چرا هنگام سرما خوردگی احساس خواب‌آلودگی و خستگی داریم؟

دانشمندان کشف کردند در کِرم‌هایی که در معرض استرس قرار گرفته بودند، یک جهش ژنتیکی باعث شد ماده‌ای شیمیایی ترشح شود که به مغزهای کوچک کرم‌ها دستور بدهد بخوابند. آزمایشات مشابهی روی مگس‌ها نیز صورت گرفت و نتایج این مطالعات نیز نشان داد مگس‌هایی که بعد از قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها خوابیده بودند، نسبت به مگس‌هایی که بعد از قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها به فعالیت‌های روزمره خود پرداخته بودند، فرصت بیشتری برای زنده ماندن داشتند.
همه‌ی ما گاهی مریض می‌شویم و این تجربه را داریم که در چنین زمان‌هایی دوست داریم هیچ کاری نکنیم و استراحت کنیم یا چُرت بزنیم؛ اما چه چیزی باعث می‌شود وقتی احساس ناخوشی می‌کنیم خواب‌آلوده شویم؟

 

همه می‌دانیم که خواب و استراحت کافی برای سالم بودن یک ضرورت است. خواب هم برای جسم لازم است و هم برای ذهن و به بدن اجازه می‌دهد سلول‌هایش را بازسازی کرده و بافت‌ها را ترمیم نماید. خواب به مغز فرصت می‌دهد حافظه‌اش را مرتب کرده و اطلاعات و چیزهایی که آموخته را پردازش کند.
وقتی خواب و استراحت کافی نداریم با مشکلات گوناگون در سلامتی مواجه می‌شویم که هم می‌توانند جسمی باشند و هم روحی و روانی. اما این واقعیت که وقتی ناخوش می‌شویم دلمان می‌خواهد بیشتر از حد معمول بخوابیم، معمایی است که دانشمندان در حال مطالعه روی آن هستند. تئوری جدیدی که در این مورد وجود دارد می‌گوید، احساس نیاز به خواب بیشتر هنگام بیماری در واقع شیوه‌ای طبیعی برای بدن است که مجبورمان می‌کند سرعت بدن را کم کنیم و عملکرد دیگری نداشته باشیم تا بدن بتواند به کار درمان و التیام خود بپردازد.

وقتی بدن در حال مبارزه با مهاجمان خارجی است، نیاز به انرژی بیشتری دارد. اگر استراحت نکنید و مشغول فعالیت شوید بدنتان مجبور می‌شود برای پیدا کردن انرژی برای سیستم ایمنی‌تان دچار چالش شود. وقتی ناخوش هستید هر چه انرژی بیشتری ذخیره کنید، زودتر بهبود پیدا می‌کنید
بخش عمده‌ی ترمیم و بازسازی در مرحله‌ی خواب عمیق روی می‌دهد؛ اما این فقط کُندی فعالیت‌های بدن نیست که به بازسازی بدن کمک می‌کند، بلکه واکنش‌های اتوماتیک متعدد و مکانیسم‌های دفاعی خاصی نیز وجود دارد که طی فرایند خواب روی می‌دهد. وقتی که بدنتان شما را وادار به خوابیدن می‌کند، به عملکردهای زیر می‌پردازد:

- کُد گذاری کردن: شناسایی باکتری‌ها یا ویروس‌های خارجی و آماده شدن برای جنگ و مبارزه
- یکپارچه‌سازی: جمع آوری اطلاعات و یکپارچه سازی آن‌ها درباره مهاجمان خارجی
- به حافظه سپاری: پرونده‌سازی اطلاعات در مورد همین باکتری‌ها یا ویروس‌ها. به حافظه سپاری این اطلاعات باعث می‌شود در صورت مواجهه مجدد با این باکتری‌ها یا ویروس‌ها، بدن به راحتی آن‌ها را دفع کند. درست مانند ایمن‌سازی شما در برابر ویروس‌هایی مانند آبله‌مرغان.
همه‌ی این فرایندها زمانی روی می‌دهند که شما بیدارید؛ اما خوابیدن باعث تقویت عملکرد و تأثیرگذاری این مراحل دفاعی می‌شود. به همین دلیل بدن شما وقتی که بیمارید سیگنال‌های ارسال می‌کند که سرعت حرکاتتان را کم کنید و به جای اینکه به کارهای روزانه‌تان بپردازید روی کاناپه لم بدهید و چُرت بزنید.

