چرا حرم امام حسین علیه السلام شش گوشه است؟

آیا می دانید چرا حرم امام حسین (علیه السلام) شش گوشه است؟ شاید در نگاه اول به ضریح مطهر امام حسین علیه السلام این سوال را پرسیده باشید. شهدای داخل ضریح امام حسین علیه السلام چه کسانی هستند؟ در این مطلب علاوه بر پاسخ به این سوالات به شگفتی و عجایب حرم مطهر آن حضرت در جریان بازسازی های اخیر پرداخته ایم.

چرا حرم امام حسین علیه السلام شش گوشه دارد؟

چرا برخلاف ضریح و مرقد امامان دیگر، ضریح مرقد مطهر سیدالشهدا (علیه السلام) شش گوشه ساخته شده است. در این باره روایت‌های گوناگونی وجود دارد. اما مجموع این روایت‌ها و آن چه نزدیک‌تر به منطق به نظر می‌رسد، آن چیزی است که شیخ مفید در کتاب «الارشادات» آورده است.
او در بخشی از این کتاب نام ۱۷ نفر از شهدای بنی هاشم در روزعاشورا را ذکر کرده و نوشته است: «آنان پایین پای آن حضرت در یک قبر (گودی بزرگ) دفن شدند و هیچ اثری از قبر آنان نیست و فقط زائران با اشاره به زمین در طرف پای امام حسین (علیه السلام) آنان را زیارت می‌کنند و علی بن الحسین(علیه السلام) (علی اکبر) از جملة آنان است. برخی گفته‌اند: محل دفن علی اکبر (علیه السلام) نسبت به قبر امام حسین (علیه السلام) نزدیک‌ترین محل است.»

دفن شهدای کربلا توسط امام سجاد علیه السلام

در بعضی از روایات دیگر از جمله کتاب «کامل الزیارات» جعفر بن محمد قمی هم آمده است: «امام سجاد ـ علیه السّلام ـ (با قدرت امامت و ولایت) به کربلا آمد و بنی‌اسد را سرگردان یافت، چون که میان سر‌ها و بدن‌ها جدایی افتاده بود و آن‌ها راهی برای شناخت نداشتند، امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ از تصمیم خود برای دفن شهیدان خبر داد، آن گاه به جانب جسم پدر رفت، با وی معانقه کرد و با صدای بلند گریست، سپس به سویی رفت و با کنار زدن مقداری کمی خاک قبری آماده ظاهر شد، به تنهایی پدر را در قبر گذاشت و فرمود: با من کسی هست که مرا کمک کند و بعد از هموار کردن قبر، روی آن نوشت: «هذا قبر الحسین بن علی بن ابی طالب الّذی قتلوه عطشاناً غریباً»؛ این قبر حسین بن علی بن ابی طالب است، آن حسینی که او را با لب تشنه و غریبانه کشتند.
پس از فراغت از دفن پدر به سراغ عمویش عباس ـ علیه السّلام ـ رفت و آن بزرگوار را نیز به تنهایی به خاک سپرد. سپس به بنی‌اسد دستور داد تا دو حفره آماده کنند، در یکی از آن‌ها بنی‌هاشم و در دیگری سایر شهیدان را به خاک سپردند، نزدیک‌ترین شهیدان به امام حسین ـ علیه السّلام ـ فرزندش علی اکبر ـ علیه السّلام ـ است؛ امام صادق ـ علیه السّلام ـ در اینباره به عبدالله بن حمّاد بصری فرموده است: امام حسین ـ علیه السّلام ـ را غریبانه کشتند، بر او می‌گرید کسی که او را زیارت کند غمگین می‌شود و کسی که نمی‌تواند او را زیارت کند دلش می‌سوزد برای کسی که قبر پسرش را در پایین پایش مشاهده کند؛ بنابراین به نظر می‌رسد گوشه‌های اضافی ضریح مطهر امام حسین (علیه السلام) محل دفن پسر بزرگ ایشان یعنی حضرت علی اکبر (علیه السلام) باشد و محل دفن نوزاد شش ماهه اباعبدالله الحسین (علیه السلام)  یعنی علی اصغر (علیه السلام) نیز روی سینه پیکر مطهر امام حسین (علیه السلام) باشد.

