولان مربوطه هم در حال تلاش برای ارتقا این بخش از آموزش کشور هستند. از طرفی با اینکه دانشجویان مشکلات کمی برای حضور در کلاس‌های آنلاین ندارند، اما برخی آن‌ها برگزاری این کلاس‌ها را راهکار خوبی در روز‌های آلودگی هوا می‌دانند. همچنین آن دسته از دانشجویان که مجبور بودند چند روز در اهفته مسافت زیادی تا دانشگاه‌شان طی کنند، کلاس‌های آنلاین را یکی از خوبی‌های کوتاه شدن این مسیر می‌دانند. کرونا چالش‌های جدیدی را در جهان ایجاد کرده است و باید با گذشت زمان و کسب تجربیات جدید، اتفاقات تازه‌تری را تجربه کرد.
«محمدحسین»، دانشجوی رشته حسابداری است و از اینکه کلاس‌هایش به صورت آنلاین برگزار می‌شود، کلافه شده است. او می‌گوید مجبور است هر بار که می‌خواهد وارد کلاس‌های آنلاین شود مدت زمان زیادی صرف کند: «برخی از کلاس‌ها برگزار نمی‌شوند و بعضی از کلاس‌ها هم با هفت دانشجو تشکیل می‌شوند. خیلی وقت‌ها نمی‌توانم وارد کلاس‌های آنلاین بشوم و مدام به بیرون پرت می‌شوم. معلوم نیست تکلیف حضور و غیاب ما چه می‌شود. من که از کلاس‌ها چیز زیادی متوجه نمی‌شوم و ترم آخر هم هستم. ماندم چطور این ترم آخر را به خیر بگذرانم. من این ترم کارورزی هم دارم و نمی‌دانم تکلیفم چیست.»
این دانشجو معتقد است: «روز‌های قبل سرعت اینترنت افتضاح بود و از وقتی که سرعت آن ارتقا پیدا کرده وضعیت نسبت به قبل کمی بهتر شده، اما باز هم مشکلات کلاس‌های آنلاین کم نیستند. ریاضی، آمار و حسابداری صنعتی درس‌های سختی هستند که وقتی دانشجو سر کلاس هم حاضر می‌شود به سختی درس را درک می‌کند؛ چه برسد به حالا که کلاس‌ها آنلاین شده و مرتب هم قطع و وصل می‌شود. روش تدریس برخی از استاد‌ها هم جزوه‌دادن است و کتاب معرفی نمی‌کنند.»
به نظر می‌رسد بسیاری از دانشجویان دانشگاه آزاد مشکل مشابه محمدحسین را دارند. برخی از آن‌ها که در تماس با ایسنا از شرایط آموزش مجازی احساس نارضایتی کرده‌اند، خواستار حذف ترم و محفوظ‌ماندن شهریه‌شان شده‌اند.
«آیسان»، یکی از دانشجویان دانشگاه غیرانتفاعی هم شرایط آموزش مجازی را چندان مطلوب نمی‌داند: «کلاس‌های آنلاین ما با اسکای‌روم برگزار می‌شود که به سختی با گوشی موبایلم وارد می‌شوم. نکته خنده‌دار اینجاست که وقتی ارتباطم قطع می‌شود وارد صفحه تبلیغات می‌شوم. خوبی کلاس‌های حضوری این بود که ما می‌توانستیم از درس‌دادن فیلم بگیریم یا صدای استاد را ضبط کنیم. یکی از بدی‌های کلاس‌های آنلاین این است که درباره برگزارنشدن کلاس‌ها اطلاع‌رسانی نمی‌کنند. مثلا دیروز من کلاس ورزش آنلاین داشتم. حدود ۴۵ دقیقه وارد سایت می‌شدم تا ببینم کلاس تشکیل شده است یا نه که آخر سر هم متوجه شدم کلاس تشکیل نشده است. از طرفی بعضی از درس‌ها واقعا قابلیت اینکه آنلاین برگزار شوند را ندارند و فکر می‌کنم دانشگاه‌ها دارند رفع تکلیف می‌کنند.»
این دانشجو که رشته کامپیوتر می‌خواند، ادامه می‌دهد: «موضوع مهمی که وجود دارد این است که دانشگاه‌ها باید امکانات دانشجو را هم در نظر بگیرند تا برنامه‌ای که برای آموزش آنلاین استفاده می‌کنند در همه دستگاه‌ها قابل استفاده باشد. شاید بعضی از دانشجو‌ها لپ‌تاپ نداشته باشند و برای شرکت در کلاس‌ها از گوشی موبایل استفاده کنند. مثلا من نمی‌توانم با گوشی وارد اسکای‌روم بشوم. این چند روز که تجربه شرکت در کلاس‌های آنلاین را داشتم متوجه شدم حتی بعضی استاد‌ها هم با بعضی از برنامه‌ها مشکل دارند و متاسفانه ناظری هم از طرف دانشگاه‌ها در آموزش مجازی وجود ندارد که مشکلات ما را به مسئول بالادستی برساند.».
