صفحه نخست

دیگه چه خبر

فرهنگ و هنر

خانواده و جامعه

چند رسانه ای

صفحات داخلی

۰۵ آذر ۱۳۹۸ - ۱۳:۰۵

چگونه به کودکان مفهوم ارزشمندی را آموزش دهیم؟

چرا هیچ چیزی برای این بچه ارزش ندارد؟ چرا نسبت به هیچ چیز احساس مسوولیت ندارد؟ ما که چیزی کم نگذاشته‎ایم چرا احساس مالکیت و حس مراقبت و مسوولیت ندارد؟ و چراهایی دیگر.
کد خبر: ۱۱۵۲۶

مادر: چرا تبلتت را پرت می‎کنی روی سرامیک؟ توپ که نیست؛ کلی پول خورده!

آرمین: فوقش بشکنه یدونه بهترشو می‎گیریم

پدر: چرا لگوهای ریزت همه‎جا پخش و پلاست؟ نمی‎گی گم بشه یا بره تو جارو؟

مریم: خب یه مدل دیگه‎اش را می‎خریم.

مربی مهدکودک: پاستل‎هایت را از کف زمین جمع کن، لگد می‎خورند له می‎شوند!

شاینا: مامانم دوباره برام می‎خره.

و مصادیقی از این دست که دغدغه‎هایی مشترک و رنج‎آور برای والدین و مربی‎ها ایجاد می‎کنند: چرا هیچ چیزی برای این بچه ارزش ندارد؟ چرا نسبت به هیچ چیز احساس مسوولیت ندارد؟ ما که چیزی کم نگذاشته‎ایم چرا احساس مالکیت و حس مراقبت و مسوولیت ندارد؟ و چراهایی دیگر.

مفهوم ارزش و ارزشمندی بدون قرار گرفتن در کنار مفاهیمی مکمل برای کودک درونی نمی‌شوند، اگر از بی‎تفاوتی‎های کودکتان نسب به لوازم شخصی‎اش شکایت دارید ابتدا به سراغ مفاهیم مکملی بروید که باید از سنین پایین (حدود دو سالگی ) در خلال بازی‎ها و گفت‎وگوها برای او روشن و درونی کنید.

مالکیت (موقت و دائمی / زمان‎مند و مکان‎مند)

«مالِ من» از اولین مفاهیمی است که  کودک با آن مواجه است. مامانِ من، بابای من و… او به خوبی در بدو زبان‎آموزی می‎تواند مفهوم مال من و مال تو را ادراک کند. اما فهم  مالکیت موقت یا دائمی برای او دشوار است و نیازمند تکرار مصادیق توسط والدین است. اینکه تاب در پارک تا موقعی که روی آن نشسته مال اوست و بعد باید به کودکی دیگر بسپارد اما توپ نارجی در اتاقش همیشه مال اوست. یا فهم زمانی مالکیت مانند استفاده موقت از جعبه ابزار پدر در حضور او یا تبلت مادر در زمان تعیین شده توسط او. برخی از والدین  منحصرا به شکل‎گیری فهم مالکیت در کودک بسنده می‎کنند اینکه بداند پدر و مادرش چه کسانی هستند و ماشینشان کدام است یا اسباب بازی‎هایش را بشناسد. برای فهم ارزشمندی داشته‎ها، کودک باید مالکیت و انواع آن را خوب تشخیص بدهد. اینکه ممکن است جعبه مداد رنگی دوستش در مهد کودک مثل مال او باشد اما مال او نیست و با جعبه مداد رنگی که او در خانه دارد فرق می‎کند. از همان اوان کودکی شناخت انواع مالکیت شخصی / جمعی/ موقت / دائمی/ زمان‎مند و مکان‎مند به فهم ارزشمندی داشته‎ها کمک موثری خواهد کرد.

مراقبت

     از مفاهیم همراه اما مستقلی است که با تمرین حین بازی‎ها می‎توان برای کودکان روشن و درونی نمود. وقتی به کودک امکان آزمایش سطح مقاومت اشیا داده شود مثلا تشخیص بدهد بادکنک نازک است و می‎ترکد اما توپ زخیم‎تر است و به راحتی نمی‎ترکد، شیشه‎ها می‎شکنند و پلاستیک‎ها مقاومترند، نوع مواجهه و مراقبت را تشخیص می‎دهد، منع کردن‎های مستمر کودکان از تجربه نوع و جنس اشیا پیرامون باعث می‎شود که حس مراقبت و حتی کنجکاوی برای اکتشاف و ارتباط بین اشیا در آنها ضعیف باشد، همزیستی با گیاهان و حیوانات خانگی هم موجب تعمق مفهوم مراقبت در کودکان می‎شود.

مفهوم دسترسی زمان‎مند و مکان‎مند

برخی از والدین تصور می‎کنند مهیا کردن هر چیزی برای کودک از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در اسرع وقت باعث می‎شود فرزندشان بدون کمترین عقده ناشی از محرومیت با اعتماد به نفس موثر بتواند با جهان پیرامون مواجه شود، کودک در دسترس بودن هر امری را عادی می‎پندارد و حتی توان ادراک محدودیت‎های زمانی و مکانی و تصور موانع برای برخوردار شدن را ندارد. از طرفی والدین را حامیان همیشگی برای در دسترس قرار دادن اشیا درک می‎کند و قهرمانان بدون شکست در رفع سدها از سنین بسیار پایین (معمولا دوسال) در حین بازی دور بودن، نزدیک بودن/ آسان بودن و سخت بودن/ ساده بودن و پیچیده بودن مراحل دستیابی به چیزها را با کودک تمرین کنید.