نتیجه و پاسخ سوال

داخل ضریح امام حسین علیه السلام چه کسانی دفن هستند. بنابراین می‌توان ادعا کرد که ضریح کوچکی که بر ضریح حضرت سیدالشهدا ـ علیه السّلام ـ متصل است و در طرف پایین پای آن حضرت قرار دارد و از مجموع دو ضریح یک ضریح شش گوشه درست شده به احترام علی اکبر ـ علیه السّلام ـ و به نام آن حضرت است.

بیشتر بخوانید: 

قبر مطهر امام حسین علیه السلام چند متر زیر زمین است؟

در اینباره به ذکر ماجرایی که در سالهای اخیر ذکر شده است میپردازیم.

ماجرای خاکبردارداری در اطراف حرم

مسؤولان عراقی به دلیل بافت فشرده آن منطقه و گران بودن زمین به مهندسان فنی و مشاور پیشنهاد می‌دهند که بخش مهمی از صحن در زیر زمین ساخته شود. پیشنهادی که در نهایت مقبول می‌افتد و مقرر می‌شود شبستان اصلی صحن، زیر زمین باشد و روی سطح زمین هم صحن روباز و بدون سقف ساخته شود.
چیزی که مشابه آن را در صحن جامع رضوی در مشهد و صحن مسجدالنبی (صلی الله علیه و آله) در مدینه دیده‌اید. برای شروع کار باید این منطقه را خاکبرداری کرد. منطقه‌ای که ۲۱ مهر ۵۹ شمسی (برابر با عاشورای سال ۶۱ قمری) شاهد درگیری بین سپاه سیدالشهدا (علیه السلام) و لشکر یزید بوده حالا بعد از حدود ۱۳۳۵ سال بعد باید خاکبرداری شود. حتی تصورش هم می‌تواند مو بر اندام هر کسی سیخ کند.

بعد از پذیرفته شدن پیشنهاد طرف عراقی مبنی بر احداث شبستان زیر زمین منطقه بین خیمه‎‌گاه و قتلگاه (محل فعلی ضریح سیدالشهدا (علیه السلام)) مطالعات مقدماتی علمی و مهندسی شروع می‌شود. مسؤولان عراقی پیشنهاد اولیه خاکبرداری تا عمق ۲۸ متری زمین را مطرح می‌کنند. با این حال مطالعات مهندسی و زمین‌شناسی طرف ایرانی نشان می‌دهد که به دلایل متعدد علمی، نمی‌توان بیش از ۱۴ متر پایین‌تر رفت و اینگونه است که خاکبرداری آغاز می‌شود. تیم مهندسی آغاز به‌کار می‌کند و بیل مکانیکی‌ها و مهندسان طرح در منطقه مورد نظر مستقر می‌شوند.

رسیدن به زمین محل درگیری

در هر منطقه‌ای از کره زمین، لایه‌های متعددی از خاک و گل و فرسایش و رسوب وجود دارند که طی سال‌ها روی یکدیگر انباشته شده‌اند. محل مورد نظر هم از این قاعده مستثنا نیست. هشت متر اولیه‌ای که خاک‌برداری می‌شود، لایه‌ها و رسوب‌هایی بوده که طی سال‌ها بعد از حادثه عاشورا روی سطح زمین قرار گرفته‌اند.
این به آن معناست که سطح واقعی زمینی که روی آن نبرد عاشورا اتفاق افتاده در ارتفاع ۸- است. به عبارت دیگر، تیم مهندسی بعد از هشت متر گودبرداری و خاک‌برداری به منطقه‌ای می‌رسد که همان زمینی بوده که در روز عاشورای سال ۶۱ هجری (قمری) محل نبرد و درگیری طرفین قرار گرفته.