اما «مونا» که از دانشجویان یک دانشگاه دولتی است و زیست‌شناسی می‌خواند، با وجود اینکه معتقد است کلاس‌های آنلاین هیچ وقت به پای کلاس‌های حضوری نمی‌رسند، نگاه مثبتی به این کلاس‌ها دارد و در این‌باره توضیح می‌دهد: «بعضی از کلاس‌ها کیفیت خوبی دارند. مثلا امروز کلاس ژنتیک پایه داشتم. استاد همان طور که در کلاس حضوری اسلاید می‌آورد و توضیح می‌داد، در کلاس مجازی هم همین کار را کرد و من احساس کردم سر کلاس درس حقیقی حاضرم، اما واقعا همه درس‌ها قابلیت اینکه مجازی باشند را ندارند. مثلا درس شیمی آلی را نمی‌شود مجازی گذراند، چون استاد در کلاس حضوری فرمول‌ها را روی تخته می‌کشید و توضیح می‌داد، اما در کلاس مجازی صرفا یکسری اسلاید به دستمان می‌رسد که اصلا نمی‌دانیم چطور کشیده شده‌اند. بعضی از کلاس‌های رشته ما بیشتر جنبه سخنرانی دارند که می‌توان آن‌ها را به صورت آنلاین هم گذراند گرچه بحث پرسش و پاسخ دانشجو و استاد مثل کلاس‌های حضوری نیست با این حال بعضی استاد‌ها گروه تشکیل داده‌اند و به سوالات دانشجو‌ها جواب می‌دهند. من فکر می‌کنم بیشتر کلاس‌های آنلاین رشته‌ای که می‌خوانم هیچ فرقی با کلاس‌های حضوری‌مان ندارند، چون شیوه درس خواندن من به‌شخصه طوری است که بدون حضور در کلاس هم می‌توانم پیش بروم، اما شیوه‌های درس خواندن دانشجو‌ها متفاوت است و خیلی‌ها بدون حضور استاد نمی‌توانند درس بخوانند. مشکل اصلی رشته تحصیلی من کلاس‌های آزمایشگاهی است. ما چند واحد آزمایشگاه داریم که همه‌شان هم پیش‌نیازند و فعلا برگزار نمی‌شوند. قرار شده بعد از شروع دوباره دانشگاه‌ها به شکل کارگاه‌های فشرده برگزار شوند و این اتفاق خودش مشکل دیگری است. مثلا ما در میکروبیولوژی رنگ‌آمیزی گرم را می‌خوانیم که آن را در آزمایشگاه به صورت عملی انجام می‌دهیم، اما وقتی کلاس‌های آزمایشگاهی برگزار نمی‌شوند و کلاس‌های دیگر به صورت مجازی برقرارند، استاد، درس را توضیح می‌دهد و ما مجبوریم در یک کارگاه یک‌روزه حجم زیادی از مطالب را که مشخص نیست تا آن زمان در ذهنمان مانده یا نه، به صورت عملی انجام بدهیم. منطقی‌تر این است که کلاس‌های آزمایشگاهی را به ترم بعد موکول کنند تا اینکه بخواهند در یک روز مطالب را به صورت فشرده به ما منتقل کنند.»
این دانشجو ادامه می‌دهد: «کلاس‌های ریاضی ما در اسفندماه به صورت اسکایپ برگزار می‌شد، اما کیفیتش آنقدر پایین بود که خودشان هم منصرف شدند، چون در ساعت برگزاری کلاس ارتباطمان با استاد بار‌ها و بار‌ها قطع می‌شد. از طرفی نباید فراموش کرد که کلاس‌های آنلاین برای بعضی از رشته‌ها جوابگو نیست. مثلا می‌دانم که دانشجو‌های هنر و موسیقی مشکلات زیادی دارند و کلاس‌هایشان تشکیل نشده است. حتی یکی از دوستانم می‌گفت یک گروه تشکیل داده‌اند و استاد را هم عضو کرده‌اند و از او خواسته‌اند حالا که قابلیت برگزاری کلاس‌ها وجود ندارد درس را به صورت صوتی برایشان بگذارد، اما استاد درخواستشان را بدون جواب گذاشته است.»
با وجود اینکه دانشجویان درباره مشکلاتشان از برگزاری کلاس‌های آنلاین دانشگاه‌ها می‌گویند، دکتر غلامی وزیر علوم نحوه برگزاری کلاس‌های غیرحضوری و آموزش‌های الکترونیکی را یک فرصت می‌داند و خواستار تداوم آموزش‌ها و رفع اشکالات آن در همه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور شده است.
همچنین سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، آموزش غیرحضوری را درس کرونا به مسئولان آموزشی کشور می‌داند و معتقد است مسئولان آموزشی کشور باید آموزش غیرحضوری را به رسمیت شناخته و برای آن برنامه داشته باشند، چون آموزش غیرحضوری بدون برنامه شدنی نیست.
طبق گفته رئیس مرکز فناوری و شبکه علمی دانشگاه آزاد در سال ۲۰۳۰ دانشگاه حضوری به شکل امروزی وجود ندارد و یوتیوب می‌تواند به عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه مجازی دنیا مطرح باشد. با این وجود باید دید زیرساخت‌های دانشگاه‌های مجازی در ایران تا سال تعیین‌شده چه اندازه تامین می‌شود و این کار عملی خواهد شد یا خیر.
با وجود ضعف زیرساخت‌های موجود، اما ویروس کرونا موجب شد آموزش مجازی در ایران عملی شود و به نظر می‌رسد مسئولان مربوطه هم در حال تلاش برای ارتقا این بخش از آموزش کشور هستند. از طرفی با اینکه دانشجویان مشکلات کمی برای حضور در کلاس‌های آنلاین ندارند، اما برخی آن‌ها برگزاری این کلاس‌ها را راهکار خوبی در روز‌های آلودگی هوا می‌دانند. همچنین آن دسته از دانشجویان که مجبور بودند چند روز در اهفته مسافت زیادی تا دانشگاه‌شان طی کنند، کلاس‌های آنلاین را یکی از خوبی‌های کوتاه شدن این مسیر می‌دانند. کرونا چالش‌های جدیدی را در جهان ایجاد کرده است و باید با گذشت زمان و کسب تجربیات جدید، اتفاقات تازه‌تری را تجربه کرد.
ارسال نظرات