عراق: کودتا، تهاجم نظامی یا عملیات فریب؟

آمریکا در سال ۲۰۰۳ به بهانه سلاح‌های کشتار جمعی به عراق حمله کرد. هدف اصلی آمریکا این بود که این کشور را تحت تسلط خود قرار دهد تا هم بر منابع نفتی این کشور دست پیدا کند و هم بتواند تهدیداتی را علیه مرز‌های ایران ایجاد کند. ۱۷ سال از آن زمان گذشته و آمریکا نه تنها به اهداف خود نرسیده بلکه با یک بن بست در عراق مواجه شده است.

تمام سیاست‌های آمریکا در عراق با شکست مواجه شده است. آخرین تیر ترکش آمریکا یعنی ترور سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس معاون الحشد الشعبی نیز نه تنها به تضعیف محور مقاومت منجر نشد بلکه سرعت پیروزی‌های جریان مقاومت تسریع شد.

علاوه بر این پارلمان عراق طرح اخراج نظامیان آمریکایی از عراق را تصویب کرد و مردم با راه پیمایی میلیونی آن را تایید کردند. طرح آشوب و "بی دولت سازی" نیز که از مهرماه در عراق شروع شده نتوانسته به موفقیت برسد. به همین دلیل به نظر می‌رسد که آمریکا سعی دارد تا توطئه‌ای دیگر را در عراق اجرا کند که بسیاری معتقدند که این کشور چه بسا به دنبال کودتا و یا تجزیه عراق باشد. در ادامه جدیدترین اقدامات آمریکا در عراق و اهداف آن بررسی خواهد شد.

تلاش برای نخست وزیری عدنان الزرفی

آمریکا از مهرماه ۹۸ طرح آشوب را در عراق به راه انداخت تا پروزه بی دولت سازی را در این کشور اجرا کند. عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق برای جلوگیری از تشدید خشونت‌ها استعفا داد.

در ادامه بیش از ۲۵ گزینه برای نخست وزیری مطرح شده اند که به علت کارشکنی‌های آمریکا و حامیان آن موفق نبوده اند. در آخرین مورد برهم صالح رئیس‌جمهور عراق ۲۷ اسفند ۹۸، عدنان الزرفی از چهره‌های سیاسی عراق و استاندار سابق نجف را مأمور تشکیل کابینه جدید عراق کرده است. الزرفی را بسیاری به عنوان یکی از مخالفان الحشد الشعبی و از مهره‌های نزدیک به آمریکا معرفی کرده اند. در شرایط کنونی، آمریکا تلاش زیادی دارد تا با تهدید و اجرای برخی توطئه ها، الزرفی را به عنوان نخست وزیر عراق منصوب کند.

آمریکا در روز‌های گذشته و به بهانه شیوع ویروس کرونا اقدام به خارج کردن دیپلمات‌های خود از سفارتخانه و کنسولگری آمریکا در اربیل کرده است. این تصمیم پس از آن اتخاذ شده است که چند پایگاه نیرو‌های ائتلاف بین‌المللی در عراق طی چند روز اخیر تخلیه شده‌اند.

به نظر می‌رسد این‌گونه تصمیمات صرفا انگیزه "امنیتی" داشته باشد و کرونا دلیل آن نیست. برخی کارشناسان معتقدند. این گونه تدابیر نشانه‌ای پیشینی از رخداد‌ها و تحولاتی باشد که ممکن است در روز‌ها و هفته‌های آتی در عراق اتفاق بیفتد، مثل انجام حملاتی گسترده به نیرو‌های الحشد الشعبی.

تخلیه سه پایگاه نظامی در عراق

آمریکا در روز‌های اخیر اقدام به تخلیه سه پایگاه نظامی خود در عراق کرده است. نخستین پایگاهی که نظامیان آمریکایی از آن خارج شدند، پایگاه نظامی قائم در استان الانبار بود که در اختیار نیرو‌های عراقی قرار گرفت. دومین پایگاه نیز پایگاه "القیاره" در جنوب موصل در استان نینوا بود. سومین پایگاه نیز پایگاه k ۱ در کرکوک، شمال عراق بود که نظامیان آمریکایی از آن خارج شدند. آمریکایی‌ها مدعی شدند که خروج نظامیانشان از عراق به دلیل شیوع کرونا در این کشور است.

تلاش برای نابودی الحشد الشعبی

کمال الحسناوی، یکی از فرماند‌های الحشد الشعبی و دبیر کل جنبش الابدال عراق اعلام کرده که مقامات آمریکایی پیام‌هایی را به عادل عبدالمهدی، نخست وزیر مستعفی عراق ارسال کرده اند و به وی اطلاع داده اند به پایگاه‌های الحشد الشعبی حمله خواهند کرد. روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز نیز در یک گزارش اختصاصی از دستور پنتاگون برای تهیه طرح نظامی جهت نابودی کتائب حز‌ب الله عراق خبر داده است.