بیش از ۸ متر ممنوع

سطح واقعی قبر‌ها و مزار شهدای کربلا هم در همین عمق است. دقیقاً به همین دلیل بود که بعد‌ها وقتی موضوع افزایش ارتفاع گنبد سیدالشهدا (علیه السلام) پیش آمد و نیاز به تقویت و مقاوم‌سازی ستون‌‎های اطراف مضجع شریف امام حسین (علیه السلام) بود، خط قرمز خاک‌برداری در اطراف مزار امام (علیه السلام) هم هشت متر تعیین شد و تیم مهندسی اجازه نداشت از این عمق پایین‎تر برود. پایین‌تر از این عمق، مزار شهدا کربلا بود که پیکر‌های شریف آن‌ها در دل زمین به ودیعه گذاشته شده است.

عجایب قبر امام حسین علیه السلام

از دیگر بخش‌هایی که در طرح توسعه و بهسازی حرم سیدالشهدا (علیه السلام)  مورد توجه قرار گرفت، گنبد اصلی حرم بود. سابقه گنبد فعلی به صد و اندی سال قبل باز می‌گردد. یک گنبد خشتی هزار تنی که روی پایه‌های اصلی ساختمان اطراف ضریح قرار گرفته. معماران در آن زمان برای مقاوم ساختن بنا در برابر لرزش و زلزله، فضای بین گنبد و پایه‌ها را توسط چوب‌های ساج مهار کرده بودند. استفاده از چوب باعث می‌شد در زمان زلزله یا هر ارتعاش دیگری، لرزش از گنبد به پایه‌ها و از پایه‌ها به گنبد منتقل نشود. بعد از مطرح شدن افزایش ارتفاع گنبد، نیاز بود که این پایه‌ها تقویت شوند و همین باعث شد تیم مهندسی، به دنبال تزریق بتون بین گنبد و پایه‌ها باشد.

گنبدی که فرو نریخت

در این مرحله هم اتفاق عجیب دیگری افتاد. تمام چوب‌هایی که بیش از یک قرن قبل برای گرفتن ارتعاش بنا بین فضای گنبد و پایه‌ها قرار گرفته بودند، موریانه‌زده و تهی و تبدیل به پودر شده بودند. وزن گنبد خشتی هزار تنی در این مدت توسط همین خاک‌چوب‌های موریانه‌زده سست و تهی تحمل می‌شده. این‌که چرا این سازه هزار تنی در این مدت سقوط نکرده هم سوال جالبی است که هنوز کسی پاسخی برای آن ندارد. خاک‌چوب‌های موریانه‌زده خالی و فضا توسط کلاف‌های فلزی پر شده و در ادامه هم بتون به آن تزریق می‌شود تا مقدمات استقرار گنبد جدید روی این پایه‌ها فراهم شود.

ماجرای دستگاه های اسکن لیزری

از نکات شگفتی که اشاره به آن در این راستا ضروری به نظر می‌رسد اینکه با امکانات جدید مهندسی، هم اکنون جهت دیدن عمق زمین‌ها و پی بردن به شرایط و قوام زمین در عمق، از دستگاه‌های اسکن لیزری بهره می‌گیرند که گاه تا عمق بیش از ۲۰ متری را دقیقا مشخص می‌کند.
از شگفتی‌هایی که در این راستا به وقوع پیوست این بود که در پیرامون نزدیک به مرقد مطهر حضرت امام حسین (علیه السلام)، شعاع این دستگاه و نفوذ اشعه لیزر آن از چهار متر تجاوز نمی‌کرد که موجب شگفتی متخصصین و مهندسین شده بود که پس از آگاهی، به آنان اطلاع داده شد که بر طبق نظر کارشناسان و آگاهان در این باره، از جمله مرحوم علامه آیت الله سید محمدمهدی بحر العلوم متوفای ۱۲۱۲ هجری که در این باره تبحری داشته و بر اساس دیدگاه‌ها و نظریات آن فقیه عالیقدر، بسیاری از مراقد و مزارات ترمیم و تجدید بنا شد، ایشان معتقد بوده‌اند که پیکر مبارک حضرت اباعبد الله (علیه السلام) در عمق میان هفت تا هشت متری مکان کنونی قرار دارد.

