گروهی از او به عقل رسیدهاند، گروهی به عرفان، گروهی به کفر و گروهی به ایمان؛ برخی بالا رفتهاند و برخی فرو افتادهاند. مخاطبانش هم عوام هستند که در حد «نامی» و «حالی» و «قالی» از مولوی نصیب میبرند، هم خواص که دیگر فقط خدا میداند چه حد نصیب میبرند از کلام و اعجاز نابغه اعصار.
در ایران در میان افکار عمومی، اشعار بسیاری از متأخران به وی نسبت داده شده و همچنان میشود؛ هر شعری که رنگی از شوق دارد و آهنگی از شور یا داستان کفر و ایمان است و عشق. ستایندگانش بسیارند و دربارهاش اغراق و خرافهبافی هم زیاد شده است؛ اغلب از روی ارادت. در این میان از همه زرنگتر ترکها بودهاند که مقبرهاش را جاذبه توریستی کردهاند و سماع را با ظاهری دگرگونه به رقص تبدیل کردهاند برای ارائه به غربیها و طرفداران پوپولیست انواع عرفان و موسیقی و هنر. این هم خودش زرنگی است که شاعری پارسی را که اشعار ترکیاش در حد چند بیتِ آمیخته به فارسی است به نام خود بزنی و دکان برپا کنی! البته این میزان از ظاهربینی و نگاه سطحی به شاعر عارفی که مثنویاش معنوی است و عمق نگاهش ژرف، لابد طنز تلخ روزگار است! بگذریم، هرچه هست مولانا مدعی زیاد دارد و خواهان نیز.
نسخهای از کتاب ترجمه اشعار مولانا که در اروپا و آمریکا با حیرت و استقبال گسترده مواجه شد و مدام تجدید چاپ میشود
مولانا در غرب
اشعار مولانا در چند دهه اخیر به زبانهای مختلف ترجمه شده و تا آن سر دنیا هم رفته؛ تا آمریکا. در غرب او را با نام رومی (Rumi) میشناسند که نشان میدهد ترکیهایها چه کردهاند! لقب رومی برای مولانا به محل زندگی او در قونیه اشاره دارد که در مرزهای روم آن روزگار و در ترکیه امروزی است. در غرب «مولاناپژوه» زیاد است و در آمریکا بیشتر. حدود ۴۰ سال پیش «کلمن برایان بارکس» شاعر و مترجم آمریکایی اشعار مولانا را ترجمه کرد تا مولانا محبوبترین شاعر و کتابش پرفروشترین کتاب شعر آمریکا شود. تا به حال بیش از نیم میلیون نسخه از آثار مولانا به قلم بارکس در آمریکا به فروش رفته و اشعار مولانا به روشهای مختلف و در قالبهای متنوع در این کشور بازنشر شده است. بارکس در سال ۱۳۸۵ به ایران سفر کرده و گفته: «ایران خانه اول من است» و درباره فرهنگ ایران گفته: «از این فرهنگ باشکوه که تاج جواهر شعر خود یعنی مولانا، حافظ، سعدی، عطار، سنایی و سایرین را به ادبیات جهان هدیه کرده است، سپاسگزارم» او درباره مولانا گفته: «اشعار مولانا نه به وسیله شخصیت بلکه توسط بخش دیگری از روان انسانی سروده شدهاند. بخشی که گاه از شخصیت و معرفت بشر فراتر میرود».
«کلمن برایان بارکس» اشعار مولانا را به سبک خود و با حفظ جنبه شاعرانه و معانی لطیف ترجمه کرده است
تاثیرگذاری بر اغلب فرهنگهای بشری
درباره مولانا مدح و ستایش زیاد است؛ با بهترین اصطلاحات و کلمات. شرقیها کلام و اندیشه و عرفانش را ستودهاند و غربیها اینکه چگونه تمایل روح خسته آدمی به سمت حقیقت معرفتی انسان را به تصویر میکشد. علاوه بر آن اندیشه فراقومی و فراملیتی مولانا در غرب بسیار ستوده شده است و وی را شخصیتی تاثیرگذار بر اغلب فرهنگهای بشری میدانند. یونسکو نیز سال ۲۰۰۷ میلادی را به مناسبت ۸۰۰ سالگی این شاعر پارسی، سال مولانا نامید. آن سال همایشها و برنامههای مختلفی در بسیاری از کشورهای جهان برگزار شد و درباره مولانا بیشتر و بیشتر گفتند. طی این قرون بسیاری دیگر نیز درباره مولانا گفتهاند، اما در این میان «شیخ بهایی» جان کلام را گفته است:
من نمیگویم که آن عالیجناب
هست پیغمبر، ولی دارد کتاب
مثنویِ او چو قرآن مدلّ
هادی بعضی و بعضی را مضلّ
روز ۸ مهر در تقویم ایران روز بزرگداشت مولاناست؛ بزرگداشت عاشقی شورانگیز که طنین پُرنوای عشق را در آسمان سودایی اندیشه انداخت.
نگارهای از مولانا اثر «حسین بهزاد»
امروز در تاریخ مناسبتهای دیگری هم هست
امروز ۸ مهر مصادف با ۲۹ سپتامبر میلادی و ۱۱ صفر هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبتهای دیگری هم دارد.
ـ درگذشت «سراج» فقیه و محدث مشهور در سال ۵۰۱ قمری
ـ رحلت آیتالله «شیخ محمد علی اردوبادی» عالم و مرجع تقلید شیعه در سال ۱۳۸۰ قمری
ـ زادروز «انریکو فرمی» فیزیکدان مشهور ایتالیایی در سال ۱۹۰۱ میلادی
ـ درگذشت «امیل زولا» نویسنده معروف فرانسوی در سال ۱۹۰۲ میلادی
ـ درگذشت «چارلز ریشتر» مبدع مقیاس میزان بزرگی زلزله در سال ۱۹۸۵ میلادی
ـ اجرای «عملیات اوسیراک» توسط نیروی هوایی ایران در خاک عراق در جنگ تحمیلی در سال ۱۳۵۹ شمسی
ـ ثبت «نوروز» به عنوان میراث فرهنگی ناملموس جهانی توسط یونسکو در سال ۱۳۸۸ شمسی