کتائب حزب الله یکی از ارکان مهم سازمان الحشد‌الشعبی است و هدف و ماموریت خود را این گونه بیان کرده است: شکست طرح آمریکایی‌ها در منطقه به واسطه شکست اشغالگری و اخراج تحقیرآمیزشان از عراق. فرمانده اصلی این سازمان شهید ابومهدی المهندس بود و اکنون هاشم الحیدری که مسئول معاونت فرهنگی الحشد الشعبی است، فرماندهی کتائب حزب الله را بر عهده دارد. به دلیل رویکرد ضد آمریکایی کتائب حزب الله، واشنگتن از سال ۲۰۰۹ این گروه را در فهرست تحریم قرار داده است.

درگیری میان این گروه و آمریکایی‌ها در مقطع پیش و پس از شهادت سردار سلیمانی در عراق افزایش یافته و اخیرا نیز آمریکا انگشت اتهام را در حمله به پایگاه التاجی متوجه کتائب حزب الله کرده بود. به گفته نیویورک تایمز، در جریان جلسه روز ۱۹ مارس در کاخ سفید، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا دستوری برای اجرای چنین طرحی صادر نکرده، اما به پنتاگون مجوز داده به تهیه نقشه نظامی برای چنین عملیاتی ادامه دهد.

دلایل اقدامات مشکوک آمریکا در عراق

در حالی که دولت عراق در حال مبارزه با ویروس کرونا است و کارنامه موفقی در این مورد داشته است اقدامات آمریکا باعث کاهش تمرکز مقامات عراقی در جهت مبارزه با کرونا شده است. سوال مهم نیز این است که دلایل این اقدامات مشکوک چیست و اساسا آمریکا به دنبال چیست؟

موضوع خروج نظامیان آمریکایی از عراق به موضوع مهمی در سه ماه نخست سال ۲۰۲۰ تبدیل شده است. نیرو‌های آمریکایی بامداد سوم ژانویه ۲۰۲۰ سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی، فرمانده فقید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، "ابومهدی المهندس"، نایب رئیس سازمان بسیج مردی عراق "الحشد الشعبی" و چند نفر دیگر از همراهانشان را در نزدیکی فرودگاه بغداد ترور کردند. پس از این جنایت، موضوع خروج نظامیان آمریکایی از عراق در سریع‌ترین زمان ممکن به یک مطالبه عمومی در عراق تبدیل شد.

پارلمان عراق روز ۵ ژانویه با اکثریت آراء طرح خروج نظامیان آمریکایی از عراق را تصویب کرد. مردم عراق نیز روز ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ تظاهرات میلیونی ضد آمریکایی برگزار و بر خروج نظامیان آمریکایی از عراق تاکید کردند. در ادامه نیز برخی گروه‌های عراقی علیه پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق حملات موشکی انجام دادند که در این حملات شماری از نظامیان آمریکایی کشته و زخمی شدند که از جمله می‌توان به حمله موشکی به پایگاه التاجی در فوریه گذشته اشاره کرد که طی آن دو نظامی آمریکایی و یک نظامی آمریکایی کشته شدند.

بعد از کشته شدن دو نظامی آمریکایی و یک نظامی بریتانیایی، موضوع خروج نظامیان آمریکا از عراق به دستور کار جدی واشنگتن تبدیل شد. آمریکایی‌ها مدعی شدند که خروج نظامیانشان از عراق به دلیل شیوع کرونا در این کشور است. نکته مهم این است که ادعای آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه به خاطر شیوع کرونا، نظامیان شان را از عراق خارج می‌کنند، در حالی است که از یک سو، طبق اعلام رسمی سازمان جهانی بهداشت، عراق سومین کشور موفق در مقابله با کرونا است و از سوی دیگر نظامیان آمریکایی به آمریکا بازنگشته اند بلکه در داخل عراق جابجا شدند.

در همین راستا، "هشام الهاشمی"، کارشناس امنیتی عراقی، در این خصوص عنوان می‌کند که آمریکایی‌ها تصمیم گرفته اند از پایگاه‌های نظامی‌ای که وضعیت امنیتی شکننده‌ای دارند و پناهگاه‌های امن در آن‌ها وجود ندارد، خارج شوند. به گفته "الهاشمی" تمرکز نیرو‌های آمریکایی در پایگاه‌های بزرگ مانند عین الاسد به علت آن است که این پایگاه‌ها با تجهیزات پیشرفته‌ای از جمله سامانه‌های دفاعی پاتریوت حفاظت می‌شوند.

احتمالاً آمریکایی‌ها به دنبال حملات وسیعی بر ضد پایگاه‌های گروه مقاومت در عراق هستند به همین دلیل اقدامات پیشگیرانه‌ای را در این خصوص انجام داده‌اند تا نیرو‌های نظامی خود، در تیررس گروه‌های مسلح نباشند. در همین راستا «کریم علیوی» نماینده ائتلاف «الفتح» به رهبری «هادی العامری» خروج کارمندان سفارت آمریکا از عراق را زمینه‌سازی برای حمله به مواضع نظامی عراق ازجمله الحشد الشعبی دانست.