تربت امام حسین (علیه السلام) و بوی عطر خاص آن

در نزدیکی مرقد مطهر، تربتی که بدان دست یافته شد از بوی عطر خاصی برخوردار بوده و از آنجا که زمین در عمق، مرطوب و گـِلی بود، تربت به دست آمده، حالت گـل یا اصطلاحا در عربی (طین) بود که هیچگونه ناخالصی و ماسه در آن دیده نمی‌شد که از بوی عطر خاصی برخوردار بود که این ویژگی و بوی عطر در تربت و یا خاک دیگر بخش‌های این مکان، وجود نداشت.
همانطور که در پیش اشاره کردم، هم زمان با این عملیات، فاز دوم، یعنی تقویت ساختار سازه کهن دیوار‌ها و بارانداز‌های گنبد و سقف حرم و زمین پیرامون گنبد مطهر نیز با وجود مهندسین و صاحبنظران و متخصصین و کارگران ایرانی آغاز شده که این عملیات هم اکنون به عرقچین گنبد رسیده و دیوار‌ها تا بالا به پایان رسیده است.

ماجرای معجزه آب اطراف قبر حضرت عباس علیه السلام

شیخ عباس ۷۴ ساله، که ۳۶ سال خادم حرم حضرت ابوالفضل العباس (علیه السلام) بوده، در مورد جریان آب دور قبر علمدار کربلا توضیحاتی داده است.

وی گفت: قبلا دو چشمه در سرداب مطهر وجود داشت که از ۴۰۰ سال قبل که آب لوله‌کشی نبود این آب مرتب می‌جوشید و از یک طرف وارد و از طرف دیگر خارج می‌شد که مزه و طعم آن آب از بهترین آب معدنی امروز هم بهتر بود و آن سرداب پله داشت مردم می‌آمدند و از آن آب به عنوان تبرک استفاده می‌کردند که آب در تابستان خنک و در زمستان گرم بود.
اما یک فرد از خدا بی‌خبر آمد به بهانه اینکه تَرَکی در دیوار حرم اباالفضل پیدا شده گفت، می‌خواهم آزمایش کنم این آب از کجا می‌آید و بعد آن دو چشم را کور کرد و هر چه تلاش کردند، آن دو چشمه احیا نشد. اما بعد از دو ماه آب دوباره بالا آمد و به سرداب رسید و آن آب چشم‌های کور شده را شفا می‌داد.
از ۵۰ سال قبل تا کنون این آب در یک سطح ثابت مانده و نه کم و نه زیاد می‌شود. وی ادامه داد: شما به خوبی می‌دانید اگر آب به مدت ۱۰ روز در یک جا بماند گندیده می‌شود، اما این آب با وجود اینکه در ورودی آن بسته شده مانند گلاب می‌ماند و در اطراف قبر مطهر حضرت اباالفضل حلقه زده و همچنان بسیار تازه و معطر مانده است.
وی افزود: هم اکنون در بخش درب صاحب‌الزمان مرقد مطهر اباالفضل پنجره کوچکی قرار دارد که وصل به سرداب حرم است و اگر نگاه کنید از آن مرتب بوی گلاب می‌اید و این همان آبی است که متأسفانه خادمان کنونی در ورودی آن را و راه رسیدگی به سرداب را به روی زوار بسته‌اند.

این آب چند ویژگی دارد. اول اینکه اگرچه راکد است، هرگز رنگ و طعم آن از دست نرفته و گندیده نشده است. ویژگی دوم آن که سطح آب بالاتر از قبر مطهر آقا ابوالفضل (علیه السلام) است آب از دیواره دور قبر به داخل نفوذ نمی‌کند.

گردآوری: تابناک جوان

منابع: مهر / حوزه / جام جم / تسنیم / خبرآنلاین