 شراکت  

همان اندازه که آموزش مفهوم حریم خصوصی و مرزهای شخصی از سنین پایین لازم و ضروری است، همزمان مفهوم شراکت و «سهم مساوی دیگری» هم جایگاه بسیار مهمی دارد. برای مراقبت از شکل‎گیری انحصار طلبی‎های افراطی کودکانه بهتر است مفهم شراکت و سهم را در زندگی روزمره پر رنگ کنیم: شراکت در ساندویچ، لگوهای بازی، غذا دادن به پرنده‎های در پارک و … را با کودک تمرین کنیم. می‎شود ساده‎ترین چیزها را سهم‎بندی کرد و بین والدین و کودک به اشتراک گذاشت. سهم امروز خانواده از آب دادن به گلدان‎ها نفری یک گلدان و …

محرومیت

نگران نباشید، محرومیت همیشه باعث ایجاد گره‌های پیچیده روانی نمی‌شود، محرومیت انگیزه ایست برای پیدا کردن راهی در رسیدن به خواسته‌ها و تحقق آرزوها، اگر می‌خواهید کودکی مبدع و خلاق داشته باشید بگذارید برخی از نیازهایش را با ابتدایی‌ترین ابزارها و لوازم بسازد، پس‌انداز کردن و اولویت‌بندی برای خرید مناسب‌ترین وسیله‌های مورد نیاز یک مهارت است که بدون تجربه محرومیت در کودک ایجاد نخواهد شد.

صبر

عدم تحمل در سنین پایین کودکی کاملا طبیعی است چون کودکان فهم زمانی دقیقی ندارند و نمی‌توانند گذشت زمان را به راحتی ادراک کنند اما صبور بودن و تحمل برای رسیدن به خواسته‌ها باید علاوه بر رشد شناختی کودک به او آموزش داده شود، منتظر پایان کلام دیگران باشد و وسط صحبت نپرد، برای این منظور کودک باید الگوهای صبوری داشته باشد؛ پدری که پشت چراغ قرمز نا آرام می‌شود و مادری که تحمل ریخت و پاش و بازی کودک را ندارد و بلافاصله دستور به جمع کردن و تمیز کردن می‌دهد نباید انتظار داشته باشند کودکشان مفهوم تحمل همراه با آرامش را دریافت و درونی کند.

امانت / تعویض و جایگزینی

 از جمله بازی‌هایی که بین کودک خود و سایر همسن و سال‌هایش می‌توانید برگزار کنید امانت دادن اسباب‎بازی و کتاب به یکدیگر از سنین پایین است و  تمرین مراقبت از اشیا دیگران مانند وسیله‎های شخصی خود هم لذت داشتن چیزهای متنوع  به شکل موقت را به کودک می‎آموزد هم منتظر بودن برای بازگشت وسیله‎ای آنها را نزد صاحبش ارزشمندتر می‎کند، اگر کودک تن به این بازی نداد بلافاصله به او برچسب خسیس یا خود خواه نزنید، او را در تجربه امانت دادن یا گرفتن و شریک شدن وسیله خودتان با دیگری به عنوان ناظر همراه کنید. کودکان چهار ساله به بعد می‎توانند درک کنند برای حضور در جمع و پذیرفته شدن از سوی دیگران باید وسیله‎های خود را به اشتراک بگذارند، با تعویض موقت شروع کنید و به امانت دادن چند روزه بکشانید. در صورت تخریب وسیله از او راه حل بخواهید و راه‎های جبران را با او بررسی کنید، تعمیر کردن یا خرید معادل وسیله تخریب یا مفقود شده را با او تمرین کنید.

مسوولیت

مالکیت مسوولیت دارد. همواره به او هدیه ندهید و بگذارید خودش هم خرید کند؛ «وقتی  خودت خرید می‎کنی خودت هم هزینه‎اش را از پول توجیبی‎ات بپرداز. خودت انتخاب کن، خودت مراقبت کن»، نقش و جایگاه کودک را حین خرید هر وسیله‎ای روشن کنید، از او بخواهید مکان مناسب و نحوه نگهداری مسوولانه در قبال آن وسیله را از پیش شرح دهد.

  اعطای مالکیت به کودک آسان‎ترین کار ممکن است اما پرورش یک مالکِ مسوول نیازمند طی مسیری از آموزش و گسترش مفاهیم و مهارت‎های مکمل است. کودک با بزرگ شدن، خود به خود به این مهارت‎ها نمیرسد، الگوی رفتاری مناسب و با ثبات می‎خواهد و صبر و تحمل. برای آموزش مفهوم ارزشمندی به کودکان ابتدا زندگی او را ارزشمند کنیم.

منبع ایرنا

ارسال نظرات
انتشار نظرات حاوی توهین، افترا و نوشته شده با حروف (فینگلیش) ممکن نیست.