تابناک جوان: سنبل آبی به «شیطان بنفش» مشهور و ریشههای آن جاذب آلایندهها، فلزات سنگین و مواد سمی است بنابراین به عنوان گیاهی سمی و سرطانزا شناخته شده است. این گیاه با نام علمی Solms Eichhornia crassipes، بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است که به عنوان گیاه زینتی وارد کشور شده است و در مناطق خارج از محدوده بومی خود اغلب به عنوان یک گونه مهاجم شناخته میشود.
سنبل آبی همچنین دارای برگهای گسترده، ضخیم، براق و تخم مرغی شکل ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتری است که در سطح آب شناور و دارای ریشههای ارغوانی سیاه آزاد است و سنبلهای با ۸ تا ۱۵ گل زیبا دارد و عمدتاً رنگ گلها طیفی از رنگهای بنفش، صورتی و ارغوانی است.
با وجود هشدارهای محیط زیست این گیاه همچنان در برخی معابر شهری در تهران به قیمتی بسیار نازل به فروش میرسد و خریداران و حتی فروشندگان آن به مضرات این گیاه برای سلامتی آگاه نیستند.
محیط زیست وظیفه قانونی برای برخورد با فروشندگان سنبل آبی ندارد
محمدرضا خویشتندار - فرمانده یگان محیط زیست استان تهران - در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه سنبل آبی یک نوع گیاه مهاجم است البته محیط زیست وظیفه قانونی برای برخورد با فروشندگان و عرضه کنندگان آن را ندارد، اظهار کرد: در واقع سازمان حفاظت محیط زیست وظیفه برخورد با خرید و فروش گونههای جانوری و گیاهی مورد حمایت و حفاظت این سازمان را دارد.
وی ادامه داد: برای مثال «لاله واژگون» گیاهی است که در طبیعت ایران به عنوان یک گونه شاخص شناخته میشود و به منظورحفاظت از این گونه، خرید و فروش آن ممنوع اعلام شده است و محیط زیست با متخلفان برخورد میکند اما سنبل آبی کاملا بر عکس این موضوع است.
ضرورت حذف سنبل آبی از کشور
خویشتندار با تاکید بر اینکه سنبل آبی باید هر چه سریعتر از کشور حذف شود، تصریح کرد: این گیاه نه تنها برای محیط زیست بلکه برای سلامتی افراد خطرناک است و دستگاههایی مانند وزارت جهاد کشاورزی باید جلوی تکثیر و فروش این گیاه در کشور را بگیرد.
فرمانده یگان محیط زیست استان تهران در ادامه گفت: سازمان حفاظت محیط زیست تنها میتواند به هموطنان توصیه کند که از خرید این گیاه خودداری کنند و آن را در اکوسیستمهای آبی کشور رها نکنند.
پیشنهاد تشکیل کارگروهی برای مقابله با سنبل آبی در کشور
وی با اشاره به اینکه بهتر است برای مدیریت سنبل آبی کارگروه و کمیتهای تشکیل شود و نمایندگانی از دستگاههای مختلف در آن حضور داشته باشند، اظهار کرد: در این صورت میتوان وظیفه دستگاههای مختلف از جمله محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت را مشخص و برای مقابله با سنبل آبی اصولیتر عمل کرد.
مریم مغانلو، رئیس گروه گیاهی دفتر ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست نیز نسبت به خرید سنبل آبی هشدار داد و اظهارکرد: در سالهای اخیر شاهد فروش گیاه سنبل آبی هستیم که متأسفانه به دلیل نبود اطلاعات کافی مورد استقبال شهروندان ایرانی قرار گرفتنه است.
وی با بیان اینکه سنبل آبی به عنوان یک گیاه زینتی وارد کشور شده است، گفت: سنبل آبی گیاهی آبزی با نام علمی Solms Eichhornia crassipes، بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است . این گیاه در مناطق خارج از محدوده بومی خود اغلب به عنوان یک گونه مهاجم شناخته میشود که ممکن است بالاتر از سطح آب به اندازه یک متر رشد کند. دارای برگ های گسترده، ضخیم، براق و تخم مرغی شکل ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتری است که در سطح آب شناور است و دارای ریشههای ارغوانی سیاه آزاد است و سنبلهای با ۸ تا ۱۵ گل زیبا دارد و عمدتاً رنگ گلها طیفی از رنگهای بنفش، صورتی و ارغوانی است.
رئیس گروه گیاهی دفتر ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه متأسفانه به دلیل زیبایی گلهای سنبل آبی، در گلفروشیها عرضه میشود و حتی این روزها در سطح معابر شهری نیز به فروش میرسد، تأکید کرد: شهروندان از خرید سنبل آبی خودداری کنند چون ریشههای این گیاه جاذب آلایندهها، فلزات سنگین و مواد سمی است بنابراین گیاهی سمی و احتمالاً سرطانزا شناخته شده است. همچنین از آنجا که سنبل آبی یکی از گیاهان است که به سرعت رشد میکند، توانایی تولید مقادیر فراوانی بذر با قابلیت دوام طولانی مدت دارد بنابراین توصیه میشود که شهروندان اقدام به خرید سنبل آبی نکنند و اگر هم از قبل تهیه کردند، آن را در آبهای آزاد رها نکنند چون به سرعت تکثیر میشود.
مغانلو در مورد خطرات ناشی از تکثیر سنبل آبی برای محیط زیست کشور تصریح کرد: سنبل آبی یک گیاه غیر بومی است و در صورت فراهم شدن شرایط رویشی مناسب، به طور جدی حیات سایر زیستمندان آبزی و کنار آبزی را به مخاطره میاندازد. متأسفانه در شرایط حاضر شاهد آن هستیم که در استانهایی مانند گیلان و مازندران، سنبل آبی همانند فرشی گسترده پهنههای آبی را اشغال و از نفوذ نور خورشید به لایههای زیرین آب جلوگیری کرده است همچنین از تبادل اکسیژن میان هوا و بخشهای عمقی آب ممانعت به عمل میآورد و تنفس ماهیان و سایر آبزیان را با اختلال مواجه میکند. متأسفانه سنبل آبی هم مانند آزولا به یک معضل جدی و جدید تبدیل شده است و ادارات کل محیط زیست این استانها با همکاری سایر نهادها و تشکلهای مردمی در حال کنترل و جمعآوری این گونه هستند.
وی در پایان گفت: برای تمام ادارات کل حفاظت محیط زیست استانها، مشخصات و تصاویر سنبل آبی را ارسال شده است تا با اطلاعرسانی به مردم، آنان را از خرید این گونه گیاهی منصرف کنند. از ایرانیان خواهش میکنم از خرید گیاهانی که نمیشناسند و نمیدانند چه معضلات زیست محیطی و آلودگیهای احتمالی به بار میآورد، خودداری کنند.