از سوی دیگر «محمد البلداوی» نماینده پارلمان عراق از «وجود ادله و شواهد» و نیت آمریکا برای نوعی کودتای نظامی در عراق از طریق عناصر داعش خبر داد و اعلام کرد: «ادله و قرائنی وجود دارد از طرحی آمریکایی برای توطئه علیه عراق از طریق تلاش برای کودتا. قرائنی که ما به آن دست یافته‌ایم، حاکی از فعال کردن هسته‌های خاموش داعش در سه استان عراق یعنی صلاح الدین، نینوی و دیالی است». در همین زمینه، یک روزنامه کویتی نیز به نقل از یک منبع آگاه فاش کرد، آمریکا برای اجرای یک کودتای نظامی در عراق برای کنترل قدرت برنامه ریزی می‌کند و این موضوع را به متحدان خود در بغداد اطلاع داده است.

البته برخی نیز معتقدند که کودتای آمریکا در عراق تنها یک فریب و اقدام تبلیغاتی و رسانه‌ای است که آمریکایی‌ها برای تحقق چند هدف مانند فشار به گروه‌های سیاسی عراقی برای دادن رای اعتماد به کابینه عدنان الزرفی وتلاش برای ترساندن گروه‌های مقاومت برای متوقف کردن عملیات‌های مقاومت علیه نیرو‌های آمریکایی دنبال می‌کنند.

نتیجه

به نظر می‌رسد که آمریکا در اندیشه اجرای توطئه دیگری در عراق است. بررسی اقدامات این کشور نشان دهنده این است که واشنگتن به این نتیجه رسیده که بازنده بزرگ تحولات عراق است و آخرین حربه این کشور یعنی ترور سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس نیز نتیجه عکس داده است. به همین دلیل آمریکا سعی دارد ماجراجویی خطرناکی را در عراق شروع کند. به نظر می‌رسد دو سناریو برای اقدامات و تحرکات اخیر آمریکا در عراق مطرح است.

از یک طرف برخی از کارشناسان و ناظران سیاسی بر این باور هستند که آمریکایی‌ها از رهگذر تحرکات خود در عراق به دنبال تحقق اهداف سیاسی و امنیتی هستند. واشنگتن در شرایط کنونی، از رهگذر برخی تحرکات خود به دنبال تحت فشار قرار دادن گروه‌های شیعی برای تأیید نخست وزیری «عدنان الزرفی» توسط آن‌ها هستند. در واقع، واشنگتن به دنبال تحمیل اراده خود به گروه‌ها، احزاب و جریان‌های شیعی در این زمینه است.

همچنین برخی از رسانه‌های عربی نیز معتقدند که تروریست‌های آمریکایی خود را برای پیاده سازی فتنه‌ای جدید در عراق آماده می‌کنند؛ فتنه‌ای که گروه‌های مقاومت در این کشور را هدف قرار می‌دهد. پایگاه خبری الحدث عراق اعلام کرده که منابع خبری در آمریکا و عراق خبر از احتمال آغاز یک عملیات گسترده نیرو‌های آمریکایی با نام "طلوع نور" علیه شبه نظامیان شیعی در عراق می‌دهند. الحدث تاکید کرده که از زمان جنگ آمریکا و عراق پس از حمله به کویت تا به حال این حجم از حضور بالگرد‌های آپاچی و پهپاد‌های آمریکا بر فراز بغداد و عراق تا کنون سابقه نداشته است.

عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور عراق هم اعلام کرده که اطلاعاتی را که نیرو‌های ما رصد کرده‌اند حاکی از پرواز‌های بدون مجوز آمریکا در نزدیکی مناطق نظامی است و دولت عراق با نگرانی این موضوع را دنبال می‌کند. این اظهارات عبدالمهدی پس از آن است که یک منبع امنیتی عراق گفته بود، چند هواپیمای حامل نظامیان و مستشاران آمریکایی در میان تدابیر بی‌سابقه امنیتی در پایگاه عین الأسد در منطقه هیت واقع در غرب الأنبار فرود آمدند.

البته باید توجه کرد که گروه‌های مقاومت در عراق ازجمله گردان‌های حزب الله صراحتاً اعلام کرده اند که در برابر حماقت‌های طرف آمریکایی دست بسته نخواهند نشست و پاسخ سختی به هر گونه حماقت احتمالی آن خواهند داد. در هین حال برخی نیز سناریوی دیگری را مطرح کرده اند که این اقدامات آمریکا یک عملیات فریب با هدف ترساندن نیرو‌های مقاوت عراق است تا از حمله به پایگاه‌ای نظامی آمریکا خودداری کنند. در هرصورت باید منتظر روز‌های پرتنش و پیچیده‌ای در عراق بود و احتمال شروع ماجراجویی خطرناکی از سوی آمریکا در عراق دور از ذهن نخواهد بود.

نویسنده: یوسف نوری