وقتی بدن در حال مبارزه با مهاجمان خارجی است، نیاز به انرژی بیشتری دارد. اگر استراحت نکنید و مشغول فعالیت شوید بدنتان مجبور می‌شود برای پیدا کردن انرژی برای سیستم ایمنی‌تان دچار چالش شود. وقتی ناخوش هستید هر چه انرژی بیشتری ذخیره کنید، زودتر بهبود پیدا می‌کنید.

خون بیشتری برای پروسه‌ی التیام ارسال می‌شود

گوارش، ورزش، تمرکز کردن و این طرف و آن طرف رفتن نیاز به جریان خون دارد. بدن شما به هنگام بیماری نیاز دارد انرژی و مواد مغذی بیشتری به سمت سلول‌های سیستم ایمنی بفرستد.

تنظیم ایمنی

خوابیدن به سیستم ایمنی کمک می‌کند هم تعادل خودش را حفظ کند و هم در عین حال با مهاجمان بجنگد. با خواب کافی، مخصوصاً زمانی که ناخوشید، فرصت بهتری برای ریکاوری فراهم می‌کنید.
وقتی بیماریم مکانیسم بقاء درونی ما به ما می‌گوید که خطرناک است بیرون برویم و به فعالیت بپردازیم. چون وقتی بدن ضعیف می‌شود، آسیب‌پذیرتر هم می‌شود. طی میلیون‌ها سال تکامل، مغز متوجه شده که وقتی تب دارید و حالتان خوب نیست، اگر بخوابید و استراحت کنید (در غار بمانید و بخوابید!) احتمال اینکه زنده بمانید بیشتر است تا اینکه بیرون بروید و فعالیت کنید (از غار بیرون بروید و دنبال شکار و جمع‌آوری غذا باشید!).

فعالیت‌های استروئیدهای اندوژنوس کاهش می‌یابد

استروئیدهای اندوژنوس در غدد آدرنال تولید می‌شوند و به طور طبیعی، فعالیت زیاد سیستم ایمنی را مهار کرده و التهاب را کاهش می‌دهند. در شرایط معمولی ایده آل این است که این عملکردها با بیشترین پتانسیل خود روی بدهند؛ اما وقتی بیمار هستیم، یک واکنش التهابی به سیستم ایمنی سیگنال می‌دهد که کارش را انجام بدهد. بنابراین از آنجایی که خوابیدن و استراحت کردن سبب کاهش فعالیت این استروئیدها می‌شود، به تسریع پروسه‌ی التیام کمک می‌کند.

تقویت اوپیوئیدهای اندوژنوس

معروف‌ترین اوپیوئید اندوژنوس، اندورفین است و هم زمانی که می‌خوابید و هم زمانی که ورزش متوسط انجام می‌دهید سطح اندورفین بالا می‌رود. بنابراین هر چند استراحت برای التیام و بهبودی حیاتی است؛ اما این را هم شنیده‌ایم که خیلی از افراد بعد از تمرین احساس بهتری پیدا می‌کنند. دلیلش این است که این اوپیوئیدها، آنتی‌بادی‌ها و واکنش ایمنی را نیز افزایش می‌دهند.

تولید آنتی‌اکسیدان

خوابیدن باعث افزایش سطح آلفا لیپوئیک اسید می‌شود که یک آنتی‌اکسیدان بوده و بهبودی بدن را سرعت می‌دهد. آنتی‌اکسیدان‌ها با نابود کردن مهاجمان خارجی به بدن کمک زیادی می‌کنند.