راهکار رسیدن به بهشت از مسیر عشق به خانواده

سیره و گفتار معصومین (ع) سرشار از نکات تربیتی درباره اهمیت خانواده و نحوه رفتار اعضای خانواده با یکدیگر است، به‌گونه‌ای که می‌توان در همه ابعاد مربوط به خانواده متعادل به آن رجوع کرد. در اینجا نمونه‌هایی زیبا و آموزنده از این دریای درس‌آموز را برایتان بازگو می‌کنیم.

در سنت پیشوایان معصوم (ع) تأکید بر رابطه عاطفی و برخورد محبت‌آمیز با همسران بوده است، به گونه‌ای که هم خود به آن عمل می‌کردند و هم به دیگران درباره آن سفارش می‌فرمودند. رسول خدا (ص) درباره آن می‌فرماید: «گفتار مرد به همسرش که من تو را دوست دارم، هرگز از دل او محو نمى‏گردد.» روابط عاطفی در خانه حضرت علی (ع) و فاطمه (س) بسیار عمیق بود. به گونه‌ای که فاطمه زهرا (س) عشق خود را به علی (ع) ابراز می‌دارد و به علی (ع) می‌فرماید: «جان من فدای تو و حافظ تو. همواره با تو خواهم بود، در خوبی و راحتی و سختی و بلا.» از آن سو، علی نیز عشق وافری به همسر خود فاطمه (س) داشت، به گونه‌ای که در شهادت او می‌گوید: «صبرم کم شده و توان خویشتن‌داری برایم نمانده تا آنکه در دار آخرت با تو باشم.»

رسول خدا (ص) نشستن نزد خانواده را از اعتکاف و عبادت در مسجد مدینه نزد خدا محبوب‌تر دانسته است. همچنین غذا خوردن به همراه خانواده مورد توجه قرار گرفته است. رسول خدا (ص) می‌فرماید: «هر مردی که سفره غذا را بگستراند و زن و فرزندش را بخواند و غذا را با نام خدا شروع کند و با شکر خدا به پایان برساند، هنگامی که هنوز سفره برداشته نشده، خدا رحمت و آمرزش را بر آنان نازل فرماید.»

درباره ورود و خروج مرد از خانه نیز در اسلام توصیه‌هایی شده است؛ از جمله اینکه در اوقاتی که زن کار مهمی ندارد، هنگام بیرون رفتن شوهر از خانه او را بدرقه کند و چند قدمی پشت سرش برود و گاه نیز هنگام ورود شوهر به خانه به استقبال او بیاید، چنانکه در زندگی مشترک علی (ع) و حضرت فاطمه (س) چنین رفتاری وجود داشت. «بر مرد لازم است هنگام ورود به خانه با سلام وارد شود» (و سر‌زده و آهسته وارد خانه نشود، بلکه پیش از ورود لازم است به شکلی زن و فرزندان را از خود آگاه سازد.)

پیامبر (ص) والدینی که کودکان خود را به اعمال خوب و عبادت تشویق نمی‌کنند، شدیداً سرزنش می‌کنند. روزی پیامبر (ص) به بعضی از کودکان نگاه می‌کردند. رفتار آن‌ها حکایت از عدم آشنایی به آداب و احکام دینی بود. به همین دلیل، برای توجه دادن اولیای کودکان فرمود: «وای بر فرزندان آخر‌الزمان از دست پدرانشان.» یکی از اصحاب گفت:‌ای رسول خدا! از دست پدران مشرکشان؟ پیامبر فرمود: «نه، از دست پدران مؤمنشان که هیچ چیز از فرایض و احکام الهی را به آن‌ها نمی‌آموزند و حتی ممکن است کودکان، خودشان یاد بگیرند، ولی والدین مانع آن‌ها شوند! این والدین به اندک کار‌های دنیوی از ناحیه کودکان راضی می‌شوند و هیچ توجهی به اخلاق و معنویت آن‌ها نمی‌کنند. من از این‌ها بیزارم و آن‌ها از من بیزار.»

خواندن به سوى خدا مسئولیتى واجب بر مؤمن در محیط‌هاى خانواده (همسر و فرزندان) است و بر او واجب است که همچون فرستاده‏اى از پروردگارش در آنجا باشد و آنان را به حق بخواند و از باطل نهى کند و اینکه دعوت را قبول نکنند، مسئولیت را ساقط نمى‏کند، چنانکه از امام صادق (ع) در این باره پرسیدند که: چگونه آنان را نگاه دارند؟ فرمودند: فرمانشان دهید و نهیشان کنید. گفتند: ما امر و نهى مى‏کنیم، ولى آنان نمى‏پذیرند؟ فرمود:، چون امر و نهى کنید، آنچه را که بر عهده شما بوده است، انجام داده‏اید.»

