بررسی چند فیک‌نیوز کرونایی در روزهای اخیر

شایعات همیشه یک چیزی را نشانه می‌روند. گاهی آبروی افراد، گاهی یک جناح سیاسی، گاهی خط و مشی افراد را. اما با شیوع کرونا انتشار اخبار کذب علاوه بر تمام این‌ها افکار عمومی و سلامت جمعی بیش از ۸۰ میلیون نفر را فقط در ایران تحت الشعاع خود قرار داده است.

جدیدترین فیک‌نیوزی که بررسی‌ها نشان می‌دهد مشخصا از گروه‌های همسو با سلطنت‌طلبان و منافقین منتشر شده، شایعه درخواست وزارت بهداشت از سازمان پزشکان بدون مرز جهت اعزام تیم پزشکی به ایران و برپایی بیمارستان است. دروغی که با بررسی‌های مرکز مقابله با شایعات سایبری برملا و مشخص شد وزارت بهداشت اصلا چنین درخواستی را مطرح نکرده است.

اوایل شیوع کرونا در دنیا بود که فیک نیوز‌ها کار خود را آغاز و خبری را با عنوان ادامه صادات ماسک‌های تنفسی به ترکیه علی‌رغم شیوع کرونا در ایران منتشر کردند.

مردم بدون این که این خبر را از مجاری خبری موثق کشور دنبال کنند به بازنشر آن دامن زدند. در با بررسی‌های مرکز مقابله با شایعات سایبری مشخص شد این ادعا کذب بوده و تصاویری که با این عنوان منتشر شده، متعلق به ایام ابتدایی بهمن ماه ۹۸ و پیش از شناسایی موارد ابتدا به کرونا در کشور بوده است.

منتشرکنندگان فیک نیوز امان نمی‌دهند، حتی زمانی که تنها پس از چند ساعت مشخص می‌شود خبرشان فیک بوده، باز هم فیک‌نیوز‌ها را منتشر می‌کنند تا بمباران جعلی‌شان از ریتم خارج نشود.

خبر دیگری که طی ۴۰ روز گذشته سر و صدا به پا کرد، انتشار ویدیویی بود که ادعا می‌کرد علی‌رغم محدودیت‌های تردد به قم و زیارت حرم حضرت معصومه (س) زایران پاکستانی هنوز به این شهر وارد می‌شوند. با بررسی‌های مرکز مقابله با شایعات سایبری مشخص شد در یک ماه اخیر، کلیه زورا خارجی به کشور‌های خود عودت داده شده‌اند و افراد حاضر در ویدیو باقیمانده زوار پاکستانی هستند که در روز ۴ فرودین با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مقابله با کرونا به کشور پاکستان عودت داده شده‌اند.

ازدحام جمعیت در سردخانه بیمارستان امام رضا (ع) مشهد نیز از آن دست اخباری بود که ذهن کاربران فضای مجازی را مشوش کرد. ویدیویی که مدعی پر شدن ظرفیت سردخانه‌های بیمارستانی در مشهد و نگهداری اجساد جانباختگان کرونا روی زمین بود. با بررسی‌های مرکز مقابله با شایعات سایبری مشخص شد این ادعا کذب است و اجساد جانباختگان کرونا در قالب پروتکل‌های بهداشتی ویژه، جهت تدفین منتقل می‌شود و تصاویر منتشر شده مربوط به تحویل اجساد سایر متولیان متوفیان غیر از کرونا است.

آب، برق و گاز نیاز‌های اولیه قرنطینه هستند. هر خبری در خصوص قطع این سه نیاز اصلی می‌تواند حتی در شرایط عادی هم به اختلال منجر شود. فیک نیوز دیگری که خیلی دست به دست چرخید، ارسال پیامک قطع آب و برق و گاز در صورت عدم پرداخت بود. در این خبر دروغ آمده بود که متولیان نیرو اعلام کرده‌اند هزینه‌های آب، برق و گاز رایگان است.

با بررسی‌های مرکز مقابله با شایعات سایبری مشخص شد اولا تا الان هیچ‌گونه اعلامی در خصوص رایگان بودن هزینه‌های خدماتی منتشر نشده و ثانیا پیامک‌ها نیز به عنوان هشدار قطع آب و برق و گاز برای درخواست از مشترکان جهت قرائت اعداد مربوط به کارکرد در کنتور‌ها است و در صورت عدم پرداخت قبوض نیز قطع خدمات صورت نمی‌گیرد.

وزیر ارتباطات روز‌های نخست که شیوع کرونا در جهان آغاز شده بود در برنامه زنده تلویزیونی «زنده باد زندگی» درباره وضعیت فضای مجازی عنوان کرد: ملت‌های دیگر، ملت ایران را ملتی می‌پندارند که دست بر زانوی خود گرفته اند و مقاوم هستند و اگر مشکلی وجود دارد بین حکومت‌هاست.

وی ادامه داد: در فضای مجازی مشکل ما این است که بازی پروپاگاندای کشور‌های مخالف در جریان است، اما ما فضای مجازی خود را برای پاسخگویی به این مسائل محدود کرده‌ایم.

وزیر ارتباطات در خصوص مرز باریکی که بین آزادی بیان و هرج و مرج در فضای مجازی وجود دارد، گفت: فاصله بین این دو، قانون است. مساله این است که در فضای مجازی قانون روشن نداریم چرا که کشور این فضا را به رسمیت نمی‌شناسند. ما به لحاظ رسانه‌ای در کشور تک بعدی عمل می‌کنیم و به صدا و سیما بسنده می‌کنیم. اما واقعیت این است که رسانه‌های اجتماعی و نوین را به رسمیت نمی‌شناسیم و با آن مشکل داریم و آن را قانون‌مند نکرده‌ایم. ضمن این که با مطبوعات نیز سلیقه‌ای رفتار می‌شود.

او اشاره کرد: امروز درگیر بیماری کرونا هستیم. پرستاران و پزشکان در خط مقدم این جبهه هستند. وزارت بهداشت در جنگ سختی که دارند خوب عمل می‌کنند و اگر روی فضای مجازی بیشتر تمرکز می‌کردیم قطعا امروز با شایعات رو به رو نبودیم. اگر دستور العمل‌ها، تعداد مبتلایان، تاییدیه‌ها و تکذیبیه‌ها را در یک سایت منتشر می‌کردند قطعا اطلاع‌رسانی بهتری صورت می‌گیرد.