از نکات بسیار مهم در سبک زندگی خانوادگی پیشوایان معصوم (ع) یاری رساندن و همکاری در اداره منزل می‌باشد. در کلمات اولیای دین (ع) برای تشویق زن و مرد به یاری یکدیگر، نکات جالب توجهی بیان شده است که توجه به آن‌ها انگیزه همکاری را در منزل بیشتر می‌کند. در مورد تلاش زن در محیط خانواده آمده است: «اگر زنی به همسرش جرعه‌ای آب بنوشاند، ارزش معنوی این رفتار بیش از ثواب یک سال روزه و عبادت شب‌های آن است.» همچنین در مورد همکاری مرد در خانه، رسول خدا (ص) به علی (ع) سفارش می‌فرماید: «مردی نیست که به همسرش در خانه کمک کند، مگر آنکه به تعداد مو‌های بدنش عبادت یک سال روزه با نماز در شب‌هایش برای او پاداش قرار می‌دهند و خداوند پاداش پیامبران صبوری مانند داوود (ع)، یعقوب (ع) و عیسی (ع) را برای او قرار می‌دهد.‌ای علی! کسی که از خدمت به خانواده خود خودداری نکند، خداوند نام او را در زمره شهدا می‌نویسد و در مقابل هر روز و شب خدمت و هر قدم و رنج بدن به او پاداش بسیار می‌دهد.‌ای علی! یک ساعت خدمت در خانه بهتر از عبادت هزار سال، هزار حج عمره، سیر کردن هزار گرسنه، بخشش هزار دینار است. از دنیا خارج نمی‌شود، مگر آنکه جایگاه خود را در بهشت ببیند.» در روایت آمده است حضرت علی (ع) و فاطمه (س) وقتی که وارد زندگی مشترک شدند، پیامبر (ص) بر آنان وارد شد. برای دختر و دامادش تقسیم کار کرد. مدیریت خانه را بر عهده علی (ع) گذاشت و فرمود کار‌های داخل منزل به عهده حضرت فاطمه (س) باشد و کار‌های خارج منزل بر عهده علی (ع). با این وصف امیرالمؤمنین (ع) در امور منزل به حضرت زهرا (س) کمک می‌کرد. در روایت آمده است که روزی پیامبر (ص) وارد خانه علی (ع) شد و دید حضرت علی (ع) در کنار زهرا (س) نشسته، مشغول پاک کردن عدس است. حضرت رسول (ص) ثواب عظیمی را برای مردی که به همسر خود در خانه کمک کند بیان فرمود.

از مهم‌ترین سبک پیشوایان معصوم (ع) در ازدواج و تشکیل خانواده، بی‌اعتنایی به امور مادی و تکلفات و رویارویی آسان و معمولی آنان با ازدواج است، به گونه‌ای که هم خود به آسانی ازدواج کردند و هم در ترویج فرزندان از تکلف پرهیز می‌کردند. در مسئله مهریه و جهیزیه روش متعادل و معقولی را داشتند. مهریه حضرت زهرا (س) یک ذره بود و قیمت آنکه مبلغ حدود ۵۰۰ درهم بود، فروخته شد که با بخشی از قیمت آن جهیزیه‌ای به شرح ذیل تهیه شد: «یک پیراهن، یک روسری بزرگ، یک حوله سیاه خیبری، یک تختخواب ریسمانی، دو عدد تشک که یکی از پشم گوسفند و دیگری از لیف خرما پر شده بود، چهار عدد بالش، یک پرده پشمینه، یک قطعه حصیر و بوریا، یک عدد آسیای دستی، یک طشت مسی، ظرف چرمی، یک مشک برای آبکشی، یک کاسه برای شیر، یک آفتابه، یک سبوی سبزفام، چندکوزه سفالین.» علی (ع) نیز جهت ازدواج چیز‌هایی به این شرح برای خانه خود تهیه کرد: «چوبی میان دو دیوار خانه نصب نمود که لباس‌ها را بر آن بیاویزند. یک پوست گوسفند و یک متکا که از لیف خرما پوشیده بود و خانه را با مقداری شن نرم فرش کرد.»

---

بیشتر بخوانید:

• خانواده در کلام و سیره معصومین
• پیامدهای ماهواره در سبک زندگی اسلامی – ایرانی

---

منبع: روزنامه جوان